TATAÄPÄP SLSLIDIDEE BABAØIØI GIAGIAÛÛNGNG
BK
TP.HCM
NNHIHIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU,, DADAÀUÀU MMÔÔÕ Õ VAØVAØ
CHCHAAÁTÁT LLOOÛNGÛNG CHCHUUYYEEÂNÂN DUDUØNGØNG
BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc
KhoaKyõthuaätGiaothoâng GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG
TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa
268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM
Ñieänthoïai: +84 -8655979
Email :
[email protected]
NNOOÄIÄI DUNGDUNG MMOOÂNÂN HHOOÏCÏC
Teânmoânhoïc: NHIEÂNLIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ
CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG
Maõsoámoânhoïc: 206035
Phaânphoáitieáthoïc: 2-1-4
§ Lyùthuyeát: 28tieát
§ Seminar: 14 tieát
Caùnboägiaûngdaïy:
GVC.Th.SVaênThòBoâng
GV.Th.STraànQuangTuyeân
GV.Th.SHoàngÑöùcThoâng
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 2
NNOOÄIÄI DUNGDUNG MMOOÂNÂN HHOOÏCÏC
Noäidung moânhoïc: khaùinieämchungveànhieânlieäu;
nhieânlieäutruyeànthoángxaêng-diesel, nhieânlieäuthay
theá(Biodiesel, Bioethanol, LPG, CNG, fuel cell,
hydrogen,..). Côsôûlyùthuyeátveàma saùtvaømaøimoøn.
Khaùinieämveàchaátboâitrôn. Ñaëctínhkyõthuaätcuûa
chaátboâitrônloûng–daàuboâitrôn. Ñaëctínhkyõthuaät
cuûachaátboâitrônñaëc–môõboâitrôn. Ñaëctínhkyõ
thuaätcuûachaátloûngchuyeânduøng.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 3
TTAAØIØI LLIIEEÄUÄU TTHHAAMM KKHHAAÛOÛO
1. B.V. Ga, V.T. Boâng, P.X. Mai, T.V. Nam, T.T.H.
Tuøng, OÂ toâ& OÂ nhieãmMoâitröôøng, NXB GiaùoDuïc,
1999.
2. P.M. Taân, ToånghôïpHöõucôvaøHoùadaàu, NXB
ÑHQG Tp.HCM, 2005.
3. V.T. Hueà, N.P. Tuøng, HöôùngdaãnSöûduïngNhieânlieäu
Daàu-Môõ, NXB KHKT, 2000
4. TöøñieånNhieânlieäu-Daàu-Môõ-Chaáttheâm-Chaátloûng
Chuyeânduøng, NXB KHKT, 1984
5. NguyeãnÑìnhPhoå, Kyõthuaätsaûnxuaátñieänhoùa, NXB
ÑHQG Tp.HCM, 2006
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 4
TTAAØIØI LLIIEEÄUÄU TTHHAAMM KKHHAAÛOÛO
6. ÑinhThòNgoï, Hoùahoïcdaàumoûvaøkhí, NXB KHKT,
2004.
7. C.E. Wyman, Handbook Bioethanol, Taylor &
Francis, 1996.
