Xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ - Những vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển

MỤC LỤC Phần mở đầu...................................................................................................3 Chơng I: Thị trường Hoa Kỳ và sự cần thiết phải nghiên cứu thị trường Hoa Kỳ............................................................................................................4 I. Lý luận chung về thị trờng.........................................................................4 1. Khái niện thị trờng.....................................................................................4 1.1.Thị trờng là gì..........................................................................................4 1.2. Các nhân tố của thị trờng.......................................................................4 2. Thị trờng xuất khẩu..................................................................................5 2.1. Khái niệm................................................................................................5 2.2. Các nhân tố ảnh hởng đến thị trờng xuất khẩu....................................5 3. Vai trò và chức năng của thị trờng xuất khẩu...........................................7 II. Một số đặc điểm của thị trờng Hoa Kỳ..................................................9 1. Sơ lợc về Hoa Kỳ....................................................................................9 Một số nét khái quát...........................................................................9 Hệ thống chính trị...............................................................................9 Cơ chế hoạch định chính sách thơng mại..........................................9 1.4. Một số nét lớn về kinh tế.....................................................................10 2. Luật lệ thơng mại Hoa Kỳ.......................................................................11 2.1. Luật thuế chống trợ giá...........................................................................11 2.2. Luật thuế chống phá giá.........................................................................12 3. Những quy định khi nhập khẩu vào Hoa Kỳ.............................................13 4. Một số hội chợ đáng chú ý tại Hoa Kỳ.....................................................13 III. Sự cần thiết phải nghiên cứu thị trờng Hoa Kỳ......................................15 Chơng II: Thực trạng xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào Hoa Kỳ trong những năm gần đây..........................................................................16 I.Tổng quan về quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ...............................................16 II. Cơ hội và thách thức với Việt Nam khi xuất khẩu hàng hoá vào Hoa Kỳ.................................................................................................................16 Thuận lợi.............................................................................................17 2. Khó khăn và thách thức........................................................................19 III. Xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trờng Hoa Kỳ trong những năm vừa qua..........................................................................................20 IV. Những hạn chế