Tiến tới triển khai áp dụng IFPP trong các cơ quan kiểm toán tối cao

KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN50 Số 132 - tháng 10/2018 tieÁn tôùi trieÅn kHai aùP duÏng iFPP trong caùc cô Quan kieÅM toaùn toÁi cao DIỆU THúY Tại đại hội INCOSAI XXII được tổ chức tại Abu Dhabi, Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất vào tháng 12 năm 2016 nhiều vấn đề quan trọng đã được thảo luận trong đó có việc thông qua Bộ Chuẩn mực INTOSAI đối với các hướng dẫn nghiệp vụ (IFPP) tổng hợp cả 3 thành tố: các nguyên tắc INTOSAI (INTOSAI – P), các chuẩn mực INTOSAI (ISSAI) và hướng dẫn INTOSAI (GUIDS). IFPP sẽ thay thế cho bộ chuẩn mực ISSAI đang được áp dụng. Đồng thời, cũng tại Đại hội lần này, INTOSAI cũng thành lập Diễn đàn để trao đổi về IFPP (FIPP), cơ quan chịu trách nhiệm đề ra các chuẩn mực, sửa đổi và thông qua các hướng dẫn nghiệp vụ như ISSAI, theo đúng trình tự thủ tục. Từ khóa: IFPP Toward IFPP implementation in Supreme Audit Institutions On the occasion of INCOSAI XXII, which was held in Abu Dhabi, United Arab Emirate in December 2016, numerous ground-breaking decisions was taken including the endorsement of the INTOSAI Framework for professional pronouncement (IFPP) which comprises all INTOSAI products broken down by three categories: INTOSAI principles (INTOSAI – P), INTOSAI standards (ISSAI) and INTOSAI guidelines (GUID). IFPP will replace the existing ISSAI. As well, in this congress, INTOSAI set up Forum for INTOSAI professional Pronouncements (FIPP), which take responsibility to set out standards, revise and endorse the professional pronouncements as ISSAI in the due process. key words: IFPP IFPP là gì và mục đích của IFPP IFPP (viết tắt của INTOSAI Framework of Professional Pronouncement) là Bộ Chuẩn mực của INTOSAI về các hướng dẫn nghiệp vụ, được cộng đồng INTOSAI chính thức thừa nhận và thông qua. Các hướng dẫn này dựa trên ý kiến chuyên môn của các thành viên INTOSAI và đưa ra các báo cáo chính thức của INTOSAI về các vấn đề liên quan đến kiểm toán. Tất cả các hướng dẫn nghiệp vụ đều được xây dựng và thông qua theo trình tự thủ tục trước khi được trình ra INCOSAI để chính thức ban hành. Mục đích của IFPP là nhằm nâng cao tính tin cậy của các hướng dẫn nghiệp vụ INTOSAI, hỗ trợ việc biến chúng thành bộ chuẩn mực có giá trị bắt buộc thực hiện trong kiểm toán lĩnh vực công và nâng cao chất lượng kỹ thuật. Các hướng dẫn nghiệp vụ của INTOSAI bao gồm các nguyên tắc INTOSAI (INTOSAI – P), chuẩn mực quốc tế đối với các cơ quan kiểm toán tối cao (ISSAI), hướng dẫn tuân thủ (COMP) và hướng dẫn INTOSAI (GUID). IFPP và các hình thức hướng dẫn khác được xác định trong nguyên tắc phân loại, có thể được chuyển đổi từ kế hoạch chiến lược phát triển (SDP). NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 51Số 132 - tháng 10/2018 Tất cả các hướng dẫn trong IFPP được thông qua bởi đại hội INTOSAI – INCOSAI, một