Đề tài: Bằng kiến thức lý luận và thực tiễn hoạt động báo chí truyền thông nước ta, anh chị hãy phân tích bình luận và chứng minh luận điểm

Báo chí truyền thông là sản phẩm của kiến trúc thượng tầng xã hội và hoạt động trực tiếp trên lĩnh vực tư tưởng, chính trị. Với đặc tính là phương tiện thông tin thời sự, đề cập đến mọi hoạt động thuộc mọi lĩnh vực của đời sông, báo chí Việt Nam đã và đang thực hiện nghiêm túc tiêu chí cơ bản trong hoạt động của mình: “Thông tin phong phú, đa dạng, nhiều chiều nhưng phải đúng định hướng; nhanh chóng, kịp thời nhưng phải phản ánh đúng, chính xác, khách quan”. Có thể nói, chưa bao giờ, thông tin trên báo chí truyền thông lại phát triển nhanh về số lượng, quy mô, nội dung, hình thức, cách truyền dẫn như hiện nay. Ở nước ta, lượng thông tin truyền đi trong những năm gần đây bằng lượng thông tin của nhiều thập kỷ trước gộp lại. Tính đến năm 2002, cả nước hiện có trên 600 đơn vị báo chí. Hệ thống đa dạng: báo viết, báo nói, báo hình, Internet, điện tử…tạo nên sự đa dạng kênh thông tin, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu thông tin của xã hội. Thông tin báo chí có nội dung truyền bá, phổ biến những quan điểm, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước; phát hiện và trực tiếp tham gia vào cuộc đấu tranh chống tiêu cực; tuyên truyền, cổ động cho những nhân tố mới, các mô hình và các điển hình tiên tiến; phản ánh nguyện vọng, tâm tư của mọi tầng lớp nhân dân, góp phần tích cực vào việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, tạo bầu không khí dân chủ, cởi mở, nâng cao tính thẩm mỹ góp phần giữ vững ổn định chính trị-xã hội, góp phần xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. “Báo Chí Việt Nam Trong Quá Trình Hội Nhập Thời Cơ Và Thách Thức” đã trở thành cầu nối giữa Đảng, chính quyền và nhân dân; là vũ khí sắc bén chống lại âm mưu chống phá của các thế lực thù địch. Đứng trước một thế giới hiện thực chứa đầy thông tin, báo chí với cách thức riêng của mình phán ánh hiện thực, đáp ứng nhu cầu của mọi tầng lớp nhân dân - những công chúng với những mối quan tâm và sở thích không giống nhau. Từ công cụ thông tin một chiều trước đây (truyền đạt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, từ trên xuống dưới với nội dung thông tin hàng ngày của các báo gần giống nhau, không dám đề cập đến những vẫn đề gay cấn, những đòi hỏi thực sự dân chủ của quần chúng), thông tin hiện nay không chỉ phong phú, đa dạng và còn nhiều chiều. Đó là quá trình vận động tất yếu của báo chí truyền thông, thể hiện một vòng khép kín và mối quan hệ qua lại giữa Nhà nước, phương tiện thông tin và các tầng lớp xã hội; là vũ khí động viên, tổ chức, quản lý của Đảng, diễn đàn của quần chúng nhân dân và là trường học của nhân dân, của người lãnh đạo. Thông tin trên báo chí đã trở thành lời kêu gọi đổi mới của Đảng phù hợp với ý chí của nhân dân, công khai thừa nhận thiếu sót, vạch rõ nội dung và biện pháp đổi mới, từng bước đi theo định hướng XHCN. Người dân không chỉ là người tiêu thụ sản phẩm báo chí mà còn trực tiếp tham gia các hoạt động báo chí như tham gia viết bài, đưa những ý kiến xây dựng, cung cấp nguồn thông tin vô tận cho báo chí…Trên báo chí đã diễn ra các cuộc tranh luận giữa nhà báo, những giới chức và với cả quần chúng nhân dân một cách trực tiếp và gián tiếp về những vấn đề thời sự nóng bỏng diễn ra không chỉ trong nước mà cả trên thế giới, khu vực; tham gia thẩm định, phản biện, dự báo các vấn đề lớn của đất nước, của thời đại. Ví như tham gia vào hàng loạt các vấn đề như góp ý tham gia vào xây dựng Văn kiện đại hội Đảng, vào việc nên hay không nên xây dựng Nhà máy xử lý rác thải ở khu vực Chùa Hương, xây dựng Nhà quốc hội, góp phần phát hiện và triệt phá các băng nhóm tội phạm (vụ án Năm Cam), những tệ nạn xã hội (mại dâm, ma tuý)…hoặc tham gia phản ánh, bình luận, đối thoại trực tiếp với những nhân vật có sự am hiểu tới những vấn đề mang tính thời sự nóng bỏng trên thế giới như các hoạt động khủng bố, bắt cóc, cuộc chiến tranh tại Irắc, Nam Tư, tình hình bất ổn về chính trị tại một số nước thuộc Liên Xô cũ….Không chỉ thông tin trên các lĩnh vực mang tính chính trị mà báo chí còn phản ánh rộng rãi, đa dạng, phong phú các vấn dề ngõ ngách của cuộc sống đời thường, kéo báo chí lại gần với người dân hơn như truyền phát những hoạt động thể thao, văn hoá trong nước, quốc tế (các môn thi đấu của thể thao, các chương trình ca nhạc, thi hoa hậu, các cuộc trình điễn thời trang…). Báo chí thực sự trở thành phương tiện để truyền bá, phổ biến, giữ gìn những tinh hoa văn hoá tốt đẹp của dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại. Báo chí Việt Nam cũng đã có nhiều cố gắng trong việc đưa thông tin đầy đủ ra nước ngoài, giúp cho cộng đồng quốc tế, người Việt Nam sinh sống, học tập và làm việc ở nước ngoài hiểu biết đúng đắn, khách quan về tình hình đất nước, chống lại những quan điểm thù địch ở trong và người nước. Báo chí đã phát hiện ra nhiều tấm gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong thời đại mới, góp phần tích cực trong việc phổ biến các sáng kiến, cách làm ăn mới hiệu quả, mở rộng giao lưu và giao lưu thông tin quốc tế trong bối cảnh toàn cầu hoá ngày càng mạnh mẽ. Thông tin báo chí giúp người dân phát huy vai trò dân chủ trong xã hội, nâng cao trách nhiệm đối với xã hội. Có thể nói, hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin-giao tiếp, giải trí và nhận thức của con người, thông tin trên báo chí đã, đang và sẽ phát triển không ngừng, ngày càng phong phú, đa dạng và nhiều chiều hơn. Đó là những thông tin mang tính đại chúng nhất, năng động nhất, hiệu quả nhất và có nhiều công chúng nhất. Tuy nhiên, tính đa dạng, phong phú và nhiều chiều của thông tin báo chí lại dễ dàng phát sinh những tiêu cực nếu không có định hướng và tuân thủ theo sự định hướng đó. Điều đó lý giải tại sao thông tin báo chí vừa có tính xã hội cao, vừa có tính tư tưởng và khuynh hướng rõ rệt. Chỉ thị số 22-CT/TW ngày 17/10/1997 của BCHTW Đảng CSVN về “Tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo, quảh lý công tác báo chí, xuất bản” chỉ rõ : “Báo chí nói chung hoạt động có định hướng, thông tin kịp thời, phong phú, đa dạng hơn”. Với nội dung thông tin mang tính định hướng đúng đắn, chân thật, có sức thuyết phục, báo chí có khả năng hình thành dư luận xã hội, dẫn đến hành động xã hội, phù hợp với chiều hướng vận động theo chiều hướng có chủ định. Báo chí Việt Nam hoạt động dưới sự định hướng của Đảng hay nói khác hơn là Đảng lãnh đạo báo chí bằng định hướng chính trị, định hướng tư tưởng, định hướng thông tin; kiểm tra uốn nắn việc thực hiện các định hướng đó thông qua các tổ chức đảng và đảng viên của mình. Thông tin báo chí có định hướng là thông tin làm cho nhân dân hiểu rõ đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước trên mọi lĩnh vực của công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước; góp phần làm cho thế giới quan Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội; động viên toàn Đảng, toàn dân vượt qua mọi khó khăn thử thách, năng động, sáng tạo, giữ vững ổn định chính trị, tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới theo định hướng XHCN. Báo chí phấn đấu cho mục tiêu cao cả cuối cùng là xây dựng một xã hội , trong đó sự phát triển tự do và toàn diện con người là điều kiện cần thiết cho sự phát triển tự do và toàn diện của mọi người. Báo chí không chấp nhận lối tuyên truyền bạo lực, kích động, gây chia rẽ, hằn thù dân tộc, tôn giáo; không chấp nhận những lệch lạc tiêu cực phát sinh từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, từ xu hướng thương mại hoá báo chí. Đó là khuynh hướng hạ thấp vai