Nghiên cứu hiện trạng và giải pháp phát triển du lịch bền vững ở xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên

114 TẠP HÍ KHOA HỌ Khoa học X hội Số 13 6/2018) tr. 114 - 125 NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG Ở XÃ TÀ XÙA, HUYỆN BẮC YÊN 1 Trần Hạnh Nguyên, 2Lường Phú 1Trường Đại học Tây Bắc 2 UBND huyện Bắc Yên Tóm tắt: Nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu đánh giá hiện trạng phát triển du lịch ở xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La, trên cơ sở đó tiến hành phân tích ảnh hưởng của hoạt động du lịch đến kinh tế, văn hóa - xã hội, môi trường và đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch bền vững ở xã Tà Xùa. Nghiên cứu sử dụng phương pháp quan sát tham dự, ph ng vấn sâu 7 cán bộ quản lý, 5 hộ kinh doanh, 6 người dân địa phương, 12 khách du lịch và 1 chuyên gia theo cách tiếp cận quan điểm phát triển bền vững và tổng hợp các nguồn tài liệu thứ cấp tại khu vực nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu đã cho thấy mặc dù tài nguyên du lịch phong phú, đa dạng, có tính đặc trưng riêng, nhưng du lịch Tà Xùa mới đang ở giai đoạn đầu trong vòng đời sản phẩm, sức ảnh hưởng đến kinh tế, văn hóa, xã hội địa phương còn hạn chế và hoạt động du lịch còn rất sơ khai. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả đề xuất ba nhóm giải pháp về kinh tế, văn hóa - xã hội và môi trường với các nhà quản lý hướng tới mục tiêu xây dựng thành công thị trường du lịch và phát triển du lịch xã Tà Xùa theo hướng bền vững, mang lại nguồn lợi ổn định và lâu dài cho địa phương. Từ khóa: Du lịch bền vững, Tà Xùa, Bắc Yên. 1. Đặt vấn đề Xã Tà Xùa nằm ở trung tâm các xã vùng cao huyện Bắc Yên ph a đông giáp x Háng Đồng ph a đông nam giáp huyện Phù Yên, phía tây giáp xã Làng Chếu, phía nam giáp xã Phiêng Ban và Trung tâm huyện Bắc Yên, phía bắc giáp xã Xím Vàng. Xã Tà Xùa có diện tích t nhiên 4.138,61 ha, với 460 hộ, 2.983 nhân khẩu, thành phần dân tộc chủ yếu là dân tộc Mông. Tà Xùa c địa hình rừng núi đa ạng với độ cao khoảng 1.500 - 1.700 m so với mặt nước bi n, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ kh hậu mát mẻ mùa đông th rất lạnh, những ngày giá rét còn xuất hiện băng tuyết. Từ năm 2015 cùng với trào lưu u lịch, khám phá, trải nghiệm trên cả nước, Tà Xùa nổi lên như một đi m đến mới lạ được yêu thích với anh xưng Thiên đường mây số một Việt Nam và các đi m check-in nổi anh như Đồi sống lưng khủng long Tà Xùa 1 , Cây táo m o cô đơn... Nhờ thế, trong thời gian gần đ y ngày càng đông khách du lịch trên cả nước t m đến tham quan và trải nghiệm cảnh đẹp t nhiên và con người ở xã Tà Xùa mang đến c hội hiếm c đ phát tri n kinh tế, quảng bá, giới thiệu về văn h a và con người Bắc Yên với u khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên đ phát tri n du lịch xã Tà Xùa Ngày nhận bài: 5/12/2017. Ngày