Nghiên cứu qui trình công nghệ khai thác các hoạt chất sinh học từ côn trùng và động vật biển để sản xuất thực phẩm chức năng tăng cường thể lực cho vận động viên

bộ khoa học và công nghệ – uỷ ban thể dục thể thao ------------------------------ báo cáo khoa học nghiệm thu đề tài " Nghiên cứu qui trình công nghệ khai thác các hoạt chất sinh học từ côn trùng và động vật biển để sản xuất thực phẩm chức năng tăng c−ờng thể lực cho vận động viên" Mã số: đtđl - 2005/23G Chủ nhiệm đề tài : PGS.TS Lê Quí Ph−ợng Cơ quan chủ trì : Viện Khoa học Thể dục Thể thao 6451 07/8/2007 hà nội 2007 Mr.Nam - 2 - 8/8/2007 báo cáo khoa học 1. Tên đề tài “Nghiên cứu qui trình công nghệ khai thác các hoạt chất sinh học từ côn trùng và động vật biển để sản xuất thực phẩm chức năng tăng c−ờng thể lực cho vận động viên” 2. Chủ nhiệm đề tài • PGS.TS Lê Quí Ph−ợng - Chức vụ: Nghiên cứu viên cao cấp - Cơ quan công tác: Trung tâm Y học Thể thao - Viện Khoa học Thể dục Thể thao - Địa chỉ: 141 Nguyễn Thái Học - Hà Nội - Điện thoại: 7338643 Email: phuongyhtt@vnn.vn 3. Danh sách các cộng sự và cơ quan phối hợp TT Họ và tên Cơ quan công tác 1 PGS.TS Lê Quí Ph−ợng Viện Khoa học Thể dục Thể thao 2 KS. Nguyễn Huy Nam Viện Công nghệ Sinh học 3 TS. Lê Văn Ty Viện Công nghệ Sinh học 4 CN. Võ Thị Ninh Viện Công nghệ Sinh học 5 DS. Trần Bình Duyên Công ty CP D−ợc liệu TW 6 Ths. Nguyễn Văn Phú Viện Khoa học Thể dục Thể thao 7 Ths. Võ T−ờng Kha Viện Khoa học Thể dục Thể thao 8 CN. Đặng Trần Hoàn Viện Khoa học Thể dục Thể thao 9 BS. Nguyễn Trọng Hiền Trung tâm HLTTQG I 10 CN. Trần Thanh Vân Liên đoàn Điền Kinh Hà Nội 11 CN. Vũ Thị Men Trung tâm Đào tạo VĐV 12 TS. Nguyễn Văn Xá Trung tâm GD&PT Sắc ký Mr.Nam - 3 - 8/8/2007 Mở đầu Trong lĩnh vực thể thao vấn đề đánh giá năng l−ợng vận động của vận động viên là rất cần thiết. Việc này giúp cho quá trình đào tạo vận động viên cấp cao đ−ợc rút ngắn thời gian, tiết kiệm kinh phí và có hiệu quả cao. Hơn nữa việc ứng dụng các giải pháp hồi phục nh− sử dụng thực phẩm chức năng và d−ợc liệu cũng nh− các chất giàu năng l−ợng, các ph−ơng pháp sinh lý, hoá sinh học hiện đại, đặc biệt là các loại thực phẩm chức năng sản xuất từ các nguồn nguyên liệu hoạt chất tự nhiên là một h−ớng rất phát triển nó không những mang lại thành tích cao cho vận động viên, mang lại màu cờ sắc áo cho quốc gia mà còn mang lại sự an toàn về sức khoẻ cho mọi ng−ời. Nhiều n−ớc nh− Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Đức và Trung Quốc..v..v..