Bài thuyết trình Siêu âm 3 chiều trong chẩn đoán tiền sản - Bùi Thị Hồng Nga

1SIÊU ÂM 3 CHIỀU TRONG CHẨN ĐOÁN TIỀN SẢN Bs. Bùi Thị Hồng Nga Bs.Lê Quang Vũ Bv Từ Dũ 2Mở đầu ▪ SA 3D tuy là kỷ thuật mới nhưng đã đạt được nhiều tiến bộ nhanh chóng trong những năm gần đây, đặc biệt trong chẩn đoán tiền sản. ▪ Năm 1991: Máy SA 3D đầu tiên ra đời, cần 25 giây để lưu hình và vài phút – vài giờ để tạo hình ảnh 3D. ▪ Hiện nay: cần 4 giây để quét và lưu trữ hình ảnh. ▪ Tuỳ thuộc vào kích thước của thể tích cần khảo sát: 265 hình cắt dọc, 1024 hình cắt ngang và 1024 hình cắt đứng ngang có thể được lưu giữ lại trong 256 thang độ xám. 3Mở đầu ▪ Thời điểm SA 3D: 20- 24 tuần, nhưng để có hình ảnh tốt nên siêu ở thai 24-28 tuần ( da dày + ối nhiều). ▪ Điều kiện cần khi lưu hình 3D đẹp  Nước ối rộng rãi  Thai nhi không cử động  Mẹ nín thở, nằm yên  BS chọn thế lý tưởng của thai: vùng khảo sát không dính bánh nhau, thành tử cung hoặc phần khác của thai che khuất. 4Mở đầu ▪ Có 2 cách để tái tạo hình: 1. Hình bề mặt (surface image): dựa trên sự sắp xếp những độ xám, loại bỏ những thông tin không thuộc về hình ảnh 3D cần hiển thị. Sự tái tạo hình ảnh chỉ có thể đạt được khi có sự tương phản rõ rệt giữ các cấu trúc. Ví dụ thai và dịch ối. Ngược lại thai và nhau thì không thể tạo được hình ảnh rõ. 2. Hình xuyên thấu (transparent image): mặt cắt được tạo hình trong suốt, có thể thay đổi độ tương phản, độ xám, độ sáng để có hình ảnh rõ hơn. ▪ROI: Region Of Interest ▪TUI: Tomographic Ultrasound Imaging ▪VCI: Volume Contrast Imaging ▪VOCAL:Virtual Organ Computer aided AnaLysic ▪STIC: Spatio-Temporal Image Correlation ▪ Inversion mode ▪Maximal transparency mode ▪Minimal transparency mode 5 6Thuận lợi của SA 3D so với 2D ▪ Đối với người làm SA:  Nhận diện thực tế giải phẩu bề mặt thai nhi  Phát hiện hoặc loại trừ đáng tin cậy các dị dạng bề mặt.  Quan sát được các dị dạng phức tạp và dưới nhiều góc độ khác nhau. ▪ Đối với cha mẹ:  Tăng cường mối quan hệ chamẹ-con  Cha mẹ có thể thấy dị dạng con bằng chính mắt họ  Tin tưởng chắc chắn hơn trong các trường hợp dị dạng cần bỏ thai.  Cha mẹ thấy rõ hình ảnh con, giảm nhu cầu giải thích 7Các vấn đề của SA 3D ▪ Người làm SA phải quen với hình dạng và kích thước khác thường của đầu dò 3D. ▪ Thiểu ối là vấn đề khó trong SA 3D, che khuất đáng để các chi tiết bề mặt của thai ▪ Cử động trong quá trình lưu trữ có thể gây xảo ảnh, tạo nên những hình ảnh kỳ lạ. ▪ Tạo hình ảnh 3D khá mất thời gian. ▪ Lưu trữ hình ảnh 3D cần bộ nhớ có dung lượng lớn (một hình 3D # 5-10MB) 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Hình ảnh SA 3D / thai bệnh lý ▪SA 3D đang khẳng định vai trò của mình trong chẩn đoán hình thái học phôi và thai nhi bình thường lẫn bệnh lý N 3D>2D 3D=2D 3D<2D MERZ 204 62% 36% 2% PRETORIUS 103 51% 45% 4% BONILLA 143 65% 35% 0 *Ghi chú: 3D kém hơn 2D trong các trường hợp DT của chất xám TK và thiểu ối. 31 Hình ảnh SA 3D / thai bệnh lý ▪ SA 3D có