Nghiên cứu ảnh hưởng của các dung dịch nano (nano bạc, nano đồng và nano chitosan) đến khả năng kéo dài thời gian bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau thu hoạch

764 NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC DUNG DỊCH NANO (NANO BẠC, NANO ĐỒNG VÀ NANO CHITOSAN) ĐẾN KHẢ NĂNG KÉO DÀI THỜI GIAN BẢO QUẢN HOA LAN MOKARA BANGKHUNTIEN CẮT CÀNH SAU THU HOẠCH Trịnh Thị Lan Anh Viện Khoa học Ứng dụng, trường Đại học Công nghệ Tp. HCM (HUTECH) Email: lananh0110@yahoo.com, ttl.anh@hutech.edu.vn TÓM TẮT Hiện nay bảo quản sau thu hoạch được nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm, đặc biệt là những nước có nền nông nghiệp. Để việc bảo quản nông sản thành công con người cần phải chú trọng đến các vấn đề về sức khỏe và cân bằng môi trường. Một trong những nông sản đem lại kim ngạch xuất khẩu lớn cho các nước trên thế giới đó là hoa cắt cành. Ngày nay hoa được dùng cho nhu cầu trang trí hằng ngày và trong các dịp lễ tết, sự kiện. Hằng năm ở các nước như EU, Nhật, Hà Lan,... có lượng hoa cắt cành xuất khẩu rất lớn, đem lại nguồn kinh tế cao cho người dân. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều dung dịch được sản xuất ra nhằm phục vụ cho nhu cầu cắm hoa hằng ngày, xong vấn đề đặt ra là chúng gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe con người vì sử dụng các chất kháng ethylene kim loại nặng như bạc, thủy ngân , Với sự phát triển của công nghệ ngày nay các dung dịch nano đã được ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực y học, nông nghiệp, công nghiệp, nhưng việc ứng dụng các dung dịch nano trong bảo quản nông sản sau thu hoạch chưa thật sự được chú trọng đặc biệt là lĩnh vực bảo quản hoa cắt cành sau thu hoạch. Nghiên cứu này dựa trên khảo sát sự ảnh hưởng của các dung dịch nano đến quá trình bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau thu hoạch. Trong đó, các chỉ tiêu được theo dõi trong suốt quá trình khảo sát là khối lượng tươi (g), số hoa (hoa/cành), số nụ (nụ/cành) và đường kính hoa (cm). Khảo sát ảnh hưởng của từng loại nano đến quá trình bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành cho thấy nano bạc nồng độ 6 ppm, nano đồng 6 ppm và nano chitosan 4 ppm cho kết quả tốt nhất sau 18 ngày bảo quản. Từ khóa: Nano bạc, nano đồng, nano chitosan, Mokara Bangkhuntien, hoa cắt cành, bảo quản sau thu hoạch. 1. GIỚI THIỆU Toàn cầu có 300.000 ha sản xuất hoa, phân bố trên 27 nước chủ yếu. EU chiếm 12%, trong khi các nước châu Á và Thái Bình Dương chiếm 70% diện tích này, trong đó Trung Quốc 40% (EC, 2006), (120.000 ha, theo People‘s Daily Online, 2001) và Ấn Độ 15% (45.000 ha, theo AIC, 2006). Lượng hoa cắt cành chủ yếu tập trung ở các nước phát triển. Liên minh châu Âu (EU), Bắc Mỹ và Nhận Bản hiện vẫn là các khu vực tiêu thụ hoa cắt cành lớn nhất, mặc dù Trung Quốc cũng đang trở thành thị trường quan trọng. Chỉ riêng 25 nước thuộc EU đã chi trung bình 13,7 tỷ USD/năm (CBI, 2007) cho tiêu dùng hoa cắt cành, chiếm trên 50% tổng mức tiêu dùng hoa thế giới. Trong đó Đức đứng đầu với khoảng 3 tỷ euro mỗi năm. Năm nước có nhu cầu lớn tiếp theo là Anh (2,82 tỷ), Pháp (1,85 tỷ), Ý (1,62 tỷ) Tây Ban Nha (0,99 tỷ) và Hà Lan (0,89 tỷ), Nhật Bản có nhu cầu tiêu dùng 5,4 triệu USD hoa cắt cành/năm (APEDA, 2000), Mỹ 5,5 tỷ (USDA, 2002). Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, hiện nay tại thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận như Tây 765 Ninh, Đồng Nai, Bình Dương, có trên 100 loài lan khác nhau. Các loại hoa lan này có thể cho doanh thu từ 500 triệu – 1 tỷ đồng/ha/năm, chủ yếu là hoa cắt cành thuộc nhóm Dendrobium và Mokara, chiếm tỷ lệ ít hơn là lan Cattleya và Oncidium. Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch nhập khẩu phong lan cắt cành qua đường chính ngạch của nước ta trong tháng 02/2007 là 26,515 nghìn USD, giảm 20,17% so với tháng 01/2007 nhưng vẫn tăng 51,76% so với tháng 12/2006. Thị trường nhập khẩu lan cắt cành chính của Việt Nam trong thời gian qua là Thái Lan với gần 95% lượng lan cắt cành, chủ yếu là Dendrobium và Oncidium. Trong tháng 9/2008, kim ngạch xuất khẩu hoa phong lan Việt Nam lại tăng rất mạnh, tăng 21,8% so với tháng 8/2008, đạt 61 nghìn USD. Lan Mokara là giống lan lai từ ba giống Arachnis, Ascoentrum và Vanda; loài lan này mang các đặc tính nổi trội từ bố mẹ là: dạng hoa và màu sắc đẹp từ Vanda, tăng trưởng nhanh từ Ascocenda (Ascocentrum x Vanda). Mokara là loài lan đơn thân, thân hình trụ dài, không có giả hành. Là giống lan lai nhân tạo từ Singapore và được lan rộng đến Thái Lan, Philippines, Nam Á, Hawaii. Hoa lan Mokara Bangkhuntien sau khi cắt cành có thể cho độ tươi khoảng 1 tuần nên rất được ưu chuộng trên thị trường hiện nay. Xong vấn đề đặt ra là hoa ở nước ta chưa xuất khẩu được nhiều là do sự yếu kém của công nghệ sau thu hoạch làm ảnh hưởng đến chất lượng hoa sau khi đến tay người tiêu dùng. Nano bạc được xem là thuốc trừ sâu sinh học (Baier, 2009). Các hợp chất chứa bạc cho thấy lợi ích gấp đôi khi dùng để diệt khuẩn và ức chế sự sản sinh ra khí ethylene trong quá trình bảo quản. Hoa cẩm chướng cắt cành trước khi xử lý với STS đã ngăn chặn sự lão hóa và ức chế được lượng khí ethylene sinh ra (Reid et al., 1980). Theo tác giả Hoàng Minh Tấn và Nguyễn Quang Thạch (1993): sử dụng bạc thiosunphate 0,5 ppm có tác dụng rõ rệt nhất đối với hoa cúc Nhật, tuổi thọ của hoa dài hơn 4 ngày so với đối chứng. Hầu hết các nghiên cứu khi sử dụng nano bạc để bảo quản đều tập trung vào đặc điểm chống lại sự phát triển của vi khuẩn và nấm, ngăn ngừa sự tắc nghẽn mạch mô (Liu et al., 2009; Solgi et al., 2009). Do diện tích tiếp xúc bề mặt của nano bạc cao nên hoạt tính kháng khuẩn là rất lớn, nó có thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn trong bình và trong các mạch mô. Nano đồng có khả năng diệt hầu hết các loại nấm bệnh gây hại cây trồng, nó được xem như một loại thuốc bảo vệ thực vật đặc trị nấm theo cách an toàn nhất, không độc hại, không gây tồn dư các chất độc hại trên nông sản. Trên thực tế cho thấy nano đồng có thể phòng và đặc trị bệnh nấm hồng trên cây cao su (do nấm Corticium salmonocolor). Yoon và cộng sự (2013) đã khẳng định ảnh hưởng kháng khuẩn của nano đồng và bạc trên E.coli trong đó nano đồng thể hiện hoạt tính kháng khuẩn cao hơn so với bạc. Nghiên cứu của Ghaouth (1996) cho thấy chitosan có khả năng ức chế các loại nấm gây hại sau thu hoạch rau quả như Rhizopus, Colletotrichum, chitosan bảo quản dâu tươi và các loại trái cây khác lâu hơn do hạn chế nấm gây hư thối và ức chế hô hấp. Khi sử dụng chitosan đối với hoa đồng tiền, kết quả đã cho thấy chitosan giúp cho sự phát triển chiều dài thân hoa, số lượng lá phát