Giáo trình CNC

1 LÅÌI NỌI ÂÁƯU Våïi sỉû phạt triãøn khäng ngỉìng cuía cạc thaình tỉûu Khoa hoüc - Cäng nghãû, âàûc biãût laì lénh vỉûc âiãưu khiãøn säú vaì tin hoüc âaỵ cho phẹp cạc nhaì Chãú tảo mạy ỉïng dủng vaìo mạy càõt kim loải cạc hãû thäúng âiãưu khiãøn ngaìy caìng tin cáûy hån våïi täúc âäü xỉỵ lyï nhanh hån vaì giạ thaình hả hån. Váún âãư taìi chênh khäng coìn laì váún âãư âạng quan tám cuía cạc nhaì doanh nghiãûp khi mua sàõm mạy cäng củ âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú, ngay caí cạc doang nghiãûp loải vỉìa vaì nhoí cuỵng âãưu cọ thãø tỉû trang bë âỉåüc. Âãø cọ thãø giụp cho sinh viãn ngaình chãú tảo mạy cọ thãø nàõm bàõt âỉåüc cäng nghãû måïi naìy, chụng täi xin giåïi thiãûu táûp taìi liãûu CÄNG NGHÃÛ GIA CÄNG TRÃN MẠY CNC âãø táút caí cạc bản âoüc tham khaío vaì ỉïng dủng. Våïi mủc âêch cáưn âảt âỉåüc laì sinh viãn tỉû mçnh cọ thãø thỉûc hiãûn âỉåüc cạc cäng viãûc tỉì viãûc láûp chỉång trçnh cho âãún thỉûc hiãûn viãûc gia cäng thỉûc tãú trãn cạc mạy CNC. Do váûy maì näüi dung bao quạt cuía táûp taìi liãûu naìy laì trçnh baìy mäüt cạch cọ hãû thäúng cạc váún âãư cå baín nháút mang tênh ỉïng dủng vãư cäng nghãû gia cäng trãn mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú trãn cå såí cuía nhiãưu taìi liãûu tham khaío trong vaì ngoaìi nỉåïc cuìng våïi nhỉỵng kinh nghiãûm têch luyỵ âỉåüc qua quạ trçnh thỉûc tãú gia cäng trãn cạc mạy CNC åí tải phoìng thê nghiãûm Saín xuáút tỉû âäüng cuía khoa Cå khê. Táûp taìi liãûu naìy âỉåüc chia laìm 7 chỉång, trong âọ cạc chỉång 2 vaì 3 trçnh baìy täøng quạt cạc váún âãư vãư mạy CNC liãn quan våïi quạ trçnh gia cäng. Chỉång 4 giåïi thiãûu cạc hçnh thỉïc láûp trçnh vaì ngän ngỉỵ láûp trçnh. Âãø cọ thãø khai thạc täút vaì hiãûu quaí cạc mạy CNC hiãûn cọ, âiãưu trỉåïc tiãn sinh viãn cáưn phaíi cọ nhỉỵng khại niãûm cå baín nháút vãư láûp trçnh gia cäng bàịng ngän ngỉỵ mạy nãn chuí yãúu trong pháưn naìy giåïi thiãûu vaì giaíi thêch yï nghéa cuía cạc chỉïc nàng G code, M code vaì mäüt säú âëa chè âỉåüc duìng khi láûp trçnh. Chỉång 5 trçnh baìy mäüt säú chu trçnh gia cäng trãn hai hãû âiãưu khiãưn FANUC vaì FAGOR. Âãø bản âoüc cọ thãø ỉïng dủng âỉåüc ngay vaìo trong thỉûc tãú, trong pháưn naìy trçnh baìy thãm mäüt säú vê dủ âaỵ âỉåüc thỉûc hiãûn gia cäng trãn mạy. Chỉång 6 laì mäüt chỉång ráút quan troüng vç nọ vỉìa mang tênh cå baín