Chuyên đề Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng phương thức thanh toán điện tử của người tiêu dùng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- VŨ VĂN ĐIỆP CHUYÊN ĐỀ 1: TỔNG QUAN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH SỬ DỤNG PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số ngành: 62340102 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 12 năm 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- VŨ VĂN ĐIỆP CHUYÊN ĐỀ 1: TỔNG QUAN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH SỬ DỤNG PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN ĐIỆN TỬ CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số ngành: 62340102 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS BÙI THANH TRÁNG TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 12 năm 2016 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : PGS.TS Bùi Thanh Tráng Chuyên đề được báo cáo tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 03 tháng 12 năm 2016 Thành phần Hội đồng đánh giá Chuyên đề gồm: TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 GS.TS Võ Thanh Thu Chủ tịch 2 GS.TS Đoàn Thị Hồng Vân Ủy viên 3 GS.TS Hồ Đức Hùng Ủy viên 4 PGS.TS Lê Thị Mận Ủy viên 5 PGS.TS Nguyễn Đình Luận Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Chuyên đề sau khi Chuyên đề đã được báo cáo và sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá Chuyên đề LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Chuyên đề là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Chuyên đề này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Chuyên đề đã được chỉ rõ nguồn gốc. Nghiên cứu sinh thực hiện Chuyên đề Vũ Văn Điệp LỜI CÁM ƠN Tác giả xin trân trọng cảm ơn tập thể lãnh đạo và các thầy, cô Trường Đại học Công Nghệ, Khoa Quản trị Kinh doanh, Viện đào tạo Sau đại học, cũng như các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Trường đã tạo điều kiện để tác giả hoàn thành chuyên đề này. Tác giả xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và những người thân trong gia đình đã luôn ủng hộ, tạo điều kiện, chia sẻ khó khăn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới PGS.TS Bùi Thanh Tráng, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tác giả hoàn thành chuyên đề này. Trong quá trình thưc̣ hiệ n chuyên đề, mặ c dù đã cố gắng hoàn thành chuyên đề tốt nhất song cũng không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhậ n đươc̣ ý kiến của quý Thầy, Cô. Xin trân trọng cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 12 năm 2016 Tác giả Vũ Văn Điệp ABSTRACT In this article the author presents the profile of issues relating to the intention to use electronic payment, all kinds of electronic payment systems, forms of electronic payments, and an overview of relevant research projects through to the research content of the thematic. In the first thematic authors present the concepts, benefits, comparing electronic payments with traditional payment and some restrictions of traditional payment in the context of e-commerce. The author presents an overview of research projects related to the intention to use electronic payments by consumers. Author aggregate consideration and evaluation of previous studies have been published about the factors that influence the intention to use electronic payments by consumers on the basis of which determined that expanding the theoretical framework the intention of the consumer behavior in the use of electronic payments. TÓM TẮT Trong chuyên đề một tác giả giới thiệu tổng quan về chuyên dề nghiên cứu và các khái niệm, lợi ích của thanh toán điện tử, các hình thức thanh toán điện tử như: Thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, thẻ thanh toán, thanh toán qua trung gian, phương thức thanh toán điện tử: Hệ thống thanh toán trực tuyến, tiền điện tử, thẻ thông minh, ví điện tử, séc điện tử thanh toán di động, ngân hàng trực tuyến so sánh thanh toán điện tử với thanh toán truyền thống. Tác giả trình bày tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến ý định sử dụng thanh toán điện tử của người tiêu dùng. Tác giả tổng hợp xem xét, đánh giá các nghiên cứu trước đây đã được công bố về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thanh toán điện tử của người tiêu dùng trên cở sở đó xác định mà mở rộng khung lý thuyết và đưa ra mô hình đễ xuất về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định hành vi của người tiêu dùng trong việc sử dụng thanh toán điện tử. Mục lục LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................... ii LỜI CÁM ƠN .........................................................................................................................iii ABSTRACT ............................................................................................................................ iv TÓM TẮT ................................................................................................................................ v Danh mục các từ viết tắt .......................................................................................................... ix Danh mục hình ảnh .................................................................................................................. x Danh mục các bảng, biểu ........................................................................................................ xi Chương 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN.................................................................................. 1 1.1. Bối cảnh nghiên cứu ..................................................................................................................... 1 1.2. Vấn đề nghiên cứu ........................................................................................................................ 2 1.3. Mục đích nghiên cứu.................................................................................................................... 6 1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................................................ 6 1.5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................................ 6 Chương 2: THANH TOÁN ĐIỆN TỬ .................................................................................... 8 2.1. Khái niệm thanh toán điện tử ..................................................................................................... 8 2.2. Các loại hệ thống giao dịch thanh toán điện tử ................................................................... 11 2.3. Các hình thức thanh toán điện tử ............................................................................................ 11 2.3.1. Thẻ ghi nợ .......................................................................................................... 11 2.3.2. Thẻ tín dụng ....................................................................................................... 12 2.3.3. Thẻ thanh toán ................................................................................................... 13 2.3.4. Thanh toán điện tử qua trung gian ..................................................................... 14 2.4. Phương thức thanh toán điện tử .............................................................................................. 14 2.4.1. Hệ thống thanh toán thẻ tín dụng trực tuyến ..................................................... 