Luận văn Xây dựng mô hình đa nhân tố xác định tỷ suất sinh lợi trên thị trường chứng khoán Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ------------------- LƯƠNG THỊ THẢO XÂY DỰNG MÔ HÌNH ĐA NHÂN TỐ XÁC ĐỊNH TỶ SUẤT SINH LỢI TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ------------------- LƯƠNG THỊ THẢO XÂY DỰNG MÔ HÌNH ĐA NHÂN TỐ XÁC ĐỊNH TỶ SUẤT SINH LỢI TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. TRẦN NGỌC THƠ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2010 LỜI CẢM ƠN Luận văn này được hoàn thành dưới sự giúp đỡ nhiều mặt của Thầy cô, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Tôi xin chân thành cảm ơn: - GS.TS. Trần Ngọc Thơ đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Nhờ những kiến thức tài chính sâu sắc cùng những kinh nghiệm quý báu Thầy truyền đạt, tôi có thêm nhiều tự tin và động lực để nghiên cứu đề tài này. - Các bạn bè, đồng nghiệp trong lĩnh vực tài chính – chứng khoán đã tận tình hỗ trợ tôi trong việc thu thập các số liệu kinh tế vĩ mô, thị trường cũng như có những đóng góp ý kiến thiết thực để tôi có thể hoàn thành luận văn này. - Những người thân trong gia đình tôi đã luôn động viên, hỗ trợ về mặt vật chất và tinh thần để tôi hoàn thành luận văn này. Trân trọng Tp. Hồ Chí Minh, ngày 22 tháng 10 năm 2010 Tác giả LƯƠNG THỊ THẢO LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Xây dựng mô hình đa nhân tố xác định tỷ suất sinh lợi trên thị trường chứng khoán Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của GS. TS Trần Ngọc Thơ. Luận văn là kết quả nghiên cứu độc lập, không sao chép trái phép toàn bộ hay một phần công trình nghiên cứu của bất cứ ai khác. Các thông tin và số liệu sử dụng trong luậnợ văn đư c trích dẫn đầy đủ nguồn dữ liệu tại Danh mục tài liệu tham khảo và được thu thập từ các nguồn hợp pháp và đáng tin cậy. Kết quả nghiên cứu của luận văn này chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào cho đến thời điểm hiện nay. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 22 tháng 10 năm 2010 Tác giả đề tài LƯƠNG THỊ THẢO MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TÓM LƯỢC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: TỔNG LUẬN VỀ MÔ HÌNH ĐA NHÂN TỐ.........................................1 1.1 Tóm lược lý thuyết ......................................................................................................1 1.2 Các nghiên cứu thực nghiệm về mô hình APT .........................................................5 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1:...............................................................................................14 CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH ĐA NHÂN TỐ XÁC ĐỊNH TỶ SUẤT SINH LỢI TRÊN TTCK VIỆT NAM .........................................................15 2.1 Phân tích định tính về các nhân tố tác động đến biến động của TTCK Việt Nam ...........................................................................................................................................15 2.1.1 Tổng quan về TTCK Việt Nam................................................................................15 2.1.2 Nguồn gốc của những biến động trên TTCK Việt Nam thời gian qua................19 2.1.2.1 Giai đoạn 2000 – 2005: Khởi động để tăng tốc...............................................20 2.1.2.2 Giai đoạn 2006 – 2007: Phát triển đột phá.....................................................22 2.1.2.3 Giai đoạn 2008 – tháng 3/2009: Khủng hoảng nặng nề .................................25 2.1.2.4 Giai đoạn tháng 4/2009 – 31/8/2010: Hồi phục và chờ tín hiệu đột phá........28 2.2 Xây dựng mô hình đa nhân tố xác định TSSL trên TTCK Việt Nam..................31 2.2.1 Nguồn dữ liệu và phương pháp thu thập, xử lý dữ liệu ........................................32 2.2.1.1 Chọn mẫu, xây dựng chỉ số ngành...................................................................33 2.2.1.2 Các biến và phương pháp tính toán các biến ..................................................37 2.2.2 Phương trình mô hình đa nhân tố do tác giả xây dựng ........................................38 2.2.2.1 Mô hình đa nhân tố thể hiện tác động của các biến số đến chỉ số VNIndex ...38 2.2.2.2 Mô hình đa nhân tố thể hiện tác động của các biến số đến TSSL của danh mục ngành ....................................................................................................................40 2.3 Kết quả nghiên cứu thực nghiệm .............................................................................41 2.3.1 Mô hình đa nhân tố thể hiện tác động của các biến số đến chỉ số VNIndex .....41 2.3.2 Mô hình đa nhân tố thể hiện tác động của các biến đến TSSL của danh mục ngành.................................................................................................................................51 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2:...............................................................................................57 CHƯƠNG 3: GỢI Ý CHÍNH SÁCH NHẰM PHỔ BIẾN HÓA MÔ HÌNH ĐA NHÂN TỐ XÁC ĐỊNH TỶ SUẤT SINH LỢI TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.......................................................................................................58 3.1 Thiết lập thế cân bằng cho thị trường tài chính .....................................................59 3.2 Công khai, minh