Nâng cao nhận thức về môi trường và vai trò của phụ nữ trong thu gom phân loại rác thải sinh hoạt

Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ MÔI TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA PHỤ NỮ TRONG THU GOM PHÂN LOẠI RÁC THẢI SINH HOẠT Cơ quan thực hiện: Hội Liên Hiệp Phụ Nữ quận Hải Châu - TP Đà Nẵng Chủ dự án: Nguyễn Thị Thừa - Chủ tịch Hội LHPN quận Hải Châu Cơ quan tài trợ: ................................................................................... Kinh phí đầu tư: 93.700.0000đ ≈ 6.000 USD Thời gian thực hiện: 1 năm (2003 - 2004) LỜI NÓI ĐẦU Hội liên hiệp phụ nữ Quận Hải Châu là một tổ chức Đoàn thể thuộc Hội liên Hiệp Phụ nữ Thành Phố Đà Nẵng, trong thời gian vừa qua đã tham gia rất nhiều dự án hỗ trợ và phát triển, giúp đỡ phụ nữ Quận Hải Châu trong nhiều lĩnh vực để giải quyết công ăn việc làm, đời sống văn hóa tinh thần, vệ sinh môi trường. . . Trong khóa học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Thành Phố Đà Nẵng do Viện nghiên cứu chiến lược và chính sách khoa học và công nghệ tổ chức, đơn vị của chúng tôi có cử cán bộ tham gia lớp học này và đã tiếp thu được những kiến thức rất bổ ích trong việc phổ biến kiến thức về kinh tế chất thải. Aïp dụng những kiến thức đã học được từ khóa học 2 tuần về KTCT đó, đơn vị chúng tôi đã mạnh dạn lập một dự án về “ Nâng cao nhận thức về môi trường và vai trò của phụ nữ trong thu gom, phân lọai rác thải sinh họat” áp dụng trên địa bàn Quận Hải Châu. Chính vì những mục tiêu đó, đơn vị chúng tôi rất mong dự án tạo điều kiện hỗ trợ về mặt kinh phí cũng như tài liệu để dự án sớm đi vào triển khai thực hiện trong thực tế, góp phần vào sự thành công chung của dự án. A. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH VÀ CĂN CỨ XÂY DỰNG DỰ ÁN: Quận Hải Châu là quận nằm ở vị trí trung tâm của Thành phố Đà Nẵng. Là quận có mật độ dân cư đông đúc nhất của Thành phố với 204.858 người (tính đến tháng 12/2002), diện tích tự nhiên: 24.073 km2, Tình hình kinh tế - xã hội của quận tăng trưởng tương đối khá so với toàn thành phố, giá trị GDP của quận là 1547 tỷ đồng, GDP bình quân đầu người: 940 USD/người/năm. Cùng với sự phát triển của kinh tế, văn hoá, xã hội, vấn đế bảo vệ môi trường trong những năm qua luôn được các cấp lãnh đạo Đảng, Chính quyền của quận cũng như thành phố quan tâm chú trọng. Song thực trạng về môi trường của quận cũng như Thành phố vẫn còn nhiều vấn đề cần quan tâm. 1.Theo số liệu điều tra, hiện nay lượng rác thải trung bình cho mỗi người dân thành phố Đà Nẵng là 0,3 kg/người/ngày. Thành phố hiện nay có khoảng 740.000 người, trung bình mỗi ngày công ty Môi Trường Đô thị của Thành phố (đơn vị duy nhất trên địa bàn) phải thu gom và xử lý khoảng 222 tấn/ngày, trong đó tính riêng quận Hải Châu với dân số trên 204.000 người, đồng thời là địa bàn tập trung nhiều chợ điểm kinh doanh buôn bán, vui chơi giải trí và đặc biệt có nhiều khu dân cư đông đúc ... thì lượng rác thải trung bình mỗi ngày khoảng 61,2 tấn. Điều quan tâm ở đây là khối lượng rác thải rất lớn nêu trên 28 Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng phần lớn là rác thải