8. J.G. Speight, Petroleum Chemistry and Refining,
Taylor & Francis, 1998
9. M.M. Khonsari, E.R. Booser, Applied Tribology,
John Wiley & Sons, 2001
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 5
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
ChChööôôngng 1:1: TOTOÅÅNGNG QUQUAANN VEVEÀÀ NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄU,ÄU,
DADAÀUÀU MOMOÛÛ –– CCHEHEÁÁ BBIEIEÁNÁN DADAÀUÀU MOMO
1.1 Toångquanveànhieânlieäu
1.2 Daàumoû
1.3 Cheábieándaàumoû
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 6
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
ChChööôôngng 2:2: NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄÄUU XXAAÊNGÊNG
2.1 Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngnhieânlieäuxaêng
2.2 Caùcyeâucaàuñoáivôùixaêng
2.3 Caùctínhchaátcuûaxaêng
2.4 Caùcchætieâuchínhñaùnggiaùchaátlöôïng
nhieânlieäuxaêng
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 7
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
ChChööôôngng 3:3: NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄÄUU DDIIEESSELEL
3.1 Ñaëcñieåmcuûañoängcôsöûduïngnhieânlieäudiesel
3.2 Caùcyeâucaàuñoáivôùinhieânlieäudiesel
3.3 Caùctínhchaátcôbaûncuûanhieânlieäudiesel
3.4 Caùcchætieâuchínhñaùnhgiaùchaátlöôïng
nhieânlieäudiesel
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 8
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
ChChööôôngng 4:4: NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄUÄU TTHHAAYY TTHEHEÁÁ
4.1 Khíthieânnhieân(NG)
4.2 Khíñoànghaønhhoùaloûng(LPG)
4.3 Nhieânlieäucoàn
4.4 Nhieânlieäudaàuthöïcvaät–Biodiesel
4.5 khíBiogas
4.6 Naênglöôïngñieänvaøpin nhieânlieäu
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 9
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
Chöông5: MA SAÙT VAØMAØI MOØN
5.1 Khaùinieämveàma saùtvaømaøimoøn
5.2 Caùcdaïngma saùtvaømaøimoøn
5.3 Moätsoávíduïma saùttrongcôkhí
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 10
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
Chöông6: DAÀU BOÂI TRÔN
6.1 Coângduïng-YÙnghóa-Yeâucaàucuûadaàuboâitrôn
6.2 Ñaëctínhkyõthuaätcuûadaàuboâitrôn
6.3 Phaânloaïidaàu
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 11
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
Chöông7: MÔÕ BOÂI TRÔN
7.1 KhaùinieämvaøCoângduïngcuûaMôõboâitrôn
7.2 ÑaëctínhKyõthuaätcuûaMôõboâitrôn
7.3 PhaânloïaiMôõboâitrôn
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 12
ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT
Chöông8: CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG
8.1 Chaátloûnglaømmaùt
8.2 Chaátloûngthuûylöïc
8.3 Chaátloûngñaëcchuûng
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 13
TATAÄPÄP SLSLIDIDEE BABAØIØI GIAGIAÛÛNGNG
BK
TP.HCM
NNHIHIEEÂNÂN LLIIEEÄU-DAÄU-DAÀUÀU MMÔÔÕ Õ VAØVAØ
CHCHAAÁTÁT LLOOÛNGÛNG CHCHUUYYEEÂNÂN DUDUØNGØNG
ChChööôôngng 11:: TOTOÅÅNGNG QUQUAANN VEVEÀÀ NHNHIIEEÂÂNN LLIEIEÄUÄU ––
DADAÀÀUU MOMOÛÛ –– CCHEHEÁÁ BBIEIEÁNÁN DADAÀUÀU MOMOÛÛ
q ToångquanveàNhieânlieäu
BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc
KhoaKyõthuaätGiaothoâng
TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa q Daàumoû
268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM
Ñieänthoïai: +84 -8655979 q Cheábieándaàumoû
Email :
[email protected]
TTOOÅNGÅNG QUQUAANN VEVEÀÀNNHHIIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU
1. Giôùithieäukhaùiquaùtveànaênglöôïngtruyeànthoáng
Naênglöôïngtruyeànthoángsöûduïngtreânoâtoâlaønaêng
löôïngnhieätdo ñoátchaùynhieânlieäuloûngcoùnguoàngoáctöø
daàumoû: XaêngvaøDiesel…
Daàumoû: Coùnguoàngoáchöõucôhoùathaïch, hìnhthaønh
do söïphaânhuûycuûaxaùcñoängvaøthöïcvaättrongcaùclôùp
traàmtíchôûñaùybieånhoaëctrongloøngñaát, döôùitaùcduïng
phaùhuûycuûacaùcvi khuaånhieáukhí.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 15
TTOOÅNGÅNG QUQUAANN VEVEÀÀNNHHIIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU
Daàukhí: laøteângoïicuûadaàumoû(daàuthoâ) vaøhoãnhôïp
khíthieânnhieân.
Daàukhílaømoätnguoànkhoùangsaûnlôùnvaøquyùcuûacon
ngöôøi. Daàukhícungcaáp:
-60 ÷65% naênglöôïngtieâuthuïtreântheágiôùi.
-90% caùcsaûnphaåmcuûangaønhcoângnghieäphoùadaàu
(haøngnghìnloaïisaûnphaåmcuûacoângnghieäphoùadaàu).
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 16
TTOOÅNGÅNG QUQUAANN VEVEÀÀNNHHIIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU
2. Yeâucaàuñoáivôùinhieânlieäuñoängcôñoáttrong
Coùnaênglöôïng(nhieättrò) lôùn.
Coùcaùcthoângsoávaätlyùphuøhôïpvôùiñoängcôsöûduïng.
Coùñoäoånñònhcao, khoângbòbieánchaáttrongthôøigian
daøi.
Khoângchöùalaãnnöôùc, taïpchaátcôhoïc.
Coùlöôïngdöïtröõlôùn, giaùthaønhreû.
Vaánñeàsaûnxuaát, löutröõ, vaänchuyeån, phaânphoáiñôn
giaûn, deãdaøngvaøan toaøn.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 17
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
1. Ñònhnghóadaàumoû
Daàumoûlaømoättrongcaùcchaáthöõucôhoùathaïch(than
ñaù, daàumoû, khíthieânnhieân), laømoäthoãnhôïpcuûanhieàu
loaïihydrocacbon(CnHm), coùcaáutruùchoùahoïckhaùcnhau
vaøcoùcaùctínhchaátdòbieät.
2. Thaønhphaànnguyeântoá chuûyeáutaïoneâncaùchôïp
phaàncuûadaàumoû
Cacbon(C): 83,5 ÷87%
Hydro ( H): 11,5 ÷14%
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 18
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
HaømlöôïngHydro (H) coùtrongdaàumoûcaohônhaúnso
vôùicaùckhoaùngvaätcoùnguoàngoácñoängthöïcvaätphaânhuûy
khaùcnhö:
–Than buøn: 5%
–Than ñaù: töø2% ñeán5%.
HaømlöôïngH caohônC laølyùdo ñeågiaûithíchnguyeân
nhaândaàumoûtoàntaïiôûtraïngthaùiloûng.
Ngoaøiratrongdaàumoûcoønchöùamoätlöôïngnhoûlöu
huyønh, Oxy, Nitô. . .
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 19
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
3. Lyùtínhcuûadaàumoû
Daàumoûthöôøngôûtheåloûngnhôù, coùmoätsoádaàumoûdo
haømlöôïngParafincaoneânngayôûnhieätñoäthöôøngñaõ
ñoângñaëc.
Daàucoùmaàusaéctöøvaøngnhaït, naâusaùngñeánñensaãmcoù
aùnhhuyønhquang.
Ñoänhôùtthayñoåitrongmoätkhoaûngraátroängtöø5 cStñeán
100 cStvaøcoùtheåhôn. Daàucoùñoänhôùtlôùnhônnöôùc
haøngtruïc, thaämchíhaøngtraêmlaànnhönglaïicoùtyûtroïng
thaáphôn.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 20
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
CaùcHydrocacbontrongdaàumoûcoùkhoáilöôïngphaântöû
khaùcnhauneânchuùngcoùnhieätñoäsoâikhaùcnhau.
Khoáilöôïngrieângdaàumoûkhoaûng ρ = 0,78 ÷ 0,98 kg/lít.
Daàucoùmaøucaøngsaùngthìcoùkhoáilöôïngrieângcaøngnhoû
vaøcaøngloaõng.
Nhieättròthaáptrongkhoaûng QH = 41.000 ÷ 46.000
kJ/kg.
Daàumoûvaøcaùcsaûnphaåmcuûadaàumoûhoøatan trong
röôïu, töïhoøatan toáttrongmôõ, daàuvaøaxitbeùo.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 21
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Daàumoûkhoângchöùanöôùcvaøsaûnphaåmcuûadaàulaøcaùc
chaátkhoângdaãnñieän.
