Thử bàn về hàm lượng văn hóa và tính nhân văn của báo chí hiện nay

THỬ BÀN VỀ HÀM LƯỢNG VĂN HÓA VÀ TÍNH NHÂN VĂN CỦA BÁO CHÍ HIỆN NAY PGS. TS Nguyễn Văn Dững∗ Trong cuộc sống cũng như trong văn học và báo chí, các khái niệm tính nhân đạo, tính nhân văn và tính nhân loại có cùng phạm trù ngữ nghĩa, nhưng biểu hiện ở các cấp độ khác nhau. Nhân đạo, có thể hiểu là những phẩm chất đạo đức thể hiện ở nhận thức, thái độ và hành vi sự thương yêu, quý trọng, chăm sóc và bảo vệ con người, nhất là những con người, những thân phận đang gặp những khó khăn bất trắc. Nhân văn, có thể hiểu là “thuộc về văn hóa của loài người”, tức là những giá trị văn hóa chung của loài người. Theo đó, tính nhân văn nhấn mạnh đến việc báo chí đề cao, quý trọng, ca ngợi và bảo vệ những giá trị văn hóa chung của cộng đồng, vì cuộc sống và lợi ích chính đáng của con người, của cộng đồng. Tính nhân loại, theo đó, thường được hiểu là báo chí tôn trọng, bảo vệ và truyền bá những giá trị văn hóa chung nhất của nhân loại, không phân biệt dân tộc, tôn giáo,....; trong thực tế hiện nay, đó là mục tiêu vì hòa bình, ổn định, sự tiến bộ và phát triển bền vững của cộng đồng quốc tế, các quốc gia, các dân tộc trên khắp hành tinh. Tính nhân văn, nhân loại là hệ giá trị vừa rất trừu tượng, lại vừa biểu hiện rất cụ thể thông qua các sự kiện và vấn đề thời sự hàng ngày, thể hiện nhận thức, thái độ và hành vi ứng xử của con người. Trong báo chí truyền thông, đó là thái độ tiếp cận, đánh giá các sự kiện và vấn đề trong cuộc sống hàng ngày liên quan đến cộng đồng cũng như những số phận con người; đó là quan điểm, thái độ và những nỗ lực không mệt mỏi trong cuôc đấu tranh vì quyền con người, dân chủ, dân sinh, vì sự tiến bô xã hội và những giá trị nhân đạo chân chính. Nhân văn, nhân loại là hệ thống giá trị chung của loài người, của nhân loại. Bất kỳ ai, dân tộc nào, sống ở đâu,... cũng đều có khát vọng sống, mong muốn có cuộc sống ấm no, ∗ Học viện báo chí và Tuyên truyền hạnh phúc trong hóa bình. Như trong Tuyên ngôn độc lập ngày 02/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng tuyên bố: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Lời bất hủ ấy trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.” Nhưng quan niệm, quan điểm tiếp cận về hệ giá trị chung ấy cũng như dang thức biểu hiện nó trong thực tế cuộc sống và mức độ đạt được lại tùy thuộc vào các nền văn hóa, lịch sử hình thành và trình độ phát triển của mỗi nước, mỗi khu vực. Trong xã hội phân chia thành giai cấp, thành các nhóm xã hội có lợi ích khác nhau, quan điểm và cách thức tiếp cận vấn đề này cũng không giống nhau. Thấm nhuần tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, hàng ngày báo chí nước ta đã phản ánh sự đa dạng phong phú, muôn màu muôn vẻ các hình thức sinh hoạt văn hóa của cộng đống các dân tộc Việt Nam; qua đó góp phần giữ gìn, phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ lợi ích chính đáng và khơi dậy tiềm năng sáng tạo của mỗi con người vì sự phồn thịnh của dân tộc. Nhưng quan trọng hơn là, qua đó báo chí thể hiện mong muốn, nguyện vọng thiết tha ngàn đời của công đồng các dân tộc Việt nam là được sống trong hòa bình, ấm no, hạnh phúc; trẻ em được cắp sách đến trường, “ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Đó