15 2.4.2. Tiền điện tử (Digital Cash) ................................................................................ 15 2.4.3. Thẻ thông minh (Smart card) ............................................................................. 16 2.4.4. Ví điện tử (Digital Wallet) ................................................................................. 17 2.4.5. Séc điện tử (Electronic Cheque) ........................................................................ 17 2.4.6. Thanh toán di động (Mobile Payments) ............................................................ 18 2.4.7. Ngân hàng điện tử (E-Banking) ......................................................................... 18 2.5. Lợi ích của thanh toán điện tử ................................................................................................. 19 2.6. So sánh thanh toán điện tử và thanh toán truyền thống .................................................... 21 Chương 3: CÁC LÝ THUYẾT VỀ Ý ĐỊNH HÀNH VI ....................................................... 22 3.1. Khái niệm về ý định sử dụng dịch vụ .................................................................................... 22 3.2. Mô hình lý thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action: TRA) ................. 23 3.3. Mô hình lý thuyết hành vi dự định (Theory Of Phanned Behaviour: TPB) ............... 24 3.4. Mô hình chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance Model: TAM) .................... 26 3.5. Mô hình kết hợp TAM và TPB (Combined TAM and TPB: C-TAM-TPB) .............. 29 Chương 4: CÁC NGHÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN THANH TOÁN ĐIỆN TỬ ................ 31 4.1. Áp dụng thanh toán điện tử ở Thái Lan (The Adoption of Electronic payment in Thailand) .......................................................................................................................................... 31 4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng Ngân hàng điện tử (Factors Influencing the Adoption of Internet Banking) ................................................................................................... 31 4.3. Mô hình quyết định của người tiêu dùng dựa trên niềm tin trong thương mại điện tử: Vai trò của niềm tin, rủi ro (A Trust-Based Consumer Decision Model in Electronic Commerce: The Role of Trust, Risk, and Their Antecedents) .......................................... 32 4.4. Nghiên cứu thực nghiệm các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thanh toán di động (An empirical examination of factors influencing the intention to use mobile payment) ........................................................................................................................................... 33 4.5. Hướng tới hệ thống thanh toán điện tử thành công: Xác định thực nghiệm và phân tích các yếu tố quan trọng (Towards successful e-payment systems: Ampirical identification and analysis of critical factors) ........................................................................ 34 4.6. Nghiên cứu thực nghiệm về nhận thức bảo mật của khách hàng về bảo mật và tin tưởng vào hệ thống thanh toán điện tử (An empirical study of customers’ perceptions of security and trust in e-payment systems) ........................................................................... 35 4.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng Ngân hàng điện tử tại Tunisia (Factors Influencing the Adoption of Internet Banking in Tunisia) ................................................. 36 4.8. Đề xuẩt mô hình chấp nhận và sử dụng ngân hàng điện tử ở Việt Nam ...................... 36 4.9. Điều tra thực nghiệm các yếu tố quyết định chấp nhận của người sử dụng Ngân hàng điện tử tại Singapore (An Empirical Investigation of the Determinants of Users Acceptance of E-Banking in Singapore (A Technology Acceptance Model)) ............. 37 4.10. Các yếu tố quyết định của hệ thống thanh toán điện tử thành công; Quan điểm hài lòng của người dùng (Determinants of E-Payment Systems Success: A User’s Satisfaction Perspective) .............................................................................................................. 38 4.11. Sự kết hợp của TAM và TPB trong việc áp dụng Ngân hàng điện tử (Combination of TAM and TPB in Internet Banking Adoption) ................................................................. 39 4.12. Phân tích các yếu tố chấp nhận các dịch vụ thanh toán điện tử của người Thái Lan dựa trên mô hình UTAUT (Analysis of acceptance factors for electronic payment services of THAI people based on UTAUT) .......................................................................... 40 4.13. Xác định các yếu tố quyết định sử dụng Ngân hàng điện tử: Một nghiên cứu về khái niệm (Identifying Factors That Determine Intention to Use Electronic Banking: A Conceptual Study) ......................................................................................................................... 41 4.14. Điều tra thực nghiệm sự chấp nhận của người tiêu dùng về dịch vụ Ngân hàng di động (An Empirical Investigation on Consumer Acceptance of Mobile Banking Services) ........................................................................................................................................... 42 4.15. Phân tích nhận thức rủi ro về việc sử dụng hệ thống thanh toán điện tử củ thanh niên (A Risk Perception Analysis on the use of Electronic Payment Systems by Young Adult) .................................................................................................................................. 43 4.16. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng dịch vụ thanh toán di động tại Việt Nam (An Analysis of Factors Affecting the Intention to Use Mobile Payment Services in Vietnam) ..................................................................................................................... 44 4.17. Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng hệ thống thanh toán điện tử của người tiêu dùng tại Indonesia (A Model of Factors Influencing Consumer’s Intention to Use E-Payment System in Indonesia) ................................................................................. 45 4.18. Ý định tiếp tục sử dụng hệ thống thanh toán điện tử của người tiêu dùng: Mở rộng mô hình chấp nhận công nghệ (Predicting Users’ Continuance Intention Toward E- payment System: An Extension of the Technology Acceptance Model) ....................... 45 4.19. Dự đoán ý định sử dụng thanh toán di động của người tiêu dùng: Bằng chứng thực nghiệm tại Việt Nam (Predicting Consumer Intention to Use Mobile Payment Services: Empirical Evidence from Vietnam) ....................................................................... 47 4.20. Tìm hiểu nhận thức rủi ro và niềm tin trong thanh toán điện tử: Nghiên cứu thực nghiệm trong giới trẻ tại Trung Quốc (Exploring consumer perceived risk and trust for online payments: An empirical study in China’s younger generation) .................... 48 4.21. Bảng tóm tắt các nghiên cứu liên quan đến thanh toán điện tử ...................................... 49 Kết luận ................................................................................................................................ 55 Tài liệu tham khảo ............................................................................................................... 58