nhận đăng: 15/5/2018 Liên lạc: Trần Hạnh Nguyên, e-mail: hanhnguyen295@yahoo.com 1 Sống lưng khủng long Tà Xùa, thuộc địa phận bản Chống Tra x Háng Đồng. X Háng Đồng được tách ra từ x Tà Xùa năm 2008 gồm 6 bản của xã Tà Xùa cũ: Háng la hốngTra Háng Đồng A, Háng Đồng Háng Đồng C và Làng Sáng. 115 theo hướng bền vững, mang lại nguồn lợi ổn định và l u ài cho địa phư ng vẫn cần s quyết tâm và những chiến lược phát tri n đúng đắn của các cấp chính quyền huyện Bắc Yên nói chung và xã Tà Xùa nói riêng. 2. Nội dung 2.1. Khái niệm du lịch bền v ng Khái niệm về du lịch bền vững mới xuất hiện trên c sở lý thuyết phát tri n bền vững và cải tiến, nâng cấp khái niệm về du lịch mềm của những năm 90 và th c s gây được s chú ý trong những năm gần đ y. Theo Tổ chức Du lịch thế giới (World Tourism Organization, WTO) (1998) phát tri n du lịch bền vững là vừa thỏa mãn các nhu cầu trong hiện tại, vừa thỏa mãn nhu cầu trong tư ng lai của cả đi m đến du lịch lẫn khách du lịch [2]. Liên hiệp quốc (United Nations, UN) (2001) cho rằng, phát tri n du lịch bền vững là mô h nh và phư ng thức phát tri n du lịch có th duy trì trong thời gian dài mà không làm ảnh hưởng đến các hoạt động khác hoặc khiến cho môi trường t nhiên và sinh thái bị thoái hóa hay biến đổi. Kế thừa kết quả nghiên cứu của các học giả trên thế giới, Tổ chức Du lịch quốc tế (United National World Tourist Organization, viết tắt là UNWTO) đ đưa ra định nghĩa “Phát tri n du lịch bền vững” (Sustainable Tourism) nhận được s công nhận rộng rãi của ư luận như sau: "Du lịch bền vững là các hình thức du lịch đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch, ngành du lịch và cộng đồng địa phương nhưng không ảnh hưởng tới khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ mai sau. Du lịch khả thi về kinh tế nhưng không phá hủy tài nguyên mà tương lai của du lịch phụ thuộc vào đó, đặc biệt là môi trường tự nhiên và kết cấu xã hội của cộng đồng địa phương" [1]. ác chuyên gia trong lĩnh v c du lịch và các lĩnh v c có liên quan khác ở Việt Nam d a trên c sở tiếp thu những kết quả nghiên cứu về lý luận và kinh nghiệm quốc tế về phát tri n bền vững đối chiếu với những hoàn cảnh cụ th ở Việt am đưa ra khái niệm về du lịch bền vững như sau: “Phát triển du lịch bền vững là hoạt động khai thác có quản lý các giá trị tự nhiên và nhân văn nhằm th a mãn các nhu cầu đa dạng của khách du lịch, có quan tâm đến các lợi ích kinh tế dài hạn trong khi vẫn đảm bảo sự đóng góp cho bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên, duy trì được sự toàn vẹn về văn hóa để phát triển hoạt động du lịch trong tương lai; cho công tác bảo vệ môi trường và góp phần nâng cao mức sống của cộng đồng địa phương” [3]. Tóm lại, phát tri n du lịch bền vững cần đòi hỏi có s nỗ l c chung của toàn xã hội hướng tới 3 mục tiêu c ản bền vững về kinh tế, bền vững về tài nguyên môi trường và bền vững về văn h a x hội như quy định trong Khoản 14, Điều 3, Luật Du lịch 2017: “Phát triển du lịch bền vững là sự phát triển du lịch đáp ứng đồng thời các yêu cầu về kinh tế - xã hội và môi trường, đảm bảo hài hòa lợi ích của các chủ thể tham gia hoạt động du lịch, không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu về du lịch trong tương lai” [4]. 