triển, chiều dài và chiều rộng của lá, số lượng hoa tăng lên (Wanichpongpan et al., 2000). Chitosan cũng thúc đẩy sự phát triển của các loại cây trồng khác như bắp cải (Brassica oleracea L. var. ‗Capitata‘) (Hirano 1988), giá đậu (Lee et al., 2005) và rau húng quế (Kim, 2005). Uddin (2004), khi phun chitosan và một số đường monosaccharide lên hoa Cát tường Lisianthus (Eustoma grandiflorum) kết quả cho thấy chitosan làm tăng số nụ hoa và tăng hàm lượng anthocyan, nhờ vậy màu sắc của hoa đậm đà hơn. Vì vậy, trong nông nghiệp các loại nano bạc, nano đồng và nano chitosan cần phải được ứng dụng nhiểu trong công nghệ trước và sau thu hoạch để hạn chế dịch bệnh phát triển, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, nâng cao chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản của nông sản. Tuổi thọ của hoa bị ảnh hưởng do điều kiện trước khi thu hoạch như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm và dinh dưỡng (Celikel và Karacaly, 1995; Halevy và Mayak, 1979; Holley, 1963; Rogers, 1973). Khi thu hoạch, việc cắt khỏi thân cây mẹ đồng nghĩa với việc cắt đứt nguồn nước và carbohydrate tự nhiên, lúc này sẽ kích thích các yếu tố gây lão hóa đối với hoa cắt cành). Tuổi thọ sau thu hoạch của cây trồng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như nước, carbohydrate, loại dung dịch bảo quản, sự cân bằng hormone và điều kiện môi trường bảo quản (Borochov và Woodson, 1989; Halevy và Mayak, 1979; 1981; Mayak, 1987; van Doorn, 1997). Vi sinh vật phát triển trong môi trường bảo quản làm nghẽn mô mạch trong cây nên hạn chế sự hấp thụ 766 nước lên thân nên hoa sau khi cắt cành khó có thể duy trì sự sống được lâu (Rogers, 1973; van Doorn, 1999a). 2. VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP 2.1. Vật liệu Hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành; dung dịch nano bạc, nano đồng và nano chitosan; nước máy. 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Dựa vào hoạt tính kháng khuẩn của các dung dịch nano để diệt khuẩn và ức chế sự sản sinh ra khí ethylene trong quá trình bảo quản. Chủ yếu tập trung vào đặc điểm chống lại sự phát triển của vi khuẩn và nấm, ngăn ngừa sự tắc nghẽn mạch mô, giúp hoa sau khi cắt cành có khả năng hút nước để duy trì sự sống và tăng thời gian bảo quản. Do diện tích tiếp xúc bề mặt của các dung dịch nano cao nên hoạt tính kháng khuẩn là rất lớn, nó có thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn trong dịch cắm và trong các mô mạch. Hình 1. Hoa lan Mokara Bangkhuntien lúc chưa bảo quản 2.3. Thống kê và xử lý số liệu Xử lý số liệu thu được bằng phần mềm Microsoft Excel 2016và phần mềm SAS 9.1. Tất cả các số liệu sau khi thu thập ứng với từng chỉ tiêu theo dõi, được thống kê và biểu diễn dưới dạng các số liệu giá trị trung bình cùng ký tự a, b, thì không có sự khác biệt về mặt thống kê. Các mẫu tự khác nhau (a, b,) chỉ sự sai khác có ý nghĩa thống kê với p < 0,05, LSD (95%). 