Tính tất yếu của Việt Nam gia nhập AFTA

PhÇn I vÊn ®Ò ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc khi tham gia héi nhËp afta I. Héi nhËp ASEAN, AFTA vµ nh÷ng néi dung 1. Sù ra ®êi cña ASEAN, AFTA ASEAN lµ tªn viÕt t¾t cña hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸( The Association of Southeast Asian Nation), thµnh lËp ngµy 08/08/1967 sau khi Bé tr­ëng ngo¹i giao 5 n­íc Indonesia, Malaysia, Philippins, Singapore vµ Th¸i Lan ký b¶n tuyªn bè ASEAN t¹i Bangkok. Ngµy 08/01/1984 Brunei Daruxalem ®­îc kÕt n¹p vµo ASEAN, ®­a sè thµnh viªn cña hiÖp héi lªn 6 n­íc. Ngµy 28/07/1995 ViÖt Nam chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 7 cña tæ chøc nµy. Trong n¨m 1997 Miama, Lµo còng ®­îc kÕt n¹p vµo ASEAN vµ ®Õn n¨m 1999, Campuchia còng ®· ®­îc kÕt n¹p vµo ASEAN Cïng víi sù ra ®êi vµ h×nh thµnh khèi ASEAN th× trong bèi c¶nh néi bé c¸c n­íc thµnh viªn cßn nhiÒu phøc t¹p, ®ã lµ chiÕn tranh ë ViÖt Nam- §«ng D­¬ng ®ang diÔn ra ¸c liÖt, l«i kÐo c¶ sù tham gia cña mét sè n­íc §«ng Nam ¸ vµo cuéc chiÕn. C¸c c­êng quèc kh¸c l¹i gia t¨ng ho¹t ®éng ¶nh h­ëng ë §«ng Nam ¸. Trong khi ®ã c¸c n­íc trong khèi võa ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ trong néi bé võa ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n n¶y sinh trong quan hÖ gi÷a hä víi nhau. Trong t×nh h×nh ®ã, sù ra ®êi cña ASEAN lµ ®Ó gi¶i quyÕt hay ®èi phã víi nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n ®ã Tõ n¨m 1976 vÊn ®Ò hîp t¸c kinh tÕ ASEAN ®· ®­îc chó träng trë l¹i víi kÕ ho¹ch hîp t¸c kinh tÕ mµ khu vùc ­u tiªn vµ cung øng lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ c¬ b¶n, c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp lín, c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i ­u ®·i vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nh­: tho¶ thuËn th­¬ng m¹i ­u ®·i PTA, kÕ ho¹ch hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN AIC, kÕ ho¹ch hîp t¸c rõng khu vùc BBC, liªn doanh c«ng nghiÖp AIJV… Tuy ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc ®Ó thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ trong ASEAN, nh÷ng kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc ®ã kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ môc tiªu nh­ mong muèn. §ång thêi vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, m«i tr­êng chÝnh trÞ, kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®· cã nh÷ng thay ®æi quan träng do chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc. ë kû nguyªn hËu chiÕn tranh l¹nh, vÞ trÝ cña ASEAN trong chiÕn l­îc khu vùc vµ quèc tÕ bÞ h¹ thÊp. Nªn ®Çu n¨m 1992, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ký kÕt mét hiÖp ®Þnh vÒ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN AFTA( ASEAN Free Trade Area) th× hîp t¸c kinh tÕ ASEAN míi ®­a lªn mét vÞ trÝ míi Tõ ®ã khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN chÝnh thøc ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng. B»ng c¸ch t¹o dùng nÒn t¶ng thuÕ quan chung trong khu«n khæ AFTA, c¸c quèc gia thµnh viªn sÏ cã thÓ t¹o ra sù t­¬ng hîp vµ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng khu vùc. Tuy thÕ sù ra ®êi cña AFTA lµ kÕt qu¶ gi÷a sù phøc hîp cña c¸c nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi sau: VÒ nh©n tè bªn trong: Cã thÓ thÊy r»ng c«ng nghiÖp ho¸ trong hai thËp kû qua ®· lµm t¨ng nhanh chãng quy m« bu«n