Bài giảng Khoa học quản lý đại cương - Chương 4: Phương pháp quản lý - Tạ Thị Bích Ngọc

KHQLDC CHƯƠNG 4. PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ KHOA HỌC QUẢN LÝ ĐẠI CƯƠNG ThS Tạ Thị Bích Ngọc KHQLDC2 Nội dung bài học 4.1 Khái niệm Phương pháp quản lý 4.1.1 Định nghĩa Phương pháp quản lý 4.1.2 Đặc trưng của Phương pháp quản lý 4.2 Những phương pháp quản lý cơ bản 4.2.1 Nhóm phương pháp quản lý căn cứ vào việc sử dụng quyền lực 4.2.2 Nhóm phương pháp quản lý dựa vào việc sử dụng các công cụ có tính vật chất 4.2.3 Nhóm phương pháp quản lý dựa vào việc sử dụng các công cụ có tính phi vật chất KHQLDC3 4.1 Khái niệm phương pháp quản lý 4.1.1 Định nghĩa phương pháp quản lý 4.1.2 Đặc trưng của phương pháp quản lý KHQLDC4 Phương pháp là gì? • Gốc Hán Việt: “Phương pháp là lề lối, cách thức phải theo để tiến hành công việc nhằm đạt được kết quả nhất định tốt nhất” (“Phương”: hướng, phía; “Pháp”: phép tắc, khuôn phép) • E. M. Heghen: “Phương pháp là ý thức về hình thức vận động bên trong của nội dung” KHQLDC5 Phương pháp quản lý là tổng thể những cách thức tác động của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý trên cơ sở lựa chọn những công cụ và phương tiện quản lý phù hợp nhằm mang lại hiệu quả quản lý cao nhất trong điều kiện môi trường nhất định. 4.1.1 Định nghĩa phương pháp quản lý KHQLDC6 Nội hàm khái niệm Lựa chọn công cụ và phương tiện quản lý phù hợp Lựa chọn cách thức tác động của chủ thể tới ĐTQL Đạt tới hiệu quả tối đa KHQLDC7 Lựa chọn công cụ và phương tiện quản lý phù hợp • Quyền lực • Quyết định quản lý • Chính sách • Tài chính • Cơ sở vật chất • Kỹ thuật - Công nghệ • KHQLDC8 Tiền KHQLDC9 Lựa chọn cách thức tác động của chủ thể tới đối tượng quản lý • Các cách tác động: – Tác động bằng quyền lực – Tác động bằng kinh tế - kỹ thuật – Tác động bằng tổ chức - hành chính – Tác động bằng chính trị - tư tưởng – Tác động bằng tâm lý - xã hội – Tác động bằng khoa học – Tác động bằng nghệ thuật KHQLDC10 Như vậy • Công cụ, phương tiện và cách thức tác động phù hợp gắn liền với các nhân tố: – Chủ thể quản lý – Đối tượng quản lý – Tính chất công việc – Mục tiêu của tổ chức – Điều kiện hoàn cảnh. • Phương pháp quản lý không đồng nhất với yếu tố nào của hệ thống quản lý, mà là sự liên kết giữa chủ thể quản lý với các yếu tố KHQLDC11 Tính đa dạng, phong phú Tính linh hoạt và sáng tạo Là cơ sở hình thành phong cách và nghệ thuật quản lý 4.1.2 Đặc trưng của phương pháp quản lý Có quan hệ hữu cơ với nguyên tắc quản lý 1 2 3 4 KHQLDC12 Tính linh hoạt và sáng tạo phẩm chất cá nhân năng lực thói quen v.v Phụ thuộc vào yếu tố chủ quan của chủ thể KHQLDC13 Hệ thống phương pháp quản lý có nhiều phương pháp cụ thể khác nhau Các nhân tố của hệ thống quản lý luôn biến đổi Cần nhận thức và vận dụng nhiều phương pháp khác nhau thì mới mang lại hiệu quả Tính đa dạng, phong phú KHQLDC14 Quan hệ hữu cơ với nguyên tắc quản lý 1 Quan hệ giữa PPQL và NTQL là quan hệ biện chứng của hai mặt đối lập (khách quan - chủ quan; ổn định – linh hoạt) 2 Phương pháp quản lý phải dựa trên cơ sở của nguyên tắc quản lý KHQLDC15 PPQL là cơ sở để lựa chọn phong cách quản lý phù hợp PPQL là sự kết hợp giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan Là cơ sở cho việc hình thành phong cách và nghệ thuật quản lý KHQLDC16 4.2 Những phương pháp quản lý cơ bản 4.2.1 Nhóm phương pháp quản lý căn cứ vào việc sử dụng quyền lực 4.2.2 Nhóm phương pháp quản lý dựa vào việc sử dụng các công cụ có tính vật chất 4.2.3 Nhóm phương pháp quản lý dựa vào việc sử dụng các công cụ có tính phi vật chất KHQLDC17 4.2.1 Nhóm phương pháp quản lý căn cứ vào việc sử