Tínhdaãnñieäncuûadaàunhoûhôncuûakính, goámvaøsöùtöø3
ñeán4 laàn. Töødaàumoûcheátaïoracaùcloaïidaàuñaëcbieät
chuyeânduøngchomaùybieántheá, tuïñieänvaøcaùcthieátbò
ñieän.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 22
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
4. Thaønhphaànchínhcuûadaàumoû: goàm4 nhoùmchính
a. NhoùmHydrocacbonParafin(Alkan):
Coângthöùctoångquaùt: CnH2n+2
ParafinlaøcaùcHydrocacboncoùkeátcaáuphaântöûmoät
maïchCacbonhôû, caùcnguyeântöûCacbonlieânkeátvôùinhau
baènglieânkeátñônbeànvöõngneâncoùteânlaøHydrocacbon
no(n –Parafin) nhö: n –Octan(n –C8H18)
CH3 –CH2 –CH2 –CH2 –CH2 –CH2 –CH2 –CH3
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 23
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
ÔÛñieàukieänthöôøng(t = 250C, p = 1bar) Parafincoùtheå
toàntaïiôû3 traïngthaùi:
Theåkhí(C1 → C4): Meâtan(CH4), Etan(C2H6), Propan
(C3H8) vaøButan(C4H10)
Theåloûng(C5 → C17): Pentan(C5H12), Hexan(C6H14),
Heptan(C7H16), Octan(C8H18), Nonan(C9H20), Decan
(C10H22), …, Xetan(C16H34), (C17H36).
Theåraén (C18 trôûleân): Octadecan(C18H38), Nonadecan
(C19H40), Ecoran(C20H42)…
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 24
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
NhieätñoänoùngchaûycuûacaùcParafinraéntaêng
daàntheoñoädaøicuûamaïchC. Nhieätñoänaøycuûan–
ParafinthöôønglôùnhônParafinphaânnhaùnhtöông
öùng(coøngoïilaøizo–Parafinhay Parafinñoàngvò).
n–Alkan(Alkanchuaån) coùkhoáilöôïngphaântöû
caønglôùnthìkhaûnaêngphaûnöùngcaøngmaïnh(caøng
deãchaùy), neânchuùngcoùnhieàutrongnhieânlieäu
Diesel nhöXetan(C16H34).
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 25
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Izo–Parafincoùtínhchoángkíchnoåcaovìcoùñoä
beànvöõnghoùahoïcôûnhieätñoäcaohôncaùcn–Parafin,
song ôûnhieätñoäthöôøngcaùclieânkeátizolaïikeùmbeàn
hôn. TrongxaêngthöôøngchöùacaùcAlkantöø C6H14
(Hexan) ñeánC11H24 (Undecan) vaøcaùcizocuûachuùng.
Alkancoùnhieätñoäñoângñaëccaoneâncaànhaïncheá
chuùngtrongthaønhphaànnhieânlieäuvaødaàumôõboâitrôn
muøañoâng.
Alkancoùñoänhôùtnhoû, thaápnhaáttrongcaùcloaïi
Hydrocacbontrongdaàumoû.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 26
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
b. NhoùmOlefin (Alken)
Coângthöùctoångquaùt: CnH2n
Olefin laøcaùcHydrocacbonkhoângno, ôûphaântöûOlefin
caùcnguyeântöûCacbonlieânkeátvôùinhautheomoätmaïch
Cacbonhôû, baènglieânkeátñônvaølieânkeátñoâikeùmbeàn.
Do coùlieânkeátñoâi, maïchCacbonkhoângbaõohoøaneân
caùcOlefin coùhoaïttínhcao, keùmoånñònh, keùmbeànvöõng.
CaùcOlefin coùcaáutruùcthaúng(normal) vaønhaùnh(izo).
