Ảnh hưởng của chính sách kinh tế - Xã hội đối với môi trường hoạt động của doanh nghiệp

Bµi tËp m«n häc ¶nh h­ëng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi ®èi víi m«i tr­êng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Bµi lµm Ngµy nay KH vµ CN ®· chiÕm mét vÞ trÝ quan träng, trë thµnh lùc l­äng s¶n xuÊt trùc tiÕp, lµ ®éng lùc c¬ b¶n cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn t¸c ®éng trùc tiÕp vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, h­íng tíi x· héi th«ng tin vµ nÒn kinh tÕ tri thøc. §èi víi n­íc ta, víi mét xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, c«ng nghÖ thiÕt bÞ l¹c hËu trong khi cuéc c¸ch m¹ng KH vµ CN trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra víi tèc ®ä hÕt søc nhanh chãng va s©u réng, qua tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy mét gia t¨ng th× viÖc ph¸t triÓn KH vµ CN cïng víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ tiÒm lùc l·nh ®¹o cña §¶ng. NhËn tøc râ tÇm quan träng cña KH & CN trong thêi gian qua chÝnh s¸ch vÒ KH &CN nø¬c ta cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng, n¨g lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸ ; ®µo t¹o nguån nh©n lùc; thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi , gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. i. nh÷ng chuyÓn ®æi tÝch cùc trong chÝnh s¸ch kh & cn ë n­íc ta trong thêi gian võa qua 1.XÐt trªn tæng thÓ cña hÖ thèng KHCN - ChuyÓn tõ chÝnh s¸ch dùa trªn quan ®IÓm Nhµ n­íc ®éc quyÒn vÒ ho¹t ®éng KH & CN ®Õn mét chÝnh s¸ch dùa trªn quan ®iÓm mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®ãng vai trß nh÷ng t¸c nh©n tham gia vµo ho¹t ®éng KH &CN . -Trong néi dung c¸c chÝnh s¸ch ®· dµnh mèi quan t©m ®¸ng kÓ tíi ph¸t triÓn c«ng nghÖ.Trong hÖ thèng chØ sè khoa häc c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn m«t vµi chØ sè vÒ c«ng nghÖ trong ®ã cã chØ sè vÒ tû lÖ phÇn tr¨m c«ng nghÖ ®­îc ®æi míi. - X¸c ®Þnh râ viÖc ph¸t triÓn KH vµ CN lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng, mét sè nhiÖm vô nghiªn cøu c«ng nghÖ kh«ng cßn lµ bé phËn trong ch­¬ng tr×nh träng ®iÓm cña Nhµ n­íc, mµ lµ bé phËn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c Bé. Nhµ n­íc chØ cßn n¾m mét sè ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu c«ng nghÖ chuÈn bÞ cho sù ph¸t triÓn dµI h¹n cña ®Êt n­íc, nh­ nh÷ng nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, vËt liÖu míi, tù ®éng ho¸. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi tõ mét chÝnh s¸ch Cho khoa häc sang mét chÝnh s¸ch B»ng khoa häc. . 2.Nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ triÓn khai ( Research and Develoment- R & D ) 2.1 Thay ®æi c¬ cÊu XH cña c¸c tæ chøc còng nh­ c¬ cÊu cña chÝnh c¸c tæ chøc R & D. - ChuyÓn tõ viÖc chØ cã Nhµ n­íc tiÕn hµnh ho¹t ®éng R & D sang viÖc cho phÐp thµnh lËp c¸c tæ ch­cs R & D thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. - ChuyÓn tõ viÖc chØ cho phÐp c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc ho¹t ®éng víi mét chøc n¨ng nghiªn cøu khoa häc ( R ) cßn c¸c ho¹t ®«ng triÓn khai thùc nghiÖm ( D ) th× kh«ng thuéc chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu sang viÖc cho phÐp c¸c c¬ quan nghiªn cøu KH cña Nhµ n­íc ®­îc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng triÓn khai, ®­îc ký kÕt vµ thùc hiÖn nh÷ng hîp ®ång kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò KH vµ nghiªn cøu víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt. 2.2 §a d¹ng ho¸ nguån tµi chÝnh cung cÊp cho tæ chøc. - C¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ cÊu nguån tµi chÝnh ®· dÇn dÇn cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n. Ng©n s¸ch Nhµ n­íc kh«ng cßn lµ nguån duy nhÊt mµ cßn cã c¸c nguån tõ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp còng nh­ nhiÒu lo¹i ®èi t¸c kh¸c nhau trong x· héi. Sù më réng quan hÖ hîp t¸c Quèc tÕ lµm xuÊt hiÖn nhiÒu nguån tµI trî tõ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ cøc quèc tÕ , c¸c tæ chøc nh©n ®¹o. NhiÒu nguån tµI trî ChÝnh phñ còng bæ sung thªm nh÷ng nguån lùc quan träng cho c¸c tæ chøc R & D. Ngoµi ra, trong mét sè tr­êng hîp, c¸ tæ chøc R & D vÒ c«ng nghÖ ®· m¹nh d¹n sö dông vèn vay ®Ó thùc hiÖn nh÷nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt thö ®Ó lµm chñ c«ng nghÖ tr­íc khi bµn giao cho s¶n xuÊt. 2.3 CÊu tróc l¹i tæ chøc R & trong ®ã cã D -§· tiÕn hµnh “ s¾p xÕp l¹i ” c¸c viÖn nghiªn cøu , trong ®ã cã viÖc x¸c ®Þnh mét sè viÖn ®­îc ng©n s¸ch Nhµ n­íc bao cÊp. Cßn l¹i c¸c viÖn ph¶I tù t×m kiÕm c¸c hîp ®ång vµ c¸c nguån tµi trî kh¸c nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 3.§æi míi chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý c«ng nghÖ ViÖc qu¶n lý c«ng nghÖ ®­îc bæ sung phï hîp ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Néi dung qu¶n lý c«ng nghÖ kh«ng chØ cßn giíi h¹n trong ph¹m vi “ 3 mÆt c«ng t¸c “ ( Ban hµnh vµ qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn kü thuËt trong s¶n xuÊt ; Qu¶n lý ®o l­êng ; Qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm ) nh­ tr­íc kia, mµ ®· ®­îc më réng thªm nhiÒu chØ tiªu nh­: kiÓm so¸t c«ng nghÖ theo c¸c tiªu chuÈn vÒ tÝnh tiªn tiÕn vµ « nhiÔm m«i tr­êng; ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ theo tû lÖ s¶n phÈm cã thÓ giµnh thÕ m¹nh c¹nh tranh trong n­íc vµ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi... 4. ¦u tiªn ph¸t triÓn nh©n lùc cho ho¹t ®éng KH & CN C¸c chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· chó träng tíi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ nh©n lùc cã tr×nh ®é ®¹I häc trë lªn. II. Nh÷ng thµnh tùu cña KH & CN ®¹t ®­îc do thùc hiÖn nh÷ng chuyÓn ®æi trong chÝnh s¸ch kh & cn HÖ thèng KH & CN ®­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn §Õn nay n­íc ta ®· cã mét lùc l­îng KH & CN t­¬ng ®èi ®«ng ®¶o víi kho¶ng trªn 1 triÖu c¸n bé tèt nghiÖp ®¹I häc vµ cao ®¼ng, 10 ngh×n c¸n bé cã tr×nh ®é trªn ®¹I häc, kho¶ng 1.3 triÖu cã tr×nh ®é trung cÊp kü thuËt vµ kho¶ng 2.8 triÖu c«ng nh©n kü thuËt. Cïng víi ®éi ngò ®«ng ®¶o ®ã chóng ta ®· x©y dùng ®­îc mét m¹ng l­íi trªn 100 tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng, h¬n 500 tæ chøc nghiªn cøu triÓn khai trªn ph¹m vi c¶ n­íc. C¬ së h¹ tÇng KH & CN nh­ c¸c trung t©m nghiªn cøu, c¸c phßng thÝ nghiÖm, c¸c trung t©m th«ng tin KH & CN, th­ viÖn ... còng ®­îc t¨ng c­êng vµ n©ng cÊp. HÖ thèng qu¶n lý Nhµ n­íc còng ®· ®­îc thiÕt lËp réng kh¾p tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng. 2.KH & CN ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn KT- XH ®Êt n­íc Víi tiÒm lùc KH & CN ®· t¹o dùng ®­îc, lùc l­îng KH & CN n­íc ta trong c¸c c¬ quan nghiªn cøu - triÓn khai, gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ khu vùc s¶n xuÊt, dÞch vô ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn KT-XH trong h¬n 10 n¨m ®æi míi võa qua. Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n nhê b­íc ®æi míi ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn, cËp nhËt kiÕn thøc míi , ®· gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng luËn cø khoa häc cho c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ, biÖn ph¸p qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ n­íc liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hoa, x· héi cña ®Êt n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn, KH kü thuËt ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt n­íc ®· gãp phÇn x©y dùng luËn cø khoa häc cho c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn vïng vµ l·nh thæ. NhiÒu nghiªn cøu trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®· t¹o ra gièng c©y trång, vËt nu«i cã chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt cao, gãp phÇn ®­a n­íc ta tõ nhËp khÈu l­¬ng thùc trë thµnh mét n­íc xuÊt khÈu l­¬ng thùc...V× vËy trong nh÷ng n¨m qua, KH & CN viÖt nam ®· gãp phÇn tiÕp thu, lµm chñ nhanh chãng nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®­îc chuyÓn giao tõ n­íc ngoµi ®· phÇn nµo ®ãng gãp cho ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt nam trong thêi gian qua. 3.Gãp phÇn ph¸t triÓn nh©n lùc KH & CN. KH & CN ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua còng gãp phÇn vµo viÖc ®µo t¹o nh©n lùc KH & CN, cung cÊp mét sè l­îng lín nh©n lùc tr×nh ®é trung cÊp, ®¹i häc, trªn ®¹i häc ë nhiÒu lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c nhau gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸... ®Êt n­íc. 4.HÖ thèng qu¶n lý KH & CN cã nh÷ng yÕu tè ®æi míi. C¬ chÕ qu¶n lý KH & CN ®· b­íc ®Çu ®æi míi theo h­íng phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¬ quan NC-TK g¾n kÕt h¬n trong s¶n xuÊt vµ dÞch vô. iii.nh÷ng tån t¹I cña chÝnh s¸ch KH & CN 1.Mét sè bÊt cËp vÒ chÝnh s¸ch trªn tæng thÓ. - ThiÕu sù ph©n cÊp, ph©n c«ng râ rµng, sù ®IÒu hoµ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan trong bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ KH & CN, gi÷a c¬ quan qu¶n lý TW vµ ®Þa ph­¬ng dÉn ®Õn chång chÐo chøc n¨ng, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm, kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch. - Ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc ®èi víi vai trß KH - CN kh«ng ®ång ®Òu tõ ®ã dÉn ®Õn sù kh«ng ®ång bé trong hÖ thèng chÝnh s¸ch. - Ch­a cã chÝnh s¸ch m¹nh mÏ, ­u tiªn ®èi víi viÖc s¸ng t¹o vµ ¸p dông thµnh tùu nghiªn cøu c«ng nghÖ m¹nh giµnh thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. - Cßn nhiÒu bÊt cËp trong qu¶n lý ho¹t ®éng R & D. + ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®Çu t­, chÝnh s¸ch thuÕ , chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch nhËp khÈu ch­a khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc & c«ng nghÖ. + C¸c chÝnh s¸ch vÓ tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng R & D cßn nhiÒu bÊt cËp; thiÕu phèi hîp ®ång bé, ch­a quan t©m ®Õn phÇn con ng­êi, phÇn th«ng tin , phÇn tæ chøc: Vèn ®Çu t­ thÊp; ch­a cã chÝnh s¸ch phï hîp; c¸c chÝnh s¸ch ®· ®æi míi nh­ng cßn chËm;ch­a h×nh thµnh hÖ thèng qu¶n lý KH & CN phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng... + ChÝnh s¸ch nguån nh©n lùc ch­a t¹o ra biÕn ®æi m¹nh vÒ chÊt l­îng c¸n bé KH & CN phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung trªn thÕ giíi. 2.Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm vÒ KH & CN n­íc ta do nh÷ng tån t¹i trong chÝnh s¸ch KH & CN t¹o ra -Tr×nh ®é l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt - §éi ngò c¸n bé KH & CN kh¸ ®«ng nh­ng cßn h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc, bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi, ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt n­íc. - M¹ng l­íi c¬ quan NC & TK cña n­íc ta cßn nhiÒu bÊt hîp lý - HÖ thèng dÞch vô KH & CN cßn yÕu kÐm. - HÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cßn nhiÒu bÊt cËp, chÊt l­îng cßn thÊp. - Mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng KH & CN vµ hÖ thèng KT - XH cßn yÕu. -Tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ chËm rÊt nhiÒu so víi tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ trªn thÕ giíi. iv.Mét sè gi¶I ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch KH & CN n­íc ta -Ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ KH & CN gi÷a bé KH CN & MT víi c¸c bé qu¶n lý tæng hîp kh¸c kh¾c phôc hiÖn t­îng chång chÐo m©u thuÉn nhau cña c¸c chÝnh s¸ch KH & CN. - C¸c chÝnh s¸ch vÒ chi cho KH & CN cÇn ph¶i theo thø tù ­u tiªn mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi ®¶m b¶o t¨ng chi NSNN cho ho¹t ®éng KH & CN cao h¬n møc t¨ng GDP Ýt nhÊt lµ 2 lÇn. -Thùc hiÖn x· héi ho¸ ®Çu t­ cho KH &CN . KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Çu t­ tµi chÝnh cho KH & CN dùa trª c¸c chÝnh s¸ch sau: + ChÝnh s¸ch tµi chÝnh khuyÕn khÝch h×nh thµnh tæ chøc KH & CN trong c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c lÜnh vùc thuéc h­íng ­u tiªn, träng ®IÓm. + Cho phÕp sö dông lîi nhuËn tr­íc thuÕ ®Ó chi hco ho¹t ®éng ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm, nghiªn cøu triÓn khai... + ¸p dông chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu c¸c dông cô thiÕt bÞ, vËt t­, tµi liÖu dïng cho ho¹t ®éng KH & CN. Gi¶m thuÕ VAT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi DN trong giai ®o¹n ®Çu ®ua c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi c¸c thu nhËp vÒ ph¸t minh s¸ng chÕ, mÔn thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp víi c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµm thÝ nghiÖm. + Më réng kh¶ n¨ng vai trung vµ dµi h¹n cho c¸c DN phï hîp víi chu kú ®æi míi c«ng nghÖ cña tõng nghµnh. - §èi víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc KH & CN + Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o nh©n lùc KH & CN, n©ng cao chÊt l­îng vµ ®æi míi c¬ cÊu ®µo t¹o nh©n lùc KH & CN. + C¶i tiÕn chÝnh s¸ch vÒ thu nhËp ®èi víi c¸n bé KH & CN, ®¶m b¶o thu nhËp cña c¸n bé KH & CN ®ñ taÝ SX më réng søc lao ®éng. Cã chÕ ®é th­ëng ­u ®·i v¬Ý c¸c c«ng tr×nh KH cã kh¶ n¨ng øng dông cao trong ®êi sèng XH. + Cã c¸c chÕ ®é ­u ®·i nh»m thu hót c¸c nhµ khoa häc VN ë n­íc ngoµi vÒ n­íc tham gia vµo qu¸ tr×nh nghiªn cøu KH, chuyÓn giao c«ng nghÖ, sö dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi...