Bài giảng Quản trị học - Bài 1: Tổng quan về quản lý

v2.0014101214 1 BÀI 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ v2.0014101214 2 TÌNH HUỐNG DẪN NHẬP Tình huống: Paul Allen là giám đốc văn phòng đại diện của Công ty PACIFIC TELECOM tại Việt Nam với triết lý: • Nhân viên chỉ làm tốt những công việc mà ông chủ thường xuyên kiểm tra nhất; • Chú trọng hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm soát chặt chẽ tài chính; • Tìm cách gia tăng khối lượng làm việc của nhân viên; Kết quả: Doanh thu không đạt được như ý muốn. Quan điểm của Đối tác người Việt Nam: Cần thay đổi phong cách này để phù hợp với văn hóa Việt Nam. Câu hỏi: • Quan điểm của Paul Allen đúng ở chỗ nào và sai ở chỗ nào? • Có thể rút ra những bài học gì từ tình huống quản lý này. v2.0014101214 3 MỤC TIÊU • Hiểu định nghĩa quản lý, mô tả bản chất của quản lý; • Hiểu và phân biệt được nhà quản lý với nhân viên; • Mô tả các cấp quản lý trong tổ chức; • Hiểu được quá trình quản lý và các chức năng quản lý cơ bản; • Mô tả các kỹ năng cơ bản của nhà quản lý. v2.0014101214 4 HƯỚNG DẪN HỌC • Học viên nên tìm hiểu thêm một số kiến thức về tổ chức, quản lý và các kỹ năng quản trị cơ bản. • Tìm đọc một số tài liệu: Quản trị học, Nguyễn Hải Sản, Nhà xuất bản thống kê, 1998: Chương 1: Bản chất của quản trị (từ trang 8-29); Những vấn đề cốt yếu của quản lý, Vũ Thiếu, Nhà xuất bản Khoa học Kỹ Thuật, 1999 (từ trang 20-29). • Thảo luận với giáo viên và học viên về các vấn đề chưa nắm rõ. v2.0014101214 5 NỘI DUNG Khái niệm quản lý Nhà quản lý là ai Các chức năng cơ bản của quản lý Các kỹ năng cơ bản của nhà quản lý Nhà quản lý là ai? Nhà quản lý có vai trò gì đối với tổ chức? Nhà quản lý thực hiện những công việc gì? Làm thế nào để trở thành nhà quản lý giỏi? Quản lý là gì? Quản lý có vai trò gì đối với tổ chức? v2.0014101214 6 1. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ 1.1. Khái niệm quản lý 1.2. Vai trò của quản lý v2.0014101214 7 1.1. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ Khái niệm: Quản lý là các hoạt động hướng tới việc sử dụng và phối hợp các nguồn lực của tổ chức một cách hiệu năng và hiệu quả nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức. v2.0014101214 8 1.1.1. TỔ CHỨC • Khái niệm: Tổ chức là một tập hợp của hai hay nhiều người cùng hoạt động trong những hình thái cơ cấu nhất định để đạt được các mục tiêu chung. • Đặc điểm cơ bản của tổ chức:  Có mục đích chung;  Có một cấu trúc xác định;  Có sự kết hợp nỗ lực của các thành viên. Các thành viên Mục đích chung Cơ cấu tổ chức TỔ CHỨC v2.0014101214 9 1.1.2. HIỆU NĂNG VÀ HIỆU QUẢ HIỆU NĂNG Đạt được mục tiêu thông qua việc ra các quyết định đúng đắn và triển khai thành công các quyết định đó Và Hiệu quả hoạt động là sự tương quan, so sánh giữa lợi ích do kết quả thu được từ hoạt động với phần các nguồn lực được huy động, sử dụng cho việc tạo ra kết quả, lợi ích đó. HIỆU QUẢ Sử dụng các nguồn lực của tổ chức một cách tối ưu nhất v2.0014101214 10 1.2. VAI TRÒ CỦA QUẢN LÝ • Giúp cho các thành viên trong tổ chức hiểu rõ mục đích và hướng đi của mình; • Giúp cho việc sử dụng và phối hợp các nguồn lực một cách có hiệu quả; • Giúp cho tổ chức có thể ứng phó tốt hơn với sự thay đổi, với các yếu tố bất định của môi trường. v2.0014101214 11 2. CÁC CHỨC NĂNG CƠ BẢN CỦA QUẢN LÝ Lập kế hoạch Tổ chứcLãnh đạo Kiểm tra Quá trình quản lý bao gồm nhiều chức năng có mối liên hệ với nhau gọi là các chức năng của quản lý: • Lập kế hoạch; • Tổ chức; • Lãnh đạo; • Kiểm tra. v2.0014101214 12 Lập kế hoạch Tổ chức Nhà quản lý 1 2 Lãnh đạo 3 Kiểm tra 4 Thiết kế cơ cấu tổ chức và cơ chế phối hợp giữa các bộ phận. Tác động lên các bộ phận, cá nhân trong tổ chức, hướng họ đến việc thực hiện các mục tiêu, kế hoạch đã đề ra. Xác định các mục tiêu hoạt động, phương án hoạt động và các yếu tố cần thiết để đạt được mục tiêu. Đo lường việc thực hiện các kế hoạch trong thực tế, phát hiện các sai lệch và đưa ra các biện pháp điều chỉnh. 