của xuất khẩu hàng hoá Việt Nam sang thị trờng Hoa Kỳ........................................................................................................23 Chơng III: Những giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trờng Hoa Kỳ......................................................................26 I. Giải pháp chung........................................................................................26 Về phía nhà nớc................................................................................26 Về phía doanh nghiệp........................................................................29 II. Giải pháp cụ thể cho một số mặt hàng.....................................................32 Hàng dệt may.....................................................................................32 Hàng giày dép....................................................................................33 Nhóm hàng thuỷ sản..........................................................................34 Hàng nông sản...................................................................................35 Đồ gỗ.................................................................................................35 Phần kết luận..............................................................................................37 Danh mục tài liệu tham khảo....................................................................39 PHẦN MỞ ĐẦU Xuất khẩu hàng hoá là một hoạt động quan trọng trong thơng mại quốc tế không những đem lại nguồn ngoại tệ phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá của nớc ta mà còn là một trong những hoạt động tất yếu của quá trình quốc tế hoá, hội nhập khu vực và thế giới. Đối với Việt Nam hoạt động xuất khẩu diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực nhiều thị trờng. Một thị trờng mà hiện nay đợc coi là nóng bỏng đối với xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam đó là thị trờng Hoa Kỳ. Do hiệu lực của hiệp định thơng mại Việt – Mỹ xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trờng Mỹ liên tục tăng, cùng với sự gia tăng đó chúng ta gặp phải rất nhiều vấn đề trong những quy định của luật lệ thơng mại Mỹ điển hình nhất là luật chống phá giá. Nhng thị trờng Mỹ là thị trờng lớn còn rất nhiều tiềm năng thuận lợi để các doanh nghiệp nớc ta kinh doanh. Xuất phát từ những điều đó, em quyết định chọn đề tài: “Xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào thị trờng Hoa Kỳ - Những vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển” với mong muốn tìm hiểu kỹ thêm về xuất khẩu hàng hoá Việt Nam vào Hoa Kỳ đồng thời trong phạm vi hiểu biết của mình đề xuất một số kiến nghị góp phần tăng xuất khẩu vào thị trờng này. Do thời gian có hạn nên trong đề tài này em chỉ nghiên cứu một số vấn đề nhỏ về thị trờng Hoa Kỳ nh luật lệ thơng mại, quy định khi nhập khẩu vào Hoa Kỳ, thực trạng xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vào Hoa Kỳ năm 2003 và nêu lên những giải pháp cơ bản nhất từ phía nhà nớc và từ phía các doanh nghiệp nhằm tăng xuất khẩu hàng hoá vào thị trờng Hoa Kỳ. Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo Th.S Nguyễn Quang Huy đã giúp đỡ em hoàn thành đề tài này. CHƠNG I: THỊ TRỜNG HOA KỲ VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI NGHIÊN CỨU THỊ TRỜNG HOA KỲ. I. Lý luận chung về thị trờng: 1. Khái niệm thị trờng: . Thị trờng là gì: Thị trờng là một phạm trù kinh tế hàng hoá, thị trờng đợc nhiều nhà kinh tế định nghĩa khác nhau. Có ngời coi thị trờng là cái chợ nơi diễn ra các hoạt động mua bán hàng hoá. Hội quản trị Hoa Kỳ coi: “thị trờng là tổng hợp các các lực lợng và các điều kiện, trong đó ngời mua và ngời bán thực hiện các hoạt động nhằm chuyển hàng hoá từ ngời bán sang ngời mua”. Có nhà kinh tế lại quan niệm “thị trờng là lĩnh vực trao đổi mà ở đó ngời mua và ngời bán cạnh tranh với nhau để xác định giá cả hàng hoá và dịch vụ” hay đơn giản hơn thị trờng là tổng hợp các số cộng của ngời bán và ngời mua về một loại sản phẩm hàng hoá hay dịch vụ. Gần đây có nhà kinh tế lại định nghĩa “thị trờng là nơi mua bán hàng hoá, là một quá trình trong đó ngời mua và ngời bán một thứ hàng hoá nào đó tác động qua lại nhau để xác định giá cả, số lợng hàng hoá, là nơi diễn ra các hoạt động mua bán bằng tiền trong một không gian và thời gian nhất định”. 1.2. Các nhân tố của thị trờng: Thị trờng giải quyết các vấn đề cơ bản đó là: sản xuất cái gì, sản xuất nh thế nào, sản xuất cho ai. Sản xuất cái gì: Cần phải nghiên cứu kỹ về thị trờng vì nhu cầu hàng hoá của thị trờng rất phong phú và đa dạng và mỗi chủng laọi hàng có rất nhiều nhà sản xuất cùng tham gia kinh doanh. Tuy nhiên không phải nhu cầu nào cũng đợc ủng hộ bởi khả năng thanh toán vì vậy cần lựa chọn một đoạn thị trờng nhất định từ đó có kế hoạch sản xuất đáp ứng nhu cầu đó. Sản xuất nh thế nào, đây là vấn đề quan trọng vì có nhiều nhà sản xuất có đủ khả năng sản xuất những sản phẩm giống hệt nhau tuy nhiên cần quan tâm là họ sản xuất hàng hoá đó bằng cách gì để tạo ra những sản phẩm chất lợng tốt nhất với giá thành rẻ nhất từ đó sẽ tạo ra sức cạnh tranh lớn cho sản phẩm. Sản xuất cho ai, trớc khi bắt tay vào sản xuất nhà sản xuất cần xác định rõ đối tợng khách hàng mà mình sẽ phục vụ là những ai từ đó có chiến lợc sản phẩm đáp ứng đoạn thị trờng đó. 2. Thị trờng xuất khẩu: 2.1. Khái niệm: Từ các định nghĩa thị trờng đă nêu ở phần trên có thể rút ra thị trờng xuất khẩu là tổng thể các mối quan hệ tác động qua lại giữa các thơng nhân ở các quốc gia khác nhau nhằm mục đích mua bán hàng hoá và dịch vụ. 2.2. Các nhân tố ảnh hởng đến thị trờng xuất khẩu: 2.2.1. Yếu tố kinh tế: Trong đó có yếu tố kinh tế vĩ mô và yếu tố kinh tế vi mô. - Yếu tố kinh tế vĩ mô là tình trạng kinh tế của mỗi quốc gia, nếu nền kinh tế của một quốc gia đang ở trong giai đoạn suy thoái về kinh tế hoặc đang có lạm phát thì sẽ ảnh hởng đến quá trình mua sắm của ngời dân nớc đó, chính sách kinh tế đối ngoại của nhà nớc, chính sách tài chính tiền tệ của nớc đó cũng ảnh hởng rất nhiều đến xuất nhập khẩu, khi chinh phủ duy trì tỷ giá hối đoái cao tức là hạ giá đồng tiền của nớc mình xuống sẽ tạo ra một lực kích thích xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu ngợc lại nếu nhà nớc áp dụng tỷ giá hối đoái thấp thì sẽ kích thích hàng nhập khẩu nớc ngoài vào thị trờng trong nớc. - Yếu tố kinh tế vi mô, đó là sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp của các nớc khác nhau cùng kinh doanh trên thị trờng nớc ngoài, mỗi quốc gia đều có những lợi thế cạnh tranh khác nhau, dựa vào đó các doanh nghiệp sẽ sản xuất ra những mặt hàng có khả năng cạnh tranh khác. 2.2.2. Địa lý và khí hậu: Mỗi