Thực chất, nội dung của công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Việt Nam

Môc lôc & Më ®Çu. 3 Ch­¬ng 1: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quan ®iÓm. 5 I- Quan ®iÓm vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 5 II- Thùc chÊt, néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 6 Ch­¬ng 2: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. 9 I- Nh÷ng khã kh¨n 10 II- Nh÷ng thuËn lîi. 11 III- Thùc tr¹ng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. 11 IV- c¸c gi¶i ph¸p, ph­¬ng h­íng ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. 14 KÕt luËn. 22 Tµi liÖu tham kh¶o. 24 Më ®Çu I- TÝnh cÊp b¸ch cña ®Ò tµi: C«ng nghiÖp ho¸ kh«ng ph¶i lµ mét chñ tr­¬ng míi cña §¶ng mµ ngay tõ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III (1960). §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi k× qu¸ ®é. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp, h¼n tr­íc ®©y do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan cã, kh¸ch quan cã mµ trong ®ã næi lªn lµ do chñ quan, nãng véi, dËp khu«n m¸y mãc chóng ta ®· m¾c mét sè sai lÇm, khuyÕt ®iÓm mµ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI vµ VII ®· chØ râ. T¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI (1986). §¶ng ta ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn, më ra b­íc ngoÆt trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. Trong ®ã c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc coi lµ mét môc quan träng ®Ó x©y dùng tiÒn ®Ò vËt chÊt cho x· héi míi, x· héi chñ nghÜa. Tr¶i qua 12 n¨m ®æi míi, n­íc ta ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ban ®Çu vÒ tÊt c¶ mäi mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi b­íc ®Çu ®· ®­a ®Êt n­íc tho¸t khái khñng ho¶ng, suy tho¸i. §iÒu nµy chøng tá chñ tr­¬ng cña §¶ng ta lµ ®óng ®¾n. N­íc ta ph¶i chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ cña hai cuéc chiÕn tranh dµnh l¹i ®éc lËp nªn nÒn kinh tÕ lín tµn ph¸. Do tµn d­ cña chÕ ®é cò, nh÷ng sai lÇm tr­íc ®©y ®Ó l¹i cho nªn n­íc ta vÉn cßn nghÌo l¹c hËu thuéc lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi. Chóng ta tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa vµ bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa cho nªn thiÕu c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i. MÆt kh¸c theo lý thuyÕt cña kinh tÕ chÝnh trÞ, mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi ®Òu dùa trªn mét c¬ së vËt chÊt, kü thuËt t­¬ng øng do ®ã chóng ta cÇn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §èi víi n­íc ph¸t triÓn ®· hoµn thµnh c¸ch m¹ng kü thuËt lÇn ThÕ giíi ®· tiÕn hµnh song c¸ch m¹ng kü thuËt lÇn thø nhÊt chuyÓn tõ lao ®éng thñ c«ng lªn c¬ giíi. Ngµy nay thÕ giíi ®ang tiÕn hµnh c¸ch m¹ng kü thuËt lÇn thø hai. C¸c n­íc ph¸t triÓn ®· tiÕn hµnh xong c«ng nghiÖp ho¸ tõ l©u. Chóng ta vµ mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c trªn thÕ giíi ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ kÕt hîp víi hiÖn ®¹i ho¸ nÕu kh«ng sÏ ngµy cµng bÞ bá xa. N­íc ta giê vÉn mang nÆng lµ n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu. Tèc ®é t¨ng tr­ëng do ®ã chËm v× vËy cÇn c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n. Nh­ vËy tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta ®Æt ra nh­ lµ mét nhiÖm vô cã tÝnh chÊt thêi ®¹i. II- Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Môc ®Ých cña ®Ò c­¬ng lµm râ C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta nh»m cã nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng h­íng ®i thÝch hîp, ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi vµ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. §Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn, ®Ò ¸n cã nhiÖm vô: Mét lµ, nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ néi dung, b¶n chÊt chung cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Hai lµ, ph©n tÝch, tæng hîp, t×m kiÕm nh÷ng khã kh¨n còng nh­ nh÷ng thuËn lîi khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Ba lµ, hiÖn tr¹ng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta th«ng qua “5 ho¸”. Bèn lµ, c¸c gi¶i ph¸p, h­íng ®i c¬ b¶n ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay. B»ng ph­¬ng ph¸p lý luËn khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc x· héi, ®ång thêi coi träng c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, thèng kª ®Ó lµm râ néi dung nghiªn cøu cña ®Ò ¸n, ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®æi míi vµ hoµn thiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña n­íc ta. Ch­¬ng I C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quan ®iÓm I- Quan ®iÓm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸: 1. Mét sè quan ®iÓm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi: Thùc tiÔn lÞch sö ®· chØ râ ®Ó thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ vµ x· héi, khai th¸c tèi ­u c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ, b¶o ®¶m nhÞp ®é t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh, mçi n­íc ph¶i x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, trang bÞ kÜ thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn qu¸ tr×nh Êy g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Trong thùc tiÔn ®Õn nay vÉn cßn tån tµi nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ ph¹m trï “c«ng nghiÖp ho¸”. Quan ®iÓm ®¬n gi¶n nhÊt vÒ c«ng nghiÖp ho¸ cho r»ng “c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®­a ®Æc tÝnh c«ng nghiÖp cho mét ho¹t ®éng: Trang bÞ (cho mét vïng, mét n­íc) c¸c nhµ m¸y, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ...”. Quan ®iÓm mang tÝnh “triÖt tù” nµy ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc T©y ¢u vµ B¾c Mü. Trong qu¸ tr×nh dµi thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, c¸c n­íc nµy chñ yÕu tËp trung vµo ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, sù chuyÓn biÕn cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi kh¸c chØ lµ mét hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ chø kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng trùc tiÕp cña c«ng nghiÖp ho¸. Quan ®iÓm ®¬n gi¶n nµy cã nh÷ng mÆt ch­a hîp lÝ còng nh­ nã chØ ®­îc sö dông rÊt h¹n chÕ trong thùc tiÔn. Cã nh­ vËy lµ bëi v× quan ®iÓm nµy kh«ng thÊy môc tiªu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nã ®ång nhÊt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ ®ång thêi nã còng kh«ng thÓ hiÖn ®­îc tÝnh lÞch sö cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Ngoµi ra trong s¸ch b¸o Liªn X« (tr­íc ®©y) tån t¹i mét ®Þnh nghÜa phæ biÕn cho r»ng “c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o c¶ n«ng nghiÖp. §ã lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng víi ngµnh trung t©m lµ chÕ t¹o m¸y”. Quan ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn: khi c«ng nghiÖp ho¸ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh th× dï bÞ ®Õ quèc bao v©y, néi chiÕn th× thÞ tr­êng trong n­íc lµ nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn kinh tÕ. H¬n n÷a quan ®iÓm nµy chØ ®­îc cho lµ hîp lý trong ®iÒu kiÖn Liªn X« thêi k× ®ã. Nh­ng sÏ lµ sai nÕu coi ®ã lµ quan ®iÓm phæ biÕn ®Ó ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c n­íc trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. 