Luận văn Vốn tín dụng ngân hàng với sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Quận Tân Bình

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ THU SƯƠNG VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- NĂM 2011 2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---oOo--- LÊ THỊ THU SƯƠNG VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 60.31.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS- TS. NGUYỄN PHÚ TỤ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH-NĂM 2011 3 LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn thầy PGS- TS Nguyễn Phú Tụ đã tận tình hướng dẫn, góp ý và động viên tôi trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp Chân thành cảm ơn các thầy cô Khoa Kinh tế phát triển và Khoa Sau đại học trường Đại học kinh tế Tp. Hồ Chí Minh đã cho tôi kiến thức và giúp đỡ tôi trong suốt khóa học. Chân thành cảm ơn lãnh đạo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, Quận ủy quận Tân Bình, Phòng kinh tế đã tạo điều kiện cho tôi theo học Cao học kinh tế- Khoa Kinh tế phát triển. Xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo Phòng Thống kê quận Tân Bình và các doanh nghiệp trên địa bàn quận Tân Bình đã nhiệt tình hỗ trợ tôi trong quá trình khảo sát và thu thập số liệu phục vụ quá trình viết luận văn. Cuối cùng xin cảm ơn gia đình, đồng nghiệp và các bạn cùng lớp đã hỗ trợ, động viên tôi trong suốt khóa học. 4 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính độc lập và trung thực của luận văn. NGƯỜI CAM ĐOAN Lê Thị Thu Sương 5 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................................. 12 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 12 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 12 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 13 4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 13 5. Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................................. 13 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ................................................................................. 13 7. Kết cấu của đề tài................................................................................................. 14 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VỀ CÁC DNNVV VÀ VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN DNNVV.............................................. 15 1.1 Lý thuyết về các DNNVV......................................................................................... 15 1.1.1 Khái niệm về DNNVV................................................................................. 15 1.1.2 Đặc điểm và vai trò của DNNVV trong nền kinh tế .................................... 16 1.1.2.1 Đặc điểm.............................................................................................. 16 1.1.2.2 Vai trò DNNVV trong nền kinh tế ...................................................... 17 1.2 Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển DNNVV................................................ 18 1.2.1 Nhóm yếu tố bên ngoài DNNVV................................................................. 18 1.2.1.1 Môi trường chính trị pháp luật ............................................................ 18 1.2.1.2 Môi trường kinh tế............................................................................... 19 1.2.1.3 Môi trường văn hóa xã hội .................................................................. 20 1.2.1.4 Môi trường tự nhiên............................................................................. 20 1.2.1.5 Môi trường kỹ thuật công nghệ ........................................................... 21 1.2.1.6 Môi trường dân số ............................................................................... 21 1.2.1.7 Môi trường cạnh tranh......................................................................... 21 1.2.2 Nhóm yếu tố bên trong DNNVV ................................................................. 21 1.2.2.1 Yếu tố tài năng nhà quản trị doanh nghiệp ........................................... 21 1.2.2.2 Yếu tố nguồn nhân lực.......................................................................... 22 6 1.2.2.3 Yếu tố nguồn cung cấp nguyên vật liệu................................................ 22 1.2.2.4 Yếu tố máy móc thiết bị........................................................................ 22 1.2.2.5 Yếu tố vốn sản xuất kinh doanh............................................................ 23 1.2.2.6 Yếu tố marketing và thị trường............................................................. 23 1.3 Cơ hội và thách thức của DNNVV trong quá trình hội nhập.................................... 24 1.3.1 Những cơ hội................................................................................................ 24 1.3.2 Thách thức.................................................................................................... 26 1.4 Khái niệm và vai trò tín dụng ngân hàng đối với DNNVV ...................................... 27 1.4.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng ..................................................................... 27 1.4.2 Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với khu vực kinh tế tư nhân nói chung và DNNVV nói riêng............................................................................ 27 1.5 Kinh nghiệm phát triển DNNVV của một số nước trên thế giới .............................. 29 1.5.1 Kinh nghiệm của Nhật Bản .......................................................................... 29 1.5.2 Kinh nghiệm của Thái Lan........................................................................... 31 1.5.3 Kinh nghiệm của Đài Loan .......................................................................... 32 1.5.4 Kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam................................................................ 32 1.6 Kết luận chương 1 ..................................................................................................... 