vãư màût lyï thuyãút vãư baín cháút cuía quạ trçnh tảo hçnh khi gia cäng trãn mạy CNC lải vỉìa mang tênh ỉïng dủng ráút củ thãø. Chỉång 7 laì chỉång náng cao daình cho sinh viãn tham khaío sau naìy khi cäng tạc tải cạc doanh nghiãûp cọ cạc mạy CNC. 2 Taìi liãûu naìy âỉåüc sỉí dủng âãø tham khaío cho cạc cạn bäü giaíng dảy, sinh viãn âải hoüc, cạc hoüc viãn cao hoüc vaì nhỉỵng kyỵ sỉ Cå khê âang laìm viãûc tải cạc doanh nghiãûp cọ sỉí dủng mạy CNC âãø gia cäng vaì chãú tảo cạc saín pháøm cå khê. Nọ laì mäüt taìi liãûu khäng thãø thiãúu âỉåüc âäúi våïi cạc sinh viãn ngaình Chãú tảo mạy trong khi hoüc cạc män Saín xuáút tỉû âäüng vaì Cäng nghãû CAD/CAM vç cäng nghãû naìy chè cọ yï nghéa thỉûc sỉû khi thỉûc hiãûn viãûc gia cäng trãn mạy CNC. Âáy laì láưn âáưu tiãn biãn soản mäüt táûp taìi liãûu khạ måïi meỵ vaì liãn quan âãún ráút nhiãưu lénh vỉûc trong khi khaí nàng coìn hản chãú nãn chàõc chàõn khäng thãø trạnh khoíi nhỉỵng sai sọt, chụng täi xin mong nháûn âỉåüc nhỉỵng yï kiãún gọp yï vaì phã bçnh cuía cạc âoüc giaí. Cuäúi cuìng xin chán thaình cạm ån táút caí cạc tháưy cä trong bäü män Chãú tảo mạy âaỵ cuìng cäüng tạc vaì giụp âåỵ täi hoaìn thaình táûp taìi liãûu naìy. Âaì nàơng thạng 11-2001 CHÁU MẢNH LỈÛC 3 CHỈÅNG I KHẠI QUẠT VÃƯ ÂIÃƯU KHIÃØN SÄÚ VAÌ LËCH SỈỴ PHẠT TRIÃØN CUÍA MẠY CNC Âiãưu khiãøn säú (Numerical Control) ra âåìi våïi mủc âêch âiãưu khiãøn cạc quạ trçnh cäng nghãû gia cäng càõt goüt trãn cạc mạy cäng củ. Vãư thỉûc cháút, âáy laì mäüt quạ trçnh tỉû âäüng âiãưu khiãøn cạc hoảt âäüng cuía mạy (nhỉ cạc mạy càõt kim loải, robot, bàng taíi váûn chuyãøn phäi liãûu hồûc chi tiãút gia cäng, cạc kho quaín lyï phäi vaì saín pháøm...) trãn cå såí cạc dỉỵ liãûu âỉåüc cung cáúp laì åí dảng maỵ säú nhë nguyãn bao gäưm cạc chỉỵ säú, säú tháûp phán, cạc chỉỵ cại vaì mäüt säú kyï tỉû âàûc biãût tảo nãn mäüt chỉång trçnh laìm viãûc cuía thiãút bë hay hãû thäúng. Trỉåïc âáy, cuỵng âaỵ cọ cạc quạ trçnh gia cäng càït goüt âỉåüc âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh bàịng cạc kyỵ thuáût chẹp hçnh theo máùu, chẹp hçnh bàịng hãû thäúng thuíy lỉûc, cam hồûc âiãưu khiãøn bàịng mảch logic... Ngaìy nay, våïi viãûc ỉïng dủng cạc thaình quaí tiãún bäü cuía Khoa hoüc - Cäng nghãû, nháút laì trong lénh vỉûc âiãưu khiãøn säú vaì tin hoüc âaỵ cho phẹp cạc nhaì Chãú tảo mạy nghiãn cỉïu âỉa vaìo mạy