khu vục địa lý khác nhau có đặc điểm khí hậu khác nhau do vậy không thể đem những hàng hoá đợc tiêu dùng bình thờng ở một nớc nhiệt đới sang một nớc có khí hậu ôn đới mà phải có kỹ thuật và công nghệ sản xuất ra những sản phẩm phù hợp với điều kiện khí hậu nơc mà ta muốn xuất khẩu hàng hoá sang. Khoảng cách địa lý quá xa còn ảnh hởng nhiều đến chi phí vận tải, chi phí này sẽ làm tăng giá hàng hoá lên từ đó có thể làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm so với các nớc có khoảng cách gần hơn. 2.2.3. Chính trị và pháp luật: Quan hệ chính trị giữa hai quốc gia có ảnh hởng quyết định đến hoạt động xuất nhập khẩu giữa hai nớc, nếu hai quốc gia có hiệp định song phơng thì việc trao đổi hàng hoá giữa hai nớc sẽ đợc tiến hành thuận lợi hơn so với các nớc khác. Hơn nữa nếu nắm chắc đợc các quy định phấp luật của quốc gia mà mình xuất khẩu vào sẽ thuận lợi rất nhiều trong việc giải quyết các tranh chấp thơng mại, các doanh nghiệp có thể dựa vào vốn hiểu biết của mình về pháp luật để kinh doanh một cách hiệu quả nhất. Mỗi quốc gia có hệ thống pháp luật riêng do đó sẽ có những điểm trái ngợc nhau giữa nớc này với nớc kia trong các quy định của luật pháp. 2.2.4. Yếu tố văn hoá: Khi kinh doanh trên thị trờng quốc tế sẽ có nhiều điểm khác biệt về văn hoá, một hành động có thể nói là rất lịch sự ở nớc này có thể là một hành động khiếm nhã ở nớc khác, do vậy cần lu ý vấn đề nàyđặc biệt là ở những nớc có nền văn hoá đặc thù. Ngoài ra các yếu tố nh công nghệ, hệ thống phân phối cũng ảnh hởng không nhỏ đến thị trờng xuất khẩu của một nớc. 3.Vai trò và chức năng của thị trờng xuất khẩu: 3.1. Vai trò của thị trờng xuất khẩu: - Thị trờng xuất khẩu là cầu nối giữa các nhà sản xuất trong nớc với những ngời tiêu dùng nớc ngoài, đó là vấn đề sống còn với các nhà kinh doanh thơng mại quốc tế - Thị trờng xuất khẩu là nơi kiểm nghiệm chính xác nhất trình độ sản xuất cũng nh trình độ quản lý của các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu. - Là nơi đánh giá chính xác chủ trơng chính sách của nhà nớc trong hoạt động quản lý xuất nhập khẩu cũng nh trong quá trình hội nhập kinh te quốc tế. - Là nơi đào tạo cán bộ quản lý xuất nhập khẩu và là nơi đào thải những doanh nghiệp yếu kém không đủ sức cạnh tranh trên thị trờng quốc tế. 3.2. Chức năng của thị trờng xuất khẩu: 3.2.1. Chức năng thừa nhận: Một doanh nghiệp tham gia kinh doanh xuất nhập khẩu có thể tự sản xuất ra hàng hoá để xuất khẩu hoặc cũng có thể mua lại hàng hoá ở những thị trờng khác nhau sau đó đem xuất khẩu. Hàng hoá có bán đợc trên thị trờng nớc ngoài hay không là nhờ vào chức năng thừa nhận của thị trờng. Nếu hàng hoá bán đợc trên thị trờng quốc tế tức là đợc thị trờng thừa nhận doanh nghiệp sẽ bù đắp đợc chi phí xuất khẩu và có một khoản lợi nhuận nhất định. Do vậy hàng hoá sản xuất ra phải phù hợp với từng loại thị trờng về chất lợng, mẫu mã, màu sắc, bao bì, giá cả... 3.2.2. Chức năng thực hiện: Chức năng này đòi hỏi hàng hoá xuất nhập khẩu phải thực hiện giá trị trao đổi tức là phải đợc mua bán, ngời nhập khẩu cần hàng và ngời xuất khẩu thì cần tiền vì vậy tiền phải đợc chuyển đến cho ngời xuất khẩu còn hàng phải đợc chuyển đến giao cho ngời nhập khẩu. 3.2.3. Chức năng điều tiết và kích thích: Nếu hàng hoá xuất đi đợc nhiều ngời tiêu dùng chấp nhận tức là bán đợc nhiều hàng thì sẽ kích thích