trò, chức năng của báo chí cách mạng, biến nó từ chỗ là công cụ chính trị, văn hoá của Đảng, Nhà nước trở thành một thứ hàng hoá tầm thường. Thực tế đời sống báo chí Việt Nam cho thấy vẫn còn tồn tại một bộ phận báo chí có những biểu hiện quá nhấn mạnh mục đích lợi nhuận mà chú ý không đúng mức đối với hiệu quả xã hội như khai thác quá nhiều đề tài bạo lực, khiêu dâm, giật gân, vụ án, chuyện đời tư…làm băng hoại đạo đức mà không tính đến tác hại nghiêm trọng của việc làm này. Các chương trình quảng cáo quá nhiều, không phù hợp với truyền thống văn hoá, lối sống trên phương tiện thông tin đại chúng, vi phạm pháp luật, kích thích tâm lý sùng ngoại, ăn chơi xa xỉ trong công chúng, làm giảm sút vai trò của báo chí. Hiện tượng xa rời tôn chỉ mục đích và đối tượng phục vụ vẫn còn tồn tại ở một số cơ quan báo chí. Biểu hiện của hiện tượng này là né tránh, đề cập hời hợt những chủ đề, sự kiện chính trị quan trọng, thường xuyên sa vào khai thác những thông tin ngoài ngành, địa phương mình, không quan tâm đầy đủ tới đối tượng công chúng ở nông thôn, vùng căn cứ cách mạng, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thậm chí, một số cơ quan báo bán lại giấy phép xuất bản phụ san chuyên đề cho tư nhân, gây ra tình trạng có những sản phẩm báo chí hoàn toàn xa lạ với tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ của báo. Một số tờ báo coi nhẹ việc biểu dương, cổ vũ người tốt việc tốt, còn nặng về phê phán mặt khuyết điểm, non kém. Nhiều trường hợp báo chí thông tin thiếu chính xác, thiếu khách quan, làm lộ bí mật quốc gia, gây nhiễu thông tin, gây trở ngại cho các cơ quan thi hành pháp luật. Có hiện tượng cửa quyền, vi phạm dân chủ, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, bẻ cong ngòi bút, bị lợi dụng khen chê sai sự thật, bôi nhọ, vu khống người lương thiện, che giấu những hành vi tội lỗi. Trần Mai Hạnh, Hoàng Linh, Nguyễn Quang Thắng….những nhà báo đã bán rẻ lương tâm và đạo đức nghề nghiệp của mình, là những “con sâu” trong làng báo chí Việt Nam đang trên đường khởi sắc. Tất cả những sai phạm, chệch hướng trên đã, đang và sẽ được xử lý nghiêm minh bằng luật pháp, được cơ cấu điều chỉnh lại đúng hướng. Thông tin trên báo chí phong phú, đa dạng, nhiều chiều, đúng định hướng,chưa đủ. Thông tin còn phải đáp ứng yêu cầu nhanh chóng, kịp thời và phải phản ánh đúng, chính xác, khách quan. Lên nin đã chỉ rõ: “Tính đơn điệu và sự chậm chễ đều không hợp với nghề báo”. Thông tin báo chí muốn đạt được hiệu quả cao phải là thông tin đúng lúc, đáp ứng được nhu cầu của công chúng và sự quan tâm của họ trong thời điểm đó. Có nhanh chóng, kịp thời thì mới tạo hứng thú cho người đọc, làm cho họ chú ý đến thông tin nhiều hơn, gây xúc cảm và khơi dậy niềm mong muốn tìm đến nguồn gốc của nó. Trước sự phát triển như vũ bão của khoa học-công nghệ, sự phong phú của các loại hình truyền thông, thông tin trên báo chí truyền thông đã táI hiện được hiện thực sôi động, tiêu biểu và luôn luôn đổi mới diễn ra trên mọi mặt đời sống xã hội-những điều vừa xảy ra, đang xảy ra và sẽ xảy ra. Không phân biệt ngày, đêm, biên giới quốc gia, đối tượng độc giả, mọi thông tin về các vấn đề thời sự từ chính trị đến văn hoá, khoa học- kỹ thuật, kinh tế đã đáp ứng được nhu cầu cho người dân mọi lúc, mọi nơi. Diễn biến của cuộc chiến tranh Mỹ gây ra tại Nam Tư, Irắc; vụ bắt cóc con tin tại Nhà hát lớn (Nga), những biến động về chính trị tại Gruzia, Ucraina, những trận thi đấu thể thao, thể dục, những hoạt động văn hoá, văn nghệ trong nước và quốc tế, những trận lũ lụt đang hoành hành, những cuộc đình công, bãi công, tình hình phát triển kinh tế ở trong nước, khu vực hay ở nước khác…đều được phản ánh đầy đủ, kịp thời trên các loại hình báo chí. Về phương diện này, truyền hình, online đóng vai trò tích cực hơn cả. Những chương trình được phát trực tiếp tạo cảm giác cho công chúng như đang có mặt tại nơi diễn ra sự kiện đó, được chứng kiến, bình luận theo chính kiến của mình. Điều này có sự tác động mạnh đến nhận thức, tư tưởng và hành động của công chúng. Có thể khẳng định, trải qua nhiều thời đại lịch sử, chưa bao giờ nhiều người, tại nhiều địa điểm khác nhau, cùng xem hoặc cùng nghe những thông tin và những phóng sự như nhau, như chúng ta đang chứng kiến hiện nay trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Tuy nhiên, nhanh chóng, kịp thời không có nghĩa là chớp giật đưa lên những thông tin không đúng, không chính xác và không khách quan. Sự đúng, chính xác, khách quan của thông tin là điều kiện để cung cấp cho công chúng một bức tranh hiện thực vừa phong phú, vừa đa dạng, tác động tới mọi phía của nhận thức; tạo điều kiện cho công chúng hiểu đúng đắn và sâu sắc các hiện tượng, quy luật, các khuynh hướng của đời sống xã hội, từ đó xuất hiện lòng nhiệt tình đối với các công việc xã hội và lòng trung thành đối với Tổ quốc. Đây là bản chất của báo chí cách mạng: “Sự thật là sức mạnh của báo chí chúng ta”, “chúng ta cần thông tin đầy đủ và chân thực, mà sự thật không phụ thuộc vào việc nó phải phục vụ ai” (Lênin). Biểu hiện của yêu cầu trên nhà báo phải phản ánh thông tin đúng sự thật, đầy đủ mọi mặt, mọi khía cạnh của vấn đề. Khách quan, chân thực có sự liên hệ chặt chẽ với tính khoa học, tính dân chủ và tính tư tưởng. Nhà báo phải có năng lực lựa chọn, xử lý thông tin nhanh chóng, chân thực, chính xác, phản ánh đúng tâm tư nguyện vọng của công chúng, từ đó những tác động tích cực, hiệu quả đến tiến bộ xã hội. Thực tế cho thấy, có không ít nhà báo vì không có động cơ trong sáng, viết theo kiểu “trả ơn”, “trả thù”, theo “đơn đặt hàng”, theo “mệnh lệnh”, gợi ý sẵn mà không nhằm quán triệt một chủ trương, đường lối đúng đắn. Những thông tin ấy đã hạ thấp vị trí của báo chí truyền thông trong lòng công chúng, gây tổn hại lớn cho xã hội. Vươn tới tính đúng, chính xác, khách quan của thông tin ngày một cao hơn, đấu tranh chống lại các biểu hiện vi phạm nguyên tắc nghề nghiệp, vì bất kỳ động cơ nào là đỏi hỏi nghiêm khắc của toàn xã hội đối với báo chí, đòi hỏi sự phấn đấu kiên trì của nhà báo. Nhà báo phải hết sức dũng cảm, phải chấp nhận thử thách hy sinh. Bất kỳ lúc nào, ở đâu, công chúng cũng đòi hỏi thông tin chính xác và phẩm chất hàng đầu của nhà báo là lòng trung thực và thái độ không khoan nhượng. Luận điểm “Thông tin phong phú, đa dạng, nhiều chiều nhưng phải đúng định hướng; nhanh chóng, kịp thời nhưng phải phản ánh đúng, chính xác, khách quan”đòi hỏi hoạt động báo chí Việt Nam phải nghiêm chỉnh thực hiện các quy định của Luật báo chí. Các cơ quan chủ quản báo chí cần định kỳ tổng kết, nghiêm túc đánh giá những ưu điểm, khuyết điểm của cơ quan báo chí trực thuộc trong việc thực hiện mục đích, tôn chỉ và chất lượng đội ngũ người làm báo, đề ra biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng, khắc phục hiệu quả xu hướng thương mại hoá, xa rời tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ. Cùng với đó, người đứng đầu cơ quan chủ quản báo chí phải quan tâm hơn nữa tới việc chỉ đạo, thẩm định các thông tin. Thông tin trên báo chí phải trung thực, chống hiện tượng lợi dụng báo chí để thực hiện ý đồ cá nhân, chủ động xử lý nghiêm các sai phạm của cán bộ, phóng viên, thường xuyên chăm lo công tác giáo dục đội ngũ về nghề nghiệp để có thể cung cấp cho xã hội những thông tin có giá trị. Khuyến khích sự đa dạng, phong phú về thông tin nhưng phải giữ vững định hướng tư tưởng. chính trị, nhanh nhạy nhưng phải trung thực, chính xác. Củng cố tổ chức, bộ máy và tăng cường hiệu lực của công tác quản lý báo chí, tránh sự chồng chéo, buông lỏng. Có vậy, báo chí mới thực sự là “vừa là tiếng nói của Đảng, của các tổ chức xã hội, là diễn đàn của nhân dân”.