cäng củ cạc hãû thäúng âiãưu khiãøn cho phẹp thỉûc hiãûn cạc quạ trçnh gia cäng mäüt cạch linh hoảt hån, thêch ỉïng våïi nãưn saín xuáút hiãûn âải vaì mang lải hiãûu quaí kinh tãú cao hån. Vãư màût khoa hoüc: Trong nhỉỵng âiãưu kiãûn hiãûn nay, nhåì nhỉỵng tiãún bäü kyỵ thuáût âaỵ cho phẹp chụng ta giaíi quyãút cạc baìi toạn phỉïc tảp hån våïi âäü chênh xạc cao hån maì trỉåïc âáy hồûc chỉa âuí âiãưu kiãûn hồûc quạ phỉïc tảp khiãún ta phaíi boí qua mäüt säú yãúu täú vaì dáùn âãún mäüt kãút quaí gáưn âụng. Chênh vç váûy âaỵ cho phẹp cạc nhaì Chãú tảo mạy thiãút kãú vaì chãú tảo cạc mạy våïi cạc cå cáúu cọ hiãûu suáút cao, âäü chênh xạc truyãưn âäüng cao cuỵng nhỉ nhỉỵng khaí nàng chuyãøn âäüng tảo hçnh phỉïc tảp vaì chênh xạc hån. Lëch sỉí phạt triãøn cuía NC bàõt nguäưn tỉì cạc mủc âêch vãư quán sỉû vaì haìng khäng vuỵ trủ khi maì yãu cáưu cạc chè tiãu vãư cháút lỉåüng cuía cạc mạy bay, tãn lỉía, xe tàng...laì cao nháút (cọ âäü chênh xạc vaì âäü tin cáûy cao nháút, cọ âäü bãưn vaì tênh hiãûu quaí khi sỉí dủng cao...). Ngaìy nay, lëch sỉí phạt triãøn NC âaỵ traíi qua cạc quạ trçnh phạt triãøn khäng ngỉìng cuìng våïi sỉû phạt triãøn trong lénh vỉûc vi xỉí lyï tỉì 4 bit, 8bit... cho âãún nay âaỵ âảt âãún 32 bit vaì cho phẹp thãú hãû sau cao hån thãú hãû trỉåïc vaì mảnh hån vãư khaí nàng lỉu trỉỵ vaì xỉí lyï. Tỉì cạc mạy CNC riãng leỵ (CNC Machines - Tools) cho âãún sỉû phạt triãøn cao hån laì cạc trung tám gia cängCNC (CNC Engineering - Centre) cọ cạc äø chỉïa dao lãn tåïi haìng tràm vaì cọ thãø thỉûc hiãûn nhiãưu nguyãn cäng âäưng thåìi hồûc tuáưn tỉû trãn 4 cuìng mäüt vë trê gạ âàût. Cuìng våïi sỉû phạt triãøn cuía cäng nghãû truyãưn säú liãûu, cạc mảng củc bäü vaì liãn thäng phạt triãøn ráút nhanh âaỵ tảo âiãưu kiãûn cho cạc nhaì cäng nghiãûp ỉïng dủng âãø kãút näúi sỉû hoảt âäüng cuía nhiãưu mạy CNC dỉåïi sỉû quaín lyï cuía mäüt mạy tênh trung tám DNC (Directe Numerical Control) våïi mủc âêch khai thạc mäüt cạch cọ hiãûu quaí nháút nhỉ bäú trê vaì sàõp xãúp cạc cäng viãûc trãn tỉìng mạy, täø chỉïc saín xuáút vaì quaín lyï cháút lỉåüng saín pháøm... Hçnh 1-1: Mä hçnh âiãưu khiãøn DNC Hiãûn nay, lénh vỉûc saín xuáút tỉû âäüng trong chãú tảo cå khê âaỵ phạt triãøn vaì âảt âãún trçnh âäü ráút cao nhỉ cạc phán xỉåíng tỉû âäüng saín xuáút linh hoảt vaì täø håüp CIM (Computer Integrated Manufacturing) våïi viãûc trang bë thãm cạc robot cáúp phäi liãûu vaì váûn chuyãøn, cạc hãû thäúng âo lỉåìng vaì quaín lyï cháút lỉåüng tiãn tiãún, cạc kiãøu nhaì kho hiãûn âải âỉåüc âỉa vaìo ạp dủng âaỵ mang lải hiãûu quaí kinh tãú ráút âạng kãø. Hçnh 1-2: Mä hçnh âiãưu khiãøn saín xuáút täø håüp CIM 1 Mạy tiãûn CNC 2. Mạy phay CNC 3. Robot vaì raỵnh trỉåüt. 