đã có những thành công lớn trong h−ớng đi này và đã nghiên cứu đ−ợc rất nhiều các loại thực phẩm chức năng tăng sức bền và hồi phục nhanh thể lực cho các vận động viên cũng nh− các đối t−ợng lao động nặng nh− stimol, Cao tụ đ−ờng, Khang thai..v..v.. Với sự phát triển của khoa học công nghệ hiện đại, đặc biệt là công nghệ sinh học trong những thập kỷ gần đây trên thế giới đã hình thành một ngành công nghiệp mới: Công nghiệp sinh học (Biotechnology industry) để ứng dụng nhanh các thành tựu mới nhất của công nghệ sinh học vào trong cuộc sống bảo vệ sức khoẻ cộng đồng nói chung cũng nh− trong lĩnh vực thể thao nói riêng. Nhiều công ty đã có những b−ớc tiến v−ợt bậc trong việc đa dạng hoá các sản phẩm từ việc khai thác các hoạt chất sinh học tự nhiên tạo ra các sản phẩm giàu các axit amin, các isopeptid và các peptid. Các nguồn nguyên liệu thiên nhiên từ động, thực vật có chứa các hoạt chất hormon steroid, các chất vi khoáng cần thiết cho cơ thể. Những sản phẩm tạo ra không những đã đem lại nguồn lợi nhuận khổng lồ, mà còn giá trị và hiệu quả cao đối với sức khoẻ con ng−ời. Đây cũng là một h−ớng đi mới của loài ng−ời trong thế kỷ 21. Việt Nam là n−ớc nhiệt đới có những đặc điểm địa hình, khí hậu địa lý ở nhiều vùng khác nhau, có nguồn tài nguyên thiên nhiên rừng vàng, biển bạc phong phú và đa dạng. Việt Nam lại có một nền y học dân tộc cổ truyền, có truyền thống từ lâu đời. Nhân dân ta nhất là từ các vùng quê miền núi cho đến miền biển đã biết dùng những bài thuốc dân gian từ cây cỏ đến con cua, con ốc, con cá d−ới sông, d−ới biển để làm thuốc bổ d−ỡng hay còn gọi là thực phẩm chức năng để chữa trị bệnh. Mr.Nam - 4 - 8/8/2007 N−ớc ta còn là một trong những n−ớc nghèo trên thế giới, có cơ cấu bệnh tật đặc thù cho những n−ớc nhiệt đới gió mùa nên nhu cầu về thuốc rất cao. Hàng năm, chúng ta phải tiêu tốn l−ợng lớn ngoại tệ để nhập các loại thực phẩm chức năng trong khi tiềm năng các hoạt chất sinh học dùng làm thực phẩm chức năng của ta lại rất lớn nh−ng ch−a đ−ợc khai thác hợp lý. Việc thực hiện đề tài này sẽ góp phần đ−a ra một số giải pháp công nghệ hiện đại nhằm khai thác tiềm năng đó, tạo ra những sản phẩm thực phẩm chức năng chất l−ợng, giá thành hạ phục vụ nhân dân. ở các n−ớc phát triển trên thế giới nh− Anh, Đức, Pháp, Mỹ, Trung Quốcviệc sản xuất viên tăng lực, n−ớc uống dùng cho vận động viên nhằm phục hồi và nâng cao thể lực trong tập luyện và thi đấu đã có từ lâu. Với sự phát triển v−ợt bậc vấn đề sản xuất thuốc cho vận động viên đã trở thành một ngành công nghiệp d−ợc, thực phẩm chức năng, thậm chí sản xuất thuốc ở dạng doping dùng cho vận động viên, nhiều công ty d−ợc đã giàu lên nhanh chóng với việc sản xuất thuốc tăng lực cho vận động viên thể thao. Đã có không ít vận động viên đã đạt huy ch−ơng vàng, bạcnhờ vào dùng thuốc tăng lực và chất kích thích. Song đối với thể thao thì dùng doping cũng nh− các chất kích thích là bị nghiêm cấm và phản đối. Tuy nhiên việc dùng thực phẩm chức năng để phục hồi và nâng cao thể lực cho vận động viên trong tập luyện, thi đấu là một điều rất cần thiết và đ−ợc chấp nhận . Các huấn luyện viên, các bác sĩ ai cũng muốn tìm kiếm cho vận động viên những loại thuốc có hiệu quả