bạch hóa thông tin........................................................................62 3.3 Xây dựng thêm các chỉ số kinh tế mang tính tổng hợp..........................................64 3.4 Gia tăng quy mô hoạt động của TTCK Việt Nam..................................................67 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3:...............................................................................................69 KẾT LUẬN.......................................................................................................................70 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG GỢI Ý NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ..........71 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC PHỤ LỤC 01: CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TTCK PHỤ LỤC 02: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ MÔ HÌNH APT TẠI CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM PHỤ LỤC 03: BỐI CẢNH KINH TẾ THẾ GIỚI TRƯỚC – TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG PHỤ LỤC 04: GÓI KÍCH THÍCH KINH TẾ CỦA CÁC NƯỚC PHỤ LỤC 05: PHÂN LOẠI VÀ TÍNH TOÁN CHỈ SỐ NGÀNH PHỤ LỤC 06: KẾT QUẢ HỒI QUY MÔ HÌNH ĐA NHÂN TỐ XÁC ĐỊNH TSSL CỦA CÁC NGÀNH PHỤ LỤC 07: ICOR CỦA VIỆT NAM VÀ MỘT SỐ NƯỚC PHỤ LỤC 08: MỘT SỐ CHỈ SỐ KINH TẾ VĨ MÔ TỔNG HỢP DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt APT Arbitrage Pricing Theory Lý thuyết kinh doanh chênh lệch giá BC Beenstock and Chan Beenstock và Chan BV Book value Giá trị sổ sách CAPM Capital asset pricing model Mô hình định giá tài sản vốn CCI Consumer Confidence Index Chỉ số niềm tin tiêu dùng CPI Consumer price index Chỉ số giá tiêu dung CRR Chen, Roll and Ross Chen, Roll và Ross CTCK Công ty chứng khoán CTCP Công ty cổ phần DNNN Doanh nghiệp nhà nước DNNY Doanh nghiệp niêm yết FED Federal Reserve System Cục dự trữ liên bang Mỹ EX Foreign exchange rate Tỷ giá hối đoái GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội GSO General Statistics Office of Tổng Cục Thống kê (Việt Vietnam Nam) GTSXCN Giá trị sản xuất công nghiệp HML High cap Minus Low Chênh lệch TSSL của các cổ phiếu giá trị so với các cổ phiếu tăng trưởng HNX Hanoi Stock Exchange Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội HOSE, HSX Ho Chi Minh Stock Exchange Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh ICB Industry Classification Chuẩn hướng dẫn phân ngành Benchmark ICOR Incremental Capital - Output Hệ số sử dụng vốn Rate IP Industrial production Sản suất công nghiệp MPI Market pressure index Chỉ số áp lực thị trường MS Money Supply Cung tiền NĐT Nhà đầu tư NĐTNN Nhà đầu tư nước ngoài NGSC Nil Günsel and Sadõk Çukur Nil Günsel and Sadõk Çukur NHTM Ngân hàng thương mại P Price Giá PMI Purchasing Managers Index Chỉ số quản lý sản xuất PT Poon and Taylor Poon và Taylor QTCT Corporate governance Quản trị công ty SMB Small cap Minus Big TSSL bình quân của danh mục có giá trị vốn hoá thị trường nhỏ trừ TSSL bình quân của danh mục có giá trị vốn hoá thị trường lớn TGR Turgut Türsoy, Nil Günsel and Turgut Türsoy, Nil Günsel và Husam Rjoub Husam Rjoub TSST Tỷ suất sinh lợi TTCK Thị trường chứng khoán TTGDCK Thị trường giao dịch chứng khoán UpCoM Unlisted Public Company Thị trường giao dịch cổ phiếu Market của công ty đại chúng chưa niêm yết DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU CHƯƠNG 1: Bảng 1.1: Các biến số vĩ mô được sử dụng để kiểm định APT ................ 12-13 CHƯƠNG 2: Bảng 2.1: Giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài trên HSX .............................17 Bảng 2.2: Quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam từ 2000 – T8/2010 .....18 Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu kinh tế giai đoạn 2000 – 2005 ...............................21 Bảng 2.4: Thay đổi lãi suất cơ bản..................................................................27 Bảng 2.5: Thay đổi lãi suất chiết khấu ............................................................27 Bảng 2.6: Can thiệp tỷ giá của NHNN............................................................27 Bảng 2.7: Phân loại danh mục nghiên cứu theo ngành ...................................34 Bảng 2.8: Kết quả xây dựng chỉ số ngành.......................................................36 Bảng 2.9: Cách tính các biến số được sử dụng để phân tích...........................37 Bảng 2.10: Thống kê mô tả .............................................................................42 Bảng 2.11: Ma trận tương quan giữa các biến ................................................43 Bảng 2.12: KMO and Barrlett’s Test ..............................................................43 Bảng 2.13: Tổng biến thiên được giải thích ....................................................44 Bảng 2.14: Ma trận xoay nhân tố ....................................................................45 Bảng 2.15: Component Score Coefficient Matrix...........................................46 Bảng 2.16: Các biến đưa vào mô hình ............................................................47 Bảng 2.17: Tóm tắt mô hình - Model Summary .............................................47 Bảng 2.18: Anova............................................................................................47 Bảng 2.19: Hệ số - Coefficient........................................................................49