4. Nhaì kho phäi liãûu. 5. Tuí âiãưu khiãøn. 6. Hãû thäúng âo lỉåìng 7. Phêm dảy hoüc robot. 8. Mạy tênh chuí Mạy CNC 2 Mạy CNC nMạy CNC ... CNC CNC CNC CNC MẠY TÊNH TRUNG TÁM 5 CHỈÅNG II PHÁN LOẢI CẠC HÃÛ THÄÚNG ÂIÃƯU KHIÃØN Vãư thỉûc cháút thç cạc mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú cọ nguyãn lyï chuyãøn âäüng tảo hçnh vãư cå baín khäng khạc gç våïi mạy cäng củ truyãưn thäúng, cọ nghéa laì vãư màût thuáût ngỉỵ nọ cuỵng mang tãn cuía cạc mạy cäng củ nhỉ mạy tiãûn, mạy phay âỉïng, mạy phay nàịm ngang, mạy maìi... nhỉng âaỵ âỉåüc säú họa vaì tin hoüc họa âãø cọ thãø âiãưu khiãøn cạc chuyãøn âäüng cäng tạc cuía mạy bàịng cạc lãûnh âỉåüc âỉa vaìo hãû thäúng CNC. Tuìy theo yãu cáưu cuía tỉìng loải mạy vaì tỉìng loải cå cáúu âiãưu khiãøn, hãû âiãưu khiãøn maì cọ thãø phán thaình 3 loải cå baín: âiãưu khiãøn âiãøm - âiãøm, âiãưu khiãøn âoản thàĩng vaì âiãưu khiãøn âỉåìng (tuyãún tênh hồûc phi tuyãún). Táút nhiãn cạc mạy âiãưu khiãøn âỉåìng âãưu cọ thãø sỉí dủng âãø âiãưu khiãøn âiãøm - âiãøm vaì âoản thàĩng. 2.1. Âiãưu khiãøn âiãøm - âiãøm Våïi cạc loải mạy naìy, trong quạ trçnh gia cäng, ngỉåìi ta cho âënh vë nhanh dủng củ âãún toüa âäü yãu cáưu vaì trong quạ trçnh dëch chuyãøn nhanh dủng cu,û mạy khäng thỉûc hiãûn viãûc càõt goüt. Chè âãún khi âảt âỉåüc toüa âäü theo yãu cáưu nọ måïi thỉûc hiãûn cạc chuyãøn âäüng càõt goüt, vê dủ nhỉ khoan läù, khọet, doa hồûc cọ thãø laìm nhỉỵng cäng viãûc khạc vê dủ nhỉ åí trãn cạc mạy haìn âiãøm thç nọ thỉûc hiãûn quạ trçnh haìn vaì trãn cạc mạy âäüt, dáûp thç nọ thỉûc hiãûn viãc âäüt, dáûp läù... Vê dủ: Khi gia cäng 2 läù A vaì B cọ toüa âäü xA,yA vaì xB, yB trong hãû toüa âäü xoy. Chụng ta cọ thãø âiãưu khiãøn theo cạc cạch sau âáy: Trỉåïc hãút, âiãưu khiãøn dủng củ dëch chuyãøn nhanh âãún âiãøm A (xA, yA). Sau âọ thỉûc hiãûn viãûc gia cäng läù A. Tiãúp theo, sau khi âaỵ dëch chuyãøn dủng củ thoạt khoíi läù âaỵ gêa cäng (âaím baío ràịng viãûc dëch chuyãøn dủng củ thỉûc hiãûn âỉåüc an toaìn) seỵ tiãúp tủc dëch chuyãøn