2. CÁC CHỨC NĂNG CƠ BẢN CỦA QUẢN LÝ (tiếp theo) v2.0014101214 13 3. NHÀ QUẢN LÝ LÀ AI? 3.1. Khái niệm nhà quản lý 3.2. Phân loại nhà quản lý v2.0014101214 14 3.1. KHÁI NIỆM NHÀ QUẢN LÝ Khái niệm: Nhà quản lý là người thực hiện các hoạt động quản lý (lập kế hoạch và ra quyết định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực của tổ chức  nhân lực, tài chính, vật lực và thông tin). v2.0014101214 15 3.2. PHÂN LOẠI NHÀ QUẢN LÝ • Phân loại theo các cấp quản lý:  Nhà quản lý cấp cao;  Nhà quản lý cấp trung gian;  Nhà quản lý cấp cơ sở. • Phân loại theo các lĩnh vực quản lý:  Nhà quản lý marketing;  Nhà quản lý tài chính;  Nhà quản lý sản xuất;  Nhà quản lý nhân sự;  Nhà quản lý hành chính;  Nhà quản lý khác. v2.0014101214 16 Phối hợp và kiểm soát hoạt động của nhân viên thừa hành. 3.2.1. PHÂN LOẠI THEO CÁC CẤP QUẢN LÝ NQL Cấp cao Nhà quản lý cấp trung gian Nhà quản lý cấp cơ sở Triển khai chiến lược, chính sách của nhà quản lý cấp cao. Phối hợp và kiểm soát hoạt động của nhà quản lý cấp cơ sở. Quyết định mục tiêu, chiến lược, chính sách của tổ chức. v2.0014101214 17 3.2.2. PHÂN LOẠI THEO CÁC LĨNH VỰC QUẢN LÝ • Nhà quản lý marketing quản lý những công việc liên quan đến gia tăng khách hàng cho doanh nghiệp; • Nhà quản lý tài chính quản lý những công việc liên quan đến nguồn lực tài chính của doanh nghiệp; • Nhà quản lý sản xuất quản lý những công việc liên quan đến hệ thống sản xuất sản phẩm và dịch vụ; • Nhà quản lý nhân sự quản lý những công việc liên quan đến nguồn nhân lực, con người. • Nhà quản lý hành chính quản lý những công việc mang tính chất chung, hỗ trợ cho hoạt động của các phòng ban, bộ phận khác. v2.0014101214 18 3.3. VAI TRÒ CỦA NHÀ QUẢN LÝ Các vai trò của nhà quản lý Các vai trò của nhà quản lý Nhóm vai trò quan hệ Nhóm vai trò quan hệ Nhóm vai trò quyết định Nhóm vai trò quyết định Nhóm vai trò thông tin Nhóm vai trò thông tin 1. Vai trò đại diện 2. Vai trò lãnh đạo 3. Vai trò liên kết 1. Vai trò đại diện 2. Vai trò lãnh đạo 3. Vai trò liên kết 1. VT thu thập và tiếp nhận 1. VT phổ biến 2. VT phát ngôn 1. VT thu thập và tiếp nhận 1. VT phổ biến 2. VT phát ngôn 1. VT sáng nghiệp 2. VT giải quyết vấn đề 3. VT phân phối các nguồn lực 4. VT đàm phán 1. VT sáng nghiệp 2. VT giải quyết vấn đề 3. VT phân phối các nguồn lực 4. VT đàm phán Theo Henry Mintzberg v2.0014101214 19 3.4. CÁC KỸ NĂNG CƠ BẢN CỦA NHÀ QUẢN LÝ Theo Robert L.Katz Nhà quản lý cấp cao Nhà quản lý cấp trung gian Nhà quản lý cấp cơ sở Kỹ năng kỹ thuật Kỹ năng quan hệ Kỹ năng tư duy Tầm quan trọng của các kỹ năng là khác nhau đối với các cấp quản lý khác nhau (cấp cao, trung gian, cơ sở). v2.0014101214 20 PHÁT TRIỂN CÁC KỸ NĂNG QUẢN LÝ Tích lũy và sử dụng thành công các kỹ năng quản lý Tích lũy và sử dụng thành công các kỹ năng quản lý Thông qua đào tạo trong trường lớp và các đào tạo khác Thông qua kinh nghiệm thực tế của công việc chính thức và các công việc khác. v2.0014101214 21 3.5. CHÂN DUNG NHÀ QUẢN LÝ THẾ KỶ 21 • Tầm nhìn quốc tế; • Kỹ năng tin học, ngoại ngữ; • Nhận thức ảnh hưởng của yếu tố văn hóa quốc gia và quốc tế; • Trách nhiệm xã hội; • Tầm nhìn dài hạn; • Phong cách linh hoạt, năng động; • Chú trọng đến nhân tố con người; • Chú trọng đến sự đổi mới; • Không ngừng học hỏi; • Liên kết tầm quốc gia và quốc tế. v2.0014101214 22 4. QUẢN LÝ: KHOA HỌC VÀ NGHỆ THUẬT Thành công trong quản lý Thành công trong quản lý Quản lý mang tính khoa học Quản lý mang tính nghệ thuật v2.0014101214 23 TÓM LƯỢC BÀI • Tổ chức là một tập hợp của hai hay nhiều người cùng hoạt động trong những hình thái cơ cấu nhất định để đạt được các mục đích chung. • Nhiệm vụ của nhà quản lý là giúp tổ chức hoàn thành mục tiêu một cách hiệu năng và hiệu quả. • Nhà quản lý thực hiện các chức năng quản lý cơ bản: Lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra. • Để hoàn thành tốt công việc của mình, nhà quản lý cần có các kỹ năng tư duy, quan hệ, kỹ thuật. Tuy nhiên tầm quan trọng của các kỹ năng đó khác nhau với các cấp quản lý khác nhau (cấp cao, trung gian, thấp). Ngoài ra nhà quản lý giỏi cần thêm một số phẩm chất khác như yêu thích công việc quản lý, chấp nhận thách thức, có khả năng chịu được sức ép, có kinh nghiệm, trung thực, quyết đoán, có đạo đức kinh doanh.