Thực trạng và giải pháp phát triển du lịch tỉnh Bình Phước trong hội nhập quốc tế

74 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH BÌNH PHƯỚC TRONG HỘI NHẬP QUỐC TẾ Trần Chánh Trung* TÓM TẮT Bình Phước là cửa ngõ kết nối khu vực Tây Nguyên với TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, có quốc lộ 13 nối với Vương quốc Campuchia và Lào, cùng rất nhiều danh lam, thắng cảnh và văn hóa đặc trưng của các dân tộc.Trong số các tỉnh trực thuộc phía Nam, Bình Phước được đánh giá là địa phương hội tụ nhiều tiềm năng để phát triển du lịch. Song, những tiềm năng này đến nay vẫn chưa phát huy được hiệu quả trong việc thúc đẩy kinh tế - xã hội tại địa phương này phát triển. Điều này buộc ngành du lịch tại tỉnh cần phải ra sức hành động và đề ra nhiều giải pháp đồng bộ để từng bước mở lối cho du lịch phát triển bền vững. Do đó, đây là nhiệm vụ hàng đầu trong việc đóng góp vào mục tiêu phát triển du lịch của tỉnh trong tương lai nói riêng và thúc đẩy ngành du lịch Việt Nam trở nên mạnh mẽ nói chung. Từ khóa: Phát triển du lịch, tỉnh Bình Phước ACTUAL SITUATION AND TOURISM DEVELOPMENT SOLUTIONS OF BINH PHUOC PROVINCE IN INTERNATIONAL INTEGRATION ABSTRACT Binh Phước is the gateway connecting Tay Nguyen region with Ho Chi Minh City and Mekong Delta provinces. National Highway 13 is a connection with the Kingdom of Cambodia and Laos, with many famous landscapes and cultures of ethnic groups. Among the southern provinces, Binh Phuoc is considered as a locality with many potentials for tourism development. However, these potentials have not been effective deeply in promoting the socio-economic development of this province. This forces the tourism field in the province to work hard and propose many synchronous solutions to gradually open the way for sustainable tourism development. Therefore, this is the leading task in contributing to the province’s tourism development goals in the future in particular and promoting Vietnam’s tourism industry to become strong in general. Key words: Tourism development, Binh Phuoc province * ThS. Kế toán trưởng khách sạn Bến Thành – Rex Hotel 75 1. THỰC TRẠNG DU LỊCH TỈNH BÌNH PHƯỚC Du lịch Việt Nam trong giai đoạn vừa qua đánh dấu sự phát triển vượt bậc, tạo ra nhiều kết quả quan trọng cũng như tác động tích cực về kinh tế, văn hóa và xã hội. Các yếu tố to lớn góp phần vào sự phát triển này có thể kể đến như: Các chủ trương, chính sách tiến bộ của Đảng và Nhà nước đối với ngành du lịch phù hợp với yêu cầu và xu thế phát triển của thời đại; Kết cấu hạ tầng nói chung và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch nói riêng đã được đầu tư một cách đáng kể; Nguồn nhân lực cho ngành du lịch ngày càng dồi dào và được đào tạo bài bản, chất lượng; Sự nỗ lực hội nhập của các Công ty Lữ hành trong nước và quốc tế, Tuy nhiên, ngành du lịch Việt Nam vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ phát triển không bền vững, hoạt động tuyên truyền quảng bá du lịch chưa được như mong đợi, trong đó, những tồn tại về sản phẩm du lịch luôn là vấn đề cần được quan tâm hàng đầu và những lợi thế du lịch của các tỉnh chưa được khai thác tối đa. Trong đó, Bình