sinh hoạt. Và khối lượng rác thải lớn đó cũng đã gây thêm ô nhiễm môi trường cho thành phố. 2. Cũng như các đô thị, thành phố khác, thành phần rác thải sinh hoạt (chất thải rắn) ở Đà Nẵng cũng rất đa dạng và phức tạp. Qua các kết quả khảo sát và phân tích cho thấy: - Tỷ lệ chất thải hữu cơ (tức là từ lá cây, hoa, rau, quả, động vật/thịt, cá ... ) chiếm tỷ lệ 77,1% - Tỷ lệ chất thải vô cơ (tức là từ nhựa, da, sợi, cao su, giấy, gỗ, thuỷ tinh, gốm ...) chiếm 22,9%. Như vậy nếu chúng ta phân loại đựoc rác thải thì có hiệu quả kinh tế không nhỏ cho công tác quản lý rác thải. Rác hữu cơ có thể chuyển sang xử lý làm phân comport, rác vô cơ có thể tái chế, tái sinh thành các vật liệu nhân tạo ... 3. Tuy nhiên thực trạng về công tác phân loại rác tại nguồn (hộ gia đình) hiện nay ở Đà Nẵng còn mang tính tự phát, tỷ lệ các hộ gia đình thực hiện việc phân loại rác còn rất thấp, hầu như chưa có, chủ yếu phụ thuộc vào lợi ích kinh tế. Biểu đồ tỷ lệ phân loại rác tại nguồn như sau: - 15% hộ dân phân loại rác - 85% không phân loại rác Như vậy việc hướng dẫn cho người dân (đặc biệt là phụ nữ , bởi 100% phụ nữ tham gia vào công việc nội trợ trong gia đình và hấu hết các chất thải sinh hoạt đều qua tay người phụ nữ) biết cách phân loại rác thải ngay tại nguồn (hộ gia đình) tức là phân loại rác hữu cơ riêng, rác vô cơ riêng, là việc làm vô cùng cần thiết cho công tác thu gom và xử lý rác thải hiện nay của thành phố. Hiện nay toàn bộ rác thải của thành phố chỉ do mỗi công ty Môi trường đô thị Đà Nẵng đảm nhiệm do đó tỷ lệ thu gom và xử lý chỉ khoảng 70% lượng rác thải và cách xử lý chủ yếu là chôn lấp, một phần cũng do rác vẫn chưa phân loại được. Như vậy để góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường do lượng rác thải lớn nói trên gây ra, một mặt nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân trong việc bảo vệ môi trường như giữ gìn vệ sinh đường phố , khu dân cư, kiệt hẻm, mặt khác hướng dẫn cho mỗi hộ gia đình tại khu dân cư biết cách phân loại rác ngay tại nhà; hạn chế thải rác, tận dụng, sử dụng lại hoặc thu gom những loại rác có thể tái chế, tái sinh; sử dụng hợp lý , tiết kiệm trong sinh hoạt hằng ngày để hạn chế lượng rác thải. Đó cũng chính là giáo dục phụ nữ có ý thức giữ gìn, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên của đất nước bởi mọi vật chất trong đời sống sinh hoạt hàng ngày đều từ tài nguyên thiên nhiên mà ra. Từ những phân tích đánh giá thực trạng nêu trên, chúng tôi xây dựng dự án: “nâng cao nhận thức về môi trường và vai trò của phụ nữ trong phân loại chất thải sinh hoạt tại nguồn.” B. MỤC TIÊU: - Nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho phụ nữ , giúp phụ nữ có ý thức giữ gìn vệ sinh đường phố, khu dân cư, kiệt hẻm, tiến đên xây dựng các đoạn đường “văn minh - sạch - đẹp” và thành lập câu lạc bộ tuyên truyền viên về môi trường do Hội phụ nữ quận quản lý. 29 Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng - Hướng dẫn cho phụ nữ một số kiến thức về kinh tế chất thải, quản lý chất thải nhằm thay đổi hành vi, phương thức sản sinh và quản lý chất thải của phụ nữ, cụ thể như: phân loại