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Thu thập thông tin - Đ tìm hi u về điều kiện t nhiên, kinh tế, xã hội cũng như tiềm năng và hiện trạng 116 phát tri n du lịch xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên chúng tôi đ tiến hành thu thập, phân tích những tài liệu thứ cấp như: Báo cáo Kế hoạch Phát tri n Kinh tế - xã hội x Tà Xùa năm 2016; Nhiệm vụ Quy hoạch chi tiết Du lịch Trung tâm xã Tà Xùa; Thuyết minh Quy hoạch chi tiết Du lịch Trung tâm xã Tà Xùa; Báo cáo Kế hoạch phát tri n du lịch huyện Bắc Yên đến 2020, tầm nh n đến năm 2030; áo cáo t nh h nh u lịch Tà Xùa tháng 10/2017. - Đ bổ sung thông tin, nhóm nghiên cứu tiến hành 3 đợt nghiên cứu điền dã tại trung tâm xã Tà Xùa, bản Tà Xùa A và thị trấn Bắc Yên. Trong các đợt nghiên cứu này, chúng tôi không ch tiến hành khảo sát th c địa một số đi m phong cảnh nổi bật ở xã Tà Xùa và khu v c phụ cận, hệ thống đường giao thông nối liền thị trấn Bắc Yên với trung tâm xã Tà Xùa, mà còn tiến hành quan sát tham d hoạt động kinh doanh du lịch tại 9 đi m phục vụ ăn uống, lưu trú và án hàng tại trung tâm xã Tà Xùa và phỏng vấn sâu cán bộ quản lý người n địa phư ng khách u lịch nhằm tìm hi u thêm về tài nguyên và sản phẩm du lịch xã Tà Xùa, mức độ thuận lợi đ tiếp cận, thuận lợi và kh khăn trong quá tr nh quản lý và hoạt động kinh doanh du lịch ở xã Tà Xùa, ảnh hưởng của hoạt động du lịch đến địa phư ng và độ hài lòng cũng như kỳ vọng của khách du lịch với đi m du lịch Tà Xùa. Nghiên cứu sử dụng phư ng pháp lấy mẫu phân tầng ngẫu nhiên, số lượng mẫu dùng cho nghiên cứu là 31 trong đ người n địa phư ng là 6, khách du lịch là 12; cán bộ quản lý là 7, hộ kinh doanh là 5, chuyên gia về du lịch là 1. Bảng 1: Thông tin phỏng vấn Chỉ tiêu Thông tin các đợt phỏng vấn Đợt 1 Đợt 2 Đợt 3 Tổng số Cán bộ quản lý Hộ kinh doanh Dân địa phương Khách du lịch Cán bộ quản lý Hộ kinh doanh Chuyên gia Số người phỏng vấn 6 4 6 12 1 1 1 31 Giới tính Nam 6 4 3 7 1 1 1 23 Nữ 3 5 8 Dân tộc Thái 3; Kinh 1; Mông 2 Kinh 3; Thái 1 Mông 6 Kinh 12 Thái 1 Kinh 1 Kinh 1 Thái 5; Kinh 18; Mông 8 Nguồn: Nhóm nghiên cứu tổng hợp Trong 31 người được phỏng vấn c 23 người là nam giới, chiếm 74 2% 8 người là nữ giới, chiếm 25,8%; thành phần dân tộc gồm: dân tộc Kinh c 18 người, chiếm 58,1%, dân tộc Thái c 5 người, chiếm 16,1%, dân tộc Mông c 8 người, chiếm 25,8%; thành phần nghề nghiệp: cán bộ quản lý địa phư ng: 7 người, hộ kinh oanh: 5người n địa phư ng: 6 người, khách du lịch: 12 người, chuyên gia du lịch: 1 người. Độ tuổi phỏng vấn trung bình từ 20 - 45 tuổi. Thời gian lấy thông tin phỏng vấn từ tháng 4 đến tháng 5/2017. 