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Ảnh hƣởng của nano bạc Sau khi tiến hành bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành bằng các dung dịch nano bạc ở các nồng độ khác nhau (0, 2, 4, 6, 8, 10 ppm). Kết quả được ghi nhận sau mỗi 3 ngày đến ngày thứ 18, được trình bày ở hình 2 và hình 3. Khi tiến hành bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành trong dung dịch nano bạc, kết quả cho thấy từ ngày 0 đến ngày thứ 6 ở nghiệm thức đối chứng (0 ppm) có sự thay đổi rõ rệt, hoa rụng nhiều và những nụ không có khả năng nở bị héo, khi hoa được cắm trong bình đến ngày thứ 9 thân cây có hiện tượng bị vàng nâu. Ở các nghiệm thức còn lại (2, 4, 6, 8, 10 ppm) hoa có sự thay đổi hình thái rõ rệt từ ngày thứ 9 trở đi. Hoa lan Mokara Bangkhuntien khi bảo quản ở nồng độ 6 ppm có ít sự biến đổi nhất qua các ngày bảo quản, hoa được bảo quản ở nồng độ này đến ngày thứ 12 mới có hiện 767 tượng hoa bị rụng nhiều và đến ngày thứ 15 thân cây có hiện tượng bị hóa vàng. Điều này cho thấy hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành thích hợp bảo quản ở nồng độ nano bạc 6 ppm, vì ở các nồng độ thấp (2, 4 ppm) hay nồng độ cao (8, 10 ppm) hoa không có khả năng thích ứng với điều kiện sống sau khi cắt cành. Sử dụng nano bạc ở nồng độ 6 ppm giúp kéo dài thời gian bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien thêm được 7 ngày so với đối chứng (Hình 2 và Hình 3). Trong lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam, hiện nay trên thị trường có nhiều chế phẩm dung dịch nano bạc sử dụng trong nuôi trồng thuỷ sản phòng bệnh cho tôm, cá; hoặc trong trồng trọt phòng ngừa sâu bệnh cho cây trồng. Đối với công nghệ sinh học thực vật, chưa có nhiều báo cáo hoặc nghiên cứu đi sâu về ảnh hưởng của nano kim loại lên bảo quản hoa cắt cành sau khi thu hoạch. Chủ yếu là các hợp chất chứa bạc cho thấy lợi ích gấp đôi khi dùng để diệt khuẩn và ức chế sự sản sinh ra khí ethylene trong quá trình bảo quản. Hoa cẩm chướng cắt cành trước khi xử lý với STS đã ngăn chặn sự lão hóa và ức chế được lượng khí ethylene sinh ra (Reid et al., 1980). Vì vậy sử dụng nano bạc trong bảo quản hoa là một hướng nghiên cứu mới có nhiều triển vọng, thân thiện với môi trường. Nồng độ nano bạc thích hợp cho bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien là 6 ppm. Hình 2. Biểu đồ ảnh hưởng của nano bạc đến khối lượng, số lượng hoa và đường kính hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau 18 ngày bảo quản Hình 3. Sự biến đổi của hoa lan Mokara Bangkhuntien sau 18 ngày bảo quản bằng dung dịch nano bạc: a) Nồng độ nano bạc 0 ppm (đối chứng); b) Nồng độ nano bạc 6 ppm (kết quả tốt nhất) 3.2. Ảnh hƣởng của nano đồng Kết quả khảo sát của nano bạc cho thấy nano bạc giúp kéo dài thời gian bảo quản lan Mokara Bangkhuntien vì vậy, chúng tôi tiếp tục khảo sát ảnh hưởng của nano đồng. Sau khi tiến hành bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành bằng các dung dịch nano đồng ở các nồng độ khác nhau (0, 2, 4, 6, 8, 10 ppm). Kết quả được ghi nhận sau mỗi 3 ngày đến ngày thứ 18, được trình bày ở Hình 4 và Hình 5. Khi tiến hành bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành trong dung 0 50 0 3 6 9 12 15 18 (g) (Ngày) Biểu đồ khối lƣợng hoa Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 0 20 0 3 6 9 12 15 18 (Số hoa) (Ngày) Biểu đồ số lƣợng hoa Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 0 10 0 3 6 9 12 15 18 (cm) (Ngày) Biểu đồ đƣờng kính hoa Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 9 ngày 12 ngày 15 ngày 18 ngày 12 ngày 15 ngày 9 ngày 18 ngày a ) b 768 dịch nano đồng, kết quả cho thấy từ ngày 0 đến ngày thứ 6 ở nghiệm thức đối chứng (0 ppm) có sự thay đổi rõ rệt, hoa rụng nhiều và những