là mục tiêu nhân văn cao cả mà báo chí và những người làm báo nước ta phấn đấu, chiến đấu không ngưng nghỉ, không mệt mỏi. Hệ thống giá trị nhân văn, nhân loại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của loài người. Nhờ hệ giá trị này, mỗi con người, mỗi cộng đồng có thể xích lại gần nhau, gắn kết với nhau và giúp đỡ nhau. Trong chiến tranh chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta, không ít những cá nhân, cộng đồng người ở khắp các châu lục chưa một lần đến Việt Nam – thậm chí chưa biết gì đáng kể về người Việt, nhưng khi nghe tin ở đấy có “máu chảy đầu rơi” vì bom đạn của đế quốc Mỹ, họ đã sẵn sàng đấu tranh, ủng hộ cả tinh thần và vật chất cho cuộc kháng chiến chính nghĩa của dân tộc ta. Mỗi lần nghe tin động đất ở nơi nào đó gây ra cảnh chết chóc cho đồng loại, lòng chúng ta se lại. Mỗi khi tiếp nhận thông tin về thân phận một con người bất hạnh, gặp nỗi tai ương, những người có lương tâm đều động lòng trắc ẩn....Những thái độ chia sẻ ấy đều bắt nguồn từ nhận thức, thấm đẫm giá trị nhân văn, nhân loại. Hệ thống giá trị này như sức mạnh vô hình, có khả năng liên kết mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng lại với nhau, cũng là nhằm bảo vệ hệ giá trị ấy, đấu tranh bảo vệ nó, trân trọng và nhân bản nó. Mươi năm trở lại đây, cùng với những đóng góp to lớn của báo chí vào sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước, công chúng xã hội cũng đã nhìn nhận ngày càng nghiêm túc hơn trước những gì báo chí đã và đang thông tin cho công chúng, suy ngẫm lại những điều căn cốt trong cuộc sống và sự phát triển của cộng đồng; từ đó công chúng lựa chọn sản phẩm báo chí nào nên đọc và gửi gắm được niềm tin, cao hơn là có thể tin cậy được; tức là có thể tin và cậy nhờ khi mà cuộc sống hàng ngày thường diễn ra với đầy rẫy và ngổn ngang những điều tốt và xấu, hay và dở, tàn bạo và nhân văn, chân thành và dối trá, lừa lọc, bản lĩnh và sự hèn nhát,Do đó, tính nhân văn của báo chí và niềm tin của công chúng đối với báo chí hiện nay là một trong những vấn đề cần được quan tâm nhiều hơn. Ngay bây giờ đây, với từ khóa “xác chết không đầu” làm công cụ tìm kiếm trên google, bạn sẽ tìm thấy 27.200.000 kết quả trên các sản phẩm báo chí truyền thông tiếng Việt. Có tờ báo mạng điện tử không ngần ngại gì treo lủng lẳng tít của cụm bài “xác chết không đầu”, hay vụ án “chặt đầu người yêu” dưới măng-séc vài tháng liền. Không những thế, hàng trăm bài viết (mà phần lớn là trùng lắp nhau) trên các báo miêu tả cận cảnh tất cả các chi tiết của vụ án mạng này làm cho công chúng rởn hết gai ốc, rùng rợn và cảm thấy mình bị tra tấn. “Làm đậm’ vụ án mạng dã man này với những chi tiết rùng rợn như thế, liệu báo chí có gia tăng được hàm lượng văn hóa trong sản phẩm của mình và có tôn trọng tính nhân văn, có gieo vào công chúng xã hội niềm tin yêu cuộc sống? Cách thức tiếp cận và kiểu cách thông tin sự kiện này liệu báo chí có khoét sâu thêm nỗi bất hạnh của người thân của nạn nhân và tra tấn công chúng mình? Hoặc vụ cưỡng chế đất của chính quyền huyện Tiên lãng (Thành phố Hải Phòng), trong khi hàng loạt cơ quan báo chí thông tin nhiều chiều, giám sát và phản biện xã hội để đi đến cùng bản chất vụ việc, lật tẩy hàng loạt sai phạm nghiêm trọng (có thể nói là sai toàn diện) của chính quyền, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người nông dân, thì không ít cơ quan báo chí, nhất là những cơ quan báo chí cận kề trên địa bàn1 hoặc gắn bó sát sườn với nông dân, lại hoặc là im lặng, hoặc là ra sức bảo vệ những sai phạm và đứng về phía chính quyền địa phương. Rất đáng tiếc là những trường hợp tương tự không còn là đơn lẻ trong báo chí nước ta hiện nay, nhất là báo chí địa phương. Đó không chỉ là vô cảm, mà là biểu hiện quay lưng lại với công chúng và nhân dân mình, báo chí trở thành công cụ trang trí và bảo vệ cho cái sai trái, nhất là sai trái của những kẻ nắm trong tay quyền lực. Đó cũng là biểu hiện phi văn hóa truyền thông, càng trái với tính nhân văn của báo chí cách mạng. Thứ nữa, cứ mỗi lần có vụ tự tử của thiếu nữ thất tình do thiếu kỹ năng xử lý khủng hoảng cá nhân, hoặc nhân việc sơ suất mà ca sĩ, diễn viên để “lộ hàng” trên sân khấu, là hàng chục sản phẩm báo chí - truyền thông lại dấy lên làn sóng tin tức, dồn dập khai thác, thì liệu đó có phải là “chiêu’ thu hút công chúng có đẳng cấp của báo chí chuyên nghiệp? Nếu quan tâm quá mức theo kiểu như như thế, thì ở đất nước cùng châu lục này mỗi ngày có hàng chục vụ tự tử, ắt báo chí của họ sẽ không còn điều kiện thông tin về những vấn đề quan trọng khác. Nhưng thực tế, báo chí nước bạn hầu như không thông tin như kiểu báo chí nước ta, mà chủ yếu điểm tin và phân tích những vấn đề xã hội liên quan dưới chùm tin hoặc box dữ liệu; vì họ coi đó là chuyện “cá nhân” không đáng làm phiền công chúng một cách quá đáng. Và mỗi người làm báo chúng ta thử tự hỏi liệu đấy có phải là cách hay ho để lôi kéo sự quan tâm của công chúng vào tầm ảnh hưởng của mình? Hoặc, khi mới triển khai Nghị định Chính phủ về lập lại trật tự trong lĩnh vực văn hóa, đã có đài truyền hình đưa hình ảnh một phụ nữ cùng con gái 13 tuổi của người này lên màn ảnh nhỏ cùng với chỉ trích người phụ nữ tham gia hoạt động bán dâm. Sáng hôm sau đi học, các bạn của cháu bé này xúm lại bảo rằng hôm qua thấy truyền hình nói mẹ cháu thế này thế kiaThế là cháu bé do xấu hổ về mẹ, bỏ học và bỏ nhà đi bụi. Như vậy, báo chí chỉ trích một người – mà người này vì sự khốn cùng kiếm sống buộc phải làm vậy, nhưng lại đẩy một người khác (cháu bé) vào con đường bất hạnh, liệu báo chí có nhân văn? 1 Xem chương trình thời sự của Đài PTTH Hải Phòng, Báo Hải phòng trước ngày 07/2/2012 Đầu tháng 5 năm 1011, ở Khánh Hòa có việc một cô giáo do không làm chủ được hành vi, đã đánh một học sinh; sau đó cũng do bức xúc, bố của học sinh bị đánh đã tát và chửi bới cô giáo này trước mặt hàng chục học sinh trong lớp học. Đó là những sự kiện có thật xẩy ra. Nhưng ngay sau đó, rất kịp thời, gần chục tờ báo giấy và báo điện tử đã lấy làm sự kiện “hot” và đưa tin có thể nói là nguyên xi như nhau về sự kiện này mà trong số đó hầu hết các báo không hề có sự phân tích, bình luận và phê phán trên các bình diện khác nhau trong sự phù hợp với góc độ quan tâm của công chúng mình để có thể hình thành và định hướng dư luận nhằm bảo vệ chuẩn mực giá trị. Một trường hợp khác; vụ án mạng trong xe Lexux. Vụ án này, người bị hại đã không còn cơ hội nói về những gì đã xẩy ra; trong khi báo chí chủ yếu thông tin theo lời kể của