Phước là một trong các tỉnh với những lợi thế du lịch sẵn có nhưng vẫn chưa khác thác được tối đa nguồn lợi mà nó đem lại. Bình Phước có nguồn tài nguyên thiên nhiên phân bố rộng khắp trong tỉnh, mỗi địa phương đều có những điểm mạnh du lịch và bản sắc văn hóa riêng độc đáo. Ngoài dân tộc Kinh chiếm đa số (80%) dân cư đang sinh sống ở nơi này, còn có 40 dân tộc anh em khác trong cộng đồng người Việt, bao gồm: Stiêng, Tày, Nùng, Khmer, Mnông, Hoa, Mường và các dân tộc khác. Các dân tộc thiểu số của tỉnh Bình Phước thuộc các nhóm ngôn ngữ khác nhau và có những nét văn hóa dân tộc thể hiện qua nhiều lễ hội mang đặc sắc riêng. Các lễ hội nổi tiếng ở tỉnh như: Lễ hội cầu mưa của người dân tộc S›Tiêng, Lễ Tết Chol Chnăm Thmây, lễ hội đón Tết cổ truyền của đồng bào dân tộc Khmer, Lễ hội quay đầu trâu mừng lúa mới, Tết mừng lúa mới của người M’Nông (lễ Cơm mới) cùng nhiều nghi lễ dân gian khác thường xuyên được tổ chức theo tập quán như Lễ Bỏ Mả, Lễ Phật Đản , Lễ dâng y Katina, Lễ cúng Ông Bà hay còn gọi là lễ Dolta (cúng lúa mới) Lễ dâng y Phật, Lễ Vu Lan Báo Hiếu, Lễ Hoa Đăng Với địa hình tương đối bằng phẳng, chỉ có một số đồi núi thấp và các vùng đất bằng ở giữa đồi và núi; có khá nhiều sông suối, ghềnh thác, hồ đập, những khu rừng nguyên sinh có quần thể động, thực vật phong phú, đa dạng, được bảo vệ nghiêm ngặt và nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, khí hậu mát mẻ. Trên địa bàn tỉnh Bình Phước còn nhiều di tích các thành đắp đất hình tròn, là dấu vết của người Tiền Sử. Thành cổ đắp đất hình tròn được phát hiện vào thập niên 1950, chủ yếu ở địa bàn Lộc Ninh, Hớn Quản, Bình Long, Bù Gia Mập. Tại đây, các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều hiện vật như mảnh gốm, công cụ đá, đồ trang sức bằng gốm có niên đại cách ngày nay khoảng 2000 năm. Các công trình kiến trúc cổ, đình, chùa, nhà thờ, không gian văn hóa độc đáo. Theo các nhà khảo cổ học, đây là nơi cư trú và phòng thủ của các cư dân cổ xưa. Nếu biển là nguồn tài nguyên giàu có để khai thác và phát triển du lịch đáng mơ ước của các tỉnh giáp biển nước ta như: Bà Rịa – Vũng Tàu, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Bình Thuận, thì ở Bình Phước, “mỏ vàng” trong việc phát triển du lịch là tỉnh này giáp Campuchia với ba cửa khẩu quan trọng dùng để khai thác thị trường du lịch nước ngoài, vì thị trường Campuchia sẽ tập trung chủ yếu vào việc khai thác khách du lịch theo loại hình “Caravan” xuyên Á từ Campuchia, Thái Lan, Mianma. Cửa khẩu quốc tế Hoa Lư nằm trên tuyến quốc lộ 13 là tuyến giao thông quan trọng kết nối với Bình Dương và Thành phố Hồ Chí Minh, có nhiều điểm tham quan như nhà Giao tế, khu căn cứ Quân ủy Bộ Chỉ huy Miền, cụm kiến trúc cổ của người Pháp ở xã Lộc Tấn, .Cửa khẩu chính Hoàng Diệu nằm ở khu vực huyện Bù Đốp, là cửa khẩu quốc gia có khả năng kết nối thuận lợi với khu vực Bà Rá - Thác Mơ tạo thành một tuyến du lịch sinh thái hoàn hảo. Cửa khẩu Tà Vát ở khu vực Thực trạng và giải pháp ... 