Văn hoá doanh nghiệp của các Chaebol Hàn Quốc
Bất kỳ doanh nghiệp nào dù lớn hay nhỏ cũng đều phải đối mặt với bài toán hợp tác giữa các cá nhân và giữa cá nhân với tập thể. Rất nhiều doanh nghiệp đã thất bại không phải vì thiếu vốn, không có thị trường hay không có khách hàng mà chỉ vì không tìm được lời giải cho bài toán này. Bởi vì, trong khi doanh nghiệp nỗ lực để tối đa hoá lợi nhuận thì cá nhân có thể có mối quan tâm khác và sẵn sàng hi sinh quyền lợi tập thể để theo đuổi mục đích riêng. Vậy làm thế nào để giải quyết tốt nhất vấn đề này? Câu trả lời nằm ở trong “Văn hoá doanh nghiệp”. Mặc dù mới xuất hiện nhưng khái niệm này đang thu hút sự chú ý của rất nhiều học giả và cả những doanh nghiệp mong muốn tìm cho mình một mô hình phát triền mới bền vững, hài hoà giữa các giá trị và đem lại hiệu qủa cao nhất. Có thể nói không quá rằng, ngày nay văn hoá doanh nghiệp chính là một trong những nhân tố rất quan trọng đưa đến sự thành công của các doanh nghiệp song đồng thời nó cũng có thể trở thành lực cản cho sự phát triển đó nếu như doanh nghiệp không có ý thức đổi mới, cải tiến văn hoá để kịp thời thích ứng với sự thay đổi không ngừng của điều kiện hoàn cảnh . Trong suốt hơn 3 thập kỷ qua, sự phát triển kinh tế đầy ấn tượng của Hàn Quốc đã làm cho cả thế giới phải chú ý đến đất nước nhỏ bé bên bờ sông Hàn này. Cùng với sự phát triển đó là sự ra đời của nhiều doanh nghiệp lớn, trong đó có những doanh nghiệp đã được cả thế giới biết đến với những sản phẩm đặc trưng như: Hyundai nổi tiếng với công nghệ đóng tàu, ôtô; SamSung với những sản phẩm điện tử và bán dẫn; LG cũng với những sản phẩm điện tử.Hầu hết các doanh nghiệp lớn đó đều có xuất phát điểm là các xí nghiệp, các tổ hợp nhỏ. Chỉ sau vài thập niên, các xí nghiệp, tổ hợp đó đã phát triển trở thành những tập đoàn lớn không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn nổi tiếng trên phạm vi toàn thế giới và đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự phát triển kinh tế “thần kỳ” của Hàn Quốc. Các sản phẩm của những tập đoàn này đã xâm nhập vào cả những thị trường khó tính, đòi hỏi sức cạnh tranh cao như Mỹ, Tây Âu. Nhiều sản phẩm do các doannh nghiệp Hàn Quốc sản xuất đã chứng tỏ không hề thua kém sản phẩm của các đối thủ cạnh tranh như Mỹ, Nhật và nhiều quốc gia phát triển khác trên thế giới. Phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp đó cũng rất rộng lớn từ sản xuất trong các lĩnh vực công nghiệp nhẹ đến sản xuất ô tô, đóng tàu, điện tử.; kinh doanh dịch vụ thương mại ở khắp các châu lục trên thế giới, từ Châu Âu, Châu Á đến Châu Mỹ La tinh. Một số tập đoàn điển hình của Hàn Quốc như: Hyundai, Sam Sung, LG, SK.đã được xếp hạng trong số 50 công ty hàng đầu trên thế giới. Sự đóng góp to lớn của các tập đoàn đó đối với nền kinh tế Hàn Quốc (chiếm 90% GDP và 60% giá trị kim ngạch xuất khẩu của Hàn Quốc) đã góp phần đưa nền kinh tế Hàn Quốc phát triển lên đến đỉnh cao, đưa Hàn Quốc trở thành một “con rồng Châu Á”. Thành qủa rất đáng tự hào này là kết quả của nhiều yếu tố tác động mà “Văn hoá doanh nghiệp” là một trong số đó. Ngày nay, nhắc đến Sam Sung, người ta không chỉ nhớ đến những sản phẩm như điện tử, bán dẫn.mà Sam Sung còn được nhớ đến như một tập đoàn rất trọng dụng nhân tài với chiến lược “nhân tài là số 1”; trang Web chính của tập đoàn LG có hẳn một mục riêng với tiêu đề “±õắữạđẩư”(văn hoá doanh nghiệp) trong đó nêu rõ những mục tiêu văn hoá doanh nghiệp mà LG đã và đang phấn đấu. Như vậy có thể nói, các doanh nghiệp lớn của Hàn