nhanh dủng củ âãún âiãøm B (xB, yB) âãø gia cäng läù B. Quạ ’ yA Hçnh 2.1: Âiãưu khiãøn âiãøm A’ C B yA yB y xA xB x A 450 6 trçnh dëch chuyãøn dủng củ âãún vë trê B cọ thãø thỉûc hiãûn bàịng 2 cạch âỉåüc biãøu diãùn nhỉ trãn hçnh veỵ 2-1: Quyỵ âảo dëch chuyãøn theo AA’CB song song våïi cạc trủc toüa âäü ox vaì oy. Quyỵ âảo dëch chuyãøn theo âỉåìng thàĩng täúi ỉu: ACB 2.2. Âiãưu khiãøn âoản thàĩng Ngoaìi chỉïc nàng dëch chuyãøn nhanh theo cạc trủc toüa âäü nhỉ åí âiãưu khiãøn âiãøm, coìn cọ thãø thỉûc hiãûn viãûc gia cäng trong quạ trçnh dëch chuyãøn theo cạc trủc naìy. Âiãưu âọ cọ nghéa laì dủng củ seỵ thỉûc hiãûn cạc chuyãøn âäüng càõt goüt trong quạ trçnh dëch chuyãøn song song theo cạc trủc toüa âäü. Vê dủ khi phay cạc bãư màût song song våïi cạc trủc toả âäü hồûc khi tiãûn cạc chi tiãút maì dủng củ càõt thỉûc hiãûn cạc chuyãøn âäüng càõt goüt theo phỉång trủc Z vaì trủc X. 2.3. Âiãưu khiãøn âỉåìng ( tuyãún tênh vaì phi tuyãún) Ngoaìi cạc chỉïc nàng nhỉ âiãưu khiãøn âiãøm vaì âiãưu khiãøn âoản thàĩng, ngỉåìi ta coìn cọ thãø âiãưu khiãøn âỉåüc dủng củ chuyãøn âäüng theo cạc âỉåìng báút kyì trong màût phàĩng hồûc trong khäng gian cọ thỉûc hiãûn gia cäng càõt goüt. Tuìy thuäüc vaìo âỉåìng âỉåüc âiãưu khiãøn laì phàĩng hay khäng gian maì ngỉåìi ta cọ thãø bäú trê säú trủc âỉåüc âiãưu khiãøn âäưng thåìi laì khạc nhau. Tỉì âọ cuỵng xuáút hiãûn thuáût ngỉỵ mạy 2 trủc, mạy 3, 4, 5 trủc ( tỉïc cọ säú trủc âỉåüc âiãưu khiãøn âäưng thåìi theo quan hãû raìng buäüc). Âãø chuáøn họa viãûc sỉí dủng thuáût ngỉỵ, ngỉåìi ta thỉåìng sỉí dủng thuáût ngỉỵ mạy âiãưu khiãøn 2D, 2D 2 1 , 3D, 4D vaì 5D (Dimension). B A G00 y yA 0 xA xB x Hçnh 2-2: Âiãưu khiãøn âoản thàĩng G01 Hçnh 2-3 : Âiãưu khiãøn 2D trãn mạy phay Y 0 x G02 7 2.3.1 Âiãưu khiãøn 2D Cho phẹp dëch chuyãøn dủng củ trong mäüt màût phàĩng nháút âënh naìo âọ. Thê dủ nhỉ trãn mạy tiãûn, dủng củ seỵ dëch chuyãøn trong màût phàĩng xoz âãø tảo nãn âỉåìng sinh khi tiãûn cạc bãư màût, trãn cạc mạy phay 2D, dủng củ seỵ thỉûc hiãûn cạc chuyãøn âäüng trong màût phàĩng xoy âãø tảo nãn cạc âỉåìng raỵnh hay cạc màût báûc cọ biãn dảng báút kyì. 2.3.2. Âiãưu khiãøn 3D Cho phẹp dëch chuyãøn dủng củ trong 3 màût phàĩng âäưng thåìi âãø tảo nãn mäüt âỉåìng cong hay mäüt màût cong khäng gian báút kyì. Âiãưu naìy cuỵng tỉång ỉïng våïi quạ trçnh âiãưu khiãøn âäưng thåìi caí 3 trủc