ngời xuất khẩu tìm nhiều nguồn hàng để đáp ứng nhu cầu đó, ngợc lại khi thị trờng xuất khẩu có những biến động chẳng hạn cắt giảm mức hạn ngạch nhập khẩu mặt hàng đó xuống thì các doanh nghiệp sẽ giảm sản xuất trong ngắn hạn để tìm kiếm thị trờng khác cho việc xuất khẩu. 3.2.4. Chức năng thông tin: Thông tin là vấn đề rất quan trọng đặc biệt đối với những nhà xuất khẩu, từ việc nghiên cú thị trờng các doanh nghiệp mới có thể đa ra những sản phẩm phù hợp hay điều chỉnh chiến lợc xuất khẩu của doanh nghiệp mình. Tuỳ cách sử lý thông tin mà doanh nghiệp có thể thành công hay thất bại trên thị trờng quốc tế. II. Một số đặc điểm về thị trờng Hoa Kỳ: 1. Sơ lợc về Hoa Kỳ: . Một số nét khái quát: Hoa Kỳ nằm ở bắc Mỹ có tổng diện tích 2.629.091 km2 với nhiều loại tài nguyên nh than đá ,đồng, chì, phốt phát,... Dân số Hoa Kỳ khoảng 280.562.489 ngời (vào năm 2002), trong đó 21% dới tuổi 14, 66.4% tuổi từ 15- 64 và 12,6% độ tuổi trên 65, tuổi thọ trung bình là 77,4 năm, sắc tộc chủ yếu là ngòi da trắng 77,1%, hàng năm có khoảng 1 triệu ngời nhập c vào Hoa Kỳ. Trình độ giáo dục cao, số ngời sử dụng internet là 170 triệu ngời năm 2003. Hoa Kỳ có hệ thống cảng biển rất đồ sộ 14.695 cảng vào năm 2001, lãnh thổ của Hoa Kỳ gồm 50 bang và 5 khu hành chính trực thuộc. 1.2. Hệ thống chính trị: Hoa Kỳ là một nớc cộng hoà liên bang thực hiện chế độ chính trị tam quyền phân lập. Mỗi bang có hệ thống hiến pháp và pháp luật riêng song không đợc trái với hiến pháp và pháp luật của liên bang. 1.3. Cơ chế hoạch định chính sách thơng mại: Hiến pháp của Hoa Kỳ quy định quốc hội có quyền quản lý ngoại thơng và quy định thuế nhập khẩu. Song quốc hội uỷ quyền này cho các cơ quan hành pháp thực hiện và những cơ quan này phải có trách nhiệm báo cáovà tham, vấn thờng xuyên với các uỷ ban của quốc hội và các nhóm cố vấn của khu vực t nhân. Quốc hội liên bang: Có vai trò ban hành và giám sát luật, tất cả các hoạt động ngoại thơng của Hoa Kỳ đều do quốc hội ban hành, các hiệp định song phơng hoặc đa phơng do chính quyền ký kết đều phải đợc quốc hội thông qua mới có hiệu lực thi hành. Chính quyền liên bang: Đứng đầu là tổng thống, giúp việc cho tổng thống có một hệ thống các uỷ ban chuyên trách về các vấn đề về các vấn đề thơng mại có uỷ ban chính sách thơng mại, có chức năng giúp cho tổng thống các vấn đề thơng mại. Đại diện thơng mại: Đại diện thơng mại là các thành viên nội các, mang hàm đại sứ có nhiệm vụ: xây dựng và điều phối, cố vấn, đàm phán thơng mại, phối hợp chính sách thơng mại với các cơ quan khác, là phát ngôn viên của tổng thống về thơng mại quốc tế, báo cáo các vấn đề liên quan tới hoạt động thơng mại với tổng thống Bộ thơng mại bao gồm các cơ quan quản lý thơng mại quốc tế và cục quản ly xuất khẩu. Cơ quan quản lý thơng mại quốc tế thực thi các luật chống phá giá, chống trợ giá, theo dõi việc tuann thủ các hiệp định thong mại mà Hoa Kỳ là một thành viên tham gia. Uỷ ban thơng mại quốc tế Hoa Kỳ là một cơ quan độc lập nh toà án thực hiện các công việc nghiên cứu, báo cáo, điều tra và khuyến nghị lên tổng thống nhiều vấn đề liên quan đến chính sách thơng mại. Uỷ ban cố vấn t nhân hoặc chính chính phủ chuyên cố vấn cho tổng thống các vấn đề có liên quan nhằm bảo vệ lợi ích cho quốc gia. Một số nét lớn về kinh tế: Quy mô kinh tế: Hoa Kỳ là một quốc gia có nền kinh tế lớn và có sức cạnh