Quốc đã rất có ý thức vận dụng văn hoá doanh nghiệp vào quá trình phát triển của mình và ngược lại văn hoá doanh nghiệp lại góp phần nâng các doanh nghiệp ấy lên một tầm cao mới, thúc đẩy sự phát triển và cải thiện hình ảnh của các doanh nghiệp trong mắt người dân. Đó chính là sức mạnh của văn hoá doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc nghiên cứu về văn hoá doanh nghiệp nói chung và văn hoá doanh nghiệp của Hàn Quốc nói riêng là một việc làm cần thiết, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hàn Quốc đang ngày càng được củng cố, phát triển và nhiều doanh nghiệp lớn của Hàn Quốc hiện đang đầu tư ở Việt Nam. Việc làm đó càng có ý nghĩa hơn khi người ta nhận ra rằng giữa Hàn Quốc và Việt Nam có nhiều điểm tương đồng về văn hoá và có thể học hỏi lẫn nhau để cùng phát triển. Đó là lý do tôi chọn đề tài này cho luận văn của mình.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Văn hoá doanh nghiệp của các Chaebol Hàn Quốc, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc Lôc
Trang
PhÇn më ®Çu
3
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp
8
1.1. §Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp
8
1.2. Vai trß cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp
9
1.3. Nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ ph©n lo¹i v¨n ho¸ doanh nghiÖp
1.3.1. Nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸ doanh nghiÖp
1.3.2. Ph©n lo¹i v¨n ho¸ doanh nghiÖp
1.4. TÝnh chÊt “m¹nh” “yÕu” cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp
11
11
15
17
Ch¬ng 2. §Æc ®iÓm v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol Hµn Quèc
20
2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c Chaebol Hµn Quèc
20
2.2. Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol Hµn Quèc
2.2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn
2.2.2. TruyÒn thèng v¨n ho¸ x· héi
2.2.3. Vai trß cña chÝnh phñ
2.2.4. §Æc ®iÓm m«i trêng kinh doanh Hµn Quèc
2.2.5. Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt
24
24
25
29
30
31
2.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol Hµn Quèc
2.3.1. X©y dùng doanh nghiÖp theo m« h×nh “®¹i gia ®×nh” mang tÝnh gia trëng
2.3.2. Coi träng yÕu tè “nh©n hoµ”
2.3.3. Mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c
2.3.3.1. Khuynh híng chÝnh thøc ho¸
2.3.3.2. Coi träng tr×nh ®é häc vÊn, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc vµ båi dìng nguån nh©n lùc
2.3.3.3. Quý träng c¸c quan hÖ ®Æc biÖt nh : hä hµng, th©n thÝch, ®ång h¬ng hay ®ång m«n
32
33
37
41
41
43
45
2.4. NhËn xÐt vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c chaebol Hµn Quèc. Ph¬ng híng x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp trong c¸c Chaebol Hµn Quèc hiÖn nay
46
2.4.1. NhËn xÐt
46
2.4.2. Ph¬ng híng
51
Ch¬ng 3. Gîi ý mét sè vÊn ®Ò khi nghiªn cøu v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam
54
3.1. Thùc tr¹ng nghiªn cøu v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam
54
3.2. Mét sè vÊn ®Ò cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam
3.2.1. C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam
3.2.2. NhËn xÐt vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp níc ta hiÖn nay
3.3. Nh÷ng kinh nghiÖm tõ Hµn Quèc vµ ph¬ng híng x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi
3.3.1. Nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ Hµn Quèc
3.3.2. Ph¬ng híng x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi
56
56
58
59
59
61
phÇn KÕt luËn
64
Tµi liÖu tham kh¶o
66
PhÇn më ®Çu