nụ không có khả năng nở bị héo, khi hoa được cắm trong bình đến ngày thứ 9 thì 2/3 thân cây có hiện tượng bị hóa vàng nâu và đến ngày thứ 12 trên toàn bộ thân cây đã bị hóa vàng nâu. Hoa ở các nghiệm thức còn lại (2, 4, 6, 8, 10 ppm) cuống hoa tươi và có sự thay đổi hình thái rõ rệt từ ngày thứ 9 trở đi. Hoa lan Mokara Bangkhuntien khi bảo quản ở nồng độ 6 ppm có ít biến đổi nhất qua các ngày bảo quản, hoa được bảo quản ở nồng độ này đến ngày thứ 12 mới có hiện tượng hoa bị rụng nhiều và đến ngày thứ 15 2/3 thân cây có hiện tượng bị hóa vàng. Điều này cho thấy hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành thích hợp bảo quản ở nồng độ nano đồng 6 ppm. Hoa sau khi cắt cành chủ yếu sống dựa vào nguồn carbohydrate dự trữ trong thân và lượng nước cung cấp từ bên ngoài nhưng ở các nồng độ nano đồng thấp (2, 4 ppm) sẽ không ức chế được sự phát triển của vi sinh vật làm tắc nghẽn mạch mô, cây không thể hút nước để sống hay ở nồng độ quá cao (8, 10 ppm) cây cũng khó hút nước do nồng độ trong dịch cắm quá cao gây tăng áp suất thẩm thấu, cản trở sự hút nước của cây. Trong nghiên cứu bảo quản hoa sau thu hoạch có một số dung dịch được sử dụng, tuy nhiên chưa có công bố nào về bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien sử dụng nano đồng. Nano đồng chủ yếu được sử dụng cho mục đích bảo vệ và kích thích sự sinh trưởng của thực vật trong nông nghiệp. Vì vậy, sử dụng nano đồng trong bảo quản hoa sau thu hoạch cũng là một hướng nghiên cứu mới có nhiều triển vọng mang lại hiệu quả kinh tế cao và thân thiện với môi trường. Việc bổ sung 6 ppm nano đồng vào dung dịch bảo quản giúp lan Mokara Bangkhuntien cắt cành có thể tươi thêm được 7 ngày so với đối chứng (Hình 4 và Hình 5). Hình 4. Biểu đồ ảnh hưởng của nano đồng đến khối lượng, số lượng hoa và đường kính hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau 18 ngày bảo quản Hình 5. Sự biến đổi của hoa lan Mokara Bangkhuntien sau 18 ngày bảo quản bằng dung dịch nano đồng: a) Nồng độ nano đồng 0 ppm (đối chứng); b) Nồng độ nano đồng 6 ppm (kết quả tốt nhất) 0 10 20 30 40 0 3 6 9 12 15 18 (g) (Ngày) Biểu đồ khối lƣợng của hoa lan Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 0 5 10 15 0 3 6 9 12 15 18 (số hoa) (Ngày) Biểu đồ số lƣợng hoa Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 0 5 10 0 3 6 9 12 15 18 (cm) (Ngày) Biểu đồ đƣờng kính của hoa lan Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 9 ngày 12 ngày 15 ngày 18 ngày 9 ngày 12 ngày 15 ngày 18 ngày b a 769 3.3. Ảnh hƣởng của nano chitosan Nano chitosan đã được sử dụng nhiều trong nông nghiệp để phòng bệnh và kích thích sự tăng trưởng của cây trồng. Từ kết qủa của 2 thí nghiệm trên cho thấy các dung dịch nano rất thích hợp cho quá trình bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien. Vì vậy, chúng tôi tiếp tục sử dụng nano chitosan cho mục đích bảo quản loài hoa cắt cành có giá trị kinh tế cao. Sau khi tiến hành bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành bằng các dung dịch nano chitosan ở các nồng độ khác nhau (0, 2, 4, 6, 8, 10 ppm). Kết quả được ghi nhận sau mỗi 3 ngày đến ngày thứ 18, được trình bày ở Hình 6 và Hình 7. Khi tiến hành bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành trong dung dịch nano chitosan, kết quả cho thấy từ ngày 0 đến ngày thứ 6 ở nghiệm thức đối chứng (0 