Xác định tuổi người Việt qua sự phát triển của bộ răng vĩnh viễn giai đoạn 6-24 tuổi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 1 XÁC ĐỊNH TUỔI NGƯỜI VIỆT QUA SỰ PHÁT TRIỂN CỦA BỘ RĂNG VĨNH VIỄN GIAI ĐOẠN 6-24 TUỔI Nguyễn Thị Bích Lý*, Lê Đức Lánh* TÓM TẮT Mục tiêu: Nghiên cứu được thực hiện nhằm đưa ra số liệu tham khảo của người Việt về sự phát triển của răng vĩnh viễn nhằm ứng dụng trong công tác điều trị, pháp y, nhân chủng học và nghiên cứu bao gồm: khảo sát sự phù hợp của phương pháp Demirjian và Willem định tuổi dựa vào 7 răng vĩnh viễn hàm dưới khi áp dụng cho nhóm trẻ em Việt nam và thiết lập cách tính tuổi dựa trên các giai đoạn phát triển của răng khôn. Phương pháp nghiên cứu: Phim toàn cảnh của 2547 trẻ em miền nam Việt Nam từ 6-14 tuổi (nam 822 và nữ 1725) được dùng để tính tuổi răng theo phương pháp Demirjian và Willem dựa trên 7 răng vĩnh viễn hàm dưới và xác định các giai đoạn phát triển của các răng khôn. Kết quả: Nghiên cứu cho thấy cả hai phương pháp Demirjian và Willem đều đánh giá cao về tuổi, tuổi răng thì khác biệt có ý nghĩa thống kê so với tuổi thật trong toàn bộ mẫu nghiên cứu và trong từng nhóm tuổi, không có sự khác biệt có ý nghĩa về tuổi răng giữa 2 giới. Các tiêu chuẩn về định tuổi răng của Demirjian có thể không phù hợp với trẻ Việt Nam. Do đó, cần có các tiêu chuẩn để định tuổi răng cho dân tộc này. Kết luận: Nghiên cứu cho phép xác định được tuổi của người Việt thông qua các giai đoạn phát triển của răng khôn tùy thuộc số lượng và vị trí của răng. Khả năng của 1 cá thể lớn hơn 18 tuổi được tính trong trường hợp răng khôn phát triển hoàn toàn. Từ khóa: Tuổi răng, tuổi thật, ước lượng tuổi, phương pháp Demirjian, các giai đoạn phát triển của răng vĩnh viễn. ABSTRACT AGE ESTIMATION IN 6-24 YEAR OLD VIETNAMESE CHILDREN USING DEVELOPMENT OF PERMANENT TEETH Nguyen Thi Bich Ly, Le Duc Lanh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 1 - 12 Objective: The purpose of the present study was to provide data on development of the permanent teeth to serve as reference norms in clinical dentistry, forensic dentistry, anthropology, and research: to evaluate the applicability of Demirjian and Willem’method for dental age estimation in Vietnam children and to reconstruct the chronological age based on the dental developmental stages of third molars. Methods: Panoramic radiographs of 2547 healthy, Vietnamese children aged from 6-to 14 were examined, dental ages were estimated by means of the Demirjian and Willem’method based on development stages of seven left mandibular permanent teeth and third-molars developmental stages were evaluated based on Demirjian’s classification. Results: The Demirjian and Willem’s method overestimated the age, a statistically significant difference was found between chronological age and dental age. No statistically significant differences between dental age of girls and boys were observed; so, the standards of dental age described by Demirjian may not be suitable for Vietnamese * Khoa RHM, Đại học Y Dược TP.HCM Tác giả liên lạc: TS Nguyễn Thị Bích Lý ĐT: 0903173673 Email: bichly46@yahoo.com Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 