I. môc ®Ých ®Ò tµi
BÊt kú doanh nghiÖp nµo dï lín hay nhá còng ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi bµi to¸n hîp t¸c gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ gi÷a c¸ nh©n víi tËp thÓ. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· thÊt b¹i kh«ng ph¶i v× thiÕu vèn, kh«ng cã thÞ trêng hay kh«ng cã kh¸ch hµng mµ chØ v× kh«ng t×m ®îc lêi gi¶i cho bµi to¸n nµy. Bëi v×, trong khi doanh nghiÖp nç lùc ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn th× c¸ nh©n cã thÓ cã mèi quan t©m kh¸c vµ s½n sµng hi sinh quyÒn lîi tËp thÓ ®Ó theo ®uæi môc ®Ých riªng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt tèt nhÊt vÊn ®Ò nµy? C©u tr¶ lêi n»m ë trong “V¨n ho¸ doanh nghiÖp”. MÆc dï míi xuÊt hiÖn nhng kh¸i niÖm nµy ®ang thu hót sù chó ý cña rÊt nhiÒu häc gi¶ vµ c¶ nh÷ng doanh nghiÖp mong muèn t×m cho m×nh mét m« h×nh ph¸t triÒn míi bÒn v÷ng, hµi hoµ gi÷a c¸c gi¸ trÞ vµ ®em l¹i hiÖu qña cao nhÊt. Cã thÓ nãi kh«ng qu¸ r»ng, ngµy nay v¨n ho¸ doanh nghiÖp chÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè rÊt quan träng ®a ®Õn sù thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp song ®ång thêi nã còng cã thÓ trë thµnh lùc c¶n cho sù ph¸t triÓn ®ã nÕu nh doanh nghiÖp kh«ng cã ý thøc ®æi míi, c¶i tiÕn v¨n ho¸ ®Ó kÞp thêi thÝch øng víi sù thay ®æi kh«ng ngõng cña ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh .
Trong suèt h¬n 3 thËp kû qua, sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Çy Ên tîng cña Hµn Quèc ®· lµm cho c¶ thÕ giíi ph¶i chó ý ®Õn ®Êt níc nhá bÐ bªn bê s«ng Hµn nµy. Cïng víi sù ph¸t triÓn ®ã lµ sù ra ®êi cña nhiÒu doanh nghiÖp lín, trong ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp ®· ®îc c¶ thÕ giíi biÕt ®Õn víi nh÷ng s¶n phÈm ®Æc trng nh: Hyundai næi tiÕng víi c«ng nghÖ ®ãng tµu, «t«; SamSung víi nh÷ng s¶n phÈm ®iÖn tö vµ b¸n dÉn; LG còng víi nh÷ng s¶n phÈm ®iÖn tö.....HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lín ®ã ®Òu cã xuÊt ph¸t ®iÓm lµ c¸c xÝ nghiÖp, c¸c tæ hîp nhá. ChØ sau vµi thËp niªn, c¸c xÝ nghiÖp, tæ hîp ®ã ®· ph¸t triÓn trë thµnh nh÷ng tËp ®oµn lín kh«ng chØ næi tiÕng trong níc mµ cßn næi tiÕng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi vµ ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ “thÇn kú” cña Hµn Quèc. C¸c s¶n phÈm cña nh÷ng tËp ®oµn nµy ®· x©m nhËp vµo c¶ nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh, ®ßi hái søc c¹nh tranh cao nh Mü, T©y ¢u... NhiÒu s¶n phÈm do c¸c doannh nghiÖp Hµn Quèc s¶n xuÊt ®· chøng tá kh«ng hÒ thua kÐm s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nh Mü, NhËt vµ nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn kh¸c trªn thÕ giíi. Ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®ã còng rÊt réng lín tõ s¶n xuÊt trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp nhÑ ®Õn s¶n xuÊt « t«, ®ãng tµu, ®iÖn tö....; kinh doanh dÞch vô th¬ng m¹i ë kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi, tõ Ch©u ¢u, Ch©u ¸ ®Õn Ch©u Mü La tinh... Mét sè tËp ®oµn ®iÓn h×nh cña Hµn Quèc nh: Hyundai, Sam Sung, LG, SK...