Etylen(n –C2H4): CH2 = CH2
Propylen(n –C3H6): CH3 –CH = CH2
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 27
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
3–Hepten (C7H14):
CH3 –CH2 –CH = CH–CH2 –CH2 –CH3
CaùcHydrocacbonOlefin khoângcoùmaëttrongdaàuthoâvaø
khíthieânnhieân, nhönglaïitoàntaïivôùihaømlöôïngkhaùcao
trongcaùcsaûnphaåmcheábieántöødaàumoû, ñaëcbieätcoùnhieàu
trongxaêng.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 28
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
c. NhoùmHydrocacbonNaphten(voøngno)
Coângthöùctoångquaùt: CnH2n
ÔÛphaàntöûHydrocacbonNaphten, caùcnguyeântöûCacbon
lieânkeátvôùinhautaïoneânmoätvoøngCacbonkínbaènglieânkeát
ñônbeànvöõng. Chuûyeáulaøvoøng5 vaøvoøng6 Cacbon
CyclopentanC5H10 CyclohexanC6H12
CH2
H2C CH2
H 2C CH2
H2C CH2
H 2C CH2
CH2
CH2
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 29
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
NaphtencoùkhoáilöôïngrieânghôilôùnhônParafincoù
cuøngsoánguyeântöûCacbonvaøcoùnhieättròhôinhoûhônvì
coùtyûleäC/H lôùnhôn.
Naphtenkhoângnhöõngchæcoùmoätvoøngmaøcoùtheåcoù
2, 3 vaønhieàuvoøng.
CaùcHydrocacbonNaphtencoùtínhoånñònhhoùahoïcvaø
oånñònhnhieätcao(do coùkeátcaáuphaântöûmaïchvoøng).
ÔÛnhieätñoäthaápkhoângbòOxy hoùavaøkhoânggaâyphaûn
öùnghoùahoïcvôùiaxitvaøkieàm. ÔÛnhieätñoäcaocoùtheåbò
Oxy hoùataïothaønhaxitNaphtenvaøgiaûiphoùngHydro.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 30
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
LoaïiHydrocacbonnaøycoùtínhtöïchaùynaèmgiöõa
n–parafinvaøIzo–Parafin.
Naptencoùsoávoøngcaøngnhieàuvaøcoùmaïchnhaùnhcaøng
daøithìnhieätñoäñoângñaëccuûanoùcaøngcao.
NaptencoùnhieàutrongthaønhphaànxaêngvaøDiesel vaøo
muøañoângvìcoùnhieätñoäñoângñaëcthaáp.
LoaïicoùmaïchnhaùnhAlkyl daøithìcoùñoänhôùtcaoneân
thöôøngcoùnhieàutrongdaàumôõboâitrôn(chieámkhoaûng
70%).
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 31
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
d. NhoùmHydrocacbonthôm(Aromatic)
Coângthöùctoångquaùt: CnH2n–6
Hydrocacbonthômcoùcaáutruùcphaântöûmoätvoønglaønhaân
Benzen(C6H6) goàm06 nguyeântöûCacbonlieânkeátvoøngvôùi03
noáiñônvaø03 noáiñoâi, saépxeápxenkeõvôùinhau.
Benzen(C6H6) MetylBenzen(Toluen) (C6H5 –CH3)
CH CH CH3
HC CH HC CH
HC CH HC CH
CH CH
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 32
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Hydrocacbonthômcoùtrongdaàumoûvôùihaømlöôïngvaøi
% vaøcoùíttrongxaêngchöngcaátthaúng.
Ñoänhôùt, maätñoävaønhieätñoäsoâicuûaHydrocacbonthôm
caohônNaphtenvaøAlkancoùcuøngkhoáilöôïngphaântöû.
Hydrocacbonthômcoùtínhbeànvöõnghoùahoïccao, khoùtöï
chaùyneâncoùtínhchoángkíchnoåcaocoùlôïiñoáivôùixaêng,
nhönglaïikhoângneâncoùtrongnhieânlieäuDiesel do khoùchaùy
deãtaïomuoäithan.