2 children and may need their own specific standard for an accurate estimation of age. Conclusion: This investigation revealed that the chronological age of a Vietnamese individual may be estimated based on regression formulas from the developmental stages of third molars upon the location and number of wisdom teeth. Probabilities for an individual to be older than 18 years were also calculated in case of fully developed third molars. Keywords: Dental age, chronological age, age estimation, Demirjian’ method, development stages of permanent teeth. ĐẶT VẤN ĐỀ Ước lượng tuổi là một vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến nhiều lãnh vực trong cuộc sống bao gồm cả trong luật pháp lẫn y học. Mặc dù có nhiều phương pháp khác nhau dùng để xác định tuổi sinh học, định tuổi dựa vào răng vẫn là một phương pháp có giá trị. Đã có rất nhiều nghiên cứu trên thế giới về định tuổi dựa vào răng, phần lớn các nghiên cứu đều sử dụng phương pháp Dermirjian nhưng kết quả của các nghiên cứu không thống nhất với nhau về giá trị áp dụng của tiêu chuẩn Demirjian cho các dân tộc ở vị trí địa lý khác nhau(2,9); từ đó nảy sinh nhu cầu thiết lập những bảng tiêu chuẩn về phát triển răng riêng cho từng dân tộc(3); ngoài ra, cũng có những đề nghị thay đổi từ phương pháp nguyên thủy để trở nên đơn giản hơn và có thể áp dụng được cho cả răng khôn(5). Tại Việt Nam, chưa có một nghiên cứu nào về mối liên hệ giữa tuổi và quá trình phát triển của các răng vĩnh viễn, từ đó tìm cách xác định tuổi của một cá thể dựa vào sự phát triển này. Từ yêu cầu về lý luận và thực tiễn trên, đề tài “Xác định tuổi người Việt qua sự phát triển của bộ răng vĩnh viễn giai đoạn 6-24 tuổi” được thực hiện với các mục tiêu sau: Đối với các răng vĩnh viễn hàm dưới 1- Xác định các giai đoạn phát triển của bảy răng vĩnh viễn hàm dưới bên trái trên phim X quang toàn cảnh ở nhóm trẻ em Việt Nam từ 6- 14 tuổi; ước lượng tuổi răng theo 2 phương pháp Demirjian và Willem. 2- Đánh giá sự phù hợp của việc áp dụng các tiêu chuẩn Demirjian và Willem trong ước lượng tuổi răng trên trẻ em Việt Nam. 3- Xây dựng phương trình hồi quy đa biến để định tuổi cho mẫu trẻ em Việt Nam dựa theo sự phát triển của bảy răng vĩnh viễn hàm dưới. Đối với các răng khôn 1- Xác định tuổi trung bình của các giai đoạn phát triển của các răng khôn theo giới và vị trí trên phim X quang toàn cảnh ở nhóm người Việt từ 8-24 tuổi. 2- Xây dựng phương trình hồi quy dự đoán tuổi theo sự phát triển của răng khôn theo giới và vị trí của răng khôn. 3- Đánh giá khả năng dự đoán đúng các mốc tuổi 14, 16 và 18 của một thanh thiếu niên Việt Nam dựa theo khảo sát sự phát triển của răng khôn trên phim toàn cảnh. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Mẫu nghiên cứu Mẫu nghiên cứu gồm 2547 phim toàn cảnh của các cá thể người Việt từ 6 đến 24 tuổi (822 nam và 1725 nữ), được thu thập trong khoảng thời gian từ 1998-2010, các phim này được chọn theo kỹ thuật chọn mẫu thuận tiện từ các nguồn lưu trữ sau: - Hồ sơ nghiên cứu của những cá thể tình nguyện tham gia trong một nghiên cứu tiến cứu từ 1996-2015 về sự phát triển của hệ thống sọ- mặt-cung răng tại Khoa Răng Hàm Mặt - Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. - Hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân đến khám và điều trị răng miệng tại Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược, Thành phố Hồ Chí Minh, một số cơ sở điều trị Nha khoa tại Thành phố Hồ Chí Minh. Các phim được chọn trong nghiên cứu phải thỏa các yêu cầu sau: cá thể được chụp phim là người Việt Nam, dân tộc Việt (Kinh). Có đầy đủ Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 3 PP Demirjan PP Willem Định gđ phát triển của 7 răng Chuyển từ gđ phát triển sang điểm số Điểm số trưởng thành Chuyển từ giai đoạn phát triển sang điểm tuổi thông tin cá nhân có giá trị gồm: tên họ, giới tính, ngày tháng năm sinh, ngày chụp phim. Hình ảnh trên phim có giá trị khảo sát, phim không bị biến dạng hay hư hỏng làm ảnh hưởng đến việc quan sát các chi tiết trên phim. Các răng khảo sát không có bất thường về hình dạng và vị trí, không có tổn thương sâu răng lớn ảnh hưởng đến việc đánh giá. Chưa có nhổ răng vĩnh viễn hàm dưới nào hay răng khôn. Không có tiền sử bệnh lý hay có những phẫu thuật tại vùng lân cận làm ảnh hưởng đến sự hiện diện và phát triển của răng. Mẫu này sau đó được phân thành hai mẫu nhỏ: - Mẫu 1 gồm 1520 phim toàn cảnh của các cá thể từ 6-14 tuổi (531 nam và 989 nữ). - Mẫu 2 gồm 2361 phim toàn cảnh của các cá thể từ 8-24 tuổi (762 nam và 1599 nữ). Như vậy, giữa 2 mẫu có sự trùng nhau của các cá thể từ 8 đến 14 tuổi. Phương pháp nghiên cứu Đây là một nghiên cứu được thực hiện với thiết kế cắt ngang mô tả. Mã hóa phim sau đó đọc phim trong phòng tối với hộp đọc phim tiêu chuẩn để tránh ảnh hưởng từ các độ sáng khác nhau lên kết quả đánh giá. Quan sát tổng thể mỗi phim toàn cảnh, xác định hình ảnh về sự phát triển của bảy răng vĩnh viễn hàm dưới bên trái và các răng khôn. So sánh các hình ảnh này với các hình ảnh chuẩn trong phân loại các giai đoạn hình thành răng của Demirjian 1973 để tìm ra sự tương đồng nhất giữa hình ảnh trên phim với các giai đoạn được mô tả trong phân loại, mỗi răng sẽ được định một giá trị thích hợp tượng trưng cho giai đoạn phát triển. Từ giai đoạn phát triển răng sẽ chuyển đổi thành điểm số trưởng thành rồi chuyển sang tuổi răng theo phương pháp Demirjian hay chuyển đổi trực tiếp sang tuổi theo phương pháp Willem. Đối với định tuổi dựa vào bảy răng vĩnh viễn hàm dưới Các đặc điểm khảo sát gồm: - Tuổi răng đánh giá theo hai phương pháp Demirjian và Willem. - Sự khác biệt về tuổi răng giữa nam và nữ. - Sự khác biệt về tuổi răng đánh giá theo hai phương pháp Demirjian và Willem. Hình 1: Mô tả thang đánh giá của Demirjian 1973. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 4 Định gđ phát triển của 4 răng khôn Tuổi TB của từng gđ phát triển So sánh theo giới So sánh theo vị trí Xây dựng phương trình hồi quy Định khả năng dự đoán các mốc tuổi Giai đoạn A Tuổi hình thành Tỉ lệ thiếu răng khôn Khả năng của răng khôn trong pháp y Sơ đồ 1: Sơ đồ minh họa việc định tuổi dựa vào 7 răng vĩnh viễn hàm dưới. - Sự khác biệt giữa tuổi thật và tuổi răng đánh giá theo hai phương pháp Demirjian và Willem, xác định sự phù hợp của hai phương pháp định tuổi Demirjian và Willem cho mẫu trẻ em Việt nam, nếu không phù hợp sẽ xây dựng phương trình hồi quy riêng biệt theo giới để định tuổi riêng cho mẫu trẻ em Việt Nam. Đối với định tuổi dựa vào răng khôn Các đặc điểm khảo sát gồm: Tuổi trung bình của các giai đoạn phát triển của từng răng khôn riêng biệt theo giới. Sự khác biệt về tuổi trung bình của từng giai đoạn phát triển của răng khôn giữa nam và nữ, giữa răng khôn hàm trên và hàm dưới, giữa răng khôn bên phải và bên trái. Tuổi bắt đầu hình thành răng khôn. Tỉ lệ thiếu răng khôn bẩm sinh ở các cá thể lớn hơn 14 tuổi để loại trừ những trường hợp răng khôn chưa phát triển. Thiết lập phương trình hồi quy riêng biệt cho từng giới dùng để dự đoán tuổi theo sự phát triển của răng khôn. Khả năng của răng khôn trong việc dự đoán các mốc tuổi 14, 16 và đặc biệt là 18. Sơ đồ 2: Sơ đồ minh họa việc định tuổi dựa vào răng khôn. Xử lý số liệu Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 5 Nhập và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS. Các kết quả được trình bày dưới dạng bảng, biểu. KẾT QUẢ Định tuổi dựa vào bảy răng vĩnh viễn hàm dưới Định tuổi theo phương pháp Demirjian Trung bình tuổi răng ở nam cao hơn so với nữ trong toàn bộ mẫu cũng như trong từng nhóm tuổi, tuy nhiên sự khác biệt là không có ý nghĩa thống kê chỉ trừ ở độ tuổi 10-10,99; 11- 11,99 và 13-14. Tuổi răng thì khác biệt có ý nghĩa thống kê so với tuổi thật trong toàn bộ mẫu nghiên cứu và trong từng nhóm tuổi với trung bình khác biệt giữa tuổi răng và tuổi thật ở nam là 2,47 năm và nữ là 2,22 năm, trong đó chủ yếu là có sự đánh giá cao hơn về tuổi răng. Bảng 1: Trung bình và độ lệch chuẩn của tuổi thật, tuổi răng, khác biệt giữa tuổi thật và tuổi răng ở mỗi nhóm tuổi. Nhóm tuổi Giới TB ±ĐLC p2 (SS TT và TR) Tuổi thật Tuổi răng theo pp Demirjian p1 (ss nam và nữ) TB khác biệt TR và TT Mẫu chung Nam 10,64±2,00 13,12±3,02 0,174 2,47±1,53 *** Nữ 10,67±2,03 12,89±2,98 2,22±1,45 *** Toàn thể 10,67±2.01 12,98±2,99 2,31±1,49 *** 6-6,99 tuổi Nam 6,70±0,17 8,46±0,82 0,154 1,76±0,93 *** Nữ 6,64±0,26 7,87±0,35 1,23±0,43 *** 7-7,99 tuổi Nam 7,50±0,25 8,65±0,80 0,970 1,15±0,77 *** Nữ 7,60±0,27 8,44±0,85 0,84±0,85 *** 8-8,99 tuổi Nam 8,44±0,25 9,56±1,38 0,693 1,12±1,38 *** Nữ 8,49±0,28 9,31±1,35 0,82±1,29 *** 9-9,99 tuổi Nam 9,51±0,25 11,35±1,67 0,160 1,84±1,60 *** Nữ 9,45±0,28 11,27±1,88 1,81±1,78 *** 10-10,99 tuổi Nam 10,51±0,30 13,66±1,94 0,042* 3,15±1,86 *** Nữ 10,51±0,28 13,32±1,61 2,80±1,57 *** 11-11,99 tuổi Nam 11,49±0,23 14,99±1,41 0,000*** 3,49±1,38 *** Nữ 11,49±0,28 14,80±1,01 3,30±0,97 *** 12-12,99 tuổi Nam 12,47±0,29 15,84±0,41 0,005 3,36±0,48 *** Nữ 12,53±0,27 15,39±0,82 2,85±0,78 *** 13-14 tuổi Nam 13,45±0,27 15,88±0,45 0,003** 2,43±0,49 *** Nữ 13,47±0,27 15,71±0,54 2,24±0,59 *** p1: t-test cho hai mẫu độc lập, p2: t-test bắt cặp. Định tuổi theo phương phápWillem Trung bình tuổi răng ở nam cao hơn so với nữ trong toàn bộ mẫu cũng như trong từng nhóm tuổi, tuy nhiên sự khác biệt là không có ý nghĩa thống kê chỉ trừ ở độ tuổi 9-9,99; 11-11,99. Tuổi răng thì khác biệt có ý nghĩa thống kê so với tuổi thật trong toàn bộ mẫu và trong từng nhóm tuổi với trung bình khác biệt giữa tuổi răng và tuổi thật ở nam là 1,40 năm và nữ là 1,21 năm. Bảng 