cơ quan chuyên môn mang tính quốc tế dành cho các cơ quan kiểm toán tối cao. Tất cả các hướng dẫn được thông qua và bao gồm trong IFPP đều là quan điểm chính thức của INTOSAI. IFPP sẽ thay thế bộ chuẩn mực ISSAI hiện có trước năm 2019, một khi việc cập nhật và hợp nhất các hướng dẫn hiện có hoàn thành. Bộ chuẩn mực mới này giải quyết một số thách thức mà ISSAI và INTOSAI GOVs đang phải đối mặt: • Làm rõ phạm vi của chuẩn mực. Các khái niệm hướng dẫn nghiệp vụ, INTOSAI – P, ISSAI và GUID sẽ được làm rõ trong một bộ tiêu chí phân loại; • Xác định rõ rằng các chuẩn mực mà các SAI cần tuân thủ cũng phải được thể hiện trong báo cáo kiểm toán; • Mở ra khả năng phát triển các hướng dẫn tuân thủ của INTOSAI với các nguyên tắc được nhắc đến trong ISSAI 100; • Phân biệt rõ giữa các chuẩn mực ISSAI bao gồm các hướng dẫn vận dụng (mang tính bắt buộc) và các hướng dẫn không bắt buộc; • Phân biệt giữa các “hướng dẫn của SAI” và “các hướng dẫn khác” và tạo khoảng trống cần thiết trong mỗi chuẩn mực gồm cả các yếu tố hữu ích cho các SAI tiến tới việc áp dụng ISSAI cũng như các vấn đề đang cần xem xét lại như ISSAI 5600; • Thông qua việc làm rõ vai trò của ISSAI 100 – nguyên tắc cơ bản về kiểm toán lĩnh vực công, IFPP có thể đưa ra hướng dẫn về một vấn đề cụ thể hiện có trong loạt ISSAI 5000 một cách xác đáng ví dụ như hướng dẫn không bắt buộc về một vấn đề đặc biệt, hữu ích đối với các SAI và kiểm toán viên khi tiến hành kiểm toán tài chính, kiểm toán hoạt động và kiểm toán tuân thủ trong các lĩnh vực được nhắc đến; • Thông qua việc phân biệt giữa các nguyên tắc và chuẩn mực kiểm toán, kiểm toán hoạt động và kiểm toán tuân thủ, bộ chuẩn mực thừa nhận rằng, như đã chỉ ra trong ISSAI 100, đoạn 8, các SAI có thể áp dụng chuẩn mực của riêng mình nếu chúng nhất quán với các nguyên tắc được đề ra trong ISSAI 100 và 400; KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN52 Số 132 - tháng 10/2018 • Tránh việc chồng chéo hoặc trùng lắp nhiệm vụ thông qua việc hợp nhất loạt ISSAI và INTOSAI GOV cùng xử lý các vấn đề tương tự nhau; • Cuối cùng, IFPP làm rõ vai trò chung của các nguyên tắc cơ bản của kiểm toán lĩnh vực công, mở ra khả năng xem xét lại một cách hệ thống các hướng dẫn hiện có nhằm bảo đảm rằng chúng liên hệ chặt chẽ với các nguyên tắc cơ bản này và không có sự mâu thuẫn. FIPP là gì? Diễn đàn thảo luận về các hướng dẫn nghiệp vụ INTOSAI (FIPP) là một cơ quan có trách nhiệm ban hành các chuẩn mực được chỉ định bởi INTOSAI, chịu trách nhiệm triển khai quy trình áp dụng IFPP đồng nhất, tuân thủ trình tự thủ tục của INTOSAI. Việc thành lập nên FIPP nhằm mục đích đảm bảo IFPP thống nhất. FIPP có trách nhiệm đảm bảo chất lượng của toàn bộ chuẩn mực được hợp nhất trong IFPP với quan điểm củng cố INTOSAI thành một cơ quan ban hành chuẩn mực có chất lượng và định hướng sự phát triển trong tương lai của các chuẩn mực có giá trị đối với kiểm