Bài giảng Kinh doanh điện tử - Chương 6: Thanh toán điện tử - Trịnh Hoàng Nam

11/22/2018 1 THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Khoa Hệ thống thông tin quản lý Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn • Mô tả được các mô hình hệ thống thanh toán điện tử • Giải thích được quy trình hoạt động của các hệ thống thanh toán điện tử MỤC TIÊU K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn NỘI DUNG • Tổng quan về thanh toán điện tử • Hệ thống thanh toán điện tử B2C • Hệ thống thanh toán điện tử B2B • Hệ thống thanh toán di động 11/22/2018 2 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn TỔNG QUAN VỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ • Thanh toán điện tử – Việc thực hiện quá trình thanh toán thông qua các phương tiện điện tử • Phân loại – Theo số tiền giao dịch – Theo thời gian thanh toán – Theo công nghệ – Theo mức độ vô danh K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn TỔNG QUAN VỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Thanh toán điện tử Các bên tham gia Phương tiện Công cụ K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn CÁC BÊN THAM GIA THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Người bán hàng Người mua hàng Các ngân hàng (của người bán và người mua) Các tổ chức phát hành phương tiện thanh toán Các tổ chức trung gian cung cấp dịch vụ thanh toán 11/22/2018 3 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn CÔNG CỤ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN ĐIỆN TỬ K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn THANH TOÁN ĐIỆN TỬ & THANH TOÁN TRỰC TUYẾN • Giống nhau – Về môi trường hoạt động – Về phương tiện, công cụ thanh toán • Khác nhau – Về quy mô giao dịch – Về xác thực giao dịch – Về thời gian thực hiện 11/22/2018 4 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn THANH TOÁN ĐIỆN TỬ & THANH TOÁN TRỰC TUYẾN Tính xác thực Quy trình thanh toán điện tử thông thường K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn THANH TOÁN ĐIỆN TỬ & THANH TOÁN TRỰC TUYẾN Tính xác thực Quy trình thanh toán trực tuyến 8 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Thanh toán điện tử Phân chia theo thời gian thực Thanh toán trực tuyến Thanh toán ngoại tuyến 11/22/2018 5 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Thanh toán điện tử Phân chia theo bản chất giao dịch Thanh toán trong TMĐT B2B Thanh toán trong TMĐT B2C K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Thanh toán điện tử Phân chia theo phương thức tiếp nhận Thanh toán trên Web Thanh toán trên POS/ATM K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ 11/22/2018 6 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn MỘT SỐ YÊU CẦU ĐỐI VỚI THANH TOÁN ĐIỆN TỬ • Số tiền được bảo toàn – Không tự sinh ra, không tự mất đi • Dễ trao đổi – Tiền & Hàng hóa, dịch • Không bị từ chối – Trả đủ tiền giao hàng K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ B2C • Hệ thống thanh toán thẻ • Hệ thống thanh toán bằng tiền điện tử • Hệ thống vi thanh toán điện tử K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG THẺ • Thẻ thanh toán – Một loại thẻ làm bằng chất dẻo, chứa đựng thông tin cần thiết cho việc thanh toán • Tiêu chí phân loại – Công nghệ sản xuất – Chủ thể phát hành – Tính chất thanh toán – Phạm vi lãnh thổ – Mục đích & đối tượng sử dụng 11/22/2018 7 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG THẺ T h ẻ t ín d ụ n gTh ẻ g h i n ợ Nạp tiền trước, chi tiêu sau Chi tiêu đến đâu, tài khoản bị khấu trừ đến đó Được hưởng lãi suất khi có số dư Phí dịch vụ thấp Chi tiêu trước, trả tiền sau Phí dịch vụ, lãi (phát sinh) cao Được miễn lãi đến tối đa 45 ngày Không được hưởng lãi suất khi có số dư Tài khoản/tài sản thế chấp độc lập với chi tiêu K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG THẺ Chip tích hợp THẺ THÔNG MINH THẺ TIẾP XÚC (Contact Card) THẺ PHI TIẾP XÚC (Contactless Card) K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG THẺ Quy trình thanh toán bằng thẻ tại POS 11/22/2018 8 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn THANH TOÁN ĐIỆN TỬ & THANH TOÁN TRỰC TUYẾN Quy trình thanh toán trực tuyến bằng thẻ 8 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG THẺ • Thuận lợi • Khó khăn K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG VÍ ĐIỆN TỬ • Ví điện tử – Tài khoản điện tử kết nối với hệ thống thanh toán trực tuyến và hệ thống tài khoản ngân hàng • Chức năng – Thanh toán trực tuyến – Nhận và chuyển tiền qua Internet – Lưu giữ tiền điện tử (tiền ảo) 11/22/2018 9 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG VÍ ĐIỆN TỬ Hoạt động như một ngân hàng điện tử trên Internet Cho phép chuyển đổi một phần hoặc toàn bộ từ tài khoản ngân hàng sang tài khoản ví điện tử và ngược lại Kết nối tới một cổng thanh toán trực tuyến K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG VÍ ĐIỆN TỬ K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn VÍ ĐIỆN TỬ & CỔNG TRUNG GIAN THANH TOÁN 11/22/2018 10 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn VÍ ĐIỆN TỬ & CỔNG TRUNG GIAN THANH TOÁN K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn VÍ ĐIỆN TỬ NGÂN LƯỢNG K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn VÍ ĐIỆN TỬ NGÂN LƯỢNG 11/22/2018 11 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn VÍ ĐIỆN TỬ BẢO KIM K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN VI MÔ ĐIỆN TỬ • Thanh toán vi mô điện tử (e-Micropayment) – Còn gọi là dịch vụ thanh toán/chi trả nhỏ – Các chi phí nội dung kỹ thuật số • Âm nhạc, phim, trò chơi điện tử – Các chi phí thường nhật và hằng tháng • Dịch vụ cơ bản (điện, nước) • Dịch vụ viễn thông (internet, điện thoại, ) • Dịch vụ giao thông (taxi, tàu xe, máy bay, ) – Thực hiện trên điện thoại di động K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn SMS MICRO-PAYMENT 11/22/2018 12 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn AUDIOTEX MICRO-PAYMENT K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ B2B • Hệ thống thanh toán bằng chuyển khoản điện tử • Hệ thống thanh toán bằng séc điện tử • Hệ thống thanh toán hóa đơn điện tử K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ • Chuyển khoản điện tử – Chuyển tiền từ tài khoản này sang tài khoản khác thông qua mạng máy tính và các phương tiện điện tử khác • Thanh toán bằng chuyển khoản điện tử – Chuyển tiền từ tài khoản người mua sang tài khoản người bán để thanh toán cho giao dịch mua bán thông qua mạng máy tính và các phương tiện điện tử khác 11/22/2018 13 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ Chuyển khoản điện tử Phân chia theo phạm vi giao dịch Trong cùng hệ thống (nội mạng) Khác hệ thống (ngoại/liên mạng) K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ NỘI MẠNG Người thụ hưởng Người bán Người chuyển tiền Người mua Ngân hàng Yêu cầu chuyển tiền Chuyển tiền vào tài khoản thụ hưởng K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn CHUYỂN KHOẢN ĐIỆN TỬ NGOẠI MẠNG Người thụ hưởng Người bán Người chuyển tiền Người mua NH chuyển tiềnNH trả tiền Ra lệnh chuyển tiền cho người thụ hưởng Yêu cầu chuyển tiền Chuyển tiền vào tài khoản thụ hưởng 11/22/2018 14 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG SÉC ĐIỆN TỬ • Séc (cheque) – Một tờ mệnh lệnh vô điều kiện của người chủ tài khoản ra lệnh cho ngân hàng trích từ tài khoản của mình một số tiền nhất định (tiền mặt/chuyển khoản) để • Trả cho người có tên trong séc • Trả theo lệnh của người có tên trong séc • Séc điện tử – Một phiên bản có giá trị pháp lý đại diện cho một tấm séc giấy K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG SÉC ĐIỆN TỬ • Người bán thường sử dụng trung gian cung ứng dịch vụ thanh toán séc điện tử • Giao dịch thanh toán được thực hiện thông qua Trung tâm bù trừ tự động liên ngân hàng (ACH) – Hệ thống chuyển khoản điện tử cung cấp dịch vụ bù trừ liên ngân hàng đối với các thanh toán điện tử của các tổ chức tài chính thành viên K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN BẰNG SÉC ĐIỆN TỬ 11/22/2018 15 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ • Hóa đơn điện tử – Dữ liệu điện tử về bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, được khởi tạo, lập, gửi, nhận, lưu trữ và quản lý bằng phương tiện điện tử. K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ 11/22/2018 16 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG • Thanh toán di động – Việc thực hiện một giao dịch thanh toán trong đó có ít nhất một bên liên quan có sử dụng thiết bị di động K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn KIẾN TRÚC HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn MÔ HÌNH TRIỂN KHAI HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG M ô h ìn h Ngân hàng chủ đạo Công ty di động chủ đạo Hợp tác ngân hàng & viễn thông 11/22/2018 17 K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG K in h d o a n h đ iệ n t ử : G iớ i t h iệ u m ô n h ọ c Khoa Hệ thống thông tin quản lý namth@buh.edu.vn MỘT SỐ DỊCH VỤ THANH TOÁN DI ĐỘNG • Dịch vụ mobile- banking • Dịch vụ SMS banking • Dịch vụ chuyển tiền • Dịch vụ thanh toán tiền điện, tiền nước, điện hoa, điện thoại • Dịch vụ tải game, hình nền, nhạc chờ • Dịch vụ mua thẻ game