trong vấn đề phục hồi thể lực. Hiện nay trên thị tr−ờng có rất nhiều các loại thuốc phục vụ cho việc phục hồi và nâng cao thể lực vận động viên nh−ng hầu hết các loại thuốc này đều của n−ớc ngoài sản xuất ra nh− (Cao tụ đ−ờng, khang thai, Power Plus). Do không rõ nguồn gốc xuất xứ của các loại thuốc nhập ngoại là hợp chất tự nhiên hay là tổng hợp hoá học, vì vậy các bác sĩ, huấn luyện viên và đặc biệt là vận động viên rất lo lắng cho những tác dụng phụ đi kèm. Trong thời gian qua nhiều cơ quan nghiên cứu cũng nh− các công ty d−ợc đã cho ra đời rất nhiều sản phẩm thuốc tăng lực từ nguồn nguyên liệu là các hoạt chất sinh học tự nhiên có trong động vật và thảo d−ợc nhằm nâng cao khả năng phục hồi thể lực cho vận động viên trong luyện tập và thi đấu và đã có tác dụng rất tốt. Trong những năm gần đây cùng với sự phát triển kinh tế xã hội của đất n−ớc, thể thao Việt Nam cũng đạt đ−ợc những thành tích đáng kể. Tại các Đại hội thể thao ở khu vực Đông Nam á (Sea Games), vận động viên của chúng ta luôn có sự tiến bộ, số huy ch−ơng ở các đại hội sau luôn nhiều hơn các đại hội tr−ớc và cũng đã đạt đ−ợc thành tích tại các giải Châu á và giải thế giới. Điều Mr.Nam - 5 - 8/8/2007 đó đã tạo niềm tin cho huấn luyện viên, vận động viên cũng nh− cho nền thể thao n−ớc nhà, khẳng định đ−ợc nền Thể thao Việt Nam đã đổi mới và đang đi đúng h−ớng. Đây là cơ hội và thách thức là làm sao chúng ta phải phát huy đ−ợc những thành quả đạt đ−ợc để thể thao n−ớc nhà không chỉ có một vị trí xứng đáng trong khu vực mà còn cả trên thế giới. Vấn đề là ở chỗ chúng ta có thể thuê đ−ợc huấn luyện viên giỏi, có thể mua đ−ợc các thiết bị tập luyện đắt tiền song chúng ta không thể có đ−ợc thể lực sức bền tốt nếu chúng ta không quan tâm đến dinh d−ỡng hồi phục và thực phẩm chức năng cho vận động viên. Với sự đầu t− cho dinh d−ỡng của vận động viên mà hàng năm chúng ta phải mua thực phẩm chức năng cho vận động viên bằng ngoại tệ số kinh phí không phải là ít nh−ng nếu bằng nội lực và nguồn tài nguyên sẵn có trong n−ớc chúng ta có thể đảm bảo đ−ợc ổn định nguồn thực phẩm chức năng tiết kiệm ngoại tệ cho đất n−ớc và mang lại sự an toàn cho sức khoẻ của vận động viên. Để hòa nhập với h−ớng nghiên cứu của thế giới trong việc khai thác sử dụng nguồn tài nguyên sinh học động, thực vật quí ở trong n−ớc nh− (cỏ, cây, hoa, lá, tôm, cá, cua, ba ba, rùa rùa, nhân sâm, tam thất.). Việc khai thác ứng dụng nguồn tài nguyên sinh học vào việc sản xuất thực phẩm chức năng hiện nay đang là một vấn đề rất quan trọng và cần thiết. Hiện nay tuy Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu và sản xuất thực phẩm chức năng từ nguyên liệu trong n−ớc phục vụ cho việc bổ d−ỡng và tăng c−ờng thể lực cho các đối t−ợng lao động nặng và vận động viên, cũng đã có một số thành công nhất định, nh−ng đa số các loại thực phẩm chức năng đều