®· ®îc xÕp h¹ng trong sè 50 c«ng ty hµng ®Çu trªn thÕ giíi. Sù ®ãng gãp to lín cña c¸c tËp ®oµn ®ã ®èi víi nÒn kinh tÕ Hµn Quèc (chiÕm 90% GDP vµ 60% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Hµn Quèc) ®· gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ Hµn Quèc ph¸t triÓn lªn ®Õn ®Ønh cao, ®a Hµn Quèc trë thµnh mét “con rång Ch©u ¸”. Thµnh qña rÊt ®¸ng tù hµo nµy lµ kÕt qu¶ cña nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng mµ “V¨n ho¸ doanh nghiÖp” lµ mét trong sè ®ã. Ngµy nay, nh¾c ®Õn Sam Sung, ngêi ta kh«ng chØ nhí ®Õn nh÷ng s¶n phÈm nh ®iÖn tö, b¸n dÉn...mµ Sam Sung cßn ®îc nhí ®Õn nh mét tËp ®oµn rÊt träng dông nh©n tµi víi chiÕn lîc “nh©n tµi lµ sè 1”; trang Web chÝnh cña tËp ®oµn LG cã h¼n mét môc riªng víi tiªu ®Ò “기업문화”(v¨n ho¸ doanh nghiÖp) trong ®ã nªu râ nh÷ng môc tiªu v¨n ho¸ doanh nghiÖp mµ LG ®· vµ ®ang phÊn ®Êu. Nh vËy cã thÓ nãi, c¸c doanh nghiÖp lín cña Hµn Quèc ®· rÊt cã ý thøc vËn dông v¨n ho¸ doanh nghiÖp vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh vµ ngîc l¹i v¨n ho¸ doanh nghiÖp l¹i gãp phÇn n©ng c¸c doanh nghiÖp Êy lªn mét tÇm cao míi, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vµ c¶i thiÖn h×nh ¶nh cña c¸c doanh nghiÖp trong m¾t ngêi d©n. §ã chÝnh lµ søc m¹nh cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp nãi chung vµ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña Hµn Quèc nãi riªng lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt, nhÊt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc ®ang ngµy cµng ®îc cñng cè, ph¸t triÓn vµ nhiÒu doanh nghiÖp lín cña Hµn Quèc hiÖn ®ang ®Çu t ë ViÖt Nam. ViÖc lµm ®ã cµng cã ý nghÜa h¬n khi ngêi ta nhËn ra r»ng gi÷a Hµn Quèc vµ ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång vÒ v¨n ho¸ vµ cã thÓ häc hái lÉn nhau ®Ó cïng ph¸t triÓn. §ã lµ lý do t«i chän ®Ò tµi nµy cho luËn v¨n cña m×nh.
Nh ®· nãi, ®©y lµ mét ®Ò tµi kh¸ míi, cha cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ, hÖ thèng vµ ®Æc biÖt lµ cha cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp Hµn Quèc ®îc xuÊt b¶n ë ViÖt Nam nªn môc ®Ých cña luËn v¨n nµy lµ: mong muèn gãp mét phÇn nhá giíi thiÖu ®Õn mäi ngêi mét c¸i nh×n cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp nãi chung vµ v¨n ho¸ doanh nghiÖp Hµn Quèc nãi riªng. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng ®Æc trng v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp lín ë Hµn Quèc, hy väng r»ng luËn v¨n sÏ gãp phÇn gîi më ra mét híng cho viÖc nghiªn cøu v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam .
2. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
Kho¸ luËn nµy tËp trung vµo nghiªn cøu nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c tËp ®oµn ®iÓn h×nh cña Hµn Quèc hiÖn nay. Trªn c¬ së ®ã sÏ liªn hÖ nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam.
Bëi v× v¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ mét lÜnh vùc rÊt réng nªn t«i cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn nghiªn cøu toµn diÖn v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc mµ chØ khoanh vïng trong ph¹m vi c¸c tËp ®oµn lín, ®iÓn h×nh cña Hµn Quèc (thêng ®îc biÕt ®Õn b»ng côm tõ Chaebol). Tuy vËy, ®©y lµ nh÷ng tËp ®oµn ®¹i diÖn cho hÖ thèng doanh nghiÖp Hµn Quèc còng nh ®¹i diÖn cho nÒn kinh tÕ Hµn Quèc, cho nªn còng cã thÓ coi nã lµ ®¹i diÖn cho v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña Hµn Quèc. T×m hiÓu vÒ v¨n hãa cña nh÷ng doanh nghiÖp ®iÓn h×nh ®ã còng chÝnh ®Ó t×m hiÓu vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña toµn bé hÖ thèng doanh nghiÖp Hµn Quèc.
3. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Khãa luËn sö dông kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ tæng hîp tµi liÖu, tham kh¶o mét sè tµi liÖu vµ sè liÖu trªn c¸c s¸ch b¸o cã liªn quan nh»m phôc vô cho ®Ò tµi.
4. KÕt cÊu luËn v¨n
Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, kho¸ luËn ®îc chia lµm 3 ch¬ng.