cuía mạy theo mäüt quan hãû raìng buäüc naìo âọ tải tỉìng thåìi âiãøm âãø tảo nãn vãút quyỵ âảo cuía dủng củ theo yãu cáưu. 2.3.3. Âiãưu khiãøn 2D 2 1 Cho phẹp dëch chuyãøn dủng củ theo 2 trủc âäưng thåìi âãø tảo nãn mäüt âỉåìng cong phàĩng, coìn trủc thỉï 3 âỉåüc âiãưu khiãøn chuyãøn âäüng âäüc láûp. Âiãưu khạc biãût cuía phỉång phạp âiãưu khiãøn naìy so våïi âiãưu khiãøn 2D laì åí chäø 2 trủc âỉåüc âiãưu khiãøn âäưng thåìi cọ thãø âỉåüc âäøi vë trê cho nhau: Cọ nghéa laì hồûc trong màût phàĩng xoy hồûc xoz hồûc yoz. 2.3.4. Âiãưu khiãøn 4D, 5D Trãn cå såí cuía âiãưu khiãøn 3D, ngỉåìi ta coìn bäú trê cho dủng củ hồûc chi tiãút cọ thãm 1 chuyãøn âäüng quay (hồûc 2 chuyãøn âäüng quay) xung quanh 1 trủc naìo âọ theo mäüt quan hãû raìng buäüc våïi cạc chuyãøn âäüng trãn cạc trủc khạc cuía mạy 3D. y Hçnh 2-5: Âiãưu khiãøn 2D 2 1 Hçnh 2-4: Phay tụi trãn mạy 3D o x yz z o x y 8 Våïi khaí nàng nhỉ váûy, cạc bãư màût phỉïc tảp hay cạc bãư màût cọ trủc quay cọ thãø âỉåüc thỉûc hiãûn dãù daìng hån so våïi khi gia cäng trãn mạy 3D. Màût khạc, vç lyï do cäng nghãû nãn cọ nhỉỵng bãư màût khäng thãø thỉûc hiãûn âỉåüc viãûc gia cäng bàịng 3D vç cọ thãø täúc âäü càõt seỵ khạc nhau hồûc seỵ cọ nhỉỵng âiãøm cọ täúc âäü càõt bàịng khäng (nhỉ tải âènh cuía dao phay âáưu cáưu) hay lỉåỵi càõt cuía dủng củ khäng thãø thỉûc hiãûn viãûc gia cäng theo mong muäún (vê dủ nhỉ gọc càõt khäng thuáûn låüi hay cọ thãø bë vỉåïng thán dao vaìo cạc pháưn khạc cuía chi tiãút...). Tọm lải, tuìy thuäüc vaìo yãu cáưu bãư màût gia cäng củ thãø maì cọ thãø lỉûa choün mạy thêch håüp vç mạy caìng phỉïc tảp thç giạ thaình mạy caìng cao vaì cáưn phaíi bäø sung thãm nhiãưu cäng củ khạc nhỉ cạc pháưn mãưm CAD/CAM häù tråü láûp trçnh... Hån thãú nỉỵa, mạy caìng phỉïc tảp (caìng nhiãưu trủc âiãưu khiãøn) thç tênh an toaìn trong quạ trçnh váûn haình vaì sỉí dủng mạy caìng tháúp (dãù bë va chảm dao vaìo phäi vaì mạy). Vç thãú âãø sỉí dủng âỉåüc cạc mạy naìy, ngỉåìi âiãưu khiãøn trỉåïc hãút âaỵ sỉí dủng ráút thaình thảo cạc mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú 2D vaì 3D. Cuỵng dãù tháúy laì mạy phỉïc tảp hån cọ thãø hoaìn toaìn âaím nhiãûm âỉåüc vai troì cuía mạy âån giaín hån, vê dủ nhỉ mạy 3D cọ thãø âaím nhiãûm cho mạy 2D vaì 2D 2 1 . Hçnh 2-6 : Âiãưu khiãøn 4D vaì 5D Dủng củ Bãư màût gia cäng 9 CHỈÅNG III HÃÛ THÄÚNG TOÜA ÂÄÜ VAÌ CẠC ÂIÃØM GÄÚC, ÂIÃØM CHUÁØN 3.1 Hãû thäúng toả âäü trãn mạy CNC Âãø cọ thãø tênh toạn quyỵ âảo chuyãøn âäüng cuía dủng củ, cáưn thiãút phaíi gàõn vaìo chi tiãút mäüt hãû trủc toüa âäü. Thäng thỉåìng trãn cạc mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú, ngỉåìi ta thỉåìng sỉí dủng hãû toüa âäü Dẹcard OXYZ theo quy tàõc baìn tay phaíi (hãû toüa âäü thuáûn) vaì nọ âỉåüc gàõn vaìo chi tiãút gia cäng. Gäúc cuía hãû trủc toüa âäü cọ thãø âàût tải báút kyì mäüt âiãøm naìo âọ trãn chi tiãút (vãư màût nguyãn tàõc) nhỉng thäng thỉåìng ngỉåìi ta seỵ choün tải nhỉỵng âiãøm thuáûn låüi cho viãûc láûp trçnh, âäưng thåìi dãù daìng kiãøm tra kêch thỉåïc theo baín veỵ cuía chi tiãút gia cäng maì khäng phaíi thỉûc hiãûn nhiãưu bỉåïc tênh toạn bäø sungû. Mäüt âàûc âiãøm mang tênh quy ỉåïc laì trãn cạc mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú, chi tiãút gia cäng âỉåüc xem laì luän luän laì cäú âënh vaì luän gàõn våïi hãû thäúng toüa âäü cäú âënh nọi trãn, coìn moüi chuyãøn âäüng tảo hçnh vaì càõt goüt âãưu do dủng củ thỉûc hiãûn. Trong thỉûc tãú, âiãưu naìy âäi khi laì ngỉåüc lải, vê dủ nhỉ trãn mạy phay thç chênh baìn mạy mang phäi thỉûc hiãûn chuyãøn âäüng tảo hçnh, coìn dủng củ chè thỉûc hiãûn chuyãøn âäüng càõt goüt. Vç váûy khi sỉí dủng mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú cáưn phaíi luän luän tảo nãn mäüt thọi quen âãø trạnh nhỉỵng nháưm láùn âạng tiãúc cọ thãø gáy ra nguy hiãøm cho mạy, dủng củ vaì con ngỉåìi. Hçnh 3-2: Hãû toả âäü trãn mạy CNC vaì chuyãøn âäüng cuía cạc trủc W Y B B V A A C CW V U UO OX X Y Z Z Hçnh 3-1: Hãû thäúng toả âäü trãn mạy CNC Z+ Y+ X+ X+ Y+ Z+ 10 Theo quy ỉåïc chung, phỉång cuía trủc chênh cuía mạy laì phỉång cuía trủc OZ, coìn chiãưu dỉång cuía nọ âỉåüc quy ỉåïc khi dao tiãún ra xa chi tiãút. Vê dủ, våïi mạy tiãûn 2D thäng thỉåìng thç trủc chênh cuía nọ nàịm ngang vaì truìng våïi phỉång OZ cuía hãû toüa âäü, chiãưu dỉång cuía nọ hỉåïng ra khoíi ủ trủc chênh (hỉåïng vãư phêa baìn dao). Phỉång chuyãøn âäüng cuía baìn xe dao theo hỉåïng kênh laì phỉång OX vaì chiãưu dỉång cuía nọ laì hỉåïng ra xa bãư màût chi tiãút gia cäng. Âäúi våïi mạy phay thàĩng âỉïng, trủc Z hỉåïng theo phỉång thàĩng âỉïng lãn trãn, coìn trủc X vaì trủc Y âỉåüc xạc âënh theo quy tàõc baìn tay phaíi, tuy nhiãn trong thỉûc tãú cạc nhaì chãú tảo mạy lải thỉåìng ỉu tiãn choün