đi từ nguồn nguyên liệu động thực vật quí hiếm nh− (Hải sâm, rắn biển, nấm linh chi) điều này đã gặp rất nhiều khó khăn vì khi nghiên cứu ra đ−ợc qui trình công nghệ, nh−ng khi đi vào sản xuất lớn lại mắc phải không những giá thành nguyên liệu cao mà số l−ợng lớn lại không có để đáp ứng đ−ợc. Trong khi đó tiềm năng tài nguyên d−ợc liệu trong thiên nhiên của n−ớc ta còn rất phong phú, chúng ta ch−a khai thác và phát huy hết đ−ợc thế mạnh này. Với những nỗ lực lớn và có đ−ợc sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nghiên cứu khoa học trong n−ớc. Viện khoa học Thể dục Thể thao phối hợp với Viện Công nghệ sinh học - Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Trung tâm Giáo dục và Phát triển Sắc ký - Đại học Bách khoa Hà Nội đã nghiên cứu thực hiện đề tài “Nghiên cứu qui trình công nghệ khai thác các hoạt chất sinh học từ côn trùng và động vật biển để sản xuất thực phẩm chức năng tăng c−ờng thể lực cho vận động viên”. Đề tài đã nghiên cứu khai thác các hoạt chất sinh học từ một số loài cá cơm, cá chìa vôi, hầu và từ kiến, mối nh− các steroid (testosteron, cortilson, progesteron, oestradion.), Mr.Nam - 6 - 8/8/2007 các axit amin và nguyên tố vi khoáng thiết yếu có tác dụng tăng khả năng miễn dịch, nâng cao sức đề kháng của cơ thể, tăng c−ờng thể lực và hồi phục nhanh sức khoẻ cho vận động viên từ nguồn nguyên liệu động vật biển và côn trùng sẽ thực sự có hiệu quả. Cá cơm, cá chìa vôi, hàu là nguồn nguyên liệu rất dồi dào, từ x−a đến nay nhân dân ta mới chỉ biết ứng dụng đơn thuần làm thực phẩm, chế biến n−ớc mắm. Ngoài ra khi đánh bắt chế biến không hết còn thừa bỏ đi, còn nguyên liệu kiến và mối là 2 đối t−ợng ch−a đ−ợc khai thác đến. Đây là một thế mạnh mà nhiều n−ớc trên thế giới kể cả một số n−ớc phát triển nh− Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nhật.cũng không có đ−ợc lợi thế này. Đề tài đã cho ra đời 3 sản phẩm bột nguyên liệu Thienamix, Nacamix, Phunamine và một sản phẩm viên tăng lực Phunamine dùng cho vận động viên. Các sản phẩm trên đều đ−ợc sản xuất trên dây chuyền thiết bị hiện đại đạt tiêu chuẩn GMP của Công ty Cổ phần D−ợc Trung −ơng Mediplantex. Sau đây chúng tôi xin trình bày kết quả nghiên cứu của đề tài nh− sau: Mr.Nam - 7 - 8/8/2007 I. Tổng quan tài liệu 1. Vận động thể thao với trao đổi chất và chuyển hoá năng l−ợng trong cơ thể. Hoá sinh học là khoa học, nó làm sáng tỏ những qui luật quan trọng nhất của quá trình biến đổi thích nghi về mặt hoá học diễn ra trong tế bào của cơ thể con ng−ời và sinh giới nói chung. Hoá sinh học thể thao cùng với hoá sinh y học thể thao nghiên cứu các quá trình biến đổi hoá sinh trong cơ thể vận động viên khi thực hiện những l−ợng vận động thể thao khác nhau. Các kết quả nghiên cứu đã chứng minh rằng chính bản chất sinh hoá học của các quá trình trao đổi chất và năng lực chuyển hoá của