Ch¬ng I : Lý luËn chung vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp
§Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp
Vai trß cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp
Nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh nªn v¨n hãa doanh nghiÖp vµ ph©n lo¹i v¨n hãa doanh nghiÖp
TÝnh chÊt “m¹nh” “yÕu” cña v¨n hãa doanh nghiÖp
Ch¬ng II : §Æc ®iÓm v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol Hµn Quèc
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c Chaebol
Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol
§Æc ®iÓm v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol Hµn Quèc
NhËn xÐt. Ph¬ng híng c¶i tiÕn v¨n hãa doanh nghiÖp cña c¸c Chaebol Hµn Quèc.
Ch¬ng III . Gîi ý mét sè vÊn ®Ò khi nghiªn cøu v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam
Thùc tr¹ng nghiªn cøu v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay
Mét sè vÊn ®Ò vÒ v¨n hãa doanh nghiÖp ViÖt Nam
Nh÷ng kinh nghiÖm tõ Hµn Quèc vµ ph¬ng híng x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi.
Do h¹n chÕ vÒ mÆt tµi liÖu còng nh h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cña b¶n th©n nªn ch¾c ch¾n luËn v¨n nµy kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« gi¸o còng nh cña c¸c b¹n ®Ó kho¸ luËn ®îc hoµn thiÖn h¬n trë vµ ®Ó nã cã thÓ trë thµnh tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých cho nhiÒu ngêi.
Qua ®©y, t«i xin ®îc bµy tá lßng c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn thÇy gi¸o híng dÉn, ngêi ®· chØ b¶o t«i trong suèt qu¸ tr×nh lµm kho¸ luËn còng nh sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa §«ng Ph¬ng häc ®· gióp t«i hoµn thµnh kho¸ luËn nµy.
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp
§Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp
Kh¸i niÖm “V¨n ho¸ doanh nghiÖp” (기업문화) cßn ®îc gäi díi nhiÒu c¸i tªn kh¸c nhau nh v¨n ho¸ c«ng ty (Corporate culture); v¨n ho¸ tæ chøc (Organizational culture) hay v¨n ho¸ kinh doanh (business culture). Lµ mét lÜnh vùc míi ®îc nghiªn cøu trong vµi thËp kØ trë l¹i ®©y nªn c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cßn rÊt kh¸c nhau; ph¶n ¸nh sù míi mÎ cña vÊn ®Ò; t×nh tr¹ng cha thèng nhÊt vÒ c¸ch tiÕp cËn, mèi quan t©m, ph¹m vi ¶nh hëng vµ vËn dông ngµy cµng réng cña kh¸i niÖm nµy. MÆc dï thuËt ng÷ “V¨n ho¸ doanh nghiÖp” xuÊt hiÖn kh¸ muén, nhng trªn thùc tÕ th× kh¸i niÖm nµy ®· ®îc vËn dông tõ kh¸ sím trong lÜnh vùc qu¶n lý doanh nghiÖp ë c¸c níc ph¬ng T©y.
Trong mét c«ng tr×nh nghiªn cøu ®îc tiÕn hµnh vµo n¨m 1952, Kroeber vµ Kluckholn ®· thèng kª ®îc 164 c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ “v¨n ho¸” vËn dông trong c¸c c«ng ty. Ngµy nay, khi c¸c kh¸i niÖm “v¨n ho¸” vµ “tæ chøc” (hay “doanh nghiÖp”) ®îc kÕt hîp víi nhau ®Ó trë thµnh mét lÜnh vùc nghiªn cøu x¸c ®Þnh, ®Æc thï ®îc gäi díi c¸i tªn “V¨n ho¸ doanh nghiÖp” th× sè lîng c¸c ®Þnh nghÜa vÒ kh¸i niÖm míi nµy cßn nhiÒu h¬n n÷a. Nhng tùu chung l¹i, ta cã thÓ ®a ra mét ®Þnh nghÜa kh¸i qu¸t, ng¾n gän vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp nh sau:
“V¨n ho¸ doanh nghiÖp” (viÕt t¾t lµ VHDN) lµ mét hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ, niÒm tin chñ ®¹o, quy t¾c, thãi quen, nhËn thøc vµ ph¬ng ph¸p t duy… ®îc mäi thµnh viªn cña mét tæ chøc (mét doanh nghiÖp) cïng ®ång thuËn vµ cã ¶nh hëng ë ph¹m vi réng ®Õn c¸ch thøc hµnh ®éng cña toµn bé tæ chøc còng nh cña tõng thµnh viªn”.