117 2.2.2. Kỹ thuật ph ng vấn Các cuộc phỏng vấn được tiến hành tại U D x Tà Xùa c sở lưu trú ăn uống hoặc trên đường di chuy n từ Tà Xùa đến các đi m du lịch lân cận vào các ngày khác nhau. Các thành viên tham gia phỏng vấn sẽ trao đổi và thảo luận theo quan đi m không phải chuẩn bị nội ung mà trao đổi theo suy nghĩ và cảm nhận của họ 2.2.3. Câu h i ph ng vấn Bốn câu hỏi phỏng vấn ch nh được sử dụng cho nghiên cứu gồm: 1. Du lịch ảnh hưởng như thế nào đến kinh tế, xã hội và đời sống của người n địa phư ng. 2. Những kh khăn và thuận lợi trong quá trình quản lý và kinh doanh du lịch. 3. Đánh giá và kỳ vọng về đi m du lịch Tà Xùa. 4. Định hướng phát tri n du lịch Tà Xùa trong tư ng lai. 2.2.4. Xử lý thông tin ph ng vấn Toàn bộ thông tin của cuộc các cuộc phỏng vấn được nhóm tác giả ghi chép và ghi âm lại, thời gian cho mỗi cuộc phỏng vấn ao động từ 45 - 60 phút, và kết thúc khi các thông tin trao đổi trở nên bão hòa. Kết quả phỏng vấn gồm 2 phần: phần thứ nhất là những đánh giá từ nhiều phía về hiện trạng du lịch Tà Xùa, phần thứ hai là kỳ vọng và định hướng phát tri n du lịch Tà Xùa. 2.3. Đánh giá một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch xã Tà Xùa huyện Bắc Yên 2.3.1. Hệ thống giao thông Xã Tà Xùa nằm ở vị trí trung tâm 5 xã vùng cao của huyện Bắc Yên (gồm Tà Xùa, Làng Chếu X m Vàng Háng Đồng, Hang Chú), cách trung tâm huyện Bắc Yên 14,5 km, được coi là cầu nối giữa thị trấn Bắc Yên với các xã vùng cao. Xã Tà Xùa cách trung tâm thành phố S n a khoảng 115 km, cách Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu khoảng 120 km, cách Hà Nội khoảng 214 km nhưng o vị tr địa lý đặc biệt nên việc kết nối Tà Xùa với các thị trường nguồn khách và các đi m du lịch phụ cận tư ng đối thuận lợi, từ đ h nh thành những cung đường thú vị khám phá thiên nhiên Tây Bắc như các cung đường Hà Nội - S n Tây - Cầu Trung Hà - Ngã ba Thu Cúc - Phù Yên - Bắc Yên - Tà Xùa có tổng chiều dài khoảng 214 km; cung đường Hà Nội - Bắc Yên - Tà Xùa - Bắc Yên - QL37 - Ngã ba Gia Phù (Phù Yên) - QL 43 - Bến phà Vạn Yên - Mộc Châu - Hòa Bình - Hà Nội có tổng chiều dài khoảng 530 km; cung đường Hà Nội - Mộc Châu - Ngã ba Cò Nòi - QL 37 - Bắc Yên - Tà Xùa có tổng chiều dài khoảng 335km; cung đường S n a - Ngã ba Cò Nòi - QL37 - Bắc Yên - Tà Xùa có tổng chiều dài khoảng 115 km. Xã Tà Xùa còn nằm trên t nh lộ 112 được khai thông từ năm 2011 ắt đầu từ thị trấn Bắc Yên đi qua các x Tà Xùa - Làng Chếu - Xím Vàng - Hang Chú và kết nối với t nh Yên Bái, nhờ thế có thêm cung đường Hà Nội - Bắc Yên - Tà Xùa - Trạm Tấu - ghĩa ộ - QL 32 - Thu Cúc - Hà Nội với tổng chiều dài khoảng 118 540km. goài ra còn c các cung đường khám phá nội t nh, nội huyện như: Bắc Yên - Tà Xùa - Làng Chếu - Xím Vàng - Hang