toán lĩnh vực công. Ở cấp độ thực thi, FIPP chịu trách nhiệm đảm bảo rằng trước khi IFPP chính thức được thông qua, ở mỗi cấp độ của quá trình ban hành đều đảm bảo trình tự thủ tục. Thông qua các liên lạc viên, FIPP tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành từng dự thảo hướng dẫn nhờ vào việc đảm bảo chất lượng kỹ thuật và tính nhất quán cũng như độ chính xác và thảo luận các vấn đề trong chuẩn mực trước khi được đem ra trình Ủy ban điều hành INTOSAI. FIPP bao gồm một chủ tịch và 15 thành viên từ các SAI khác nhau, những người được lựa chọn dựa trên năng lực chuyên môn và kinh nghiệm trong việc xây dựng năng lực và nghiên cứu chuẩn mực. Nguyên tắc INTOSAI (INTOSAI – P) là gì và mục đích? Nguyên tắc INTOSAI bao gồm các nguyên tắc cơ bản và cốt lõi bao quát toàn bộ ý nghĩa của IFPP và do đó đứng ở vị trí đầu tiên trong khung tham chiếu IFPP. Các nguyên tắc cơ bản mang ý nghĩa lịch sử và chỉ rõ vai trò, chức năng mà các SAI mong muốn đạt được, có thể được sử dụng như nguồn tài liệu tham khảo để thiết lập nên thẩm quyền của các SAI. Các nguyên tắc này có thể là thông tin hữu ích đối với Chính phủ và Quốc hội cũng như đối với các SAI và công chúng; có thể được sử dụng như một nguồn tài liệu tham khảo trong việc ban hành thẩm quyền quốc gia của các SAI. Các nguyên tắc cốt lõi hỗ trợ các nguyên tắc cơ bản của từng SAI, chỉ rõ vai trò của SAI trong xã hội cũng như là điều kiện tiên quyết đối với chức năng chuyên môn của các SAI. ISSAI là các chuẩn mực quốc tế đối với kiểm toán lĩnh vực công mang tính bắt buộc mà các SAI phải tuân theo. Đối với IFPP, chúng giữ cấp độ thứ hai của hướng dẫn. ISSAI bao gồm: • Các nhóm khái niệm và nguyên tắc cơ bản xác định kiểm toán khu vực công và các hình thức kiểm toán khác nhau thực hiện trên cơ sở ISSAI; • Các nguyên tắc nền tảng mà INTOSAI xác định như là chuẩn mực chuyên nghiệp được áp dụng toàn cầu. Các thực tiễn kiểm toán của tất cả các SAI cũng như các chuẩn mực quốc gia đối với kiểm toán khu vực công cần phải phù hợp với những nguyên tắc này; • Các yêu cầu ở cấp độ tổ chức mà các SAI và các yêu cầu ở từng cuộc kiểm toán mà các kiểm toán viên phải tuân thủ nếu họ tuyên bố tuân thủ ISSAI (hơn là các chuẩn mực quốc gia) • Việc áp dụng trọng yếu liên quan để đảm bảo rằng các nguyên tắc và các yêu cầu nền tảng được hiểu và áp dụng trong các hoàn cảnh liên quan đến cam kết cá nhân. Mục đích của ISSAI là: NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 53Số 132 - tháng 10/2018 • Đảm bảo chất lượng các cuộc kiểm toán được thực hiện; • Củng cố thêm lòng tin của người sử dụng đối với báo cáo kiểm toán; • Nâng cao tính minh bạch của quy trình kiểm toán; • Chỉ rõ trách nhiệm của kiểm toán viên trong mối quan hệ với các bên liên quan; • Xác định các hình thức khác nhau của các cuộc kiểm toán và các nhóm khái niệm liên quan, tạo nên ngôn ngữ chung về kiểm toán lĩnh vực công. ISSAI 100 “Các nguyên tắc cơ bản của kiểm toán lĩnh vực công” trình bày các nguyên tắc của INTOSAI đối với các chuẩn mực ở cả cấp độ tổ chức và từng cuộc kiểm toán. ISSAI 100 xác định tính pháp lý của ISSAI và xác định cách mà một kiểm toán viên có thể yêu cầu việc tuân thủ ISSAI trong một báo cáo kiểm toán. Hướng dẫn INTOSAI (GUID) là gì và mục đích? GUID giới thiệu các hướng dẫn INTOSAI hỗ trợ các chuẩn mực ISSAI thông qua việc thể hiện thành các hướng dẫn cụ thể, chi tiết và thực tiễn hơn. Bản chất của GUID là các hướng dẫn không bắt buộc đối với một SAI nhằm giúp kiểm toán viên gia tăng hiểu biết về cách thức áp dụng các yếu tố và nguyên tắc của các chuẩn mực (ISSAI) trong mỗi cuộc kiểm toán. Trong IFPP, GUID được chia thành các loại khác nhau như hướng dẫn mang tính tổ chức của từng SAI, hướng dẫn về báo cáo tài chính, hướng dẫn kiểm toán hoạt động, hướng dẫn kiểm toán tuân thủ, hướng dẫn một số lĩnh vực cụ thể và các hướng dẫn khác. GUID hỗ trợ các SAI trong việc: • Nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức về các vấn đề liên quan đến các yêu cầu của đơn vị và việc triển khai ISSAI; • Áp dụng các cơ chế và chương trình phát triển năng lực phù hợp với hướng dẫn ISSAI, hỗ trợ kiểm toán viên trong việc: * áp dụng ISSAI trong quy trình kiểm toán tài chính, kiểm toán hoạt động và kiểm toán tuân thủ; * áp dụng ISSAI trong các cuộc kiểm toán khác; * Hiểu về một lĩnh vực cụ thể và việc áp dụng các ISSAI liên quan vào các cuộc kiểm toán bao gồm cả các cuộc về lĩnh vực chuyên biệt. Hướng dẫn tuân thủ (COMP) là gì và mục đích? Hướng dẫn tuân thủ (COMP) đưa ra các kỹ năng, hiểu biết, các vấn đề đạo đức, giá trị và thái độ mà một kiểm toán viên nhà nước cần có để thực hiện cuộc kiểm toán phù hợp với ISSAI. COMP là sự phân biệt rõ rệt hơn giữa các chuẩn mực và nguyên tắc tuân thủ với các hướng dẫn GUID. Các công việc được thực hiện trong cộng đồng INTOSAI về chuẩn mực tuân thủ sẽ hình thành nên nền tảng cho việc phát triển COMP trong tương lai. Cơ sở để phân biệt các hướng dẫn IFPP gồm INTOSAI - P, ISSAIs và GUID Diễn đàn thảo luận về các hướng dẫn nghiệp vụ INTOSAI (FIPP) đã phát triển bộ tiêu chí phân loại rõ ràng đối với ba hướng dẫn chuyên môn INTOSAI trong IFPP nhằm phân biệt toàn bộ nguyên tắc INTOSAI (INTOSAI – P), ISSAI và các hướng dẫn bổ trợ của INTOSAI (GUID). Tiêu chí phân loại dựa trên định nghĩa của các hướng dẫn khác nhau được giải thích ở trên. FIPP sẽ sử dụng các tiêu chí phân loại này để phân loại và đánh số các hướng dẫn INTOSAI. FIPP cũng cân nhắc việc đánh số mới các INTOSAI – P, ISSAI và GUID dựa trên ưu tiên số một của kế hoạch chiến lược phát triển (SDP) giai đoạn 2017 – 2019 của IFPP. Việc đánh số các ISSAI trước đó sẽ được giữ nguyên đến khi có thể. Một kế hoạch đánh số thăm dò đối với các hướng dẫn IFPP được mô tả trong bảng sau: KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN54 Số 132 - tháng 10/2018 