các hệ thống cung cấp năng l−ợng cho cơ thể hoạt động trong quá trình luyện tập thể thao mới thực sự là yếu tố quyết định năng lực hoạt động thể lực cũng nh− khả năng chịu đựng của vận động viên đối với l−ợng vận động lớn của bài tập [3, 10, 11]. Những biến đổi thích nghi tr−ớc hết phải là những biến đổi thích nghi về mặt sinh hoá diễn ra bên trong cơ thể vận động viên sau những l−ợng vận động hợp lý của bài tập, đ−ợc thực hiện trong những chu kỳ huấn luyện dài hạn mới là cơ sở bền vững của của trình độ luyện tập và trạng thái xung sức thể thao. Trong quá trình luyện tập thể thao vấn đề tiêu hao năng l−ợng và phục hồi thể lực là rất quan trọng. Để đánh giá đ−ợc tình trạng sức khoẻ của vận động viên thì vấn đề quan tâm chính tr−ớc tiên là các chỉ tiêu sinh hoá bên trong liên quan đến quá trình trao đổi chất nh−: Testosterone, Lactat dehydrogenaza, creatinin, acid lactic, các chỉ tiêu về huyết học.v..v... Ngoài ra ng−ời ta còn đánh giá các chỉ tiêu bên ngoài nh− về tâm lý, phản xạ thần kinh, chuyên môn s− phạm...[3, 10,11, 14, 15, 19, 22] 2. Hoạt chất thiên nhiên trong thực phẩm là nguồn dinh d−ỡng và là thực phẩm Thuốc có giá trị và rất quan trọng với sức khoẻ con ng−ời. Các hormone steroid, protein, axit amin và các chất vi khoáng (Cu, Fe, Zn..) có vai trò rất quan trọng trong cơ thể con ng−ời. Những chất này đều đ−ợc tổng hợp qua con đ−ờng chuyển hoá năng l−ợng của cơ thể, chúng có những chức năng và nhiệm vụ riêng. Vai trò và tác dụng của các protein, acid amin trong cơ thể đ−ợc tổng hợp trực tiếp qua đ−ờng thực phẩm bổ sung dinh d−ỡng. Chúng ta đều biết rằng cơ thể ng−ời đều nhận các protein và các acid amin từ thức ăn. Vai trò của các acid amin trong cơ thể rất quan trọng nh− leucin là các acid amin giữ vai trò trong tổng hợp protein cơ bắp và hoạt động của tuyến tuỵ, rất cần cho sự tuần hoàn của máu. Isoleucin cần Mr.Nam - 8 - 8/8/2007 thiết cho quá trình sinh tổng hợp glucogen và các xetonic, nếu cơ thể thiếu acid amin này sẽ dẫn đến việc giảm sút cân nhanh. Lysin giữ vai trò trong sinh tổng hợp hemoglobin, acid nucleic, ảnh h−ởng lên các hoạt động thần kinh, tiêu hoá và việc hình thành các mô x−ơng. Theonine có tác dụng chống mỡ hoá gan. Proline và acid glutamic có tác dụng tốt trong việc trao đổi chất của cơ thể. Mỗi một liên kết giữa các acid amin lại có những vai trò và chức năng riêng đối với cơ thể. một số peptid, isopeptid có trọng l−ợng phân tử thấp nh− (Lys-iso-leu, phe-his-met, gly-acg-met) và các amino axit có tác dụng tăng khả năng miễn dịch, chống oxy hoá trong việc hồi phục thể lực và tăng c−ờng thể lực. Hình 1: Công thức cấu tạo và trọng l−ợng phân tử của 20 acid amine Mr.Nam - 9 - 8/8/2007 Vai trò của các nguyên tố vi khoáng trong cơ thể khi đ−ợc bổ sung qua đ−ờng thực phẩm Viên tăng lực. Sự đóng góp quan trọng của các nguyên tố vi khoáng là rất