b¸n lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN. Ng­êi ta tÝnh r»ng vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990, phÇn xuÊt khÈu néi bé ASEAN trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm n­íc nµy ®· ®¹t tíi lµ 20% vµ ®iÒu ®ã chøng tá khuynh h­íng liªn kÕt th­¬ng m¹i khu vùc ®· ngµy cµng trë lªn m¹nh mÏ. C¸c nÒn kinh tÕ ASEAN mang tÝnh h­íng ngo¹i dùa vµo xuÊt khÈu vµ h¬n bao giê hÕt, chóng cã nhu cÇu bøc thiÕt trong viÖc t×m kiÓm vµ liªn kÕt thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ c¸c thÞ tr­êng l¸ng giÒng. §iÒu nµy cµng ®­îc thóc ®Èy nhanh h¬n nhê sù t¸c ®éng tÝch cùc cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ khu vùc vµ c¸c biÖn ph¸p tù do ho¸ th­¬ng m¹i. C¸c ChÝnh phñ cña tõng n­íc ASEAN ®· thÊy râ sù trë ng¹i cña chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ ®i ®Õn ®Ò xuÊt mét khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN nh»m tù do ho¸ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c thµnh viªn mét c¸ch hiÖu qu¶ VÒ c¸c nh©n tè bªn ngoµi: sù kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh vµ sù chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña hµng lo¹t c¸c n­íc nh­: Trung Quèc, c¸c n­íc §«ng ¢u… dÉn ®Õn c¸c quèc gia ASEAN ngµy cµng cã nhiÒu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi vÒ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. H¬n n÷a trong thêi kú hËu chiÕn tranh l¹nh, c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN cÇn ph¶i ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc míi do sù xuÊt hiÖn cña c¸c tæ chøc hîp t¸c khu vùc h¬n h¼n vÒ quy m«, tiÒm n¨ng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn nh­ EU, NAFTA. Nãi c¸ch kh¸c, tr­íc søc Ðp cña chñ nghÜa khu vùc víi sù xuÊt hiÖn cña EU, NAFTA vµ nh÷ng biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi theo h­íng ngµy cµng lµm mÊt ®i nhiÒu dÊu hiÖu lîi thÕ c¹nh tranh ®ßi hái c¸c n­íc ASEAN ph¶i cã sù thèng nhÊt ®Ó ®i ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh chãng bu«n b¸n néi bé vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, thu hót ®Çu t­ cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ ngoµi khu vùc. §©y lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN. Sù h×nh thµnh AFTA nh»m gi¶i quyÕt 2 môc tiªu c¬ b¶n: Thø nhÊt: liªn kÕt thÞ tr­êng khu vùc víi t­ c¸ch lµ mét trung t©m s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ nh»m c¶i thiÖn lîi thÕ c¹nh tranh cña ASEAN vµ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ASEAN vµ n­íc ngoµI Thø hai: th«ng qua AFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c n­íc thµnh viªn tù do ho¸ th­¬ng m¹i néi bé khu vùc, xo¸ bá c¸c rµo ch¾n th­¬ng m¹i, kÓ c¶ c¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch tiªu cùc nh»m rót ng¾n qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu Tãm l¹i, xuÊt f¸t tõ tæng thÓ c¸c nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi t¸c ®éng, AFTA ra ®êi ®· trë thµnh mét bé phËn hîp thµnh cña xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i réng lín ë khu vøc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng vµ toµn cÇu. Do ®ã t¹o nªn AFTA cho ASEAN còng chÝnh lµ t¹o lËp khu vùc më, mét sù thÝch øng cho sù ph¸t triÓn cña ASEAN 2. Kh¸i qu¸t vÒ xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh héi nhËp 2.1: Nguån gèc cña xuÊt nhËp khÈu XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ néi dung quan träng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ, nªn ®Ó nghiªn cøu vÒ nguån gèc cña xuÊt nhËp khÈu th× ta ph¶i nguån gèc cña th­¬ng m¹i quèc tÕ Th­¬ng m¹i trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a c¸c n­íc th«ng qua mua vµ b¸n. TiÒn ®Ò xuÊt hiÖn sù trao ®æi lµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. Víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ph¹m vi chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u réng, sè s¶n phÈm vµ dÞch vô tho¶ m·n nhu cÇu con ng­êi ngµy mét dåi dµo, sù phô thuéc gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng t¨ng. §iÒu nµy lµ tÊt yÕu bëi th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ sù ®a d¹ng ho¸ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn s¶n xuÊt gi÷a c¸c quèc gia dÉn tíi viÖc chuyªn m«n ho¸ mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ so s¸nh Tuy nhiªn, v× sao mét sè quèc gia kÐm lîi thÕ h¬n vÒ tµi nguyªn s¶n phÈm mµ hä vÉn duy tr× ®­îc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i? Quy luËt lîi thÕ cña Ricardo tr¶ lêi c©u hái nµy. Lý thuyÕt nµy nãi r»ng nÕu mét quèc gia chuyªn m«n hãa vµo s¶n phÈm cã lîi thÕ t­¬ng ®èi hay cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so s¸nh cao nhÊt th× th­¬ng m¹i quèc tÕ ®em l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn lµ cao nhÊt. NÒn t¶ng cña quy luËt lîi thÕ t­¬ng ®èi lµ chi phÝ c¬ héi Chi phÝ c¬ héi cña mét s¶n phÈm lµ sè l­îng s¶n phÈm kh¸c mµ ng­êi ta ph¶i tõ bá ®Ó s¶n xuÊt thªm mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ®ã. Sù chªnh lÖch gi÷a c¸c n­íc vÒ chi phÝ c¬ héi trong viÖc s¶n xuÊt ra mét mÆt hµng lµ c¬ së quyÕt ®Þnh tíi ph­¬ng thøc th­¬ng m¹i quèc tÕ. VÒ sau nµy ph¸t triÓn thµnh lý thuyÕt H-O. §©y lµ lý thuyÕt hiÖn ®¹i ®Ó gi¶i thÝch th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung hay xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. ChÝnh v× vËy mµ tr­íc ®ã ®· ®­îc Hecksher vµ Ohlin ®­a ra víi néi dung lµ: mét n­íc sÏ xuÊt khÈu hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt nã cÇn sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t­¬ng ®èi s½n cã cña ®Êt n­íc ®ã mµ nhËp khÈu hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt nã cÇn nhiÒu yÕu tè ®¾t vµ t­¬ng ®èi ®¾t ë ®Êt n­íc ®ã Tuy cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ lý luËn tr­íc thùc tiÔn ph¸t triÓn phøc t¹p cña th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy nay. Song, quy luËt nµy vÉn ®ang chi phèi ho¹t ®éng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ cã ý nghÜa chñ ®¹o thùc tiÔn ®èi víi c¸c n­íc ch­a ph¸t triÓn, v× nã chØ ra r»ng nh÷ng n­íc nµy ®Òu trong t×nh tr¹ng d©n sè ®«ng, Ýt vèn, nhiÒu lao ®éng… Do ®ã, trong giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ cÇn tËp trung xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng sö dông nhiÒu lao ®éng, Ýt vèn… Sù lùa chän s¶n phÈm xuÊt khÈu phï hîp víi lîi thÕ so s¸nh vÒ s¶n xuÊt nguån lùc s¶n xuÊt vèn cã sÏ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®­a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ch­a ph¸t triÓn nhanh chãng héi nhËp vµo sù ph©n c«ng th­¬ng m¹i quèc tÕ trªn c¬ së lîi Ých tõ héi nhËp thu ®­îc ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ 2.2: Lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI( FDI): lµ mét h×nh thøc