76 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật huyện Lộc Ninh phục vụ đắc lực cho hoạt động khai thác du lịch thương mại kết hợp tham quan các di tích lịch sử. Bình Phước có rất nhiều các địa danh được công nhận là di tích lịch sử quốc gia như: Di tích Phú Riềng Đỏ là nơi thành lập chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng - một trong ba chi bộ đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, là chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh Bình Phước; Núi Bà Rá không những là di tích lịch sử mà còn là một thắng cảnh đẹp nổi tiếng với con sông Bé uốn lượn dưới chân núi, với thác Mẹ, thác Mơ và hệ động, thực vật phong phú; Nhà Giao tế (trụ sở Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam) là nơi hội họp của Ban liên hợp quân sự bốn bên và Đoàn Ủy ban kiểm soát và giám sát đình chiến theo tinh thần Hiệp định Pari; Ngoài ra còn có những địa danh mả Thằng Tây, mộ tập thể 3.000 người, sân bay quân sự Lộc Ninh, căn cứ Tà Thiết, tổng kho xăng dầu Lộc Quang - Lộc Hòa (VK98 - VK99)... Bên cạnh đó, hình thức du lịch sinh thái cũng không kém phần đa dạng khi đóng góp vào tỉnh rất nhiều địa danh như: Khu du lịch hồ Suối Cam, Bàu Ké, Cầu dây văng Phước Cát, Cầu 38, đập Bà Mụ; hồ sinh thái Sóc Xiêm; Có những thác Đắk Mai, thác bảy tầng, thác Voi, thác Đứng; Trảng cỏ Bù Lạch; Vườn quốc gia Tây Cát Tiên, là nơi bảo tồn hệ sinh thái lớn nhất Việt Nam, diện tích vùng lõi khoảng 5.000 ha, có hệ sinh thái rất đa dạng, với hệ động - thực vật phong phú; Vườn quốc gia Bù Gia Mập... Những nguồn tài nguyên trên đã đem lại cho tỉnh Bình Phước lượng khách du lịch từ khắp mọi miền đất nước, con số trung bình đạt khoảng trên 220 ngàn lượt người/năm. Tuy nhiên, kết quả này vẫn chưa nói lên đúng tiềm năng du lịch mà tỉnh nhà đang có và điều đáng buồn là ngành du lịch Bình Phước vẫn chưa tạo được điểm nhấn trên tấm bảng đồ hình chữ S. Theo báo cáo và sự phản ánh của các công ty du lịch tại Bình Phước, hầu hết các dự án đầu tư du lịch trên địa bàn tỉnh đang trong giai đoạn đầu triển khai, chưa có sức thu hút mạnh mẽ đối với khách du lịch trên cả nước. Bốn dự án lớn nhất trong đó là Dự án phim trường kết hợp khu du lịch sinh thái trảng cỏ Bù Lạch (Bù Đăng), Dự án quần thể văn hóa - cứu sinh núi Bà Rá (Phước Long), Khu di tích quốc gia đặc biệt Căn cứ Quân ủy Bộ chỉ huy Miền Tà Thiết (Lộc Ninh), Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (Bù Đăng). Đây là 4 dự án được đầu tư bằng nguồn ngân sách và xã hội hóa nhằm kết nối các điểm du lịch trên địa bàn tỉnh để thu hút du khách. Ngoài Dự án Khu di tích lịch sử Căn cứ Bộ chỉ huy Miền Tà Thiết, tính đến nay, cả ba dự án du lịch còn lại đều đang trong giai đoạn thi công. Cụ thể như đệ nhất danh thắng Trảng cỏ Bù Lạch được xây dựng bằng dự án phim trường kết hợp du lịch sinh thái với tổng vốn đầu tư dự kiến cả ngàn tỷ đồng. 2. CÁC CHÍNH SÁCH VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH BÌNH PHƯỚC TRONG HỘI NHẬP QUỐC TẾ Qua đó, chúng ta có thể thấy rằng ngành du lịch Bình Phước chỉ đang dừng lại ở mức khai thác tài nguyên mà chưa đầu tư để hình thành một sản phẩm du lịch đúng nghĩa, nguyên vẹn và hoàn chỉnh. Nguyên nhân chính xuất phát từ cơ sở hạ tầng còn nhiều hạn chế, chưa xây dựng được sản phẩm du lịch đặc trưng. Ngoài ra, việc xúc tiến, quảng cáo, truyền bá cho du lịch tại tỉnh nhà