Chú chiều dài khoảng 52 km, từ Hang Chú lại có th kết nối xuống bến cảng Tà Hộc (khoảng 30 km) qua sông Đà đi tiếp theo t nh lộ 110 có th ra đến QL 37 (khoảng 27 km) hoặc ra QL 6 - thị trấn Hát Lót - Mai S n khoảng 30 km). ác cung đường du lịch trong và ngoài huyện đến Tà Xùa đi qua nhiều bản làng các dân tộc thi u số với bản sắc văn h a độc đáo và những khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ hoang s . Song o địa h nh đồi núi phức tạp độ dốc cao thường xuyên sạt lở, nên chất lượng đường giao thông tư ng đối thấp đặc biệt là tuyến t nh lộ 112 nối liền thị trấn Bắc Yên với Tà Xùa và các xã vùng cao khác trong huyện, nhất là vào mùa mưa c những đợt sạt lở gây tắc đường, giao thông tê liệt khiến xã Tà Xùa và các xã vùng cao khác gần như ị cô lập. Điều này gây ảnh hưởng rất lớn, thậm chí khiến cho hoạt động du lịch ở xã Tà Xùa phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện thời tiết và đường giao thông đặc biệt là những khi trời mưa. goài ra o chất lượng đường từ Tà Xùa đến các bản dân tộc và các xã khác không tốt lắm, cộng thêm thiếu thông tin và thiếu người hướng dẫn nên ngoài một số đi m đến được n i đến nhiều trên mạng Internet như sống lưng Tà Xùa c y táo m o cô đ n đồi gió... các đi m tham quan ở các xã lân cận chưa được nhiều khách du lịch biết đến. Hiện nay, khách du lịch đến Tà Xùa du lịch chủ yếu bằng phư ng tiện xe máy hoặc ô tô trong đ chủ yếu là xe máy. Kết quả thống kê phư ng tiện di chuy n của khách đến tham quan Tà Xùa trong khoảng thời gian từ ngày 29/9/2017 - 09/10/2017 trong Báo cáo tình hình du lịch Tà Xùa tháng 10/2017 của UBND huyện Bắc Yên [8] cho thấy 81% khách du lịch đến Tà Xùa bằng xe máy và thường đi 2 người/xe; 18,3% khách du lịch đến Tà Xùa bằng ô tô và 0 7% đến bằng các phư ng tiện khác. Ngoài việc đến th ng Tà Xùa bằng các phư ng tiện xe máy hoặc ô tô của mình, có một số khách du lịch lại l a chọn đi xe khách hoặc lái ô tô đến thị trấn Bắc Yên, rồi thuê xe máy lên Tà Xùa vừa đi vừa ngắm cảnh dọc đường; cũng c một số ít khách du lịch l a chọn đi xe khách từ Hà Nội hoặc S n a đến thị trấn Bắc Yên, rồi tiếp tục đi tuyến xe khách nội huyện thị trấn Bắc Yên - Tà Xùa - Làng Chếu - Xím Vàng - Hang Chú tới Tà Xùa (ngày 1 chuyến, 8h sáng khởi hành từ trung tâm xã Hang Chú, khoảng 8h30’ sáng đi qua trung t m x Tà Xùa và 2h chiều khởi hành từ bến xe thị trấn Bắc Yên, khoảng 2h30’ đi qua trung t m x Tà Xùa). i chung hiện nay phư ng tiện giao thông đến Tà Xùa về c bản đáp ứng được nhu cầu của u khách nhưng trong tư ng lai c th cần tăng thêm lượt xe khách nối liền thị trấn Bắc Yên với Tà Xùa và xây d ng i đỗ xe T nh đ khách du lịch có chỗ gửi xe. 2.3.2. Hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật Hiện nay, nguồn cấp điện ch nh cho x Tà Xùa là lưới điện 35 KV chạy dọc theo t nh lộ 112, gần như 100% các ản trên địa àn x đ được sử dụng điện. Hệ thống điện chiếu sáng mới ch hình thành quanh khu v c trung tâm xã Tà Xùa. Hệ thống thông tin liên lạc đ phủ sóng mạng điện thoại Vietel Vinaphone nhưng mạng Internet mới ch được sử dụng rộng rãi ở khu v c trung tâm xã Tà Xùa, các bản xa h n chưa được phổ biến. 119 Hệ thống cấp thoát nước ở Tà Xùa chưa hoàn thiện. Khu v c trung tâm xã Tà Xùa sử dụng nguồn nước m được dẫn từ phía T y đến b chứa nước rồi cung cấp cho các hộ tiêu thụ. òn đa số các đi m n cư khác vẫn sử dụng nước mưa nước giếng đào giếng khoan hoặc nước dẫn tr c tiếp từ m nước trên núi chưa qua xử lý. Vào mùa khô lượng mưa hiếm hoi nước ở m cũng ần cạn kiệt, nguồn nước dùng hàng ngày trở thành vấn đề kh khăn đối với người dân và các hộ kinh doanh du lịch. Hệ thống thoát nước mưa và nước thải là các r nh c k ch thước từ B400 - B600mm nằm dọc đường t nh lộ 112 hoặc các rãnh hở nằm dọc hai bên các tuyến đường nông thôn khác. Tuy nhiên, o được đầu tư x y ng từng phần trong các giai đoạn khác nhau nên tính kết nối của hệ thống thoát nước rất kém. Trong xã Tà Xùa cũng chưa c hệ thống thu gom và xử lý rác thải nước thải nên nước thải sinh hoạt nước thải chăn nuôi và các chất thải rắn khác được thải tr c tiếp ra môi trường và hệ thống sông suối gây mất mỹ quan và ô nhiễm môi trường. 2.3.3. Cơ sở vật chất phục vụ du lịch Theo kết quả nghiên cứu điền dã của chúng tôi, hiện nay xã Tà Xùa có 11 nhà ngh phục vụ khách ngủ cộng đồng, chủ yếu tập trung ở trung tâm xã và gần Đồi sống lưng khủng long với quy mô từ 20 - 40 người/nhà. Các nhà ngh được xây d ng theo hình thức nhà cấp bốn thường chồng thêm một tầng nữa đ tăng iện tích sử dụng) hoặc nhà sàn, có khung sắt, vách tôn và lợp bằng tôn. Trong mỗi nhà ngh thường thiết kế 2 - 5 nhà vệ sinh có trang bị nh nước nóng lạnh 24/24 và thiết bị vệ sinh t hoại nhưng iện tích khá nhỏ và chất lượng thiết bị khá tồi tàn, lại không được dọn dẹp thường xuyên. Trong các nhà ngh thường sử dụng giường tầng bằng sắt với những phòng ở tầng 1 hoặc trải đệm tr c tiếp trên sàn nhà với những phòng tầng hai. hăn đệm trong nhà ngh khá sạch sẽ đa phần sử dụng đệm bông gạo của người Thái và chăn ông. Khi không có khách sử dụng, chăn đệm được gấp gọn đ sát vách hoặc đầu giường ngủ. Các nhà ngh đều lắp mạng wifi đ phục vụ khách du lịch. Xã Tà Xùa còn có 7 quán phục vụ ăn uống và 10 quán bán hàng tạp hóa chủ yếu tập trung ở khu v c Trung tâm xã. Giá dịch vụ ở Tà Xùa khá rẻ, trung nh 60.000/1 người/ đêm và 50.000/bữa ch nh/người, giá các loại hàng h a khác cũng không chênh lệch nhiều so với thị trấn Bắc Yên. Chủ các nhà ngh quán ăn và quán án hàng tạp hóa ở Tà Xùa đa phần là người Mông địa phư ng giáo viên cán ộ x người địa phư ng hoặc ở thị trấn Bắc Yên lên đ y mua đất, d ng nhà tr c tiếp kinh doanh hoặc thuê người trông coi. Tuy nhiên, do bận công tác, thiếu kinh nghiệm kinh doanh, thiếu vốn nên họ kinh doanh không