§©y còng lµ ®Þnh nghÜa ®îc sö dông phæ biÕn nhÊt hiÖn nay trong c¸c tµi liÖu vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp. Theo ®Þnh nghÜa trªn, VHDN biÓu thÞ sù thèng nhÊt trong nhËn thøc cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong tæ chøc vÒ hÖ thèng nh÷ng gi¸ trÞ chung vµ cã t¸c dông gióp ph©n biÖt gi÷a mét tæ chøc nµy víi c¸c tæ chøc kh¸c. Chóng ®îc mäi thµnh viªn trong tæ chøc chÊp thuËn; cã ¶nh hëng trùc tiÕp hµng ngµy ®Õn hµnh vi vµ viÖc ra quyÕt ®Þnh cña tõng ngêi vµ ®îc híng dÉn cho nh÷ng thµnh viªn míi ®Ó t«n träng vµ lµm theo. ChÝnh v× vËy, chóng cßn ®îc gäi lµ “b¶n s¾c v¨n ho¸ cña mét tæ chøc”, hay lµ “tÝnh c¸ch cña mét doanh nghiÖp”. VHDN cã tÝnh lan truyÒn tõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c, vµ lu truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c trong mét tæ chøc.
1.2. Vai trß cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp
Nh ®· nãi ë trªn, VHDN ®ãng mét vai trß cùc kú quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Trong mét doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp quy m« lín, lµ mét tËp hîp nh÷ng con ngêi kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é v¨n hãa, møc ®é nhËn thøc, quan hÖ x· héi, vïng miÒn ®Þa lý, t tëng v¨n ho¸… ChÝnh sù kh¸c nhau nµy t¹o ra mét m«i trêng lµm viÖc ®a d¹ng vµ phøc t¹p, thËm chÝ cã nh÷ng ®iÒu tr¸i ngîc nhau. Bªn c¹nh ®ã, víi sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ xu híng toµn cÇu ho¸ buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i liªn tôc t×m tßi nh÷ng c¸i míi, s¸ng t¹o vµ thay ®æi cho phï hîp víi thùc tÕ ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp trë thµnh n¬i tËp hîp, ph¸t huy mäi nguån lùc con ngêi; lµ n¬i lµm g¹ch nèi, n¬i cã thÓ t¹o ra lùc ®iÒu tiÕt, t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi tÊt c¶ c¸c yÕu tè chñ quan, kh¸ch quan kh¸c nhau, lµm gia t¨ng nhiÒu lÇn gi¸ trÞ cña tõng nguån lùc con ngêi ®¬n lÎ, nh»m gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng vµ duy tr× mét nÒ nÕp v¨n ho¸ ®Æc thï, ph¸t huy ®îc n¨ng lùc vµ thóc ®Èy sù ®ãng gãp cña toµn thÓ nh©n viªn vµo viÖc ®¹t ®îc c¸c môc tiªu chung cña tæ chøc. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh VHDN lµ tµi s¶n v« h×nh cña mçi doanh nghiÖp. Vai trß quan träng cña nã ®îc biÓu hiÖn mét c¸ch cô thÓ nh sau:
Thø nhÊt, VHDN lµ nh©n tè gióp t¨ng cêng sù ®oµn kÕt trong doanh nghiÖp th«ng qua viÖc coi träng sù ®ång thuËn gi÷a c¸c thµnh viªn. Nh÷ng gi¸ trÞ, niÒm tin, quy t¾c hµnh ®éng, nhËn thøc vµ ph¬ng ph¸p t duy… h×nh thµnh trªn c¬ së sù ®ång thuËn ®ã l¹i quay trë l¹i ¶nh hëng lªn hµnh vi cña c¸c thµnh viªn, ®µo s©u thªm ý thøc “chóng ta lµ mét” trong mäi thµnh viªn cña doanh nghiÖp, kh«ng kÓ cÊp trªn hay cÊp díi vµ do ®ã, nã gãp phÇn lµm gi¶m nh÷ng m©u thuÉn chøa ®ùng trong quan hÖ gi÷a chñ doanh nghiÖp - ngêi lao ®éng, gi÷a cÊp trªn – cÊp díi, gi÷a ngêi lín tuæi - ngêi Ýt tuæi, gi÷a ngêi ë phßng ban nµy víi ngêi ë phßng ban kh¸c…
Thø hai, VHDN lµ c¬ së ®Ó thiÕt lËp nh÷ng chuÈn mùc vÒ hµnh vi cho c¸c thµnh viªn trong tæ chøc, do ®ã nã cã t¸c dông kiÓm so¸t vµ chØ dÉn cho hµnh vi cña c¸c thµnh viªn ®Ó t¹o ra sù ®ång thuËn trong tæ chøc. VHDN cßn gióp doanh nghiÖp ®Ò ra ®îc nh÷ng quy t¾c, ®iÒu lÖ trong chÕ ®é nh©n sù vµ huÊn luyÖn ®µo t¹o nh©n viªn cña m×nh.