ppm) có sự thay đổi rõ rệt, hoa rụng nhiều và những nụ không có khả năng nở bị héo, hoa được cắm trong bình đến ngày thứ 9 thì 2/3 thân cây có hiện tượng bị hóa vàng nâu và đến ngày thứ 12 toàn bộ thân cây đã bị hóa vàng nâu. Hoa ở các nghiệm thức còn lại (2, 4, 6, 8, 10 ppm) cánh hoa tươi và có sự thay đổi hình thái rõ rệt từ ngày thứ 9, hoa rụng nhiều, nụ hoa bị héo. Hoa lan Mokara Bangkhuntien khi bảo quản bằng nano chitosan ở nồng độ 4 ppm có ít sự biến đổi nhất qua các ngày bảo quản, hoa được bảo quản ở nồng độ này đến ngày thứ 12 mới có hiện tượng hoa bị rụng nhiều, trên thân hóa vàng từng khoảng không rõ rệt, đến ngày thứ 15 2/3 thân cây có hiện tượng bị hóa vàng, phần thân trong dịch cắm bị úng và thối. Nano chitosan cũng là một chất có ảnh hưởng tích cực đến quá trình kéo dài thời gian bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien. Đây cũng là hướng nghiên cứu mới có nhiều triển vọng trong lĩnh vực bảo quản hoa sau thu hoạch hoa lan Mokara Bangkhuntien nói riêng và hoa nói chung. Kết quả cho thấy việc bổ sung nano chitosan với nồng độ thích hợp giúp hoa lan Mokara Bangkhuntien kéo dài sự sống hơn so với đối chứng được 7 ngày (Hình 6 và Hình 7). Nồng độ nano chitosan thích hợp cho bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien là 4 ppm. Hình 6. Biểu đồ ảnh hưởng của nano chitosan đến khối lượng, số lượng hoa và đường kính hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau 18 ngày bảo quản 0 10 20 30 40 0 3 6 9 12 15 18 (g) (Ngày) Biểu đồ khối lƣợng của hoa lan Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 0 2 4 6 8 10 12 0 3 6 9 12 15 18 (Số hoa) (Ngày) Biểu đồ số lƣợng hoa Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 0 2 4 6 8 10 0 3 6 9 12 15 18 (cm) (Ngày) Biểu đồ đƣờng kính hoa lan Mokara Bangkhuntien Nồng độ 0 ppm Nồng độ 2 ppm Nồng độ 4 ppm Nồng độ 6 ppm Nồng độ 8 ppm Nồng độ 10 ppm 770 Hình 7. Sự biến đổi của hoa lan Mokara Bangkhuntien sau 18 ngày bảo quản bằng dung dịch nano chitosan: a) Nồng độ nano chitosan 0 ppm (đối chứng); b) Nồng độ nano chitosan 4 ppm (kết quả tốt nhất) 4. KẾT LUẬN Sau khi khảo sát ảnh hưởng của các dung dịch nano đơn lẻ và kết hợp đến quá trình bảo quản hoa lan Mokara Bangkhutien sau thu hoạch cho thấy, nano bạc nồng độ 6 ppm, nano đồng nồng độ 6 ppm và nano chitosan nồng độ 4 ppm thích hợp nhất cho việc kéo dài thời gian bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau thu hoạch làm kéo dài tuổi thọ của hoa thêm 7 ngày so với đối chứng. Nghiên cứu này là bước đầu tạo ra được dung dịch thương phẩm có tính kháng khuẩn tốt, ổn định và thân thiện với môi trường giúp tăng thời gian bảo quản hoa lan Mokara Bangkhuntien cắt cành sau thu hoạch nói riêng và tiến đến bảo quản các loại hoa khác nói chung. Cần ứng dụng các dung dịch nano trong nghiên cứu bảo quản các loại nông sản sau thu hoạch để tăng giá trị thương mại cho nông sản, hướng tới nhu cầu sử dụng trong và ngoài nước. Sau đó, tiến tới tạo dựng thương hiệu nông sản Việt Nam trên thế giới, hướng tới xuất khẩu. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Accati, E.G. and Jona, R. (1989). Parameters influencing Gerbera cut flower longevity. Acta Hort. 261:63-68. [2] Bektaş E, Cüce M., Atalay S. (2013). In vitro germination, protocorm formation, and plantlet development of Orchis coriophora (Orchidaceae),