di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ng­êi së h÷u vèn ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý vµ trùc tiÕp sö dông ®iÒu hµnh vèn FDI lµ sù ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nh»m x©y dùng c¬ së, chi nh¸nh ë n­íc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô vµ cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi tr¹ng mµ hä bá vèn §Æc ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: - C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµI ph¶I ®ãng gãp mét sè vèn tèi thiÓu vµo vèn ph¸p ®Þnh tuú theo luËt ®Çu t­ cña tõng n­íc - QuyÒn qu¶n lý xÝ nghiÖp phô thuéc vµo møc ®é gãp vèn. NÕu gãp 100% th× doanh nghiÖp hoµn toµn do chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý - Lîi nhuËn cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thu ®­îc phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®­îc chia theo tû lÖ gãp vèn trong vèn ph¸p ®Þnh - FDI ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng doanh nghiÖp míi, mua l¹i toµn bé hay tõng phÇn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu hay s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp víi nhau 3. Néi dung vµ môc tiªu ho¹t ®éng cña AFTA Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 do t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®· ®­îc c¶i thiÖn, c¸c cam kÕt cña c¸c n­íc ®ã lµ Hoa Kú, Trung Quèc, Nga ®· thay ®æi ®Ó ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc ®ã AFTA ra ®êi 3.1: Kh¸i niÖm AFTA AFTA lµ mét khu mËu dÞch tù do hay bu«n b¸n tù do. §©y lµ mét liªn minh quèc tÕ gi÷a hai hay nhiÒu n­íc nh»m môc ®Ých tù do ho¸ viÖc bu«n b¸n vÒ mét hay mét sè mÆt hµng nµo ®ã( n«ng phÈm hoÆc c«ng nghÖ phÈm). BiÖn ph¸p sö dông lµ b·i miÔn c¸c c«ng cô thuÕ quan gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, song c¸c n­íc thµnh viªn vÉn thi hµnh chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng ®éc lËp ®èi víi c¸c n­íc ngoµi liªn minh 3.2: Môc tiªu ho¹t ®éng cña AFTA AFTA ra ®êi víi 3 môc tiªu c¬ b¶n sau: tù do ho¸ th­¬ng m¹i, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc. C¸c chØ tiªu nµy cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, trong ®ã môc tiªu thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ môc tiªu trung t©m Khu vùc AFTA h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c yÕu tè: - Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung( CEDT) - Thèng nhÊt vµ c«ng nhËn tiªu chuÈn hµng ho¸ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn - C«ng nhËn viÖc cÊp giÊy x¸c nhËn xuÊt xø hµng ho¸ - Xãa bá nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i - T¨ng c­êng ho¹t ®éng t­ vÊn kinh tÕ vÜ m« 2.2.1: VÒ vÊn ®Ò thuÕ quan Theo ch­¬ng tr×nh CEDT, c¸c n­íc sÏ tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ quan ®Õn 0®5% kÓ tõ ngµy 01/01/1993 trong vßng 15 n¨m, gÇn ®©y mét lÞch tr×nh míi ®­îc ®Ò nghÞ trong ®ã quy ®Þnh thêi gian c¾t gi¶m chØ trong vßng lµ 10 n¨m. Danh môc c¾t gi¶m theo ch­¬ng tr×nh CEDT ®­îc chia lµm 4 lo¹i. §èi víi c¸c s¶n phÈm gi¶m thuÕ, viÖc c¾t gi¶m thùc hiÖn theo 2 ph­¬ng thøc: c¾t gi¶m nhanh vµ c¾t gi¶m b×nh th­êng, ®­îc biÓu hiÖn d­íi hai s¬ ®å sau: ??????????? 2.2.2: VÒ ®Çu t­ trùc tiÕp Môc tiªu thu hót ®Çu t­ trùc+- tiÕp n­íc ngoµi vµo ASEAN b»ng viÖc t¹o dùng ASEAN thµnh mét thÞ tr­êng thèng nhÊt vµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh vµ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo tõng n­íc vµ c¶ khu vùc trong bèi c¶nh khñng ho¶ng khu vùc. ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN ®· ®µm ph¸n vµ ký hiÖp ®Þnh khung vÒ khu vùc ®Çu t­ ASEAN( AIA) th¸ng 10/1998 víi môc tiªu thµnh lËp mét khu vùc ASEAN vÒ c¬ b¶n lµ tù do ho¸ trong ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ néi bé c¸c n­íc ASEAN. Thêi ®iÓm hoµn thµnh tù do ho¸ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµo n¨m 2010 vµ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ngoµi ASEAN lµ n¨m 2020 th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh tù do ho¸ vµ thuËn lîi hãa vÒ ®Çu t­ nh­: hîp t¸c t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ®Çu t­ ASEAN, phèi hîp xóc tiÕn ®Çu t­ vµ t¨ng c­êng hiÓu biÕt, tù do ho¸ ®Çu t­, thùc hiÖn quy chÕ ®èi xö quèc gia vµ ­u ®·i h¬n cho ®Çu t­ ASEAN, më cöa c¸c ngµnh nghÒ cho ®Çu t­ ASEAN, thóc ®Èy l­u chuyÓn vèn- c«ng nghiÖp, lao ®éng cã tay nghÒ, më réng vai trß cña khu vùc ®Çu t­ Tuy nhiªn, hiÖp ®Þnh nµy cßn quy ®Þnh c¸c ngo¹i lÖ, cho phÐp c¸c thµnh viªn sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ hoÆc c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt, c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc, v¨n ho¸, søc khoÎ, m«i tr­êng trong ®iÒu kiÖn vÒ sù më cöa vÒ ®Çu t­ theo hiÖp ®Þnh g©y thiÖt h¹i nghiªm träng cho n­íc chñ nhµ víi môc ®Ých cña hiÖp ®Þnh nµy lµ: “ nhµ ®Çu t­ ASEAN” cã nghÜa lµ: - Mét c«ng d©n cña quèc gia thµnh viªn hoÆc lµ - Mét ph¸p nh©n cña quèc gia thµnh viªn thùc hiÖn ®Çu t­ vµo quèc gia thµnh viªn kh¸c, trong ®ã vèn ASEAN thùc tÕ cña ph¸p nh©n céng gép víi tÊt c¶ c¸c vèn ASEAN kh¸c, Ýt nhÊt ph¶i b»ng tû lÖ tèi thiÓu cÇn cã ®Ó tho¶ m·n yªu cÇu vÒ vèn quèc gia vµ c¸c yªu cÇu vÒ vèn kh¸c cña ph¸p luËt trong n­íc vµ c¸c chÝnh s¸ch quèc gia ®­îc c«ng bè nÕu cã cña n­íc chñ nhµ liªn quan ®Õn ®Çu t­ ®ã Víi môc ®Ých cña ®Þnh nghÜa nµy lµ: vèn cña c«ng d©n hoÆc cña bÊt kú quèc gia thµnh viªn nµo sÏ ®­îc coi lµ vèn cña c«ng d©n vµ ph¸p nh©n cña n­íc chñ nhµ 4. TÝnh tÊt yÕu cña ViÖt Nam gia nhËp AFTA §Ó thÊy ®­îc c¸c lîi Ých cña ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA th× ta ph¶i hiÓu ®­îc c¸c môc tiªu t¹o dùng khu vùc thu hót ®Çu t­ cña AFTA. T«i muèn nãi r»ng viÖc thiÕt lËp AFTA vÒ thùc chÊt lµ t¹o dùng mét khèi kinh tÕ “ khÐp kÝn t­¬ng ®èi” ®Ó thùc hiÖn “ chñ nghÜa khu vùc më”, nghÜa lµ thùc hiÖn sù liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia trong khu vùc ®Ó t×m ra c¸c tiªu chÝ ®ång nhÊt víi nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh míi nh»m ®èi träng l¹i víi nh÷ng khu vùc mËu dÞch tù do kh¸c trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c, khi ViÖt Nam tham gia th× c¸c nhµ ®Çu t­ trong AFTA sÏ chó ý ®Õn viÖc di chuyÓn mét sè ngµnh s¶n xuÊt sö dông nhiÒu lao ®éng sang ViÖt Nam, bëi v× mét sè n­íc AFTA mÊt ®i nguån lao ®éng gi¸ rÎ §èi víi ViÖt Nam hiÖn nay, viÖc sö dông c«ng nghÖ thÝch hîp t¹o thªm viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng lµ mét môc tiªu quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn. V× vËy, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ thÝch hîp tõ c¸c n­íc trong AFTA sang ViÖt Nam cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc vµ ®ang ®­îc khuyÕn khÝch Ngoµi ra, viÖc tham gia AFTA cßn t¸c ®éng ®Õn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, më