Hydrocacbonthômthöôøngcoùtrongdaàumôõboâitrôndöôùi
daïnglieânkeátvôùiNaptengoïilaø:
Napten–Hydrocacbonthôm.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 33
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
e. Nhöõngthaønhphaànkhaùc
TrongkhídaàumoûngoaøicaùchôïpphaànHydrocacbon
noùitreâncoøncoùchöùamoätlöôïngnhoûcaùchôïpchaátchöùa
Oxy, nitô, löuhuyønh, vaømoätsoáaxithöõucô.
Oxy trongdaàumoûôûdöôùidaïngcaùchôïpchaátchöùaOxy
nhöaxithöõucô, keovaønhöïahaécín. Thoâng thường
Oxychieám0,1÷1%, tuynhieâncoùloaïidaàunhieàunhöïa
Oxy chieám2 ÷3%.
Nitô chieámmoätphaànnhoûkhoaûng0,001 → 0,3%, ôû
daïngamoâniaêcdaãnñeánmuøivòkhoùchòu.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 34
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Löuhuyønh“S” trongdaàumoûthöôønggaëpôûdaïnghôïp
chaát. Tuynhieânmoätsoámoûdaàucoùchöùa“S”nguyeân
chaátdöôùidaïnghoøatan trongdaàu.
Löuhuyønhcoùtínhoånñònhnhieätthaápneântrongquaù
trìnhchöngcaátcoùtheåtaùchñöôïcmoätphaàn“S”rakhoûi
caùcsaûnphaåmtinhcheádöôùidaïng“SH”nhöSunfua
Hydro (H2S).
Löuhuyønhlaøchaáthoaïttính, aênmoønkimloaïimaïnh
neânraáthaïncheácoùtrongnhieânlieäuvaødaàumôõboâi
trôn. Haømlöôïng“S”trongdaàumoûtöø0,01 ñeán3,05 %
(töøtoátñeánxaáu).
Khítrô Argon (Ar) vaøHeli(He) . . .
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 35
DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Ngoaøira,trongdaàumoûcoøntoàntaïicaùcHydrocacbon
laitaïpnhöchaátnhöïa–Asphaltenlaøcaùchôïpchaátthôm
ngöngtuï, coùkhoáilöôïngphaântöûcaotöø600 –2500 hoaëc
hônnöõa. Nhöïa–Asphalten coùtínhoånñònhhoùahoïckeùm,
deãbòOxy hoùa, deãlaømsaûnphaåmdaàumoûbieánchaát, ñoåi
maøu, deãtaïocoác. . .
Caùcchaátnaøylaønhöõngtaïpchaát. Soálöôïngcaùcchaátneâu
treâncaøngnhieàuthìchaátlöôïngcuûadaàumoûcaønggiaûmdo:
Gaâyaênmoønkimloaïi; coùtínhoånñònhhoùahoïckeùm, deãbò
Oxy hoùalaømbieánchaátdaàumôõ, ñoåimaøu, deãtaïocoác; laøm
ngoäñoäccaùcquaùtrìnhxuùctaùctrongcheábieándaàu; Gaâyoâ
nhieãmmoâitröôøng.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 36
CCHEHEÁÁBIBIEEÁNÁN DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Coângngheächeábieándaàumoû chialaøm03 nhoùmchính:
Taùchdaàumoûthaønhcaùcphaânñoaïnrieângbieätbaèng
chöngcaát.
BieánñoåithaønhcaùcdaïngHydrocacbonthíchhôïpbaèng
caùcquaùtrìnhcheáhoùanhieät, cracking, taùitaïolaïi.
Tinhluyeän(laømsaïch) ñeåloaïicaùcthaønhphaànkhoâng
mongmuoán, coùhaïinhö: Löuhuyønh, chaátkeonhöïa,
caùchôïpphaànHydrocacbonthômcoùcaáutruùcphöùctaïp
ñavoøng, ñeånaângcaochaátlöôïngsaûnphaåm(giaûmkhaû
naêngtaïocoác, taêngtínhoånñònhcuûañoänhôùtñoáivôùi
nhieätñoä. . ).