33 CHƯƠNG 2: TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH............................................................................ 35 2.1 Tổng quan về DNNVV tại Quận Tân Bình .............................................................. 35 2.1.1 Quy mô ........................................................................................................... 35 2.1.2 Về vốn ............................................................................................................ 36 2.1.3 Về kỹ thuật công nghệ.................................................................................... 36 2.1.4 Về lao động..................................................................................................... 36 2.2 DNNVV đóng góp cho tăng trưởng và phát triển kinh tế của Quận ........................ 38 2.2.1 Về kinh tế ....................................................................................................... 38 2.2.1.1 Đóng góp cho ngân sách nhà nước trên địa bàn.................................. 38 2.2.1.2 Góp phần gia tăng tổng mức bán lẻ của Quận..................................... 39 2.2.1.3 Góp phần thành công trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn quận Tân Bình......................................................................... 41 2.2.2 Về xã hội......................................................................................................... 41 2.3 Tác động của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV trên địa bàn Quận.................... 43 7 2.3.1 Vai trò của tín dụng ngân hàng đến sự tồn tại và phát triển DNNVV............ 43 2.3.2 Mô hình kinh tế lượng phân tích vốn tín dụng ngân hàng với sự phát triển DNNVV trên đia bàn quận Tân Bình ...................................................................... 44 2.3.2.1 Cơ sở xây dựng mô hình ..................................................................... 44 2.3.2.2 Mô tả các biến ..................................................................................... 46 a. Biến phụ thuộc ............................................................................... 46 b. Biến độc lập .................................................................................... 46 2.3.2.3 Thang đo ............................................................................................... 47 2.3.2.4 Thiết kế mẫu và kế hoạch chọn mẫu..................................................... 48 a. Quy mô mẫu ................................................................................... 48 b. Phương pháp thu thập dữ liệu ........................................................ 49 2.3.2.5 Xây dựng giả thiết và thiết lập hàm nghiên cứu ................................... 49 a. Xây dựng giả thiết ........................................................................... 49 b. Thiết lập hàm nghiên cứu................................................................ 50 2.3.3 Tín dụng ngân hàng đối với sự phát triển của DNNVV trên địa bàn Quận theo số liệu khảo sát năm 2010........................................................................ 50 2.3.3.1 Thông tin về doanh nghiệp khảo sát.................................................... 50 2.3.3.2 Thực trạng sử dụng vốn tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp trên địa bàn quận Tân Bình ............................................................................ 51 2.3.3.3 Nguyên nhân không thể vay vốn tín dụng ngân hàng ......................... 52 2.4 Phân tích vốn tín dụng ngân hàng với sự phát triển DNNVV trên địa bàn quận Tân Binh theo số liệu khảo sát năm 2010 ......................................... 54 2.4.1 Giá trị các biến quan sát trong mô hình được doanh nghiệp đánh giá............. 54 2.4.2 Kiểm định độ tin cậy của thang đo................................................................... 56 2.4.2.1 Kiểm định độ tin cậy thang đo các biến lần 1....................................... 56 2.4.2.2 Kiểm định độ tin cậy thang đo các biến lần 2....................................... 58 2.4.3 Phân tích nhân tố .............................................................................................. 59 2.4.3.1 Phân tích nhân tố các biến độc lập........................................................ 60 2.4.3.2 Phân tích nhân tố biến phụ thuộc.......................................................... 61 2.4.4 Hiệu chỉnh mô hình .......................................................................................... 62 2.4.5 Kiểm định mô hình........................................................................................... 62 2.4.5.1 Kiểm định phân phối chuẩn .................................................................. 62 8 2.4.5.2 Phân tích tương quan và hồi qui tuyến tính đa biến ............................. 63 a. Phân tích tương quan ......................................................................... 63 b. Phân tích hồi qui tuyến tính đa biến .................................................. 64 c. Dò tìm sự vi phạm của giả định cần thiết trong hồi qui..................... 66 2.4.5.3 Các phân tích khác................................................................................ 69 2.5 Kết luận chương 2..................................................................................................... 71 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỂ PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN............ 73 3.1 Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức của DNNVV trên địa bàn Quận ...................................................................................................... 73 3.2 Định hướng phát triển DNNVV trên địa bàn Quận đến năm 2020 .......................... 75 3.3 Các giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng ................................ 