Nhiên liệu, dầu mỡ và chát lỏng chuyên dùng

TATAÄPÄP SLSLIDIDEE BABAØIØI GIAGIAÛÛNGNG BK TP.HCM NNHIHIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU,, DADAÀUÀU MMÔÔÕ Õ VAØVAØ CHCHAAÁTÁT LLOOÛNGÛNG CHCHUUYYEEÂNÂN DUDUØNGØNG BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc KhoaKyõthuaätGiaothoâng GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieänthoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn NNOOÄIÄI DUNGDUNG MMOOÂNÂN HHOOÏCÏC Teânmoânhoïc: NHIEÂNLIEÄU-DAÀU MÔÕ VAØ CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG Maõsoámoânhoïc: 206035 Phaânphoáitieáthoïc: 2-1-4 § Lyùthuyeát: 28tieát § Seminar: 14 tieát Caùnboägiaûngdaïy: GVC.Th.SVaênThòBoâng GV.Th.STraànQuangTuyeân GV.Th.SHoàngÑöùcThoâng GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 2 NNOOÄIÄI DUNGDUNG MMOOÂNÂN HHOOÏCÏC Noäidung moânhoïc: khaùinieämchungveànhieânlieäu; nhieânlieäutruyeànthoángxaêng-diesel, nhieânlieäuthay theá(Biodiesel, Bioethanol, LPG, CNG, fuel cell, hydrogen,..). Côsôûlyùthuyeátveàma saùtvaømaøimoøn. Khaùinieämveàchaátboâitrôn. Ñaëctínhkyõthuaätcuûa chaátboâitrônloûng–daàuboâitrôn. Ñaëctínhkyõthuaät cuûachaátboâitrônñaëc–môõboâitrôn. Ñaëctínhkyõ thuaätcuûachaátloûngchuyeânduøng. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 3 TTAAØIØI LLIIEEÄUÄU TTHHAAMM KKHHAAÛOÛO 1. B.V. Ga, V.T. Boâng, P.X. Mai, T.V. Nam, T.T.H. Tuøng, OÂ toâ& OÂ nhieãmMoâitröôøng, NXB GiaùoDuïc, 1999. 2. P.M. Taân, ToånghôïpHöõucôvaøHoùadaàu, NXB ÑHQG Tp.HCM, 2005. 3. V.T. Hueà, N.P. Tuøng, HöôùngdaãnSöûduïngNhieânlieäu Daàu-Môõ, NXB KHKT, 2000 4. TöøñieånNhieânlieäu-Daàu-Môõ-Chaáttheâm-Chaátloûng Chuyeânduøng, NXB KHKT, 1984 5. NguyeãnÑìnhPhoå, Kyõthuaätsaûnxuaátñieänhoùa, NXB ÑHQG Tp.HCM, 2006 GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 4 TTAAØIØI LLIIEEÄUÄU TTHHAAMM KKHHAAÛOÛO 6. ÑinhThòNgoï, Hoùahoïcdaàumoûvaøkhí, NXB KHKT, 2004. 7. C.E. Wyman, Handbook Bioethanol, Taylor & Francis, 1996. 8. J.G. Speight, Petroleum Chemistry and Refining, Taylor & Francis, 1998 9. M.M. Khonsari, E.R. Booser, Applied Tribology, John Wiley & Sons, 2001 GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 5 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT ChChööôôngng 1:1: TOTOÅÅNGNG QUQUAANN VEVEÀÀ NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄU,ÄU, DADAÀUÀU MOMOÛÛ –– CCHEHEÁÁ BBIEIEÁNÁN DADAÀUÀU MOMO 1.1 Toångquanveànhieânlieäu 1.2 Daàumoû 1.3 Cheábieándaàumoû GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 6 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT ChChööôôngng 2:2: NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄÄUU XXAAÊNGÊNG 2.1 Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngnhieânlieäuxaêng 2.2 Caùcyeâucaàuñoáivôùixaêng 2.3 Caùctínhchaátcuûaxaêng 2.4 Caùcchætieâuchínhñaùnggiaùchaátlöôïng nhieânlieäuxaêng GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 7 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT ChChööôôngng 3:3: NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄÄUU DDIIEESSELEL 3.1 Ñaëcñieåmcuûañoängcôsöûduïngnhieânlieäudiesel 3.2 Caùcyeâucaàuñoáivôùinhieânlieäudiesel 3.3 Caùctínhchaátcôbaûncuûanhieânlieäudiesel 3.4 Caùcchætieâuchínhñaùnhgiaùchaátlöôïng nhieânlieäudiesel GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 8 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT ChChööôôngng 4:4: NHNHIIEEÂNÂN LLIEIEÄUÄU TTHHAAYY TTHEHEÁÁ 4.1 Khíthieânnhieân(NG) 4.2 Khíñoànghaønhhoùaloûng(LPG) 4.3 Nhieânlieäucoàn 4.4 Nhieânlieäudaàuthöïcvaät–Biodiesel 4.5 khíBiogas 4.6 Naênglöôïngñieänvaøpin nhieânlieäu GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 9 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT Chöông5: MA SAÙT VAØMAØI MOØN 5.1 Khaùinieämveàma saùtvaømaøimoøn 5.2 Caùcdaïngma saùtvaømaøimoøn 5.3 Moätsoávíduïma saùttrongcôkhí GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 10 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT Chöông6: DAÀU BOÂI TRÔN 6.1 Coângduïng-YÙnghóa-Yeâucaàucuûadaàuboâitrôn 6.2 Ñaëctínhkyõthuaätcuûadaàuboâitrôn 6.3 Phaânloaïidaàu GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 11 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT Chöông7: MÔÕ BOÂI TRÔN 7.1 KhaùinieämvaøCoângduïngcuûaMôõboâitrôn 7.2 ÑaëctínhKyõthuaätcuûaMôõboâitrôn 7.3 PhaânloïaiMôõboâitrôn GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 12 ÑÑEEÀÀCÖCÖÔÔNGNG CCHHII TTIIEEÁTÁT Chöông8: CHAÁT LOÛNG CHUYEÂN DUØNG 8.1 Chaátloûnglaømmaùt 8.2 Chaátloûngthuûylöïc 8.3 Chaátloûngñaëcchuûng GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 13 TATAÄPÄP SLSLIDIDEE BABAØIØI GIAGIAÛÛNGNG BK TP.HCM NNHIHIEEÂNÂN LLIIEEÄU-DAÄU-DAÀUÀU MMÔÔÕ Õ VAØVAØ CHCHAAÁTÁT LLOOÛNGÛNG CHCHUUYYEEÂNÂN DUDUØNGØNG ChChööôôngng 11:: TOTOÅÅNGNG QUQUAANN VEVEÀÀ NHNHIIEEÂÂNN LLIEIEÄUÄU –– DADAÀÀUU MOMOÛÛ –– CCHEHEÁÁ BBIEIEÁNÁN DADAÀUÀU MOMOÛÛ q ToångquanveàNhieânlieäu BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc KhoaKyõthuaätGiaothoâng TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa q Daàumoû 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM Ñieänthoïai: +84 -8655979 q Cheábieándaàumoû Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn TTOOÅNGÅNG QUQUAANN VEVEÀÀNNHHIIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU 1. Giôùithieäukhaùiquaùtveànaênglöôïngtruyeànthoáng Naênglöôïngtruyeànthoángsöûduïngtreânoâtoâlaønaêng löôïngnhieätdo ñoátchaùynhieânlieäuloûngcoùnguoàngoáctöø daàumoû: XaêngvaøDiesel… Daàumoû: Coùnguoàngoáchöõucôhoùathaïch, hìnhthaønh do söïphaânhuûycuûaxaùcñoängvaøthöïcvaättrongcaùclôùp traàmtíchôûñaùybieånhoaëctrongloøngñaát, döôùitaùcduïng phaùhuûycuûacaùcvi khuaånhieáukhí. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 15 TTOOÅNGÅNG QUQUAANN VEVEÀÀNNHHIIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU Daàukhí: laøteângoïicuûadaàumoû(daàuthoâ) vaøhoãnhôïp khíthieânnhieân. Daàukhílaømoätnguoànkhoùangsaûnlôùnvaøquyùcuûacon ngöôøi. Daàukhícungcaáp: -60 ÷65% naênglöôïngtieâuthuïtreântheágiôùi. -90% caùcsaûnphaåmcuûangaønhcoângnghieäphoùadaàu (haøngnghìnloaïisaûnphaåmcuûacoângnghieäphoùadaàu). GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 16 TTOOÅNGÅNG QUQUAANN VEVEÀÀNNHHIIEEÂNÂN LLIIEEÄUÄU 2. Yeâucaàuñoáivôùinhieânlieäuñoängcôñoáttrong Coùnaênglöôïng(nhieättrò) lôùn. Coùcaùcthoângsoávaätlyùphuøhôïpvôùiñoängcôsöûduïng. Coùñoäoånñònhcao, khoângbòbieánchaáttrongthôøigian daøi. Khoângchöùalaãnnöôùc, taïpchaátcôhoïc. Coùlöôïngdöïtröõlôùn, giaùthaønhreû. Vaánñeàsaûnxuaát, löutröõ, vaänchuyeån, phaânphoáiñôn giaûn, deãdaøngvaøan toaøn. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 17 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ 1. Ñònhnghóadaàumoû Daàumoûlaømoättrongcaùcchaáthöõucôhoùathaïch(than ñaù, daàumoû, khíthieânnhieân), laømoäthoãnhôïpcuûanhieàu loaïihydrocacbon(CnHm), coùcaáutruùchoùahoïckhaùcnhau vaøcoùcaùctínhchaátdòbieät. 2. Thaønhphaànnguyeântoá chuûyeáutaïoneâncaùchôïp phaàncuûadaàumoû Cacbon(C): 83,5 ÷87% Hydro ( H): 11,5 ÷14% GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 18 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ HaømlöôïngHydro (H) coùtrongdaàumoûcaohônhaúnso vôùicaùckhoaùngvaätcoùnguoàngoácñoängthöïcvaätphaânhuûy khaùcnhö: –Than buøn: 5% –Than ñaù: töø2% ñeán5%. HaømlöôïngH caohônC laølyùdo ñeågiaûithíchnguyeân nhaândaàumoûtoàntaïiôûtraïngthaùiloûng. Ngoaøiratrongdaàumoûcoønchöùamoätlöôïngnhoûlöu huyønh, Oxy, Nitô. . . GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 19 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ 3. Lyùtínhcuûadaàumoû Daàumoûthöôøngôûtheåloûngnhôù, coùmoätsoádaàumoûdo haømlöôïngParafincaoneânngayôûnhieätñoäthöôøngñaõ ñoângñaëc. Daàucoùmaàusaéctöøvaøngnhaït, naâusaùngñeánñensaãmcoù aùnhhuyønhquang. Ñoänhôùtthayñoåitrongmoätkhoaûngraátroängtöø5 cStñeán 100 cStvaøcoùtheåhôn. Daàucoùñoänhôùtlôùnhônnöôùc haøngtruïc, thaämchíhaøngtraêmlaànnhönglaïicoùtyûtroïng thaáphôn. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 20 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ CaùcHydrocacbontrongdaàumoûcoùkhoáilöôïngphaântöû khaùcnhauneânchuùngcoùnhieätñoäsoâikhaùcnhau. Khoáilöôïngrieângdaàumoûkhoaûng ρ = 0,78 ÷ 0,98 kg/lít. Daàucoùmaøucaøngsaùngthìcoùkhoáilöôïngrieângcaøngnhoû vaøcaøngloaõng. Nhieättròthaáptrongkhoaûng QH = 41.000 ÷ 46.000 kJ/kg. Daàumoûvaøcaùcsaûnphaåmcuûadaàumoûhoøatan trong röôïu, töïhoøatan toáttrongmôõ, daàuvaøaxitbeùo. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 21 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Daàumoûkhoângchöùanöôùcvaøsaûnphaåmcuûadaàulaøcaùc chaátkhoângdaãnñieän. Tínhdaãnñieäncuûadaàunhoûhôncuûakính, goámvaøsöùtöø3 ñeán4 laàn. Töødaàumoûcheátaïoracaùcloaïidaàuñaëcbieät chuyeânduøngchomaùybieántheá, tuïñieänvaøcaùcthieátbò ñieän. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 22 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ 4. Thaønhphaànchínhcuûadaàumoû: goàm4 nhoùmchính a. NhoùmHydrocacbonParafin(Alkan): Coângthöùctoångquaùt: CnH2n+2 ParafinlaøcaùcHydrocacboncoùkeátcaáuphaântöûmoät maïchCacbonhôû, caùcnguyeântöûCacbonlieânkeátvôùinhau baènglieânkeátñônbeànvöõngneâncoùteânlaøHydrocacbon no(n –Parafin) nhö: n –Octan(n –C8H18) CH3 –CH2 –CH2 –CH2 –CH2 –CH2 –CH2 –CH3 GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 23 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ ÔÛñieàukieänthöôøng(t = 250C, p = 1bar) Parafincoùtheå toàntaïiôû3 traïngthaùi: Theåkhí(C1 → C4): Meâtan(CH4), Etan(C2H6), Propan (C3H8) vaøButan(C4H10) Theåloûng(C5 → C17): Pentan(C5H12), Hexan(C6H14), Heptan(C7H16), Octan(C8H18), Nonan(C9H20), Decan (C10H22), …, Xetan(C16H34), (C17H36). Theåraén (C18 trôûleân): Octadecan(C18H38), Nonadecan (C19H40), Ecoran(C20H42)… GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 24 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ NhieätñoänoùngchaûycuûacaùcParafinraéntaêng daàntheoñoädaøicuûamaïchC. Nhieätñoänaøycuûan– ParafinthöôønglôùnhônParafinphaânnhaùnhtöông öùng(coøngoïilaøizo–Parafinhay Parafinñoàngvò). n–Alkan(Alkanchuaån) coùkhoáilöôïngphaântöû caønglôùnthìkhaûnaêngphaûnöùngcaøngmaïnh(caøng deãchaùy), neânchuùngcoùnhieàutrongnhieânlieäu Diesel nhöXetan(C16H34). GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 25 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Izo–Parafincoùtínhchoángkíchnoåcaovìcoùñoä beànvöõnghoùahoïcôûnhieätñoäcaohôncaùcn–Parafin, song ôûnhieätñoäthöôøngcaùclieânkeátizolaïikeùmbeàn hôn. TrongxaêngthöôøngchöùacaùcAlkantöø C6H14 (Hexan) ñeánC11H24 (Undecan) vaøcaùcizocuûachuùng. Alkancoùnhieätñoäñoângñaëccaoneâncaànhaïncheá chuùngtrongthaønhphaànnhieânlieäuvaødaàumôõboâitrôn muøañoâng. Alkancoùñoänhôùtnhoû, thaápnhaáttrongcaùcloaïi Hydrocacbontrongdaàumoû. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 26 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ b. NhoùmOlefin (Alken) Coângthöùctoångquaùt: CnH2n Olefin laøcaùcHydrocacbonkhoângno, ôûphaântöûOlefin caùcnguyeântöûCacbonlieânkeátvôùinhautheomoätmaïch Cacbonhôû, baènglieânkeátñônvaølieânkeátñoâikeùmbeàn. Do coùlieânkeátñoâi, maïchCacbonkhoângbaõohoøaneân caùcOlefin coùhoaïttínhcao, keùmoånñònh, keùmbeànvöõng. CaùcOlefin coùcaáutruùcthaúng(normal) vaønhaùnh(izo). Etylen(n –C2H4): CH2 = CH2 Propylen(n –C3H6): CH3 –CH = CH2 GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 27 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ 3–Hepten (C7H14): CH3 –CH2 –CH = CH–CH2 –CH2 –CH3 CaùcHydrocacbonOlefin khoângcoùmaëttrongdaàuthoâvaø khíthieânnhieân, nhönglaïitoàntaïivôùihaømlöôïngkhaùcao trongcaùcsaûnphaåmcheábieántöødaàumoû, ñaëcbieätcoùnhieàu trongxaêng. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 28 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ c. NhoùmHydrocacbonNaphten(voøngno) Coângthöùctoångquaùt: CnH2n ÔÛphaàntöûHydrocacbonNaphten, caùcnguyeântöûCacbon lieânkeátvôùinhautaïoneânmoätvoøngCacbonkínbaènglieânkeát ñônbeànvöõng. Chuûyeáulaøvoøng5 vaøvoøng6 Cacbon CyclopentanC5H10 CyclohexanC6H12 CH2 H2C CH2 H 2C CH2 H2C CH2 H 2C CH2 CH2 CH2 GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 29 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ NaphtencoùkhoáilöôïngrieânghôilôùnhônParafincoù cuøngsoánguyeântöûCacbonvaøcoùnhieättròhôinhoûhônvì coùtyûleäC/H lôùnhôn. Naphtenkhoângnhöõngchæcoùmoätvoøngmaøcoùtheåcoù 2, 3 vaønhieàuvoøng. CaùcHydrocacbonNaphtencoùtínhoånñònhhoùahoïcvaø oånñònhnhieätcao(do coùkeátcaáuphaântöûmaïchvoøng). ÔÛnhieätñoäthaápkhoângbòOxy hoùavaøkhoânggaâyphaûn öùnghoùahoïcvôùiaxitvaøkieàm. ÔÛnhieätñoäcaocoùtheåbò Oxy hoùataïothaønhaxitNaphtenvaøgiaûiphoùngHydro. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 30 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ LoaïiHydrocacbonnaøycoùtínhtöïchaùynaèmgiöõa n–parafinvaøIzo–Parafin. Naptencoùsoávoøngcaøngnhieàuvaøcoùmaïchnhaùnhcaøng daøithìnhieätñoäñoângñaëccuûanoùcaøngcao. NaptencoùnhieàutrongthaønhphaànxaêngvaøDiesel vaøo muøañoângvìcoùnhieätñoäñoângñaëcthaáp. LoaïicoùmaïchnhaùnhAlkyl daøithìcoùñoänhôùtcaoneân thöôøngcoùnhieàutrongdaàumôõboâitrôn(chieámkhoaûng 70%). GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 31 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ d. NhoùmHydrocacbonthôm(Aromatic) Coângthöùctoångquaùt: CnH2n–6 Hydrocacbonthômcoùcaáutruùcphaântöûmoätvoønglaønhaân Benzen(C6H6) goàm06 nguyeântöûCacbonlieânkeátvoøngvôùi03 noáiñônvaø03 