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 37
CCHEHEÁÁBIBIEEÁNÁN DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
Caùcloaïisaûnphaåmcuûacoângngheächeábieándaàukhí
Goàmcoùnhoùmsaûnphaåmnaênglöôïng, nhoùmsaûnphaåm
phi naênglöôïng, nhoùmsaûnphaåmhoùahoïc
a. Nhoùmsaûnphaåmnaênglöôïng: goàmnhieânlieäuñoäng
côcaùcloaïi, nhieânlieäucaùcloøñoátcoângnghieäpvaøchaátñoát
trongdaânduïngsinhhoaït.
Nhieânlieäukhí, nhieânlieäuloûnglaøloaïisaûnphaåmchuû
yeáu, chieámtôùi80 ÷ 90% saûnlöôïngdaàukhícuûatoaøntheá
giôùi.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 38
CCHEHEÁÁBIBIEEÁNÁN DDAAÀUÀU MMOÛOÛ
b. Nhoùmsaûnphaåmphi naênglöôïng
Vaätlieäuboâitrôn: Daàumôõboâitrôntöønguoàndaàumoûchieám
khoaûng10% so vôùinhieânlieäu. Saûnphaåmboâitrôntöødaàu
moûcoùhaidaïng: Boâitrônloûnglaødaàunhôøn, boâitrôndeûo
laømôõnhôøn.
Bitum(nhöïañöôøng)
c. Nhoùmsaûnphaåmhoùahoïc
Töønguyeânlieäudaàukhícoùtheåcheábieánra raátnhieàusaûn
phaåmphuïcvuïsaûnxuaátvaøñôøisoángcon ngöôøi, goïilaøsaûn
phaåmhoùadaàu(PetrochemicalProducts). Thöïcteá90% caùc
saûnphaåmhöõucônaøycoùnguoàngoáchoùadaàu.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 39
TATAÄPÄP SLSLIDIDEE BABAØIØI GIAGIAÛÛNGNG
BK
TP.HCM
NNHIHIEEÂNÂN LLIIEEÄU-DAÄU-DAÀUÀU MMÔÔÕ Õ VAØVAØ
CHCHAAÁTÁT LLOOÛNGÛNG CHCHUUYYEEÂNÂN DUDUØNGØNG
ChChööôôngng 22:: NHNHIIEEÂÂNN LLIEIEÄUÄU XAXAÊÊNGNG
q Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngnhieânlieäuxaêng
q Caùcyeâucaàuñoáivôùixaêng
BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc q Caùctínhchaátcôbaûncuûaxaêng
KhoaKyõthuaätGiaothoâng
TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa
268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM q Caùcchætieâuchínhñaùnggiaùchaátlöôïng
Ñieänthoïai: +84 -8655979
Email :
[email protected] nhieânlieäuxaêng
ÑÑAAËCËC ÑIÑIEEÅMÅM ÑÑOOÄNGÄNG CCÔÔ SÖSÖÛÛDUÏNGDUÏNG
NNHHIIEEÂÂNN LLIIEEÄUÄU XXAAÊNGÊNG
Xaêng laømoättrongnhieàusaûnphaåmcuûadaàumoû, laøloaïi
nhieânlieäunheï, toàntaïidöôùidaïngloûng, coùnhieätñoäboáchôi
trongkhoaûngtöø(30 ÷ 40)0C ñeán(180 ÷ 220)0C, coùkhoái
löôïngrieângôû150C laø ρ = (0,65 ÷ 0,80) g/cm3. Xaêngchöùa
khoaûng80÷90% CacbuahydronhoùmAlkanvaøCycloalkan.
Thaønhphaàntoátnhaát: Parafinñoàngvò(Iso–Alkan)
vaøCacbuahydrothôm vìcoùkeátcaáuphaântöûbeànvöõng.
Xaêngcoùnhieàucaùcthaønhphaànneâutreânseõcoùñaëctính
choángkíchnoåcaochopheùptaêngtyûsoáneùn ε cuûañoängcô,
keátquaûtaêngcoângsuaát Ne.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 41
ÑÑAAËCËC ÑIÑIEEÅMÅM ÑÑOOÄNGÄNG CCÔÔ SÖSÖÛÛDUÏNGDUÏNG
NNHHIIEEÂÂNN LLIIEEÄUÄU XXAAÊNGÊNG
Tyûsoáneùnthaáp, soávoøngquay cao.
