Nguyên lí kế toán - Chương 1: Tổng quan về kế toán

Vũ Quốc Thông 1 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN GV. ThS. Vũ Quốc Thông 2 Dẫn nhập Vũ Quốc Thông 2 3 Dẫn nhập $ ? 4 Dẫn nhập Vũ Quốc Thông 3 5 Dẫn nhập Doanh thu Sản lượng Giá bán Mặt hàng Thị phần ? ? ? ? 6 Vũ Quốc Thông 4 Sau khi học xong chương này, bạn có thể: • Mô tả bản chất của kế toán • Trình bày về đối tượng kế toán • Trình bày về các lĩnh vực kế toán • Giải thích vai trò và chức năng của kế toán • Giới thiệu các phương pháp kế toán • Mô tả môi trường của kế toán 7 Mục tiêu • Định nghĩa về kế toán • Đối tượng kế toán • Các lĩnh vực kế toán • Vai trò và chức năng của kế toán • Các phương pháp kế toán • Môi trường của kế toán 8 Nội dung Vũ Quốc Thông 5 9 • Định nghĩa • Quy trình kế toán • Đối tượng kế toán Bản chất của kế toán Kế toán là một hệ thống thông tin được thiết lập trong tổ chức nhằm thu thập dữ liệu, xử lý và cung cấp thông tin cho các đối tượng sử dụng để làm cơ sở cho các quyết định kinh tế. 10 Định nghĩa Vũ Quốc Thông 6 11 Hoạt động của tổ chức Đối tượng sử dụng dụng Dữ liệu Hệ thống kế toán Thông tin Định nghĩa (tt.) Nam là trưởng phòng tín dụng của ABC, một ngân hàng thương mại cổ phần tại Thành phố Hồ Chí Minh. Gần đây, anh Hào - Giám đốc tài chính của Alpha - một doanh nghiệp chuyên kinh doanh hàng nông sản sấy khô muốn gặp Nam để vay một món tiền trị giá 50 tỷ đồng với mục đích đầu tư cho dự án xây dựng nhà máy sấy mít tại vùng nguyên liệu Daklak. Nam cần những thông tin gì để quyết định có cho công ty anh Hào vay hay không? 12 Ví dụ 1 Vũ Quốc Thông 7 13 Dữ liệu kinh tế Ghi chép ban đầu (Chứng từ) Phân loại, ghi chép, tổng hợp (sổ sách) Cung cấp thông tin (Báo cáo) Thông tin Quy trình kế toán 14 Đối tượng kế toán • Các nguồn lực kinh tế do doanh nghiệp kiểm soát thể hiện qua các tài sản của doanh nghiệp. • Nguồn hình thành nên các nguồn lực kinh tế thể hiện qua nguồn vốn của doanh nghiệp. Tổ chức kinh doanh Vũ Quốc Thông 8 15 Đối tượng kế toán Nguyên vật liệu Máy móc thiết bị Nhà xưởng Tiền gửi ngân hàng Nguồn lực kinh tế (Tài sản) Tôi nghĩ đây là một công ty có tiềm lực kinh tế đủ để kinh doanh 16 Đối tượng kế toán Vay ngân hàng Phải trả người bán Thuế phải nộp Nguồn hình thành (Nguồn vốn) Nhưng tôi thấy vay nợ nhiều quá nên chưa yên tâm Vũ Quốc Thông 9 17 Đối tượng kế toán Mối quan hệ của Tài sản (TS) và Nguồn vốn (NV) Về chất, + TS – biểu thị cái đang tồn tại + NV – biểu thị mặt trừu tượng, nguồn hình thành Về lượng, + Giá trị TS cân bằng với giá trị NV Yêu cầu: a. Tiến hành phân loại các đối tượng kế toán của DN sản xuất hàng nhựa gia dụng (bàn ghế nhựa, thau nhựa, xô nhựa) vào ngày 31/01/20XX theo kết cấu tài sản và nguồn hình thành tài sản. b. Tính giá trị Y. 18 Ví dụ 2 Vũ Quốc Thông 10 19 1. Trị giá nhà xưởng sản xuất 2.300.000 12. Khoản đi vay ngân hàng 2.000.000 2. Hạt nhựa PE tồn kho 120.000 13. Trị giá máy dập khuôn 900.000 3. Số tiền mua hạt nhựa chưa trả 84.000 14. Trị giá xe chở hàng của DN 780.000 4. Khoản phải trả nhân công 300.000 15. Trị giá xe Ôtô của giám đốc 950.000 5. Thau nhựa các loại hiện tồn kho 54.000 16. NVKD (Vốn đầu tư của chủ sở hữu) 16.000.000 6. Trị giá máy đánh bóng sản phẩm 180.000 17. Tiền bán ghế nhựa chưa thu 25.000 7. Trị giá bột màu, hóa chất tồn kho 6.000 18. Nguồn vốn đầu tư XDCB 900.000 8. Tiền gửi ngân hàng 504.000 19. Xô nhựa các loại 10.000 9. Trị giá nhà văn phòng, trụ sở doanh nghiệp 9.100.000 20. Một số công cụ - dụng cụ 7.000 