2. Quan ®iÓm vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta: ViÖt Nam ®ang h­íng tíi mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo h­íng x· héi chñ nghÜa, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc víi môc tiªu lµ ®¶m b¶o cho d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, an ninh quèc gia vµ sù bÒn v÷ng cña m«i tr­êng. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam chØ cã thÓ ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao khi nÒn kinh tÕ Êy thùc sù dùa trªn c¬ së c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ x©y dùng n­íc ta thµnh n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. Dùa vµo nguån lùc trong n­íc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi. X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng mÆt hµng trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp ho¸. N©ng cao d©n trÝ, båi d­ìng vµ ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh cho th¾ng lîi cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. II- Thùc chÊt, néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸: Thùc chÊt cña nÒn c«ng nghiÖp ho¸ lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ, lµ qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn s¶n xuÊt x· héi c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô tõ tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp lªn tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Lùc l­îng lao ®éng sÏ chuyÓn dÞch thÝch øng vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ vµ häc vÊn. C«ng nghÖ ®­îc biÓu hiÖn trong 4 thµnh phÇn: thiÕt bÞ, con ng­êi, th«ng tin vµ tæ chøc qu¶n lý. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ theo néi dung trªn lµ c«ng nghiÖp ho¸ vÒ b¶n chÊt. C«ng nghÖ ®em l¹i kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng vµ duy tr× sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi bÒn v÷ng, ngµy cµng cao lµ c¬ së vËt chÊt ®Ó æn ®Þnh x· héi. Ngoµi ra, t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh r»ng c«ng nghiÖp ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc cña con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. §éng viªn mäi ng­êi, mäi nhµ, mäi cÊp, mäi ngµnh cÇn kiÖm trong s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm trong tiªu dïng, dån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Dùa vµo nguån lùc ë trong n­íc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi. X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng mÆt hµng trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng häc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. N©ng cao d©n trÝ, båi d­ìng vµ ph¸t huy nguån lùc cña con ng­êi ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh cho th¾ng lîi cña c«ng cuéc nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. HiÖn ®¹i ho¸ trong c«ng nghiÖp th­êng ®­îc hiÓu lµ c«ng nghiÖp sö dông nh÷ng yÕu tè cña c«ng nghÖ míi nhÊt hoÆc lµ sö dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®· quèc tÕ ho¸ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. VÒ néi dung cña c«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh quan t©m ®Õn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng l©m ng­ nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu. Më réng th­¬ng nghiÖp, du lÞch, dÞch vô ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, n©ng cÊp, c¶i t¹o, më réng lµ chÝnh, x©y dùng míi cã träng ®iÓm kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, tr­íc hÕt ë nh÷ng kh©u ¸ch t¾c vµ yÕu kÐm nhÊt ®ang c¶n trë sù ph¸t triÓn. X©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng trong nh÷ng ngµnh träng yÕu mµ nhu cÇu ®ßi hái bøc b¸ch vµ cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, ph¸t huy t¸c dông nhanh vµ cã hiÖu qu¶ cao. Ph¸t triÓn m¹nh sù nghiÖp nghiªn cøu c¸c øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, v¨n ho¸, th«ng tin, y tÕ, thÓ dôc thÓ thao, b¶o vÖ m«i tr­êng. Lµm tèt c«ng t¸c d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. H×nh thµnh dÇn mét sè ngµnh mòi nhän nh­ chÕ biÕn l©m, n«ng, thuû s¶n, khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ, mét sè ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o, c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin. Hay nãi c¸ch kh¸c c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸, ho¸ häc ho¸, tin häc ho¸, sinh häc ho¸ trong qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, dôch vô, qu¶n lý kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, cña c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. §Ó thùc hiÖn ®­îc qu¸ tr×nh nµy chóng ta ph¶i cã mét thêi gian l©u dµi (kho¶ng 25 n¨m) kÓ tõ n¨m 1995 vµ cïng víi nh÷ng cè g¾ng v­ît bËc vµ ph¶i v­ît qua nhiÒu thö th¸ch, khã kh¨n thËm chÝ gay g¾t khèc liÖt. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong thêi gian nµy ®­îc chia thµnh c¸c giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Èy tíi mét b­íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ n¨m 1995 - 2000. Giai ®o¹n nµy thùc hiÖn trªn cë së nh÷ng thµnh qu¶ b­íc ®Çu rÊt quan träng cña 10 n¨m ®æi míi kinh tÕ lµ vÒ c¬ b¶n ®­a n­íc ta ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, ®Èy lïi ®­îc t×nh tr¹ng l¹m ph¸t tèc ®é kinh khñng (®Ønh ®iÓm = 800%), æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi vµ ®êi sèng nh©n d©n. Môc tiªu c¬ b¶n cña giai ®o¹n ®Èy tíi mét b­íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ®­a ®Êt n­íc ta tho¸t khái mét ®Êt n­íc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, t¹o ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn giai ®o¹n tiÕp theo. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nµy chóng ta ph¶i t¹o ra thu nhËp quèc d©n cÇn thiÕt ®Ó ®¹t møc b×nh qu©n GDP ®Çu ng­êi t¨ng tõ 2 - 2,5 lÇn so víi nh÷ng n¨m 1990 tøc lµ kho¶ng 400 - 500 USD. Muèn vËy dù kiÕn tèc ®é GDP b×nh qu©n hµng n¨m ph¶i ®¹t kho¶ng 10%, dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, c«ng nghiÖp ho¸ c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Giai ®o¹n nµy ph¶i phÊn ®Êu ®¹t tíi sö dông 20% søc lao ®éng céng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. Giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ tõ n¨m 2001 - 2010. Môc tiªu c¬ b¶n cña giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ®­a ®Êt n­íc ta trë thµnh mét n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®¹t vµ v­ît tr×nh ®é trung b×nh cña thÕ giíi, c¬ møc b×nh qu©n GDP tÝnh theo ®Çu ng­êi t¨ng kho¶ng 2,5 - 3 lÇn so víi n¨m 2000 tøc lµ kho¶ng 800 - 1.000 USD. Muèn vËy dù kiÕn ph¶i cã tèc ®é b×nh qu©n GDP t¨ng hµng n¨m kho¶ng 13%, dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ dÞch vô, c«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Giai ®o¹n nµy ph¶i phÊn ®Êu ®¹t tíi sö dông 50% søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p c«ng nghiÖp tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i. Giai ®o¹n hoµn thµnh c¬ b¶n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n tõ 2011 - 2020. Môc tiªu c¬ b¶n cña giai ®o¹n hoµn thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ®­a ®Êt n­íc ta trë thµnh ®Êt n­íc d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, v­ît tr×nh ®é trung b×nh cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy cÇn ®¹t møc b×nh qu©n GDP tÝnh theo ®Çu ng­êi t¨ng 2 lÇn so víi n¨m 2010, tøc kho¶ng 2000 USD. Muèn vËy ph¶i cã tèt ®é t¨ng GDP hµng n¨m kho¶ng 15% dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, kinh tÕ ®èi ngo¹i, dÞch vô c«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Giai ®o¹n nµy phÊn ®Êu ®¹t tíi sö dông 80% søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p c«ng nghiÖp tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i. Ch­¬ng II C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam I- NH÷ng khã kh¨n 1. NH÷ng khã kh¨n kh¸ch quan: Sù sôp ®æ chÕ ®é XHCN cña Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u khiÕn cho chóng ta mÊt thÞ tr­êng lín vµ sù gióp ®ì kh«ng nhá tõ c¸c n­íc nµy. H¬n n÷a, trªn thÕ giíi c¸c n­íc ®Òu ®øng tr­íc nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn, nh­ng do ­u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng ... thuéc vÒ c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn vµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cho nªn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc to lín, chªnh lÖch giµu nghÌo gi÷a c¸c n­íc cßn më réng. Cuéc c¹nh tranh kinh tÕ, th­¬ng m¹i, khoa häc, c«ng nghÖ diÔn ra gay g¾t trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. §Æc biÖt c¸c thÕ lùc ®Õ quèc vµ thï ®Þch, nh÷ng kÎ chèng chñ nghÜa x· héi vµ ®éc lËp d©n téc lu«n chÜa mòi nhän vµo n­íc ta, tËp trung ph¸ ho¹i nÒn t¶ng t­ t­ëng vµ tæ chøc, lßng tin cña nh©n d©n th«ng qua c¸c diÔn biÕn hoµ b×nh, xuyªn t¹c lÞch sö, gieo r¾c hoµi nghi phñ nhËn thµnh tùu c¸ch m¹ng ... 2. Nh÷ng khã kh¨n chñ quan: Tr­íc hÕt hiÖn nay n­íc ta vÉn lµ mét trong nh÷ng n­íc nghÌo nhÊt trªn thÕ giíi, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cßn nhiÒu mÆt l¹c hËu, nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn rÊt lín vµ cÊp b¸ch nh­ng mét bé phËn c¸n bé vµ nh©n d©n cßn tiªu xµi l·ng phÝ, tiªu dïng qu¸ møc m×nh lµm ra, ch­a tiÕt kiÖm ®Ó dån vèn cho ph¸t triÓn. Nhµ n­íc cßn thiÕu chÝnh s¸ch ®Ó huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ nguån vèn trong nh©n d©n. Nh­ n¨m 1995, ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n b»ng vèn trong n­íc (kÓ c¶ nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n) chØ chiÕm 16,7% GDP, trong ®ã phÇn vèn ng©n s¸ch chØ chiÕm 4,2% GDP, cßn rÊt thÊp so víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó tiÕp thu cã hiÖu qu¶ nguån vèn bªn ngoµi. H¬n n÷a n­íc ta cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, lµ mét n­íc n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é thÊp kÐm, hËu qu¶ cña chiÕn tranh vµ nh÷ng thãi quen cßn tån t¹i ë chÕ ®é quan liªu, bao cÊp, kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung. C¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cßn s¬ khai, vai trß qu¶n lÝ nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ x· héi cßn yÕu. HÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ cßn ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi luËt ph¸p, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé, nhÊt qu¸n ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tµi chÝnh, ng©n hµng, gi¸ c¶, c¸c c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, quy ho¹ch x©y dùng qu¶n lý ®Êt ®ai, thñ tôc hµnh chÝnh ... cßn ch­a thay ®æi, ®æi míi cßn chËm. Trong x· héi n¹n tham nhòng, bu«n lËu, l·ng phÝ ... vÉn nghiªm träng kÐo dµi. Chóng ta kh«ng sö dông nguån vèn trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi mét c¸ch hîp lý, triÖt ®Ó vµ tiÕt kiÖm. Ngoµi ra, nguån nh©n lùc n­íc ta tuy dåi dµo nh­ng tr×nh ®é cßn thÊp, chñ yÕu lµ lao ®éng thñ c«ng, tÇng líp trÝ thøc, phã tiÕn sÜ, tiÕn sÜ, gi¸o s­, phã gi¸o s­ cã tuæi ®êi b×nh qu©n cao mµ tÇng líp thõa kÕ, trÎ tuæi, n¨ng ®éng cßn Ýt. II- NH÷ng thuËn lîi: 1. Nh÷ng thuËn lîi kh¸ch quan: Sau thêi k× chiÕn tranh l¹nh, ngµy nay thÕ giíi ®ang ë vµo xu thÕ hoµ ho·n. Hoµ b×nh hîp t¸c h÷u nghÞ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ta hîp t¸c víi n­íc ngoµi mét c¸ch b×nh ®¼ng. Cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn víi nh÷ng khoa häc hiÖn ®¹i cña c¶ nh÷ng n­¬c t­ b¶n cñ nghÜa t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng nghiÖp ho¸. Do tÝnh chÊt cña thêi ®¹i vÉn kh«ng thay ®æi, loµi ng­êi vÉn ®ang ë trong thêi ®¹i qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t­ b¶n lªn chñ nghÜa x· héi. Chñ nghÜa x· héi lu«n lµ mét x· héi cao ®Ñp mµ mäi ®Êt n­íc mäi d©n téc ®Òu muèn v­¬n tíi. Trªn c¬ së cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ néi dung c¬ b¶n lµ nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc cña c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi ... tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tr×nh ®é ngµy cµng cao, lµm t¨ng nhanh tÝnh chÊt x· héi cña häc l­îng s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi, quèc tÕ ho¸ nÒn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi. H¬n n÷a céng ®ång thÕ giíi ®øng tr­íc nhiÒu vÊn ®Ò cã tÝnh toµn cÇu (b¶o vÖ m«i tr­êng, h¹n chÕ sù bïng næ d©n sè, phßng ngõa vµ ®Èy lïi bÖnh tËt hiÓm nghÌo) kh«ng mét quèc gia riªng lÎ nµo tù gi¶i quyÕt mµ cÇn ph¶i cã sù hîp t¸c ®a ph­¬ng vµ sö lý th«ng qua Liªn hîp quèc vµ c¸c tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn hîp c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc. MÆt kh¸c, n­íc ta l¹i n»m trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, lµ khu vùc ®ang ph¸t triÓn vµ sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é cao. Trong khu vùc diÔn ra xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ qu¸ tr×nh liªn kÕt, hîp t¸c kinh tÕ c¹nh tranh trªn nhiÒu tÇng nÕu: ®¹i khu vùc, khu vùc, tiÓu khu vùc, tam gi¸c, tø gi¸c ... trªn thÕ giíi, cuéc chiÕn tranh l¹nh gi÷a c¸c n­íc ®· kÕt thóc, nguy c¬ chiÕn tranh thÕ giíi huû diÖt bÞ ®Èy lïi vµ hoµ b×nh, æn ®Þnh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn ngµy cµng trë thµnh ®ßi hái bøc xóc cña c¸c d©n téc vµ quèc gia trªn thÕ giíi. C¸c n­íc dµnh ­u tiªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, coi ph¸t triÓn kinh tÕ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc t¨ng c­êng søc m¹nh tæng hîp. 2. Nh÷ng thuËn lîi chñ quan. C«ng cuéc ®æi míi ®ang diÔn ra ë n­íc ta sau 12 n¨m ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín, t¹o tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. L¹m ph¸t ë nh÷ng n¨m 1986 - 1989 lµ 3 con sè, béi chi ng©n s¸ch lín 1987 lµ 5,5% GDP vµ 1988 lµ 8,3% GDP; n¨m 1988 so víi n¨m 1989 thu nhËp quèc d©n t¨ng 2,7% n«ng nghiÖp gi¶m 2,3%. Cho ®Õn nh÷ng n¨m gÇn ®©y l¹m ph¸t gi¶m xuèng cßn 2 con sè, thiÕu hôt ng©n s¸ch gi¶m tõ 6,5% GDP xuèng 4% vµ 1,2% (1991), c¸n c©n th­¬ng m¹i chuyÓn tõ thiÕu t×nh trµng hôt trªn 9% GDP vµo gi÷a nh÷ng n¨m 80 sang møc thÆng d­ kho¶ng 2% GDP (1991) GDP thùc tÕ t¨ng 7% (1989), 4,5% (1990), 4% (1991), 8,2% (1992). §Æc biÖt nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã dÞp t¨ng tæng s¶n phÈm trong n­íc n¨m 1996 (GDP) lµ 9,3%, s¶n l­îng l­¬ng thùc 29,14 triÖu tÊn, xuÊt khÈu 3 triÖu tÊn g¹o (lµ n­íc xuÊt khÈu g¹o lín thø 3 trªn thÕ giíi), chØ sã l¹m ph¸t chØ cßn 4,5% vµ béi chi ng©n s¸ch chiÕm 3,2% GDP. Ngoµi ra, tõ khi cã luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th× sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo n­íc ta kh«ng chØ t¨ng lªn sè l­îng vèn vµ dù ¸n mµ ngµy cµng cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ c¬ cÊu ®Çu t­ vµ chÊt l­îng dù ¸n. NÕu tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký n¨m 1988 lµ 360 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1996 lµ 8,6 tØ USD. H¬n n÷a n­íc ta cßn cã mét thuËn lîi lín lµ cã nguån tµi nguyªn phong phó vµ ®a d¹ng, cã ®ñ 60 lo¹i kho¸ng s¶n chñ yÕu, cã h¬n 2000 km ®­êng bê biÓn, truyÒn thèng cÇn cï ch¨m chØ cña d©n téc, häc hái nhanh. §ång thêi n­íc ta cã lîi thÕ lµ ®­îc ¸p dông nh÷ng khoa häc, c«ng ngh