mấy thành công, có một số hộ thường xuyên đ ng cửa vì không c khách o c sở vật chất quá tồi tàn, thiếu vệ sinh. Tham gia kinh doanh du lịch ở xã Tà Xùa còn có một số người ở xuôi lên buôn bán, kinh doanh nhà ngh như chủ homestay A Tài, Ngỗng Tà Xùa Trà M y Tà Xùa Họ thường nhanh nhẹn c đầu óc kinh doanh lại có vốn lớn nên làm ăn khá phát đạt. Ngoài hai homestay Ngỗng Tà Xùa và Trà Mây Tà Xùa, toàn bộ các hộ kinh doanh du lịch ở x Tà Xùa đều là kinh doanh t phát, không có chuyên môn về du lịch cũng như không iết hoặc rất t đẩy mạnh quảng cáo du lịch qua internet. 120 2.3.4. Khách du lịch Khách du lịch đến Tà Xùa có tuổi đời khá trẻ trong khoảng từ 20 - 30 tuổi thường là sinh viên hoặc các bạn thanh niên trẻ tuổi ưa khám phá và ịch chuy n, có một số ít khách ở độ tuổi trung niên và người nước ngoài. Đa phần trong số họ đến từ Hà Nội và các t nh phía Bắc, một số đến từ miền am và nước ngoài. Khách du lịch đến Tà Xùa tập trung đông vào cuối tuần từ chiều thứ 7 đến sáng chủ nhật và các dịp lễ, tết với hoạt động chủ yếu là ngắm mây và chụp ảnh tại Đồi Sống lưng khủng long vào khoảng 5h30 - 10h sáng. Vì thế, khách du lịch thường tới ngh tại trung tâm xã Tà Xùa vào chiều muộn hoặc buổi tối đ sáng sớm hôm sau có th vừa ngắm mây vừa ngắm mặt trời mọc. Nguồn: Báo cáo tình hình du lịch Tà Xùa tháng 10/2017, UBND huyện Bắc Yên [8] Do chất lượng c sở vật chất và dịch vụ du lịch ở trung tâm xã Tà Xùa khá thấp, chủ yếu phục vụ khách du lịch “phượt” nên một số khách du lịch có yêu cầu không gian riêng tư và chất lượng phục vụ tư ng đối tốt hoặc những nhóm khách du lịch có trẻ em và người già sẽ l a chọn lưu trú và ăn uống tại thị trấn Bắc Yên. ũng c một số khách du lịch l a chọn mang theo thức ăn và lều cắm trại ngoài trời chứ không sử dụng hoặc hạn chế tối đa sử dụng các dịch vụ ở Tà Xùa. Báo cáo tình hình du lịch ở Tà Xùa tháng 10/2017 của UBND huyện Bắc Yên [8] cũng cho thấy khách du lịch đều đánh giá rất cao cảnh quan t nhiên hùng vĩ hoang s và không kh trong lành ở Tà Xùa nhưng cùng đều nhận xét chất lượng c sở vật chất và dịch vụ du lịch ở Tà Xùa còn rất yếu kém và thiếu thốn. 2.4. Phân tích ảnh hưởng du lịch lên kinh tế, văn hóa xã hội và môi trường xã Tà Xùa và ngược lại 2.4.1. Du lịch và kinh tế của xã Tà Xùa Từ khoảng cuối năm 2015, Tà Xùa nổi lên như một đi m đến yêu thích của giới trẻ yêu thích du lịch mạo hi m trong cả nước. ăm 2016, xã Tà Xùa đ tiếp nhận khoảng 18.000 lượt khách du lịch, góp phần thúc đẩy một số hoạt động thư ng mại, dịch vụ chủ yếu như bán hàng tạp hóa, dịch vụ nhà ngh , dịch vụ ăn uống ở khu trung tâm xã Tà Xùa phát tri n nhanh chóng [9]. Mặc dù hoạt động du lịch đ góp phần nâng cao thu nhập cho các hộ tham gia kinh doanh ở trung tâm xã Tà Xùa, song “chưa góp phần tích cực trong tăng trưởng kinh tế địa phương do các hộ đều kinh doanh tự phát, chưa có đăng ký kinh doanh, khôn