rác thải tại nguồn (hộ gia đình), thu gom rác thải và rác có thể tái chế , tái sinh, tái sử dụng, qua đó tạo cho phụ nữ ý thức sử dụng hợp lý tiết kiệm trong đời sống sinh hoạt, cũng chính là góp phần nâng cao ý thức giữ gìn và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên của con người. C. NỘI DUNG DỰ ÁN: • Đối tượng thụ hưởng: hội viên phụ nữ toàn quận Hải Châu- TP Đà Nẵng. • Thời gian triển khai dự án: 1 nam (2003 - 2004) • Địa điểm thực hiện dự án: Quận Hải Châu - TP Đà Nẵng • Các hoạt động cụ thể: 1/ Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng các kiến thức về môi trường, bảo vệ môi trường và một số các kiến thức về kinh tế chất thải, quản lý chất thải. a. Nội dung tập huấn cụ thể: - Vai trò của môi trường đối với con người, vấn đề bảo vệ môi trường, vai trò của phụ nữ trong bảo vệ môi trường. - Một số các kiến thức về kinh tế chất thải, quản lý chất thải: + Phân loại rác thải, vai trò của việc phân loại rác thải tại nguồn, vai trò của rác tái chế, tái sinh ... + Vai trò của phụ nữ trong quản lý nguồn phát sinh chất thải, trong thu gom và phân loại rác thải, trong tái chế chất thải ... b. Hình thức tổ chức : Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho hội viên phụ nữ toàn quận về những nội dung nói trên với báo cáo viên của sở Khoa học Công nghệ Môi trường Đà Nẵng, Công ty Môi trường đô thị Đà Nẵng. Tổ chức các buổi toạ đàm, hội thảo với chuyên đề “Vai trò của phụ nữ trong bảo vệ môi trường”... - Ước tính sẽ có khoảng 6 lớp tập huấn với mỗi lớp có từ 100 - 150 học viên, 01-02 buổi hội thảo hoặc toạ đàm ... 2/ Thành lập Câu lạc bộ Tuyên truyền viên về môi trường; phát động xây dựng các đoạn đường “văn minh- sạch- đẹp” a. Chọn mỗi phường 02 cán bộ Hội có khả năng tuyên truyền, vận động chị em phụ nữ thực hiện bẩo vệ môi trường để thành lập CLB với 24 thành viên. - Tổ chức buổi lễ ra mắt CLB, bầu ban chủ chiệm và soạn thảo chương trình hoạt động cho CLB. b. Tổ chức lễ phát động 12 phường đăng ký xây dựng đoạn đường “văn minh- sạch- đẹp”. Mỗi phường xây dựng từ 01 - 02 đoạn đường có gắn bảng tên do 1 tổ hoặc 1 chi hội phụ nữ quản lý. Hàng ngày các chị phụ nữ của tổ hoặc chi hội đó phải bảo vệ môi trường, dọn dẹp, giữ gìn vệ sinh của khu phố luôn sạch, đẹp. 3/ Xây dựng thí điểm mô hình phân loại và thu gom rác thải sinh hoạt tại 1 phường. * Tiến hành thực hiện theo các bước sau: a. Tổ chức buổi họp với các cơ quan chức năng liên quan: Sở khoa học công nghệ môi trường, Công ty môi trường đô thị Đà Nẵng để bàn biện pháp phối hợp thực hiện. b. Xây dựng mô hình phân loại, thu gom rác thải tại phường theo qui trình như sau: 30 Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng c. Tổ chức họp chị em phụ nữ ở từng chi hội phụ nữ (tương ứng với 1 khu vực dân cư) để triển khai toàn bộ qui trình phân loại và thu gom rác như trên. Đặc biệt cần nhắc lại mục đích, ý nghĩa của của công việc phân loại rác tại nhà, hướng dẫn cách phân loại rác cho phụ nữ. Mỗi hộ dân tự phân loại rác thải sinh hoạt hằng ngày ra 2 loại: + Rác hữu cơ (từ lá cây, hoa, rau quả, thịt, ca,ï động vật, phân và lông động vật ... ) : sẽ do công ty môi