trủc X laì trủc maì cọ chuyãøn âäüng baìn mạy daìi hån... Âäúi våïi cạc chuyãøn âäüng quay xung quanh cạc trủc tỉång ỉïng X, Y, Z âỉåüc xạc âënh bàịng cạc âëa chè A, B, C seỵ âỉåüc xạc âënh laì dỉång khi chiãưu quay âọ cọ hỉåïng thuáûn chiãưu kim âäưng häư khi nhçn theo chiãưu dỉång cuía cạc trủc tỉång ỉïng (khi nhçn vaìo gäúc cuía hãû trủc toả âäü tỉì phêa cạc trủc thç chiãưu quay cuía chụng laì ngỉåüc chiãưu kim âäưng häư). Ngoaìi ra, coìn mäüt säú chuyãøn âäüng phủ song song våïi cạc trủc tỉång ỉïng våïi cạc trủc X, Y, Z laì cạc âëa chè U, V, W vaì hỉåïng cuía chụng âỉåüc biãøu diãùn nhỉ trãn hçnh 3-2. 3.2 Hãû toüa âäü âäúi våïi mäüt säú mạy 3.2.1. Mạy tiãûn Mạy tiãûn thỉåìng cọ loải 2D vaì 3D, trong âọ loải 2D laì phäø biãún hån caí vç nọ cọ thãø gia cäng âỉåüc táút caí cạc bãư màût trủ ngoaìi hồûc trủ trong cọ âỉåìng sinh báút kyì. Cạc mạy tiãûn 3D ngoaìi cạc chỉïc nàng nhỉ åí mạy 2D, ngỉåìi ta coìn bäú trê thãm mäüt trủc quay thỉï 3 laì cuía trủc chênh (ngỉåìi ta goüi laì trủc C - quay xung quanh trủc OZ ) vaì trãn âáưu dao Råvonve coìn cọ mäüt chuyãøn âäüng quay cuía dủng củ tảo nãn váûn täúc càõt âãø thỉûc hiãûn cạc cäng viãûc nhỉ khoan, khọet, doa cạc läù âäưng tám hay lãûch tám våïi tám chi tiãút hồûc phay cạc raỵnh then, raỵnh cam thuìng trãn chi tiãút gia cäng. Chiãưu dỉång cuía trủc C âỉåüc biãøu diãùn theo hỉåïng muỵi tãn nhỉ hçnh veỵ. vaì cọ bäú trê trủc C (3D) Z X C Hçnh 3-3: Hãû toả âäü trãn mạy tiãûn våïi baìn dao phêa sau vaì cọ bäú trê trủc C (3D) 11 3.2.2 Mạy khoan, mạy phay âỉïng Våïi cạc loải mạy naìy, trủc chênh hỉåïng theo phỉång thàĩng âỉïng vaì truìng våïi phỉång cuía trủc OZ trong hãû toüa âäü Dẹcard, chiãưu dỉång cuía trủc naìy cọ chiãưu hỉåïng lãn phêa trãn. Trủc OX vaì trủc OY laì 2ì trủc nàịm trãn baìn mạy maì trong âọ ngỉåìi ta quy ỉåïc choün trủc OX laì trủc cuía baìn mạy cọ chiãưu daìi dich chuyãøn låïn hån. Chiãưu dỉång cuía trủc OX cọ chiãưu hỉåïng sang bãn phaíi khi nhçn tỉì trủc chênh xuäúng chi tiãút gia cäng ( nhçn nguåüc chiãưu våïi chiãưu dỉång cuía trủc OZ). 3.2.3 Mạy phay nàịm ngang Trủc chênh cuía mạy phay laì nàịm ngang theo phỉång cuía trủc OZ, chiãưu dỉång cuía nọ hỉåïng vaìo mạy, trủc OX nàịm trãn màût phàĩng âënh vë cuía chi tiãút (hồûc song song våïi màût phàĩng âënh vë) vaì chiãưu dỉång cuía nọ hỉåïng vãư phêa trại nãúu nhçn theo hỉåïng dỉång cuía trủc