2: Trung bình và độ lệch chuẩn của tuổi thật và tuổi răng, khác biệt giữa tuổi thật và tuổi răng ở mỗi nhóm tuổi. Nhóm tuổi Giới TB ±ĐLC p2 (SS TT và TR) Tuổi thật Tuổi răng p1 (ss nam và nữ) TB khác biệt TR và TT Mẫu chung Nam 10,63±2,02 12,05±2,68 0,354 1,40±1,26 *** Nữ 10,67±2,03 11,90±2,78 1,21±1,29 *** Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 6 Nhóm tuổi Giới TB ±ĐLC p2 (SS TT và TR) Tuổi thật Tuổi răng p1 (ss nam và nữ) TB khác biệt TR và TT Toàn thể 10,67±2.01 11,96±2,75 1,28±1,28 *** 6-6,99 tuổi Nam 6,70±0,17 8,30±0,61 0,974 1,60±0,71 *** Nữ 6,64±0,26 7,53±0,45 0,88±0,50 *** 7-7,99 tuổi Nam 7,50±0,25 8,51±0,59 0,658 1,01±0,56 *** Nữ 7,60±0,27 8,10±0,70 0,50±0,71 *** 8-8,99 tuổi Nam 8,44±0,25 9,14±0,87 0,222 0,69±0,87 *** Nữ 8,49±0,28 8,76±1,01 0,26±0,97 *** 9-9,99 tuổi Nam 9,51±0,25 10,30±1,11 0,015* 0,79±1,05 *** Nữ 9,45±0,28 10,18±1,38 0,73±1,28 *** 10-10,99 tuổi Nam 10,51±0,30 11,85±1,35 0,524 1,33±1,28 *** Nữ 10,51±0,28 11,74±1,40 1,23±1,36 *** 11-11,99 tuổi Nam 11,49±0,23 13,19±1,56 0,003* 1,69±1,54 *** Nữ 11,49±0,28 13,29±1,27 1,79±1,22 *** 12-12,99 tuổi Nam 12,47±0,29 14,61±1,23 0,362 2,14±1,20 *** Nữ 12,53±0,27 14,33±1,34 1,80±1,27 *** 13-14 tuổi Nam 13,45±0,27 15,11±1,23 0,250 1,66±1,20 *** Nữ 13,47±0,27 15,03±1,13 1,56±1,14 *** p1: t-test cho hai mẫu độc lập, p2: t-test bắt cặp. Xây dựng phương trình hồi quy để định tuổi răng. Dựa theo biểu đồ đám mây phân tán đại diện cho các giá trị điểm số trưởng thành trong tương quan với tuổi thật, mô hình hồi quy chọn lựa có thể sẽ theo quy luật của phương trình bậc nhất, bậc hai hay bậc ba. Do phương trình bậc ba có giá trị r2 cao nhất nên được chọn để xây dựng nên hàm số định tuổi từ điểm số trưởng thành, phương trình định tuổi cho mỗi giới như sau: Nam y= -214, 55 + 8,366x - 0,105 x2 + 0,0004x3 Nữ y= -335,94 + 12,825x- 0,159 x2 + 0,0006x3 Trong đó y là tuổi dự đoán, x là điểm số trưởng thành tính từ sự phát triển của bảy răng vĩnh viễn hàm dưới. Phương trình này có giá trị r2 là 0, 813 cho mẫu nam và 0,80 cho mẫu nữ. Định tuổi dựa vào răng khôn Bắt đầu hình thành và thiếu răng khôn Tuổi trung bình của giai đoạn bắt đầu hình thành mầm răng khôn tương tự nhau cho nam và nữ cũng như giữa hai bên phải-trái, giữa hai hàm trên-dưới và thay đổi từ 8-13,40 tuổi. Tỉ lệ thiếu răng khôn ở hàm trên cao hơn so với hàm dưới, không có sự khác biệt giữa hai bên; còn nếu xét tương quan với giới thì tỉ lệ này ở nam cao hơn so với nữ. Tỉ lệ thiếu răng khôn thay đổi từ 2,2% đến 7,9%, tùy thuộc vào giới và vị trí của răng khôn trong đó tỉ lệ thiếu ít nhất 1 răng khôn là 13,4% ở nam và 11% ở nữ. Định tuổi dựa vào răng khôn theo giới và vị trí răng khôn Tuổi trung bình của từng giai đoạn phát triển của răng khôn hàm trên và hàm dưới ở nữ cao hơn ở nam, tuy nhiên sự khác biệt chỉ có ý nghĩa thống kê ở một vài giai đoạn. Bảng 3: Độ tuổi trung bình từng giai đoạn phát triển của răng khôn hàm trên. Giai đoạn phát triển Răng 1.8 Răng 2.8 Nam Nữ p Nam Nữ p A 9,85±1,14 9,76±1,15 0,844 9,85±1,23 9,70±1,07 0,679 B 10,16±1,39 10,10±1,15 0,316 9,95±1,26 10,18±1,40 0,465 C 11,01±0,86 11,28±1,42 0,014* 11,42±1,76 11,34±1,55 0,965 D 12,82±1,66 12,80±1,76 0,313 