kẻ sát nhân (cứ cho là như vậy) nhằm biện hộ cho mình và chỉ trích người đã bị sát hại. Thử hỏi, nếu báo chí thông tin như vậy, khi bình tĩnh nhìn lại toàn cảnh thông tin về sự kiện này, từ trong đáy lòng mình, liệu người viết có gì day rứt? Có thể dẫn ra rất nhiều sự kiện tương tự để nhìn rõ thêm những góc khuất của thông tin báo chí khi trao đổi về tính nhân văn của báo chí và niềm tin của công chúng hôm nay. Có lẽ không ai cấm báo chí thông tin về những sự kiện tương tự nêu trên và những sự kiện thuộc loại “tiền, tình, tù, tội, đâm chém, hãm hiếp” theo kiểu “yêu thì thật lâm li bi đát, chết thì phải thật chua chát đau thương”, vấn đề là thông tin và giải thích, phân tích như thế nào để vừa phản ánh được mặt trái và những đốm đen của cuộc sống đang diễn ra, lại vừa bảo đảm được chất lượng văn hóa của sản phẩm báo chí - truyền thông; hơn thế nữa – gây dựng và củng cố được niềm tin của công chúng và thu phục được họ vào tầm ảnh hưởng của mình bởi những giá trị nhân văn của đời sống thường ngày. Đó chính là thông điệp đích và mục tiêu chiến lược của mỗi tòa soạn báo chí cách mạng và chuyên nghiệp. Thực tế cho thấy, các “chiêu” thông tin theo kiểu “yêu thì thật lâm li, chết thì thật bi thảm” đã và đang góp phần làm cho công chúng mất dần niềm tin vào báo chí; và do đó, vai trò, vị thế xã hội của không ít tờ báo có thể bị giảm sút, công chúng dần rời xa. Bất kỳ ai bước vào nghề báo cũng đều tâm niệm lời thề nghề nghiệp là tôn trọng sự thật, bảo đảm tính khách quan chân thật của thông tin báo chí; tính khách quan chân thật của báo chí đòi hỏi báo chí không nhất thiết phải và không thể thông tin tất cả những gì có thật xẩy ra, mà cần chọn lựa những gì có ích cho công chúng và đất nước mình. Như Balzac đã từng đưa ra ba bộ lọc khi chọn sự kiện thông tin: sự kiện có thật không? Thật, nhưng có thú vị không? Thú vị nhưng thông tin có lợi ích gì không? Tức là hễ không thông tin thì thôi, nhưng mỗi khi đã thông tin là phải đúng – cái đúng mang tính bản chất sự kiện và vấn đề, đồng thời cái đúng ấy lại cần đòi hỏi bảo đảm lợi ích cho ai khi thông tin và hàm lượng văn hóa của thông tin, đặc biệt là đề cao tính nhân đạo và nhân văn của thông tin báo chí. Bởi xét cho cùng, tính nhân văn của báo chí như sợi chỉ đỏ xuyên suốt, liên kết cộng đồng hướng tới giá trị cao cả nhất – vì con người với những quyền lợi gần gũi thiết thực hàng ngày của họ và những giá trị nhân bản, vì sự tiến bộ bền vững của cộng đồng xã hội. Tính nhân văn chính là sợi dây vô hình kết nối con người trên khắp hành tinh lại với nhau. Trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta, nhiều người trên khắp hành tinh dù chưa một lần đến Việt Nam, nhưng khi thông qua báo chí, biết ở đất nước ấy đang hứng chịu hàng triệu tấn bom đạn của quân xâm lược dội xuống giết chết hàng loạt người vô tội thì hàng triệu người đứng dậy hô vang khẩu hiệu “đả đảo đế quốc Mỹ’ và quyên góp tiền của ủng hộ nhân dân ta. Hoặc khi nghe tin động đất và sóng thần ở Nhật Bản đã cuốn phăng mạng sống hàng chục ngàn người, lòng mỗi chúng ta se lại, quặn đau. Cái gì đã khơi thức giá trị nhân loại trong mỗi con người và tạo nên sức mạnh cảm xúc ấy, nếu không phải tính nhân văn của thông tin báo chí? Mỗi buổi sáng thức dậy, mỗi khi chúng ta