dụng quyền lực Chuyên quyền “Tự do” Dân chủ KHQLDC18 Phương pháp chuyên quyền • Công cụ và phương tiện – Sử dụng quyền lực tối đa trong việc ra quyết định – Không uỷ quyền, không san sẻ quyền lực • Cách thức tác động – Cưỡng chế, áp đặt, ra lệnh – Sử dụng hình phạt nhiều hơn khen thưởng – Kiểm tra, giám sát chặt chẽ • Đối tượng hoàn cảnh tính chất công việc – Tình huống khẩn cấp – Công việc đòi hỏi phải chấp hành mệnh lệnh tuyệt đối KHQLDC19 Phương pháp dân chủ • Công cụ và phương tiện – Sử dụng quyền lực phù hợp với quyền hạn – Thực hiện sự uỷ quyền và giao quyền • Cách thức tác động – Thưởng phạt hợp lý – Phân công công khai – Kiểm tra, giám sát phát huy tính độc lập của cấp dưới • Đối tượng, hoàn cảnh, tính chất công việc – Gắn với việc xây dựng quyết định chiến lược, quy chế – Trong hoàn cảnh không khẩn cấp KHQLDC20 Phương pháp “tự do” • Công cụ và phương tiện – Sử dụng quyền lực một cách tối thiểu – NQL là người cung cấp thông tin tham gia công việc như một thành viên nhóm • Cách thức tác động – Hầu như “không sử dụng” hệ thống kiểm tra giám sát – Đánh giá công việc căn cứ vào kết quả cuối cùng • Đối tượng hoàn cảnh tính chất công việc – Gắn với công việc có tính đặc thù về chuyên môn, với người năng động, sáng tạo, có trình độ, trách nhiệm KHQLDC21 4.2.2 Nhóm phương pháp quản lý dựa vào việc sử dụng các công cụ có tính vật chất • Phương pháp quản lý bằng kinh tế • Phương pháp tổ chức – hành chính KHQLDC22 Nhóm phương pháp kinh tế Công cụ Phương tiện Cách tác động cung cấp điều kiện cơ sở vật chất, kĩ thuật phục vụ cho công việc; các chế độ bảo hiểm, bảo hộ lao động; định mức lao động; tiền công, tiền lương, tiền thưởng và các chế phúc lợi khác Đối tượng Hoàn cảnh Tính chất CV Tài chính, cơ sở vật chất kỹ thuật, công nghệ, đặc biệt là lợi ích kinh tế Áp dụng phổ biến với nhiều đối tượng, nhiều công việc và trong nhiều hoàn cảnh khác nhau KHQLDC23 Nhóm phương pháp hành chính - tổ chức tương đối phổ biến trong nhiều tổ chức, nhiều công việc và hoàn cảnh khác nhau - Buộc họ phải thực hiện đúng nhiệm vụ theo thẩm quyền - Đánh giá nhân viên làm căn cứ đề bạt, thuyên chuyển, buộc thôi việc - Đào tạo và phát triển nhân viên Luật, nội quy, quy chế, công tác cán bộCông cụ Phương tiện Cách tác động Đối tượng Hoàn cảnh Tính chất CV KHQLDC24 4.2.3 Nhóm phương pháp quản lý dựa vào việc sử dụng các công cụ có tính phi vật chất • Phương pháp chính trị – tư tưởng • Phương pháp tâm lý – xã hội KHQLDC25 Phương pháp chính trị – tư tưởng Tuyên truyền giáo dục về sứ mệnh, quyền lợi và trách nhiệm của tổ chức Học tập, quán triệt, hội nghị, hội thảo, toạ đàm, giao lưu.v.v. Gắn liền với nhiều tổ chức, trong nhiều công việc và hoàn cảnh khác nhau Tri thức Trí tuệ Công cụ Phương tiện Đối tượng Hoàn cảnh Tính chất CV Cách thức Tác động KHQLDC26 Phương pháp tâm lý - xã hội Tình cảm - Giao lưu, toạ đàm, các sinh hoạt tập thể nhằm tạo dựng « bầu không khí hữu ích» Gắn liền với nhiều tổ chức, trong nhiều công việc và hoàn cảnh khác nhau Công cụ Phương tiện Đối tượng Hoàn cảnh Tính chất CV Cách thức Tác động KHQLDC27 Như vậy • Trên đây là những phương pháp chung nhất • Sự vận dụng nó là mang tính linh hoạt • Ngoài ra: – các phương pháp quản lý riêng – các phương pháp quản lý của quy trình KHQLDC28 Phương pháp quản lý chuyên quyền không mang đặc điểm nào sau đây? A. Không tính đến ý kiến tập thể mà chỉ dựa vào năng lực, kinh nghiệm cá nhân để ra quyết định B. Chỉ phù hợp với những tập thể thiếu kỷ luật, không tự giác, công việc trì trệ,... cần chấn chỉnh nhanh C. Không phát huy tính chủ động sáng tạo của quần chúng D. Khá thu hút người khác tham gia ý kiến