vẫn chưa được quan tâm, đầu tư rộng rãi. Nguồn tài nguyên du lịch vô cùng dồi dào để Bình Phước phát triển thành các điểm du lịch hấp dẫn, nhưng vẫn còn ở dạng tiềm năng do chưa được đầu tư khai thác đúng mức. Sản phẩm du lịch chưa thật sự độc đáo, mới lạ, chưa có sự đột phá khai thác đầu tư tập trung ở một số điểm du lịch tiêu biểu ngang tầm với các điểm du lịch lớn của cả nước. Trong định hướng vừa phát triển du lịch vừa phải bảo tồn nguồn tài nguyên xanh, Tỉnh sẽ có hướng đi đúng và mở ra nhiều cơ hội cho du lịch Bình Phước phát triển ngày một khởi sắc, bền vững thông qua những chính sách và giải pháp được đề xuất dưới đây. 77 Chính sách phát triển sản phẩm du lịch của tỉnh Bình Phước: • Khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực du lịch trên địa bàn tỉnh từ các nhà đầu tư • Tăng cường hỗ trợ các hoạt động xúc tiến, quảng cáo du lịch và xây dựng hệ thống quảng bá rộng rãi để tạo tiếng vang. • Tăng cường công tác quy hoạch thông qua việc định hướng phát triển du lịch tại nông thôn, miền núi, mở rộng các hoạt động du lịch sinh thái, • Triển khai các chương trình phát triển du lịch để lấy đà chuẩn bị cho làn sóng du lịch sinh thái, cộng động bằng cách tuyên truyền và nâng cao nhận thức về xu hướng phát triển cho người dân và doanh nghiệp. Giải pháp phát triển sản phẩm du lịch của tỉnh Bình Phước: Thứ nhất, các cấp, các ngành cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sinh thái rừng, nguồn tài nguyên thiên nhiên hiện hữu, đặc biệt là nguồn tài nguyên nước phải đảm bảo hệ sinh thái cho cả hệ thống sông Sài Gòn, sông Đồng Nai và vùng hạ lưu, khai thác du lịch phải đảm bảo nguồn nước không bị ô nhiễm, rừng phải luôn được bảo vệ nghiêm ngặt, khai thác có quy trình, giảm thiểu tác động làm biến đổi khí hậu, nguồn chảy. Thứ hai, tăng cường hoạt động xúc tiến quảng bá phát triển du lịch. Thực hiện đa dạng về nội dung, hình thức, phương pháp tuyên truyền ngay cả trong các tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh ngành du lịch. Sớm thành lập các trung tâm xúc tiến quảng bá du lịch tại các địa phương, địa danh trọng điểm du lịch (Trung tâm xúc tiến du lịch Lộc Ninh, Thác Mơ - Phước Long, Đồng Xoài. Ưu tiên quảng bá lợi thế so sánh phát triển du lịch sinh thái, du lịch văn hóa và lễ hội, du lịch biên giới gắn với cửa khẩu. Trong hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch cần đẩy mạnh tính chuyên nghiệp hóa như: Tập trung xúc tiến quảng bá theo chiến dịch trọng điểm, phù hợp Thứ ba, tiếp tục hoàn thiện kết cấu hạ tầng, trong đó chú trọng phát triển hạ tầng cho phát triển du lịch; Hệ thống đường xá đa số được nhựa hóa rất thuận tiện vận chuyển khách đi đến các điểm du lịch trong và ngoài tỉnh; Hệ thống bưu chính viễn thông bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt đến tất cả các xã, phường, thị trấn, các điểm du lịch trên địa bàn tỉnh... Tất cả những hạ tầng trên ở dạng đầu tư xuyên suốt để phục vụ chung cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đây cũng là một lợi thế cho phát triển hạ tầng du lịch. Thứ 4, tận dụng nguồn vốn ODA thông qua vay ưu đãi nước ngoài hoặc phát hành trái phiếu Chính phủ cho các công trình đầu tư