Thø ba, VHDN lµ sù cô thÓ ho¸ phong c¸ch kinh doanh cña ngêi l·nh ®¹o doanh nghiÖp. Nã kh«ng chØ cã t¸c dông trong viÖc lµm s¸ng tá c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn cña nhµ doanh nghiÖp vµ t¨ng cêng sù tin cËy cña nh©n viªn ®èi víi ngêi l·nh ®¹o mµ cßn ®a tíi cho chÝnh b¶n th©n nhµ doanh nghiÖp ý chÝ vµ nghÞ lùc ®Ó thùc hiÖn hoµi b·o, íc m¬ cña m×nh.
Thø t, VHDN lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó qu¶ng b¸, n©ng cao h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp trong con m¾t ngêi tiªu dïng. Doanh nghiÖp cµng cã v¨n ho¸ m¹nh th× cµng dÔ thu hót c¶m t×nh cña c¸c ®èi t¸c còng nh cña ngêi tiªu dïng, do ®ã kh¶ n¨ng thµnh c«ng cµng cao. Thùc tÕ cho thÊy, gi÷a s¶n phÈm cña hai doanh nghiÖp kh«ng chªnh nhau l¾m vÒ chÊt lîng, gi¸ c¶ th× ngêi tiªu dïng thêng chän s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nµo mµ hä cã Ên tîng tèt h¬n (vÝ dô nh thÊy cã c¶m t×nh víi th¸i ®é cña nh©n viªn doanh nghiÖp ®ã…). §ã chÝnh lµ søc lan to¶ cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp m×nh. §Æc biÖt, ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cßn non trÎ th× vÊn ®Ò x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp cµng ®îc ®Æt ra cÊp thiÕt, cßn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· cã lÞch sö l©u ®êi th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¶i tiÕn v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña m×nh sao cho phï hîp, thÝch øng ®îc víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh míi.
1.3. Nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ ph©n lo¹i v¨n ho¸ doanh nghiÖp
1.3.1. Nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸ doanh nghiÖp:
VHDN lµ mét kh¸i niÖm rÊt trõu tîng, khã n¾m b¾t, v× thÕ viÖc ®¸nh gi¸ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cña mét tæ chøc ®Ó xem nã t¸c ®éng nh thÕ nµo vµ trªn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo còng lµ mét viÖc lµm rÊt khã.
Muèn gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò nµy th× tríc tiªn cÇn ph¶i hiÓu VHDN ®îc cÊu thµnh tõ nh÷ng yÕu tè nµo. HiÖn nay, ý kiÕn cña c¸c häc gi¶ vÒ vÊn ®Ò nµy cßn cã mét sè ®iÓm cha ®i ®Õn thèng nhÊt song ®a phÇn ®Òu ®ång ý víi quan ®iÓm cña T.J. Peters. ¤ng ®· ®a ra m« h×nh 7S - 7 yÕu tè cÊu thµnh nªn v¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ biÓu diÔn chóng b»ng h×nh vÏ sau:
H×nh vÏ 1.1: M« h×nh 7S – C¸c yÕu tè cÊu thµnh cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp
Theo m« h×nh cña Peters, v¨n ho¸ doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh bëi 7 yÕu tè:
- Shared value (gi¸ trÞ chung): lµ nh÷ng gi¸ trÞ chung bao trïm lªn toµn bé doanh nghiÖp nh: c¸c gi¸ trÞ, niÒm tin chñ ®¹o; gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ môc tiªu c¬ b¶n cña doanh nghiÖp… mµ c¸c thµnh viªn ®ang së h÷u chung. Gi¸ trÞ chung lµ yÕu tè ®Çu tiªn vµ còng lµ yÕu tè quan träng nhÊt, chi phèi ®Õn tÊt c¶ c¸c yÕu tè kh¸c cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp.