noáiñoâi, saépxeápxenkeõvôùinhau. Benzen(C6H6) MetylBenzen(Toluen) (C6H5 –CH3) CH CH CH3 HC CH HC CH HC CH HC CH CH CH GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 32 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Hydrocacbonthômcoùtrongdaàumoûvôùihaømlöôïngvaøi % vaøcoùíttrongxaêngchöngcaátthaúng. Ñoänhôùt, maätñoävaønhieätñoäsoâicuûaHydrocacbonthôm caohônNaphtenvaøAlkancoùcuøngkhoáilöôïngphaântöû. Hydrocacbonthômcoùtínhbeànvöõnghoùahoïccao, khoùtöï chaùyneâncoùtínhchoángkíchnoåcaocoùlôïiñoáivôùixaêng, nhönglaïikhoângneâncoùtrongnhieânlieäuDiesel do khoùchaùy deãtaïomuoäithan. Hydrocacbonthômthöôøngcoùtrongdaàumôõboâitrôndöôùi daïnglieânkeátvôùiNaptengoïilaø: Napten–Hydrocacbonthôm. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 33 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ e. Nhöõngthaønhphaànkhaùc TrongkhídaàumoûngoaøicaùchôïpphaànHydrocacbon noùitreâncoøncoùchöùamoätlöôïngnhoûcaùchôïpchaátchöùa Oxy, nitô, löuhuyønh, vaømoätsoáaxithöõucô. Oxy trongdaàumoûôûdöôùidaïngcaùchôïpchaátchöùaOxy nhöaxithöõucô, keovaønhöïahaécín. Thoâng thường Oxychieám0,1÷1%, tuynhieâncoùloaïidaàunhieàunhöïa Oxy chieám2 ÷3%. Nitô chieámmoätphaànnhoûkhoaûng0,001 → 0,3%, ôû daïngamoâniaêcdaãnñeánmuøivòkhoùchòu. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 34 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Löuhuyønh“S” trongdaàumoûthöôønggaëpôûdaïnghôïp chaát. Tuynhieânmoätsoámoûdaàucoùchöùa“S”nguyeân chaátdöôùidaïnghoøatan trongdaàu. Löuhuyønhcoùtínhoånñònhnhieätthaápneântrongquaù trìnhchöngcaátcoùtheåtaùchñöôïcmoätphaàn“S”rakhoûi caùcsaûnphaåmtinhcheádöôùidaïng“SH”nhöSunfua Hydro (H2S). Löuhuyønhlaøchaáthoaïttính, aênmoønkimloaïimaïnh neânraáthaïncheácoùtrongnhieânlieäuvaødaàumôõboâi trôn. Haømlöôïng“S”trongdaàumoûtöø0,01 ñeán3,05 % (töøtoátñeánxaáu). Khítrô Argon (Ar) vaøHeli(He) . . . GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 35 DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Ngoaøira,trongdaàumoûcoøntoàntaïicaùcHydrocacbon laitaïpnhöchaátnhöïa–Asphaltenlaøcaùchôïpchaátthôm ngöngtuï, coùkhoáilöôïngphaântöûcaotöø600 –2500 hoaëc hônnöõa. Nhöïa–Asphalten coùtínhoånñònhhoùahoïckeùm, deãbòOxy hoùa, deãlaømsaûnphaåmdaàumoûbieánchaát, ñoåi maøu, deãtaïocoác. . . Caùcchaátnaøylaønhöõngtaïpchaát. Soálöôïngcaùcchaátneâu treâncaøngnhieàuthìchaátlöôïngcuûadaàumoûcaønggiaûmdo: Gaâyaênmoønkimloaïi; coùtínhoånñònhhoùahoïckeùm, deãbò Oxy hoùalaømbieánchaátdaàumôõ, ñoåimaøu, deãtaïocoác; laøm ngoäñoäccaùcquaùtrìnhxuùctaùctrongcheábieándaàu; Gaâyoâ nhieãmmoâitröôøng. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 36 CCHEHEÁÁBIBIEEÁNÁN DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Coângngheächeábieándaàumoû chialaøm03 nhoùmchính: Taùchdaàumoûthaønhcaùcphaânñoaïnrieângbieätbaèng chöngcaát. BieánñoåithaønhcaùcdaïngHydrocacbonthíchhôïpbaèng caùcquaùtrìnhcheáhoùanhieät, cracking, taùitaïolaïi. Tinhluyeän(laømsaïch) ñeåloaïicaùcthaønhphaànkhoâng mongmuoán, coùhaïinhö: Löuhuyønh, chaátkeonhöïa, caùchôïpphaànHydrocacbonthômcoùcaáutruùcphöùctaïp ñavoøng, ñeånaângcaochaátlöôïngsaûnphaåm(giaûmkhaû naêngtaïocoác, taêngtínhoånñònhcuûañoänhôùtñoáivôùi nhieätñoä. . ). GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 37 CCHEHEÁÁBIBIEEÁNÁN DDAAÀUÀU MMOÛOÛ Caùcloaïisaûnphaåmcuûacoângngheächeábieándaàukhí Goàmcoùnhoùmsaûnphaåmnaênglöôïng, nhoùmsaûnphaåm phi naênglöôïng, nhoùmsaûnphaåmhoùahoïc a. Nhoùmsaûnphaåmnaênglöôïng: goàmnhieânlieäuñoäng côcaùcloaïi, nhieânlieäucaùcloøñoátcoângnghieäpvaøchaátñoát trongdaânduïngsinhhoaït. Nhieânlieäukhí, nhieânlieäuloûnglaøloaïisaûnphaåmchuû yeáu, chieámtôùi80 ÷ 90% saûnlöôïngdaàukhícuûatoaøntheá giôùi. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 38 CCHEHEÁÁBIBIEEÁNÁN DDAAÀUÀU MMOÛOÛ b. Nhoùmsaûnphaåmphi naênglöôïng Vaätlieäuboâitrôn: Daàumôõboâitrôntöønguoàndaàumoûchieám khoaûng10% so vôùinhieânlieäu. Saûnphaåmboâitrôntöødaàu moûcoùhaidaïng: Boâitrônloûnglaødaàunhôøn, boâitrôndeûo laømôõnhôøn. Bitum(nhöïañöôøng) c. Nhoùmsaûnphaåmhoùahoïc Töønguyeânlieäudaàukhícoùtheåcheábieánra raátnhieàusaûn phaåmphuïcvuïsaûnxuaátvaøñôøisoángcon ngöôøi, goïilaøsaûn phaåmhoùadaàu(PetrochemicalProducts). Thöïcteá90% caùc saûnphaåmhöõucônaøycoùnguoàngoáchoùadaàu. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 39 TATAÄPÄP SLSLIDIDEE BABAØIØI GIAGIAÛÛNGNG BK TP.HCM NNHIHIEEÂNÂN LLIIEEÄU-DAÄU-DAÀUÀU MMÔÔÕ Õ VAØVAØ CHCHAAÁTÁT LLOOÛNGÛNG CHCHUUYYEEÂNÂN DUDUØNGØNG ChChööôôngng 22:: NHNHIIEEÂÂNN LLIEIEÄUÄU XAXAÊÊNGNG q Ñaëcñieåmñoängcôsöûduïngnhieânlieäuxaêng q Caùcyeâucaàuñoáivôùixaêng BoämoânOÂ toâ–Maùyñoänglöïc q Caùctínhchaátcôbaûncuûaxaêng KhoaKyõthuaätGiaothoâng TröôøngÑaïihoïcBaùchkhoa 268 Lyùthöôøngkieät, P.14, Q.10, Tp.HCM q Caùcchætieâuchínhñaùnggiaùchaátlöôïng Ñieänthoïai: +84 -8655979 Email : vtbong@lib.hcmut.edu.vn nhieânlieäuxaêng ÑÑAAËCËC ÑIÑIEEÅMÅM ÑÑOOÄNGÄNG CCÔÔ SÖSÖÛÛDUÏNGDUÏNG NNHHIIEEÂÂNN LLIIEEÄUÄU XXAAÊNGÊNG Xaêng laømoättrongnhieàusaûnphaåmcuûadaàumoû, laøloaïi nhieânlieäunheï, toàntaïidöôùidaïngloûng, coùnhieätñoäboáchôi trongkhoaûngtöø(30 ÷ 40)0C ñeán(180 ÷ 220)0C, coùkhoái löôïngrieângôû150C laø ρ = (0,65 ÷ 0,80) g/cm3. Xaêngchöùa khoaûng80÷90% CacbuahydronhoùmAlkanvaøCycloalkan. Thaønhphaàntoátnhaát: Parafinñoàngvò(Iso–Alkan) vaøCacbuahydrothôm vìcoùkeátcaáuphaântöûbeànvöõng. Xaêngcoùnhieàucaùcthaønhphaànneâutreânseõcoùñaëctính choángkíchnoåcaochopheùptaêngtyûsoáneùn ε cuûañoängcô, keátquaûtaêngcoângsuaát Ne. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 41 ÑÑAAËCËC ÑIÑIEEÅMÅM ÑÑOOÄNGÄNG CCÔÔ SÖSÖÛÛDUÏNGDUÏNG NNHHIIEEÂÂNN LLIIEEÄUÄU XXAAÊNGÊNG Tyûsoáneùnthaáp, soávoøngquay cao. Hoãnhôïpchaùyhoøatroäntröôùc, ñoàngnhaát. Chaùycöôõngböùc, taâmchaùyxuaáthieäntaïibugi, chaùylan ñeàuratoaønboätheåtíchbuoàngchaùyvaøkeátthuùctaïikhuvöïc ngoaøicuøngcuûabuoàngchaùy Quaùtrìnhchaùydieãnraraátnhanh Tyûsoáneùnthaáp, soávoøngquay cao. Hoãnhôïpchaùyhoøatroäntröôùc, ñoàngnhaát. Chaùycöôõngböùc, taâmchaùyxuaáthieäntaïibugi, chaùylan ñeàuratoaønboätheåtíchbuoàngchaùy. Quaùtrìnhchaùydieãnraraátnhanh. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 42 CCAAÙCÙC YYEEÂUÂU CCAAÀUÀU ÑÑOOÁIÁI VVÔÔÙIÙI XXAAÊNGÊNG § Ñaûmbaûoñoängcôdeãkhôûiñoängvaøchaïyoånñònhtrongmoïi ñieàukieänthôøitieát. Khoângbòñoângñaëckhinhieätñoähaï thaáp. § Thaønhphaànñoàngnhaát, baétchaùynhanh, coùnhieättròcao. § Cungcaápñuûcoângsuaátthieátkeámaøkhoângbògoõ(kíchnoå). § Chaátlöôïngkhíxaûñoängcôoâtoâtheotieâuchuaånquyñònh. § Chaátlöôïngxaêngítbòthayñoåikhilöutröõvaøvaänchuyeån. § Khoânggaâyaên moønkimloaïi, khoângtaïocaënmuoäibaùmleân caùcchi tieáttrongbuoàngñoát. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 43 CCAAÙCÙC YYEEÂUÂU CCAAÀUÀU ÑÑOOÁIÁI VVÔÔÙIÙI XXAAÊNGÊNG Nhieättròcuûacaùcloïainhieânlieäu GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 44 CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG Tínhchaátcôbaûncuûaxaênglaøcaùcchætieâuquantroïng aûnhhöôûngñeánchaátlöôïnghoaïtñoängcuûaxaêng, goàmcoù: Tínhbay hôi AÙpsuaáthôibaõohoøacuûaxaêng(REID) Tínhchoángkíchnoåxaêng Tínhoånñònhhoùahoïccuûaxaêng Tínhaênmoønkimloaïicuûaxaêng GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 45 CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG 1. Tínhbay hôi Xaêngphaûicoùñoäbay hôithíchhôïp, khoangnhieätñoä bay hôicuûaxaêngoâtoâtöø35 –400C ñeán180 –2200C. Xaêngcoùtínhbay hôikeùm(thaønhphaànnaëngnhieàuhôn thaønhphaànnheï) gaây: Khoùkhôûiñoäng Khoùñieàuchænh Chaùykhoângheátxaêng(haoxaêngvaøgaâyoânhieãm) Taïonhieàumuoäithan, laømloaõngdaàunhôønboâitrôn, ñoäng cônhanhmoøn. GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 46 CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG ÑoàthòmoácnhieätñoäT10, T50, T90 cuûaxaêng. Hieän nay caùc loaïi xaêng thöôngphaåmquyñònh: Tsñ = 35 ÷ 40 T10 = 60 ÷ 70 T50 = 115 ÷ 120 T10 = 180 ÷ 190 Tsc = 195 ÷ 200 GIAÛNG VIEÂN: Th.SVAÊN THÒ BOÂNG 47 CCAAÙCÙC TTÍNÍNHH CCHHAAÁÁTT CCÔÔ BBAAÛNÛN CCUÛUÛAA XXAAÊNGÊNG Tínhbay hôicuûaxaêngñöôïcñaùnhgiaùbaèngcaùc chætieâu: Ñöôøngcong boáchôi. Thaønhphaànñieåmbay hôi. AÙpsuaáthôibaõohoøa. Khoáilöôïngrie