Hoãnhôïpchaùyhoøatroäntröôùc, ñoàngnhaát.
Chaùycöôõngböùc, taâmchaùyxuaáthieäntaïibugi, chaùylan
ñeàuratoaønboätheåtíchbuoàngchaùyvaøkeátthuùctaïikhuvöïc
ngoaøicuøngcuûabuoàngchaùy
Quaùtrìnhchaùydieãnraraátnhanh
Tyûsoáneùnthaáp, soávoøngquay cao.
Hoãnhôïpchaùyhoøatroäntröôùc, ñoàngnhaát.
Chaùycöôõngböùc, taâmchaùyxuaáthieäntaïibugi, chaùylan
ñeàuratoaønboätheåtíchbuoàngchaùy.
Quaùtrìnhchaùydieãnraraátnhanh.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 42
CCAAÙCÙC YYEEÂUÂU CCAAÀUÀU ÑÑOOÁIÁI VVÔÔÙIÙI XXAAÊNGÊNG
§ Ñaûmbaûoñoängcôdeãkhôûiñoängvaøchaïyoånñònhtrongmoïi
ñieàukieänthôøitieát. Khoângbòñoângñaëckhinhieätñoähaï
thaáp.
§ Thaønhphaànñoàngnhaát, baétchaùynhanh, coùnhieättròcao.
§ Cungcaápñuûcoângsuaátthieátkeámaøkhoângbògoõ(kíchnoå).
§ Chaátlöôïngkhíxaûñoängcôoâtoâtheotieâuchuaånquyñònh.
§ Chaátlöôïngxaêngítbòthayñoåikhilöutröõvaøvaänchuyeån.
§ Khoânggaâyaên moønkimloaïi, khoângtaïocaënmuoäibaùmleân
caùcchi tieáttrongbuoàngñoát.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 43
CCAAÙCÙC YYEEÂUÂU CCAAÀUÀU ÑÑOOÁIÁI VVÔÔÙIÙI XXAAÊNGÊNG
Nhieättròcuûacaùcloïainhieânlieäu
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 44
CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG
Tínhchaátcôbaûncuûaxaênglaøcaùcchætieâuquantroïng
aûnhhöôûngñeánchaátlöôïnghoaïtñoängcuûaxaêng, goàmcoù:
Tínhbay hôi
AÙpsuaáthôibaõohoøacuûaxaêng(REID)
Tínhchoángkíchnoåxaêng
Tínhoånñònhhoùahoïccuûaxaêng
Tínhaênmoønkimloaïicuûaxaêng
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 45
CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG
1. Tínhbay hôi
Xaêngphaûicoùñoäbay hôithíchhôïp, khoangnhieätñoä
bay hôicuûaxaêngoâtoâtöø35 –400C ñeán180 –2200C.
Xaêngcoùtínhbay hôikeùm(thaønhphaànnaëngnhieàuhôn
thaønhphaànnheï) gaây:
Khoùkhôûiñoäng
Khoùñieàuchænh
Chaùykhoângheátxaêng(haoxaêngvaøgaâyoânhieãm)
Taïonhieàumuoäithan, laømloaõngdaàunhôønboâitrôn, ñoäng
cônhanhmoøn.
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 46
CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG
ÑoàthòmoácnhieätñoäT10, T50,
T90 cuûaxaêng.
Hieän nay caùc loaïi xaêng
thöôngphaåmquyñònh:
Tsñ = 35 ÷ 40
T10 = 60 ÷ 70
T50 = 115 ÷ 120
T10 = 180 ÷ 190
Tsc = 195 ÷ 200
GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 47
CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG
Tínhbay hôicuûaxaêngñöôïcñaùnhgiaùbaèngcaùc
chætieâu:
Ñöôøngcong boáchôi.
Thaønhphaànñieåmbay hôi.
AÙpsuaáthôibaõohoøa.
Khoáilöôïngrie