lớn như đường cao tốc, đường sắt... cho các chương trình phát triển dài hạn thì rất cần các nguồn vốn khác. Phát huy tiềm lực tài chính trong cộng đồng nhân dân, tiềm lực tài chính của các doanh nghiệp trong và ngoài nước để đảm bảo việc đầu tư phát triển được đi đúng hướng trên con đường mà ban lãnh đạo ngành du lịch đã vạch ra cho tỉnh Bình Phước qua việc mời gọi và thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư có uy tín trong ngành thương mại du lịch. Bên cạnh đó, việc phát triển du lịch phải đi đôi với việc khuyến khích đóng góp từ thu nhập du lịch cho hoạt động bảo tồn, phục hồi các giá trị về sinh thái, văn hoá và phát triển du lịch xanh. Thứ năm, mở rộng quan hệ hợp tác bằng các hợp đồng song phương và đa phương giữa tỉnh và các địa phương khác trong vùng. Hơn nữa, phải mở rộng hợp tác kết nối các tour du lịch với các quốc gia khác, trực tiếp là Vương quốc Campuchia, tiếp tục kết nối với Lào, Thái Lan, Mianma... bằng đa dạng hoá các kênh hợp tác. Ngoài ra, tỉnh Bình Phước có thể liên kết hợp tác liên vùng giữa các tỉnh phía Nam và Tây Nguyên để tạo thành vùng du lịch rộng lớn thu hút khách từ mọi nơi trên tổ quốc qua hoạt động khuyến khích liên kết trong vùng Đông Nam bộ, Tây Nam bộ, liên kết các vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam và Tây Nguyên, trong thực hiện quy Thực trạng và giải pháp ... 78 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật hoạch, phát triển sản phẩm, xúc tiến quảng bá, xúc tiến đầu tư, xây dựng thương hiệu du lịch; và đẩy mạnh các tổ chức phát triển du lịch vùng. 3. KẾT LUẬN Mặc dù Bình Phước có sự đa dạng về thành phần dân tộc, trù phú về tài nguyên thiên nhiên nhưng nhiều khu vực trong tỉnh Bình Phước có những điều kiện tương đối tương đồng về tự nhiên, văn hoá, xã hội nên những sản phẩm du lịch dễ bị trùng lặp. Để khắc phục tình trạng này, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh, sức hấp dẫn của sản phẩm du lịch của tỉnh, thì các địa phương trong tỉnh chỉ nên đầu tư phát triển một số loại hình sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với nguồn lực tài nguyên nổi bật nhất và các điều kiện có liên quan thuận lợi nhất, không nên phát triển dàn trải dễ tạo ra sự trùng lắp và nhàm chán cho du khách khi đến du lịch tại Bình Phước. Tóm lại, Bình Phước là một vùng có đầy đủ các tiềm năng và yếu tố để phát triển sản phẩm dịch vụ du lịch đặc sắc, hấp dẫn; do đó, ngành du lịch của tỉnh hoàn toàn có thể thay đổi thực trạng hiện tại bằng việc sớm triển khai các giải pháp phát triển sản phẩm du lịch tỉnh Bình Phước. Điều này có ý nghĩa to lớn không chỉ riêng cho sự phát triển du lịch tỉnh Bình Phước mà còn cho cả các doanh nghiệp, các tố chức khác có thêm cơ hội để hội nhập, phát triển và thu hút đầu tư đem lại diện mạo mới cho tỉnh nhà. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bình Phước phát huy lợi thế, tạo lực thu hút đầu tư – Tác giả: Nhất Sơn – Báo Bình Phước. 2. Nghị quyết 53 – NQ/TW ngày 29/08/2005 của Bộ Chính Trị khóa IX “Đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đến năm 2020”. 3. Quyết định số 201/QĐ – TTg về phê duyệt “Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”