giá trị khi khảo sát mặt và chi thai . Theo NC của Pretorius gồm 71 ca thai <24 tuần: tỷ lệ xác định môi bình thường của SA 3D 92% so với SA 2D là 76%, chi là 85% so với 52%. ▪ Nhiều bất thường ở mặt có thể chẩn đoán chính xác bằng SA 3D như: tật cằm nhỏ, mặt dẹt, thiểu sản giữa mặt, bất thường ở mũi, vòi voi, một mắt, hai mắt gần nhau xa nhau, u quái ở mặt . . . ▪ Sự hóa vôi vòm sọ hoàn tất ở 12 tuần do đó SA 2D chỉ chẩn đoán được các DT như thoát vị não, vô sọ . . khi thai 12 tuần. SA 3D có thể phát hiện sớm hơn, giúp khảo sát được các đường liên khớp, khảo sát mặt phẳng đứng ngang chi tiết 32 Các bất thường của hệ TK / 3D Thuận lợi 70% ▪ Vô não ▪ Nang đám rối mạng mạch ▪ HC Dandy Walker ▪ Thoát vị não, màng não ▪ Holoprosencephaly ▪ Não ứng thủy ▪ U nội sọ, u quái ở mặt, ú quái cùng cụt ▪ Tật não nhỏ ▪ Chẻ đôi đốt sống 33 Các bất thường của hệ xương/3D Thuận lợi 75% ▪ Chứng co cứng đa khớp bẩm sinh ▪ Bàn tay nắm chặt ( Clenched hand) ▪ Bàn chân vẹo ▪ Dị sản sụn ▪ Tật nhiều ngón (Polydactyly) ▪ Tật vẹo đốt sống ▪ Tật ngắn chi ▪ Xương sườn ngắn ▪ Cẳng tay có 1 xương ▪ U ở chân 34 Các bất thường của ngực / 3D Thuận lợi 40% ▪ Thoát vị hoành ▪ Tràn dịch màng phổi 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 Các bất thường của bụng/3D Thuận lợi 77% ▪ Tắt ruột ▪ Hở thành bụng ▪ Thoát vị rốn ▪ Nang trong bụng ▪ Dị dạng thành bụng 47 Các bất thường của tim / 3D ▪ Kênh nhĩ that ▪ Khối u tim ▪ Chuyển vị trí đại động mạch 48 Các bất thường của sinh dục /3D Thuận lợi 43% ▪ Cơ quan sinh dục không rõ ràng ▪ Lộn BQ ▪ Bìu bị phân đôi ▪ Loạn sản thận ▪ Tràn dịch tinh hoàn ▪ Van niệu đạo sau ▪ HC Prune Belly ▪ HC Potter 49 Các bất thường của cơ quan khác / 3D ( thuận lợi 25%) ▪ Thai trong thai (Abdominal pregnancy) ▪ Thai dính nhau ( Conjoined twins) ▪ U nang bạch huyết (Cystic Hygroma) ▪ Thai tích dịch ( Hydrops fetalis) ▪ Nang dây rốn (Umbilical cord cyst) 50 Kết luận ▪ SA 3D hữu dụng trong đánh giá các bất thường của thai nhi, là phương tiện bổ sung cho SA 2D. ▪ SA 3D ưu việt trong khảo sát các bất thường ở mặt, tai, ngón tay và trục cơ thể. ▪ Có thể khảo sát nhiều vùng cơ thể trên một mặt cắt ▪ Có thể xoay trên không gian 3 chiều đến khi có được mặt phẳng chuẩn nhất. ▪ Tuy nhiên SA 3D không giúp ích trong phát hiện các bất thường nội tạng. 51 52 53 54 55 Thai nhắm mắt 56 Thai nhắm mắt 57 Mắt mở 58 Thai mở mắt 59 Bàn tay 60 Bàn tay 61 Vành tai 62 Lỗ tai 63 Vành tai 64 Mặt và bàn chân 65 Giới tính nam 66 Giới tính nam 67 Bé gái 68 Bé gái 69 Dây rốn quấn cổ 70 71 Chi dưới 72 Bàn tay 73 Tay khèo/2D 74 Tay khèo 75 Bàn tay càng cua 76 77 78 79 Chẻ đốt sống 80 Chồi mặt/ 2D 81 Chồi mặt 82 Cằm nhỏ/ Trisomie 18 83 Cằm nhỏ/ Trisomie 18 84 Não ứng thuỷ 85 Sứt môi 86 87 Thoát vị rốn/ 2D 88 Thoát vị rốn 89 Thoát vị rốn 90 91 92 93 Thai vô sọ 94 Thai vô sọ 95 Vô sọ 96 Vô sọ 97 Thai 12 tuần 98 Thai 12 tuần 99 Song thai 100 101 102Siêu âm 2 chiều 103Cách cắt mặt thai 104 105 Bé gái Bé trai