cần thiết. Ng−ời ta ví nguyên tố kẽm (Zn) trong cơ thể ng−ời nh− là ngọn lửa sinh mạng. Sắt (Fe) tham gia vào quá trình tạo máu. Sắt (Fe) và kẽm (Zn) đóng vai trò quan trọng và cần thiết trong các hoạt động chức năng của gan, Mr.Nam - 10 - 8/8/2007 thận, tuyến tuỵ, tuyến sinh dục và các cơ quan thị giác. Nó rất cần cho sự kích hoạt enzyme lactatdehydrogenaza để phân giải các acid lactic giải phóng các acid lactic ra khỏi tế bào cơ, chống mệt mỏi, chống oxy hoá trong cơ thể. Hàm l−ợng muối vô cơ trong cơ thể gồm bảy nguyên tố: Ca, Ka, Na, P, S, Cl. Các nguyên tố khác: Fe, Cu, I, Zn, Mg, Se, v.v.. Các loại trên chiếm một l−ợng rất nhỏ trong cơ thể, gọi chung là nguyên tố vi l−ợng. Chất sắt (Fe) đ−ợc thức ăn cung cấp cho cơ thể. Thiếu sắt não bộ sẽ không đ−ợc cung cấp đủ oxy, không đủ năng l−ợng. Nhiều nghiên cứu xác định chỉ số thông minh (IQ) của trẻ tỷ lệ thuận với hàm l−ợng sắt trong máu dây rốn của bà mẹ. Khi bà mẹ thiếu hụt chất sắt, chỉ số phát triển của não bộ giảm ở thai nhi và trẻ d−ới một tuổi. Thiếu sắt não bộ sẽ không phát triển đúng mức. ậ ng−ời lớn thiếu sắt dẫn đến thiếu máu và dễ mệt mỏi. Nguồn chất sắt : Cơ thể con ng−ời hấp thu kém chất sắt. Chỉ 2-3% chất sắt trong thực vật đ−ợc cơ thể hấp thụ (đậu khô, cacao.) Chất sắt động vật đ−ợc hấp thu dễ dàng hơn: Từ 20-30% (thịt đỏ, dồi tr−ờng, gan, tim, bầu dục, thịt thỏ, cá thu, sò ốc, cá cơm, cá mòi và các động vật biển). Các thực phẩm nguồn gốc động vật là nguồn cung cấp tốt nhất chất sắt và vitamine cần thiết cho não bộ và sự hình thành của các màng tế bào, cho các nơron, các chất trung gian thần kinh. [15, 27, 28] Các nguyên tố vi l−ợng này rất cần thiết cho cơ thể, song bản thân nó lại không sinh ra năng l−ợng. Muối vô cơ rất quan trọng, ví dụ: Ca là thành phần chính cấu thành x−ơng và răng, giữ vai trò quan Các loại trên chiếm một l−ợng rất nhỏ trong cơ thể, gọi chung là nguyên tố vi l−ợng. Các nguyên tố vi l−ợng này rất cần thiết cho cơ thể, song bản thân nó lại không sinh ra năng l−ợng. Muối vô cơ rất quan trọng, ví dụ: Ca là thành phần chính cấu thành x−ơng và răng, giữ vai trò quan trọng ở cơ bắp, thần kinh; P, S là thành phần cấu thành anbumin; Na, K, Cl duy trì thẩm thấu protein với tế bào. Muối vô cơ có lợi cho sức khoẻ ở hai điểm: - Nếu nh− cơ thể thiếu một nguyên tố vi l−ợng nào đó, dẫn tới khả năng vận động giảm, khi đ−ợc bổ sung, cơ thể nhanh chóng hồi phục nh− ban đầu. - Nếu l−ợng bổ sung thích hợp, cơ thể sẽ phát triển tốt hơn. Nếu bổ sung một l−ợng thích hợp sẽ tăng khả năng miễn dịch. Mr.Nam - 11 - 8/8/2007 Các nguyên tố điện giải: Na, K, Cl. Nếu tập luyện và thi đấu trong mùa hè, mồ hôi ra nhiều, dẫn tới hiện t−ợng thiếu hụt muối vô cơ. + Nguyên tố Na: Tập luyện liên tục trong môi tr−ờng nóng dẫn tới thiếu Na. Mất Na sẽ mất n−ớc, biểu hiện: cơ bắp co giật, đau dớn, mất lực, v.v.. Nếu