10. Trị giá cửa hàng kinh doanh 5.000.000 21. Lợi nhuận chưa phân phối Y? 11. Tiền mặt tại doanh nghiệp 64.000 Ví dụ 2 (tt.) Đvt: 1.000 đ • Kế toán tài chính • Kế toán quản trị • Kế toán thuế 20 Các lĩnh vực kế toán Vũ Quốc Thông 11 Kế toán tài chính Cung cấp thông tin cho các đối tượng ở bên ngoài (nhà đầu tư, chủ nợ), thông qua các báo cáo tài chính. • Bảng cân đối kế toán • Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh • Báo cáo lưu chuyển tiền tệ • Bản thuyết minh Kế toán quản trị Hệ thống xử lý và cung cấp các thông tin làm cơ sở cho việc đưa ra quyết định của các nhà quản lý tổ chức. Ví dụ: - Tính toán và phân tích các chi phí sản xuất hay cung cấp dịch vụ. - Lập dự toán ngân sách, phân tích chênh lệch giữa thực tế và dự toán nhằm kiểm soát các hoạt động trong tổ chức. - Đo lường kết quả hoạt động của các bộ phận trong tổ chức. 22 Kế toán quản trị Vũ Quốc Thông 12 23 Kế toán tài chính Kế toán quản trị Mục đích Cung cấp thông tin cho người bên ngoài (nhà đầu tư, chủ nợ) để ra quyết định đầu tư, cho vay Cung cấp thông tin cho nhà quản lý tổ chức để điều hành quản lý tổ chức hiệu quả Thông tin cung cấp Các báo cáo tài chính Các báo cáo nội bộ về chi phí, dự toán và tình hình thực hiện dự toán, các báo cáo bộ phận Tính pháp lý Bắt buộc thực hiện và thông tin có tính pháp lý Không bắt buộc và thông tin không có tính pháp lý Tính linh hoạt Tuân thủ các chuẩn mực kế toán Vận dụng phù hợp với đặc điểm của tổ chức Thời gian Được lập định kỳ, chủ yếu là báo cáo tài chính năm Tuỳ theo nhu cầu và khả năng của tổ chức Loại thông tin Tài chính Tài chính và phi tài chính Kế toán thuế Kế toán thuế theo dõi và bóc tách số liệu kế toán để lập các báo cáo thuế. Ví dụ: • Thuế giá trị gia tăng • Thuế thu nhập doanh nghiệp • Các báo cáo khác theo quy định 24 Kế toán thuế Vũ Quốc Thông 13 Thuế thu nhập doanh nghiệp Doanh thu kế toán Doanh thu tính thuế Chi phí kế toán Chi phí khấu trừ Lợi nhuận kế toán Thu nhập tính thuế Kế toán thuế (tt.) Hoạt động dưới đây thuộc lĩnh vực nào của kế toán? a) Theo dõi chi phí từng sản phẩm và so sánh với định mức để tìm hiểu nguyên nhân. b) Kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ để lập báo cáo tài chính c) Tham gia việc xây dựng giá bán sản phẩm mới. d) Xác định các khoản chi phí không được khấu trừ thuế e) Lập các dự toán về kết quả hoạt động kinh doanh, cân đối kế toán và lưu chuyển tiền tệ. f) Theo dõi tình hình chi phí của từng phân xưởng, phòng ban để đánh giá hiệu quả hoạt động. g) Lập báo cáo tài chính cuối năm cung cấp cho các cổ đông của công ty. h) Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng trong kỳ. 26 Bài tập thực hành 1 Vũ Quốc Thông 14 27  Vai trò  Chức năng Vai trò và chức năng của kế toán Vai trò kế toán trong nền kinh tế • Dưới góc độ tổ chức • Dưới góc độ toàn bộ nền kinh tế 28 Vai trò của kế toán Vũ Quốc Thông 15 29 Nguồn lực Kết quảHoạt động Hiệu quả Giá trị tăng thêm Dưới góc độ tổ chức • Thúc đẩy quá trình tái đầu tư và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. • Sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội thông qua 2 kênh phân phối là thị trường vốn và ngân hàng. • Giúp công tác giám sát của Quốc hội được hữu hiệu. Dưới góc độ nền kinh tế 30 Vũ Quốc Thông 16 Chức năng của kế toán: Chức năng của kế toán • T _ _ _ _ T _ _ • K _ _ _ T _ _ 31 • PP. Lập chứng từ • PP. Kiểm kê • PP. Tính giá • PP. Tài khoản và ghi sổ kép • PP. Tổng hợp - cân đối kế toán Các phương pháp kế toán 32 Vũ Quốc Thông 17 • PP. Tổng hợp và cân đối kế toán – khái quát tình hình tài chính, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong từng kì thông qua các BCTC tổng hợp:  Bảng cân đối kế toán  Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh  Báo cáo lưu chuyển tiền tệ  Bảng thuyết minh BCTC 33 Các phương pháp kế toán (tt.) • PP. Tài khoản – phản ánh thường xuyên, liên tục, có hệ thống từng đối tượng kế toán trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. • PP. Ghi sổ kép – phương pháp ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào các tài khoản có liên quan theo nội dung kinh tế và mối quan hệ khách quan của chúng. 34 Các phương pháp kế toán (tt.) Vũ Quốc Thông 18 • PP. Tính giá – biểu hiện bằng giá trị tất cả tài sản của doanh nghiệp theo cùng một thước đo là tiền tệ để có thể tổng hợp các chỉ tiêu cần thiết trong doanh nghiệp và cho cả nền kinh tế. 35 Các phương pháp kế toán (tt.) • PP. Lập chứng từ: phản ảnh các NVKT phát sinh vào các tờ chứng từ theo mẫu quy định, theo thời gian và địa điểm phát sinh của nghiệp vụ. • PP. Kiểm kê: xác định số lượng, chất lượng hiện có của tài sản nhằm phát hiện các khoản chênh lệch giữa số thực tế với số trên sổ sách kế toán; để có biện pháp xử lý kịp thời. 36 Các phương pháp kế toán (tt.) Vũ Quốc Thông 19 37  Các tổ chức nghề nghiệp  Các định chế pháp lý Môi trường kế toán Các tổ chức nghề nghiệp ra đời nhằm thúc đẩy những người hành nghề kế toán đảm bảo chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Chức năng của các tổ chức nghề nghiệp:  Xây dựng các tiêu chuẩn về chuyên môn và đạo đức;  Cập nhật kiến thức cho các thành viên;  Giám sát về đạo đức để loại khỏi tổ chức những thành viên thiếu đạo đức, gây thiệt hại cho xã hội và uy tín nghề nghiệp;  Nghiên cứu phát triển các kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp. 38 Các tổ chức nghề nghiệp Vũ Quốc Thông 20 Các tổ chức nghề nghiệp 39 Nhà nước phải can thiệp vào công việc kế toán vì số liệu kế toán liên quan đến quyền lợi nhiều bên và lợi ích chung của xã hội: • Luật Kế toán • Luật Kiểm toán độc lập • Luật thuế • Các chuẩn mực kế toán và kiểm toán • Các nghị định, quyết định, thông tư 40 Các định chế pháp lý Vũ Quốc Thông 21 Vì sao các định chế có vai trò quan trọng trong môi trường kế toán ? Câu hỏi 41 • Enron là một tập đoàn năng lượng hùng mạnh nhất thế giới với tổng trị giá tài sản năm 2000 trên sổ sách kế toán lên đến 111 tỷ đô la Mỹ. • Ngày 02.12.2001, Enron buộc phải nộp đơn xin phá sản vì mất khả năng thanh toán. Enron đã thừa nhận khai khống lợi nhuận sau thuế liên tục trong suốt các năm từ 1997-2000 lên đến con số 508 triệu USD. • Hành vi sai phạm của Enron đã được sự tiếp tay của công ty kiểm toán Arthur Andersen, một trong năm công ty kiểm toán lớn nhất thế giới vào thời điểm đó. Câu chuyện Enron 42 Vũ Quốc Thông 22 Cuộc sụp đổ Olympus Olympus nổi tiếng thế giới với những máy ảnh chất lượng cao Gian lận tài chính kéo dài được OLYMPUS thừa nhận vào cuối năm 2011 43 Hàng loạt lãnh đạo Toshiba từ chức Toshiba là tập đoàn đa ngành của Nhật Bản, nổi tiếng với ngành hàng điện tử tiêu dùng Bê bối khai khống lợi nhuận 1,2 tỷ USD của Toshiba từ 2008 đến 2014 44 Vũ Quốc Thông 23 Sau khi học xong chương này, bạn có thể: • Mô tả bản chất của kế toán • Trình bày về đối tượng kế toán • Trình bày về các lĩnh vực kế toán • Giải thích vai trò và chức năng của kế toán • Giới thiệu các phương pháp kế toán • Mô tả môi trường của kế toán 45 Tóm lại