nhận được tin vui từ bạn bè, người thân và đồng loại (đặc biệt là qua thông tin báo chí), chắc hẳn ngày làm việc sẽ hứng khởi, hiệu quả hơn bởi lòng chúng ta phấn chấn; ngược lại, khi mỗi sáng đón nhận những thông tin buồn, liệu có ai vui trên nỗi đau của đồng loại? Thông tin báo chí không nên là tiếng kèn đám ma, cũng không nên lúc nào cũng tiếng kèn đám cưới; thông tin báo chí nên là tiếng kèn xung trận, có thể thổi vào trí tuệ và cảm xúc của lòng người sức mạnh của niềm tin. Niềm tin là sức mạnh mềm của cộng đồng không bao giờ cạn kiệt, ngược lại, nó là nguồn sức mạnh vô biên, nếu báo chí biết khơi dậy, củng cố và nhân lên trong mỗi con người thông quá giá trị của tin tức hàng ngày cung cấp cho công chúng. Báo chí thông tin về tiêu cực, nhưng cố gắng luôn nhằm đạt được hiệu ứng tác động xã hội tích cực; viết về cái ác, nhưng làm thế nào khơi dậy và đề cao cái thiện; viết về khoảng tối hay đốm đen nhưng với mục đích là giúp công chúng tìm ra và đi tới khoảng sáng, bình minh; Tính nhân văn của báo chí vừa là vấn đề có tính chất trừu tượng, nhưng lại rất cụ thể và hiện hữu trong mỗi tác phẩm hay sản phẩm báo chí. Tựu trung lại, có thể nêu các cấp độ khác nhau của tính nhân văn như sau. Thứ nhất, mảng đề tài mà báo chí quan tâm, chú trọng hướng ưu tiên cho những sự kiện và vấn đề thời sự - mối quan tâm trong sản xuất và đời sống hàng ngày của cộng đồng, mà nếu giải quyết được những vấn đề ấy sẽ giúp ích cho sự phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống; không nên chú tâm quá mức vào những góc tù nước đọng để góp phần làm mờ, làm đen tấm gương phản chiếu cuộc sống hôm nay. Nói khác đi, hướng ưu tiên đề tài của thông tin báo chí là nhìn ra chân trời, góc biển để nới rộng tầm mắt, nối dài tầm tay của công chúng mình, không nên ngoái nhìn chăm chăm về góc tù nước đọng bằng việc dáp ứng nhu cầu thị hiếu của nhóm nhỏ tò mò thông qua các sự kiện giật gân câu khách – mà việc giật gân này dần dần hạ thấp vai trò vị thế xã hội của báo chí và làm suy giảm niềm tin của công chúng. Công chúng chỉ cần nhìn lướt qua giao diện của báo mạng điện tử, nhìn qua những tin tức bài vở của các trang báo hay nghe qua các đầu đề tác phẩm trong chương trình phát thanh, truyền hình cũng có thể biết được hướng đề tài ưu tiên của tòa soạn. Thứ hai, khi tiếp cận sự kiện và vấn đề thông tin, nhà báo chọn lựa góc nhìn nào để làm ánh lên những giá trị nhân bản. Sự kiện ba thanh niên ở Hà Tây (cũ) bị án tù oan ức mười năm, được một phụ nữ dày công tìm cách lôi ra ánh sáng của công lý, được báo chí phân tích dưới góc nhìn văn hóa và nhân văn, như vậy vừa soi rọi vào mảng đen của quyền lực, vừa chỉ ra luồng sáng, khơi dậy niềm tin cho công chúng vào chân lý cuộc đời, mặc dù vụ án này còn nhiều gian truân và uẩn khúc mà hiện không dễ gì tháo gỡ. Thứ ba là, tính nhân văn của báo chí thể hiện ở cách thức lựa chọn chi tiết thông tin về sự kiện và vấn đề trong tác phẩm. Nhà báo tập trung lựa chọn chi tiết để khoét sâu nỗi đau bất hạnh của con người và tra tấn công chúng mình bởi những thông tin giật gân câu khách, hay là ngay trong thông tin sự kiện về những vụ án mạng dã man, vẫn có thể tìm lựa những gì không làm đau thêm nỗi đau của người trong cuộc, không làm cho công chúng và cộng đồng bị