giảm thể trọng, đi đại tiện nhiều, tiểu tiện ít, da phù nề. Cần bổ sung Na. + Nguyên tố K: Hàm l−ợng K trong máu thấp, gây mệt mỏi. Tác dụng của nguyên tố vi l−ợng này ngày càng đ−ợc nhiều ng−ời chú ý tới, l−ợng tuy nhỏ song không nên coi th−ờng. Se, Zn, Cu v.v.. đều là chất môi giới quan trọng. Khi cơ thể thiếu Zn hoặc thiếu Fe, chức năng miễn dịch giảm. Bằng nhiều con đ−ờng khác nhau, một số nguyên tố vi l−ợng giúp cơ thể thực hiện tốt chức năng nội tiết, tuần hoàn máu, mau lành vết th−ơng, khống chế tế bào gây nhiễu. Zn có chức năng duy trì sinh lý hoá trong cơ thể, tăng khả năng sinh dục cho nam giới, giảm bớt các nguyên tố vi l−ợng tự do. Các bộ phận trong cơ thể dễ bị tổn th−ơng: gan, da, mắt, v.v, Zn sau khi đ−ợc bổ sung, có công hiệu ngay. Cũng có những nguyên tố vi l−ợng, thông qua ức chế phản ứng của các gốc tự do và tác dụng quá oxy hoá( peroxid) của các chất béo mà có thể hạn chế đ−ợc hàng loạt những rối loạn chức năng của tế bào; thí dụ (Zn) là nguyên tố vi l−ợng rất quan trọng trong việc duy trì chức năng sinh lý, sinh hoá bình th−ờng của tế bào và giảm nhẹ tác hại của các gốc tự do. Nhiều kết quả nghiên cứu đã phát hiện thấy những tổ chức, cơ quan trong cơ thể dễ bị oxy hoá gây tổn th−ơng nh− gan, da, mắt, tinh trùng....nồng độ kẽm trong các tổ chức tế bào trên mà kém sẽ sinh ra mắc bệnh, nh− sinh khối u, nam giới thiểu năng sinh dục v.v... sau khi bổ xung thêm kẽm th−ờng đạt đ−ợc hiệu quả điều trị rất tốt. Kẽm đ−ợc coi nh− là thuốc chống oxy hoá (antioxydant) quan trọng, điều này dã đ−ợc nhiều học giả công nhận. Selen là nguyên tố vi l−ợng tham gia vào cấu trúc Coenzym(nhóm phụ-prosthetic, phần phi protid, là những chất hữu cơ đặc hiệu, Mangan là Cofactor của nhiều men gan các men, các men chống oxy hoá glutathione peroxydaza, có đặc tính chống oxy hoá và tác dụng quan trọng trong điều tiết năng lực miễn dịch. Selen tham gia bảo vệ nơ ron thần kinh. Magnesium có tác dụng kích thích thần kinh, chống trầm cảm Vitamin có thể chia thành 2 loại chính: Vitamin tan trong mỡ và vitamin tan trong n−ớc. Vitamin tan trong mỡ bao gồm các loại: vitamin A, E, D, K; còn vitamin tan trong n−ớc. bao gồm các loại: vitamin C, vitamin nhóm B. Tỷ lệ bài tiết của vitamin béo không cao, nếu thu nạp quá nhiều Mr.Nam - 12 - 8/8/2007 làm tích tụ trong cơ thể sẽ có khả năng gây ra những ảnh h−ởng xấu. Còn tỷ lệ bài tiết của các vitamin tan trong n−ớc khá cao, nói chung không bị tích tụ trong cơ thể, nếu sử dụng với l−ợng lớn, thông th−ờng rất ít gây độc tính. Vitamin A có quan hệ mật thiết đến thị giác, chức năng sinh lý thứ 2 của vitamin A gắn với sự hình thành tế bào biểu bì và góp phần làm liền vết th−ơng. Khi cơ thể thiếu vitamin A sẽ dẫn đến sự suy giảm của khả năng thích ứng trong bóng tối của mắt và chứng mù đêm, tiếp theo đó sẽ kéo theo hàng loạt bệnh trong quá trình hình