Trong quá trình chuyển đổi việc đánh số mới của các hướng dẫn INTOSAI, các SAI và các kiểm toán viên có thể tiếp tục tham khảo các ISSAI với cách đánh số hiện hành. Các SAI tuân thủ ISSAI như thế nào? Nhằm tuân thủ ISSAI, mỗi SAI cần phải tuân theo các nguyên tắc cơ bản mà INTOSAI đã chỉ ra trong chuẩn mực được áp dụng toàn cầu trong ISSAI 100. Đoạn 7, ISSAI 100 đã đề ra những nguyên tắc cơ bản mà kiểm toán khu vực công phải tuân theo bất kể hình thức hay nội dung kiểm toán. ISSAI 200, ISSAI 300 và ISSAI 400 được xây dựng trên cơ sở đó và phát triển thêm các nguyên tắc cụ thể hơn áp dụng cho các cuộc kiểm toán tài chính, kiểm toán hoạt động và kiểm toán tuân thủ. ISSAI 100 chỉ ra rằng các nguyên tắc không được vượt ra khỏi khuôn khổ pháp luật, quy định hay thẩm quyền của mỗi quốc gia cũng như ngăn ngừa các SAI khỏi các hoạt động điều tra, xem xét và các hoạt động khác không được đặc biệt nhắc đến trong các ISSAI hiện có (ISSAI 100, mục đích và thẩm quyền của ISSAI). NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 55Số 132 - tháng 10/2018 Các nguyên tắc được xác định trong ISSAI 100 có thể được sử dụng để đề ra các chuẩn mực mang tính bắt buộc theo ba cách (ISSAI 100, đoạn 8): • Là cơ sở để các SAI phát triển các chuẩn mực; • Là cơ sở cho việc áp dụng các chuẩn mực quốc gia phù hợp; • Là cơ sở cho việc áp dụng các hướng dẫn kiểm toán chung như chuẩn mực. kế hoạch chiến lược phát triển của IFPP là gì? Kế hoạch chiến lược phát triển (SDP) là một chiến lược chung và là kế hoạch hoạt động đối với việc phát triển các chuẩn mực hướng đến một bộ hướng dẫn nghiệp vụ rõ ràng, nhất quán và đầy đủ. SDP tập hợp tất cả các sáng kiến nhằm phát triển, sửa đổi hay hủy bỏ các hướng dẫn nghiệp vụ. Quá trình lập kế hoạch bao gồm việc tham vấn tập thể để khuyến khích ý kiến đóng góp từ tất cả các bên liên quan ít nhất 3 năm một lần. Ủy ban chuẩn mực chuyên môn (PSC) và chủ tịch của Ủy ban xây dựng năng lực (CBC) và Ủy ban chia sẻ kiến thức (KSC) xác định rằng tất cả các nhu cầu liên quan được giải quyết trong SDP phù hợp với mục tiêu 1, 2 và 3 của kế hoạch chiến lược INTOSAI. FIPP thực hiện sáng kiến nhằm sửa đổi và cập nhật kế hoạch khi cần. PSC tham vấn tất cả các bên liên quan trước khi kế hoạch được hoàn thiện và gửi tới Ủy ban điều hành INTOSAI để thông qua. Nếu một nhóm công tác nào đó thuộc PSC, CBC hay KSC muốn đưa ra một hướng dẫn mới, họ nên đưa vào trong kế hoạch chiến lược phát triển về khuôn khổ chuẩn mực. FIPP mong muốn các nhóm công tác đóng góp ý kiến cho SDP ba năm một lần. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. INTOSAI framework of professional prouncement - IFPP, website ISSAI.org; 2. The revised INTOSAI framework of professional prouncements, Forum for INTOSAI professional prouncements (FIPP); 3. The INTOSAI framework of of professional prouncements, INTOSAI professional standards Committee; 4. ISSAI 100.