12,65±1,42 12,74±1,65 0,083 E 14,56±1,74 15,06±1,93 0,243 14,71±1,81 15,21±2,08 0,124 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 7 Giai đoạn phát triển Răng 1.8 Răng 2.8 Nam Nữ p Nam Nữ p F 16,38±1,64 17,10±1,91 0,072 16,78±2,17 16,83±1,80 0,887 G 17,45±1,88 18,47±2,17 0,140 17,35±1,67 18,49±2,29 0,020* H 20,12±1,92 20,91±1,80 0,408 20,18±1,89 20,84±1,83 0,626 Bảng 4: Độ tuổi TB từng giai đoạn phát triển của răng khôn dưới. Giai đoạn phát triển Răng 3.8 Răng 4.8 Nam Nữ p Nam Nữ p A 9,60±1,19 9,53±1,13 0,950 9,88±1,18 9,55±1,08 0,706 B 10,49±1,27 10,29±1,32 0,428 10,22±1,24 10,28±1,27 0,920 C 11,27±1,41 11,39±1,54 0,875 11,43±1,40 11,45±1,52 0,708 D 12,82±1,42 12,88±1,64 0,072 12,67±1,25 12,82±1,60 0,012* E 14,77±1,74 15,21±1,97 0,142 14,66±1,69 15,09±1,90 0,265 F 16,22±1,55 16,95±1,99 0,043* 16,04±1,36 16,84±2,10 0,004* G 17,40±1,35 18,20±1,95 0,007** 17,39±1,54 18,22±2,00 0,013* H 20,11±2,01 20,94±1,82 0,263 20,11±1,99 20,96±1,81 0,355 Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tuổi trung bình của từng giai đoạn phát triển giữa răng khôn bên phải và bên trái, giữa răng khôn hàm trên và hàm dưới ở cả hai giới, sự khác biệt nếu có chỉ là ngẫu nhiên và không có xu hướng nổi trội hơn ở bên nào hay hàm nào. Xây dựng phương trình hồi quy định tuổi theo sự phát triển của răng khôn Phân tích hồi quy đa biến cho ra nhiều công thức định tuổi, những công thức hồi quy này thay đổi theo giới, số lượng và vị trí của răng. Bảng 5: Phương trình hồi quy dự đoán tuổi dựa vào giới, số lượng và vị trí của răng khôn. Nam Phương trình hồi quy r2 Sai số chuẩn 4 răng khôn 6,087 + 0,276 (R18) + 0,503 (R28) + 0,333 (R38) + 0,634 (R48) 0,823 1,548 Răng khôn trên P 6,201 + 1,688 (R18) 0,791 1,677 Răng khôn trên T 6,095 + 1,709 (R28) 0,793 1,666 Răng khôn dưới T 6,538 + 1,636 (R38) 0,799 1,641 Răng khôn dưới P 6,480 + 1,634 (R48) 0,804 1,622 Răng khôn trên 6,064 + 0,779 (R18) + 0,937 (R28) 0,800 1,642 Răng khôn dưới 6,446 + 0,660 (R38) + 0,986 (R48) 0,808 1,607 Răng khôn trái 6,111 + 0,818 (R28) + 0,897 (R38) 0,818 1,564 Răng khôn phải 6,158 + 0,727 (R18) + 0,971 (R48) 0,819 1,562 Nữ Phương trình hồi quy r2 Sai số chuẩn 4 răng khôn 5,633+0,707(R18)+0,131(R28)+0,504(R38)+0,540(R48) 0,827 1,678 Răng khôn trên P 5,792 + 1,850 (R18) 0,800 1,802 Răng khôn trên T 5,790 + 1,845 (R28) 0,794 1,826 Răng khôn dưới T 6,020+ 1,811 (R38) 0,804 1,781 Răng khôn dưới P 6,000 + 1,808 (R48) 0,806 1,775 Răng khôn trên 5,710 + 1,110 (R18) + 0,754 (R28) 0,804 1,781 Răng khôn dưới 5,932 + 0,866 (R38) + 0,958 (R48) 0,812 1,787 Răng khôn trái 5,697 + 0,827 (R28) + 1,043 (R38) 0,819 1,713 Răng khôn phải 5,657 + 0,886 (R18) + 0,990 (R48) 0,824 1,688 Khả năng dự đoán các mốc tuổi theo sự phát triển của răng khôn Khả năng dự đoán các mốc tuổi của một cá thể thay đổi tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển của răng khôn. Bảng 6: Khả năng dự đoán các cá thể dưới mốc tuổi Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 8 14,16,18 dựa vào sự phát triển của răng khôn. Giai đoạn Răng Nam Nữ 14 16 18 14 16 18 A 18 28 38 48 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100 100% 100% 100% 100% B 18 28 38 48 98,2% 10