- Strategy (chiÕn lîc): víi t c¸ch lµ chiÕn lîc kinh doanh, quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt c¬ b¶n vµ ph¬ng híng l©u dµi cña doanh nghiÖp. YÕu tè “chiÕn lîc” bao gåm c¸ch thøc ph©n bæ nh÷ng nguån lùc c¬ b¶n nh»m thùc hiÖn môc tiªu, kÕ ho¹ch l©u dµi cña doanh nghiÖp. YÕu tè “chiÕn lîc” cung cÊp ph¬ng híng l©u dµi trong viÖc vËn hµnh doanh nghiÖp vµ nã cã ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn c¸c yÕu tè kh¸c.
- Structure (c¬ cÊu): c¬ cÊu ®îc xem lµ “c¸i sên” ®Ó thi hµnh chiÕn lîc. Nã bao gåm nh÷ng yÕu tè chÝnh thøc chi phèi vai trß cña tõng thµnh viªn còng nh quan hÖ t¬ng hç gi÷a c¸c thµnh viªn. VÝ dô nh: c¬ cÊu tæ chøc vµ sù s¾p ®Æt chøc vô; ph¬ng ch©m vµ quan hÖ quyÒn h¹n v.v… Theo ®ã, c¬ cÊu tæ chøc cïng víi hÖ thèng qu¶n lý (system) sÏ ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn hµnh vi vµ c«ng viÖc hµng ngµy cña c¸c thµnh viªn trong tæ chøc.
- System (hÖ thèng qu¶n lý): lµ mét yÕu tè quan träng cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp. HÖ thèng qu¶n lý bao gåm tÊt c¶ c¸c hÖ thèng nh chÕ ®é vµ thñ tôc qu¶n lý… Nã t¹o thµnh “bé khung” cho viÖc vËn hµnh hµng ngµy vµ ra quyÕt ®Þnh nghÞ sù trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. Theo ®ã, hÖ thèng qu¶n lý bao gåm chÕ ®é vµ thñ tôc qu¶n lý thuéc tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh doanh nh thñ tôc kiÓm tra, qu¶n lý; hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh kÕt qu¶; hÖ thèng thiÕt lËp môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh; hÖ thèng th«ng tin kinh doanh vµ ra quyÕt ®Þnh nghÞ sù; chÕ ®é khen thëng vµ båi thêng… sao cho phï hîp víi môc tiªu chiÕn lîc l©u dµi vµ nhÊt qu¸n víi gi¸ trÞ c¬ b¶n cña doanh nghiÖp.
- Staff (nh©n viªn): VHDN vÒ c¬ b¶n ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c thµnh viªn (hay c¸c nh©n viªn) cña tæ chøc. V× thÕ nh©n viªn cña mét tæ chøc còng ®îc xem lµ yÕu tè cÊu thµnh cña VHDN. §Ò cËp tíi nh©n viªn víi t c¸ch lµ mét yªu tè cña VHDN tøc lµ ®Ò cËp ®Õn n¨ng lùc, tr×nh ®é chuyªn m«n; c¸c gi¸ trÞ, niÒm tin, nhu cÇu, ®éng c¬, tr×nh ®é nhËn thøc, th¸i ®é vµ cung c¸ch hµnh ®éng cña hä… Nh÷ng ®iÒu ®ã l¹i chÞu ¶nh hëng cña gi¸ trÞ c¬ b¶n còng nh cña chiÕn lîc kinh doanh mµ doanh nghiÖp híng tíi.
- Skill (kü thuËt): nãi ®Õn kü thuËt lµ ta h×nh dung ngay ®Õn hÖ thèng m¸y mãc, trang thiÕt bÞ, m¸y vi tÝnh cïng víi phÇn cøng, phÇn mÒm ®Ó xö lÝ th«ng tin v.v…Song kü thuËt víi t c¸ch lµ mét yÕu tè cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp th× kh«ng chØ cã thÕ. Kü thuËt ë ®©y cßn bao gåm kü n¨ng, nghÖ thuËt, ph¬ng ph¸p qu¶n lý ®îc ¸p dông trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: qu¶n lý môc tiªu, qu¶n lý ng©n s¸ch, qu¶n lý m©u thuÉn, qu¶n lý thay ®æi…
- Style (hay leadership style - phong c¸ch l·nh ®¹o): yÕu tè cuèi cïng cÊu thµnh nªn VHDN chÝnh lµ phong c¸ch l·nh ®¹o, qu¶n lý tæ chøc mét c¸ch toµn diÖn ®Ó lµm sao l«i kÐo ®îc nh©n viªn. §©y lµ mét yÕ