tranh nhất trên thế giới. Thu nhập bình quân đầu ngời lớn và thu nhập quốc dân lớn nhất thế giới. Năm 2002 tổng thu nhập bình quân đầu ngời 36300 USD. Tốc độ tăng trởng kinh tế: Hoa Kỳ là một nớc có tốc độ tăng trởng kinh tế khá cao so với các nớc công nghiệp phát triển nhóm G8 năm 2002 tốc độ tăng là 2,2% và năm 2003 là 3,1% dự báo năm 2004 nền kinh tế Hoa Kỳ sẽ tăng 4- 4,5%. Cơ câu nền kinh tế: Hiên nay có tới 80% GDP đợc tạo ra từ ngành dịch vụ, công nghiệp chiếm 18% và nông nghiệp chỉ chiếm 2%, trong tơng lai tỷ trọng ngành dịch vụ sẽ còn tiếp tục tăng. Hoa Kỳ rất mạnh và đóng vai trò chi phối thế giới trong các lĩnh vực tài chính tiền tệ, thong mại điện tử, thông tin, tin học, bu điện,...Các sản phẩm nông nghiệp chính là lúa mỳ, ngô,hoa quả, bông, thịt bò, lâm sản, sản phẩm sữa, cá. Kinh tế đối ngoại: Hoa Kỳ là nớc cung cấp vốn, kỹ thuật, công nghệ và là thị trờng quan trọng nhất để phát triển kinh tế thế giới Các bạn hàng chính của Hoa Kỳ là các nớc WTO, NAFTA, và một số nớc có ký hiệp định song phơng với Mỹ. Việt Nam là một trong những nớc đã ký hiệp định thơng mại với Mỹ Luật lệ thơng mại Hoa Kỳ: Hoa Kỳ có hệ thống pháp luật vô cùng phức tạp ngoài hệ thống pháp luật chug của liên bang ra mỗi bang của Hoa Kỳ đều có những luật lệ riêng của từng bang. Vì thời gian có hạn nên ở đây em chỉ có thể tìm hiểu về luật thuế chống trợ giá và luật thuế chống phá giá. 2.1. Luật thuế chống trợ giá: Mục đích của luật thuế chống trợ giá là tiêu diệt lợi thế cạnh tranh không bình đẳng của những sản phẩm nớc ngoài đợc chính phủ nớc ngoài trợ giá nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Mức thuế chống trợ giá đợc áp bằng đúng mức trợ giá. Thuế này đợc áp dụng khi có đủ hai điều kiện: Thứ nhất, Bộ thơng mại Hoa Kỳ phải xác định đợc sản phẩm nhập khẩu đợc trợ giá trực tiếp hay gián tiếp cho các yếu tố đầu vào của sản xuất. Thứ hai,Uỷ ban thơng mại quốc tế phải xác định hàng nhập khẩu đó gây thiệt hại vật chất hoặc đe doạ thiệt hại vật chất hoặc hoặc ngăn cản hình thành ngành công nghiệp đó tại Hoa Kỳ. Việc điều tra luật chống trợ giá thờng đợc tiến hành khi cdó đơn khiếu kiện của các ngành sản xuất trong nớc lên bộ thơng mại hoặc uỷ ban thơng mại quốc tế 2.2. Luật thuế chống phá giá: Luật này đợc áp dụng rộng hơn luật chống trợ giá, thuế chống trợ giá đợc áp dụng khi hàng hoá nhập khẩu nớc ngoài đợc bán phá giá vào thị trờng Hoa Kỳ hoặc sẽ bán phá giá vào thị trờng Hoa Kỳ với “giá thấp hơn giá thông thờng”. Thấp hơn giá trị thông thờng có nghĩa làgiá của hàng hoá nhập khẩu vào Hoa Kỳ thấp hơn giá của hàng hoá đó ở nớc xuất xứ hoặc ở nớc thứ ba thay thế thích hợp ( trong trờng hợp nền kinh tế phi thị trờng). Thuế chống phá giá đợc áp dụng khi có đủ hai điều kiện. Thứ nhất, bộ thơng mại Hoa Kỳ phải xác định hàng hoá nớc ngoài đang đợc bán phá giá hoặc có thể sẽ đợc bán phá giá ở thị trờng Hoa Kỳ. Thứ hai Uỷ ban thơng mại quốc tế phải xác định hàng nhập khẩu đợc bán phá giá đang gây thiệt hại vật chất hoặc đe doạ gây thiệt hại vật chất hoặc ngăn cản sự hình thành ngành công nghiệo đó tại Hoa Kỳ. Thủ tục điều tra chông bán phá giá cũng đợc tiến hành khi có đơn khiếu kiện của một ngành công nghiệp hoặc do bộ thơng mại khởi xớng. Thuế chống phá giá đợc áp bằng mức chênh lệch giữa “giá bình thờng” và giá nhập khẩu vào thị trờng Hoa Kỳ. Bộ thơngg mại Hoa Kỳ sẽ xá