réng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y nhµ n­íc… II. VÊn ®Ò ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam Vai trß cña c¸c nguån tµi chÝnh ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã thÓ ph©n tÝch thµnh m« h×nh hai khu vùc. Theo m« h×nh nµy ViÖt Nam th­êng thiÕu t­ b¸n vµ cã n¨ng suÊt thÊp, thiÕu viÖc lµm, møc sèng thÊp. Muèn t¨ng n¨ng suÊt vµ t¨ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi c¸c n­íc nµy cÇn ®Çu t­. §Çu t­ cã thÓ ®­îc tµi trî b»ng tiÕt kiÖm trong n­íc hoÆc tõ c¸c luång t­ b¶n quèc tÕ. Th­êng th× tû lÖ tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam cßn thÊp, ch­a ®ñ tµi trî cho ®Çu t­ b¶o ®¶m t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng th× viÖc ®­a vµo c¸c dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ cÇn thiÕt. MÆt kh¸c, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi mang tÝnh chÊt tËp trung nhËp khÈu: hÇu hÕt c¸c thiÕt bÞ ph¶i nhËp v× tr×nh ®é c«ng nghÖ trong n­íc cßn h¹n chÕ nªn ch­a ®¸p øng ®­îc vµ doanh thu xuÊt khÈu quèc gia kh«ng ®ñ t¹o ra ngo¹i tÖ cÇn thiÕt thanh to¸n cho c¸c kho¶n nhËp khÈu nµy. ThiÕu hôt gi÷a l­îng ngo¹i tÖ nµy víi doanh thu xuÊt khÈu cã thÓ bï ®¾p c¸c dßng t­ b¶n n­íc ngoµi. Trong khi xu h­íng viÖn trî CDA cã chiÒu h­íng gi¶m m¹nh vµ g¸nh nÆng vÒ nî quèc tÕ ®Ì nªn vai ViÖt Nam nghiªm träng HiÖn nay, mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ khu vùc ho¸ kinh tÕ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Víi nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®Ó t¹o ra lîi thÕ so s¸nh vµ thu hót ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi vµ khu vùc nh­ thÕ, ®Ó cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ tiÕp cËn ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm tèt, nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi th× ta kh«ng thÓ n»m ngoµi h­íng ph¸t triÓn ®ã. VËy viÖc thu hót t­ b¶n n­íc ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam hy väng ®Çu t­ trùc tiÕp( FDI) ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr­ëng, cung cÊp t­ b¶n cÇn thiÕt cho ViÖt Nam ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, FDI ®­îc xem nh­ cÇu nèi c¸c kho¶ng c¸ch ng¨n c¶n t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam: kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ c¸c n­íc tiªn tiÕn, kho¶ng c¸ch vÒ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ trong ng¾n h¹n vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi trong dµi h¹n III. Th¸ch thøc thu hót FDI tõ c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam 1. §Çu t­ cña mét sè n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam Xingapo lu«n gi÷ vÞ trÝ sè mét( c¶ vÒ sè dù ¸n lÉn vèn ®Çu t­) tõ n¨m 1991. Sau khi chÝnh thøc b·i bá lÖnh cÊm ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®Çu t­ trùc tiÕp tõ Xingapo vµo ViÖt Nam lµ t¨ng lªn nhanh chãng. ChØ sau 2 n¨m xo¸ bá lÖnh cÊm ®Çu t­, Xingapo ®· ®øng vµo hµng ngò 10 nhµ ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam, víi tæng sè vèn lªn tíi 225,3 triÖu USD( tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 10/1993). N¨m 1994 sè vèn ®Çu t­ ®· t¨ng 358 triÖu USD víi 51 dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp vµ h¬n 5 tû USD víi 155 dù ¸n( tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 6/1997) vµ t¹o viÖc lµm cho gÇn 8000 lao ®éng Tõ n¨m 