75 3.3.1 Giải pháp về tài sản đảm bảo.......................................................................... 75 3.3.1.1 Về phía doanh nghiệp.......................................................................... 76 3.3.1.2 Về phía ngân hàng ............................................................................... 76 3.3.2 Giải pháp về phương án SXKD...................................................................... 77 3.3.2.1 Về phía doanh nghiệp.......................................................................... 78 3.3.2.2 Về phía ngân hàng ............................................................................... 78 3.3.3 Giải pháp về lãi suất cho vay.......................................................................... 79 3.3.3.1 Về phía NHTM.................................................................................... 79 3.3.3.2 Hỗ trợ từ chính phủ ............................................................................. 80 3.3.4 Giải pháp về minh bạch trong báo cáo tài chính của DN............................... 80 3.3.5 Các biện pháp hỗ trợ khác .............................................................................. 81 3.3.5.1 Ổn định kinh tế vĩ mô.......................................................................... 81 3.3.5.2 Liên kết với cơ sở đào tạo để cung ứng nhân lực cho DNNVV ......... 81 3.3.5.3 Các DNNVV nhanh chóng đổi mới công nghệ................................... 82 3.3.5.4 Trợ giúp DNNVV có đủ thông tin cần thiết........................................ 82 3.4 Kết luận chương 3..................................................................................................... 83 KẾT LUẬN..................................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 9 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT APEC Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á CNH- HĐH Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa Cty CP Công ty cổ phần Cty TNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn DDDN Đặc điểm doanh nghiệp DN Doanh nghiệp DNCVĐTNN Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài DNNN Doanh nghiệp nhà nước DNNNN Doanh nghiệp ngoài nhà nước DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa DNTN Doanh nghiệp tư nhân GDP Tổng sản phẩm quốc nội GNP Tổng sản phẩm quốc dân HTX Hợp tác xã MEF Tài chính và Công nghiệp Pháp MFN Quy chế tối huệ quốc NHTM Ngân hàng thương mại NT Quy chế đối xử quốc gia NTKT Nhân tố kinh tế NTPL Nhân tố pháp lý PTDN Sự phát triển doanh nghiệp SX CN- TTCN Sản xuất công nghiệp- Tiểu thủ công nghiệp TMDV Thương mại dịch vụ VVNH Vốn vay ngân hàng WB Ngân hàng Thế giới WTO Tổ chức thương mại thế giới 10 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Phân loại các DNNVV theo khối EU............................................................... 4 Bảng 1.2: Phân loại DNNVV theo khu vực kinh tế ......................................................... 5 Bảng 2.1: Số lượng DNNVV thành lập mới trên địa bàn quận Tân Bình so với Tp. HCM từ 2005- 2009.................................................................................................................. 22 Bảng 2.2: Quy mô doanh nghiệp theo tiêu chí lao động phân theo thành phần kinh tế đến 31/12/2009 ...................................................................................................................... 24 Bảng 2.3: Trình độ lao động trên địa bàn Quận Tân Bình đến 31/12/2009 ................... 25 Bảng 2.4: Đóng góp cho NSNN của DNNVV trên địa bàn Quận 2005- 2009 .............. 26 Bảng 2.5: Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp trên địa bàn quận Tân Bình 2005- 2009 ...................................................................................................................... 27 Bảng 2.6: Giá trị SX CN-TTCN và Doanh thu TMDV trên địa bàn quận Tân Bình 2005- 2009 ...................................................................................................................... 28 Bảng 2.7: Số lao động DNNNN trên địa bàn quận Tân Bình từ 2005 đến 2009 ........... 29 Bảng 2.8: Lao động theo thành phần kinh tế đến 31/12/2009 ........................................ 29 Bảng 2.9: Cơ cấu nguồn vốn trong DNNVV.................................................................. 30 Bảng 2.10: Thang đo các khái niệm của mô hình nghiên cứu........................................ 34 Bảng 2.11: Mối quan hệ giữa độ lệch chuẩn và chất lượng của ước lượng ................... 35 Bảng 2.12: Bảng phân loại DN theo loại hình DN, vốn và thời gian hoạt động............ 37 Bảng 2.13: Tình hình tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của DN .................................... 38 Bảng 2.14: DN gặp khó khăn khi vay tín dụng ngân hàng............................................. 38 Bảng 2.15: Nguyên nhân hạn chế khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của DN......... 39 Bảng 2.16: Bảng giá trị các biến quan sát trong mô hình............................................... 41 Bảng 2.17: Bảng kiểm định Cronbach’s Alpha lần 1 ..................................................... 43 Bảng 2.18: Bảng kiểm định Cronbach’s Alpha lần 2 ..................................................... 45 Bảng 2.19: Kết quả KMO và Bartlett’s Test .................................................................. 47 Bảng 2.20: Kết quả phân tích nhân tố các biến độc lập.................................................. 47 Bảng 2.21: Thông số Skewness và Kurtosis của các biến.............................................. 49 Bảng 2.22: Ma trận tương quan giữa các nhân tố........................................................... 50 Bảng 2.23: Bảng tóm tắt mô hình hồi qui....................................................................... 52 Bảng 2.24: Bảng phân tích phương sai ANOVA ........................................................... 52