trường đô thị thu gom. + Rác vô cơ (từ nhựa, giấy, chai, kim loại ...) sẽ do 01 người thu gom rác bằng xe đẩy. Cứ 2 - 3 ngày thu gom 1 lần theo từng địa bàn được phân chia. Mỗi khu vực có thể có từ 100 - 150 hộ dân. Một người có thể thu gom 1- 2 khu vực. Mỗi phường có thể có từ 8 - 10 khu vực thu gom. Tuỳ theo tình hình tại địa phương và số hộ dân của phường mà phân chia khu vực thu gom. Người thu gom có thể là 01 chị phụ nữ chuyên thu mua ve chai, đồng nát đảm nhận. Để khuyến khích người dân thực hiện , trước mắt có thể cấp phát thí điểm cho mỗi hộ dân 2 sọt rác (loại nhỏ) với 2 màu xanh, đỏ; cấp cho 1 - 2 khu vực 01 xe đẩy bằng tay để thu gom rác. (Xe đẩy này cũng có thể liên hệ công ty môi trường cấp) 4/ Kiểm tra, giám sát hoạt động của mô hình này và đánh giá rút kinh nghiệm phổ biến toàn quận. - Cử 01 cán bộ dự án có chuyên môn về môi trường đến một số hộ gia đình kiểm tra cách phân loại rác thực tế. Kịp thời giải đáp thắc mắc khó khăn phát sinh trong quá trình phân loại rác ở thực tế. - Tổ chức họp đánh giá, rút kinh nghiệm và triển khai nhân rộng cho 11 phường còn lại. D. KINH PHÍ THỰC HIỆN: (tính bằng đồng Việt Nam ) Các điểm thu mua phế liệu, ve chai, đồng nát KHU VỰC 1 RÁC HC hộ gia đình RÁC VC KHU VỰC 2 Điểm thu gom toàn phường Cồng ty môi trường đô thị TPĐN RÁC HC RÁC VC RÁC HC RÁC VC RÁC HC RÁC VC 1 Người thu gom 1 Người thu gom 1 phần 1 phần hộ gia đình hộ gia đình hộ gia đình I/ Chi phí xây dựng dự án (chuyên gia): 3.000.000 - Biên soạn, xây dựng dự án: 1.000.000 31 Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng - Biên soạn tài liệu để tập huấn, bồi dưỡng: 1.000.000 - Trợ giúp kỹ thuật, chuyên môn: 600.000 - Cước bưu điện, in ấn dự án: 400.000 II/ Quản lý dự án: 5.100.000 - Đi lại của Ban điều hành: 100.000đ/quý x 4 quý = 400.000 - Họp ban điều hành: 150.000đ/quý 600.000 - Phụ cấp ban điều hành : 50.000đ/1 người/tháng x 3 người x 12 tháng 1.800.000 - Điện thoại, văn thư: 50.000đ/tháng 600.000 - Các báo cáo định kỳ: 150.000đ/kỳ 600.000 - Báo cáo kết thúc dự án: 200.000 - Văn phòng phẩm, photo chứng từ: 400.000 - Aính, băng hình: 500.000 III/ Các hoạt động của nội dung dự án: 78.100.000 1/ Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng: 12 lớp x 3.900.000đ/lớp = 46.800.000đ (1 lớp gồm: + Bồi dưõng cho học viên: 100 người x 15.000đ/người/ngày x 2 ngày = 3.000.000 + Tài liệu, văn phòng phẩm: 200.000 + Bồi dưỡng báo cáo viên: 100.000đ/người/ngày x 2 ngày = 200.000 + Trang trí, âm thanh: 200.000 + Phục vụ, tổ chức: 100.000 + Nước uống: 100.000 Cộng: 3.900.000 đ * Tổ chức toạ đàm hoặc hội thảo: 1 buổi x 5.000.000đ/buổi = 5.000.000 2/ Ra mắt CLB tuyên truyền viên về môi trường: 2.000.000 3/ Tổ lễ phát động xây dựng đoạn đường “văn minh sạch đẹp” : 3.000.000 4/ Họp bàn với các cơ quan liên quan Sở khoa học công nghệ và môi trường, Công ty môi trường đô thị Đà Nẵng nhằm hỗ trợ các hoạt động triển khai mô hình phân loại rác tại hộ gia đình: 3.000.000 5/ Hỗ trợ cho các buổi hướng dẫn, triển khai qui trình phân loại và thu gom rác tại từng chi hội phụ nữ: 10 điểm x 1.500.000đ/điểm = 15.000.000 (mỗi buổi họp có từ 150 - 200 phụ nữ dự, bao gồm các khoản chi: + người dự: 5000đ/người x 200 người = 1.000.000đ + Âm thanh, địa điểm: 200.000 + phục vụ, tổ chức: 100.000 + Bồi dưỡng người hướng dẫn - báo cáo viên: 100.000 + Nước uống: 100.000 Cộng: 1.500.000đ 6/ Kiểm tra, giám sát và họp đánh giá rút kinh nghiệm: - Bồi dưỡng cho 01 cán bộ đi kiểm tra thực tế tại hộ gia đình: 1 người x 100.000/ lần x 3 lần = 300.000 32 Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng - Họp đánh giá, rút kinh nghiệm và triển khai phổ biến các phường còn lại: 3.000.000 Tổng cộng phần III: 78.100.000 IV/ Vật tư: 5.000.000 - Sọt rác (phát thí điểm ở 1 khu vực): 2 cái/hộ x 200 hộ x 5000đ/cái = 2.000.000 - Xe đẩy (phát thí điểm ở 01 phường) 1cái/khu vực x 10 khu vực x 300.000đ/cái = 3.000.000 V/ Chi khác: 2.500.000 - Đưa tin (báo chí, truyền hình ...) - Dịch thuật - Phát sinh E. CÁC KẾT QUẢ MONG ĐỢI: Sau 1 năm triển khai dự án, hy vọng sẽ đạt được những kết quả sau: + Kết quả tức thì: ¾ Hơn 1.200 hội viên phụ nữ được nâng cao nhận thức về môi trường, bảo vệ môi trường, về phân loại rác thải ... ¾ 1 câu lạc bộ tuyên truyền viên môi trường ra đời ¾ Có ít nhất 12 đoạn đường “văn minh - sạch - đẹp” ¾ Có ít nhất 2000 hộ gia đình tự phân loại rác thải tại nhà. ¾ + Kết quả lâu dài: ¾ Nhận thức về bảo vệ môi trường của hội viên phụ nữ nói riêng và nhân dân toàn quận sẽ được nâng cao. Các hộ gia đình của toàn quận sẽ biết cách tự phân loại rác thải tại nhà. ¾ Góp phần làm giảm lượng rác thải hằng ngày của quận và thành phố dẫn đến tiết kiệm một phần kinh phí cho công tác thu gom và xử lý rác của thành phố. ¾ Thu được hiệu quả kinh tế từ việc thu gom phế liệu có thể tái sinh, tái chế từ rác. ¾ Hạn chế ô nhiễm môi trường của Thành phố do rác thải gây ra. F. KẾT LUẬN: Quản lý rác thải là vấn đề còn nhiều bất cập hiện nay trong công tác bảo vệ môi trường nói chung. Hạn chế và xử lý hiệu quả lượng rác thải do con người sinh ra là một trong những giải pháp hiệu quả để bảo vệ môi trường của thành phố. Dự án này đề cập đến vấn đề nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho phụ nữ và hướng phụ nữ đến công việc tự phân loại rác thải tại nhà là một việc làm rất cần thiết mang lại nhiều lợi ích về mặt kinh tế cũng như bảo vệ môi trường. Đặc biệt dự án này triển khai chủ yếu trong đối tượng phụ nữ. Bởi với tư cách là người vợ, người mẹ trong gia đình , mỗi lời nói, việc làm của phụ nữ đều có tính thuyết phục đối với các thành viên khác trong gia đình . điều này là một thuận lợi cho việc tiếp tục tuyên truyền cho các thành viên khác trong gia đình và công đồng dân cư xung quanh về bảo vệ môi trường thông qua người phụ nữ. Hơn nữa, mọi nguồn rác thải trong gia 33 Hội Thảo sau khoá học 2 tuần về kinh tế chất thải tại Đà Nẵng đình hầu hết đều qua tay người phụ nữ cũng như việc chắt chiu, tiết kiệm trong sinh hoạt của người phụ nữ cũng sẽ là những thuận lợi cho công việc phân loại rác thải tại nhà. Vì vậy đây là một dự án có tính khả thi cao, có khả năng bền vững và đem lại hiệu quả dài lâu. TM. HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ QUẬN HẢI CHÂU CHỦ TỊCH kiêm CHỦ DỰ ÁN Nguyễn Thị Thừa 34