1996 lÇn ®Çu tiªn Xingapo ®· v­ît lªn thay thÕ vÞ trÝ sè mét cña §µi Loan trong c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. N¨m 1998 vèn ®Çu t­ cña Xingapo ®· ®¹t 6,4 tû USD vµ trë thµnh n­íc dÉn ®Çu trong c¸c quèc gia ®Çu t­ vµo ASEAN. PhÇn lín vèn ®Çu t­ cña n­íc nµy dïng ®Ó tËp trung x©y dùng kh¸ch s¹n, v¨n phßng, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, khu c«ng nghiÖp… Malaysia ®øng thø hai sau Xingapo ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, t¹o ra 6000 lao ®éng viÖc lµm. Do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, n¨m 2000 ®Çu t­ cña Th¸i Lan vµo ViÖt Nam bÞ ch÷ng l¹i cµ vÉn chØ gi÷ ë møc 1,1 tû USD. GÇn ®©y c¸c doanh nghiÖp Th¸i Lan ®ang quay trë l¹i ViÖt Nam ®Ó ®Çu t­, nhÊt lµ c¸c lÜnh vùc dÇu khÝ vµ chÕ biÕn n«ng s¶n. C¸c lÜnh vùc ®Çu t­ chñ yÕu cña Th¸i Lan vµo ViÖt Nam lµ c¬ së h¹ tÇng, viÔn th«ng, chÕ biÕn n«ng s¶n, kh¸ch s¹n… Th¸ng7/2000 c¸c nhµ ®Çu t­ vµ kinh doanh ë Th¸i Lan ®· tiÕn hµnh tæ chøc cuéc héi th¶o “ Lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng c­êng ®Çu t­ kinh doanh ë ViÖt Nam”. Theo c¸c nhµ ®Çu t­ Th¸i Lan, ViÖt Nam ®ang héi tô rÊt nhiÒu yÕu tè thuËn lîi cho ®Çu t­ vµ kinh doanh nÕu c¸c nhµ ®Çu t­ biÕt thu thËp th«ng tin vµ quyÕt ®Þnh bá vèn th× ch¾c ch¾n sÏ thµnh c«ng Philippin ®øng thø t­ trong khèi ASEAN ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. C¸c dù ¸n cña Philippin nh×n chung lµ kh«ng lín, quy m« trung b×nh lµ 5,2 triÖu USD. Mét dù ¸n lín nh­ l¾p r¸p « t« Hoµ B×nh trÞ gi¸ 33,15 triÖu USD, dù ¸n trung t©m th­¬ng m¹i hµng ho¸ Hµ Néi trÞ gi¸ 12 triÖu USD… Mét sè dù ¸n 100% vèn cæ phÇn hay liªn doanh ®· ®i vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ §Çu t­ cña Indonexia vµo ViÖt Nam ch­a nhiÒu. Thêi gian gÇn ®©y, nhiÒu tËp ®oµn lín cña Indonexia ®· vµo ViÖt Nam, t×m kiÕm c¬ héi lµm ¨n trªn nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau nh­: dÇu khÝ, ng©n hµng, khai th¸c ®¸… TÝnh ®Õn th¸ng 7/2001, Indonexia ®· ®Çu t­ vµo ViÖt Nam kho¶ng 110 triÖu USD, ®øng thø 24 vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam 2. Th¸ch thøc thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi §Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp ®µo t¹o, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cho ng­êi lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN cßn gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc n©ng tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam lªn tr×nh diÖn réng kh¾p h¬n, s½n sµng h¬n, thÓ hiÖn ë hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü ®· ®­îc ký kÕt trong n¨m 2000 vµ viÖc tiÕn gÇn ®Õn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña vßng ®µm ph¸n gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO MÆc dï ®Çu t­ n­íc ngoµi cña mét sè n­íc ASEAN t¨ng m¹nh trong thËp kû 90, song còng ph¶i thõa nhËn r»ng vÉn cßn mét sè h¹n chÕ Thø nhÊt: chÊt l­îng ®Çu t­ cña mét sè n­íc ASEAN ch­a cao, ch­a chó träng ®Çu t­ ph¸t triÓn hµng xuÊt khÈu nªn viÖc c©n ®èi ngo¹i tÖ trong s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi nhiÒu dù ¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n Thø hai: tæng vèn ch­a thùc hiÖn so víi vèn ®¨ng ký lµ kh¸ lín, ®øng ®Çu lµ Xingapo( 4,7 tû USD), Th¸i Lan( 600 triÖu USD), Malaysia( 137 triÖu USD)… Nhãm dù ¸n liªn doanh cã nhiÒu vèn ch­a ®­îc thùc hiÖn nhÊt, sau ®ã ®Õn nhãm 100% vèn n­íc