lụy và cuộc sống đen tối thêm. Báo chí Hoa Kỳ thông tin về sự kiện ngày 11 tháng 9 năm 2001 ở nước Mỹ là một ví dụ. Ngay sau chương trình truyền hình CNN phát đi phóng sự với nhiều chi tiết cận cảnh những nạn nhân bị dập nát chân tay mặt mũi, máu chảy be bét được khiêng ra từ tòa nhà đổ nát, tổng thống Mỹ thông qua trợ lý báo chí của mình gửi tới giới truyền thông Hóa Kỳ một thông điệp: không nên thông tin những gì làm cho người Mỹ bi lụy hơn. Ngay lập tức, chương trình hôm sau phát lại, các chi tiết cận cảnh trong phóng sự đã bị cắt bỏ. Bởi vì, những chi tiết cụ thể, sinh động và đang cựa quậy trong tác phẩm có sức tác động ghê gớm váo lý trí và cảm xúc con người. Hàm lượng văn hóa và giá trị nhân văn của tác phẩm báo chí có thể ẩn chứa sức mạnh dồi dào và năng lượng văn hóa đằng sau những chi tiết do nhà báo cung cấp. Thông qua những chi tiết cụ thể, sinh động và đang cựa quậy ấy sẽ ánh lên nhân cách nghề nghiệp của nhà báo. Thứ tư, ngôn từ và giọng điệu trong tác phẩm cũng là công cụ quan trọng trực tiếp biểu hiện tính nhân văn của thông tin báo chí; đồng thời đó cũng là chỉ báo thang đo đẳng cấp văn hóa và tính chuyên nghiệp của nhà báo. Cũng là dọng điệu chỉ trích phê phán, nhưng dùng từ chỉ trích phê phán thế nào cho “lọt tai, lọt mắt” để công chúng có thể chấp nhận và bài viết thể hiện sự thiện chí và cái tâm sáng của người viết, tránh dùng từ ngữ chỉ chiết, thóa mạ hoặc gây sốc. Ông cha ta có câu “lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau’. “Vừa lòng nhau” ở đây không phải chiều lòng nhau, bợ đỡ hay nịnh nọt nhau, mà là tính chất và cấp độ của từ ngữ sử dụng cần tương thích với bản chất của sự kiện giao tiếp, tính chất, mục đích và bối cảnh thông tin. Gần đây, trên một số sản phẩm báo chí xuất hiện ngày càng dày những từ nóng, “hot’ như “kinh hoàng”, “kinh khủng”, “khủng khiếp”, “rùng mình’, .chủ yếu do người viết tạo ra, sáo rỗng, chứ bản chất sự kiện không tới mức như thế; mà dù bản chất sự kiện có đúng là như thế, cũng có thể nên dùng những từ “mềm” hơn, thật hơn, gần gũi hơn. Giữa việc chọn lựa chi tiết và cách dùng từ ngữ dọng điệu liên quan mật thiết với nhau. Ngôn ngữ báo chí, chủ yếu là ngôn ngữ sự kiện; người viết nên để cho sự kiện và chi tiết giao tiếp trực tiếp với công chúng; để cho sự kiện và chi tiết nói lên bản chất sự kiện, vấn đề thông tin và ý đồ, ý định của nhà báo; nhà báo không cần và không nên dùng từ ngữ khoa trương, sáo rỗng, bốc lên làm cho thông tin sự kiện trong bài viết nhẹ tênh, nhạt nhẽo, thậm chí sự kiện thông tin bị sai lệch, bóp méo. Hoặc mới đây, trong trận chung kết Champions League giữa câu lạc bộ Barcelona và Manchester United, rạng sáng ngày 29/5/2011, spost quảng cáo trên kênh VTV3 của Đài THVN đã gây phản cảm và bức xúc đối với khán giả truyền hình. “Việc quảng cáo một sản phẩm vào giờ vàng trong trận chung kết bóng đá được khản giả cả nước quan tâm, nhưng không hiểu sao VTV lại có cách làm gây bức xúc như vậy. Không những khán giả môn túc cầu bực tức mà đoạn quảng cáo như những tiếng nổ chát chúa lặp đi lặp lại liên tục khiến những người đang ngủ cũng phát hoảng.”2 Rất đáng mừng là không như những lần trước chần chừ và biện hộ, lần này VTV đã kịp thời xin lỗi công chúng truyền hình. Nhưng thử hỏi, lần nào