Đề tài Thực tiễn giải quyết tranh chấp về tài giữa vợ và chồng khi ly hôn xét xử tại Toà án nhân dân tỉnh Bắc Ninh

Lêi nãi ®Çu Ph¸p luËt ViÖt Nam quy ®Þnh Toµ ¸n nh©n d©n lµ c¬ quan duy nhÊt cã thÈm quyÒn xÐt xö, LuËt tæ chøc Toµ ¸n nh©n d©n còng quy ®Þnh thÈm quyÒn xÐt xö cña c¸c c¬ quan Toµ ¸n (Toµ ¸n nh©n d©n tØnh, Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn...) theo ®ã Toµ ¸n nh©n d©n tØnh cã thÈm quyÒn xÐt xö phóc thÈm c¸c b¶n ¸n do Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn xÐt xö cã kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ. Víi mong muèn t×m hiÓu râ h¬n viÖc xÐt xö c¸c vô ¸n ly h«n nãi chung vµ viÖc ph©n chia tµi s¶n (tµi s¶n cã x¶y ra tranh chÊp) nãi riªng t¹i c¸c b¶n ¸n cña Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh - chñ yÕu lµ c¸c b¶n ¸n phóc thÈm, em ®· chän ®Ò tµi " Thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ tµi gi÷a vî vµ chång khi ly h«n" t¹i Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh. Chuyªn ®Ò ®­îc viÕt dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc mµ em ®· tiÕp thu ®­îc t¹i tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, qu¸ tr×nh t×m hiÓu, nghiªn cøu c¸c b¶n ¸n ®· xÐt xö, qóa tr×nh thô lý, nghiªn cøu hå s¬ vµ xÐt xö t¹i Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh. Víi c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp, so s¸nh d÷ liÖu …em ®· ph©n tÝch vµ lµm râ c¸c c¨n cø ph¸p luËt ®Ó chia tµi s¶n gi÷a vî vµ chång khi ly h«n. §ång thêi còng chØ ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt t¹i ®Þa ph­¬ng, v¬Ý hy väng kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ nµy trong thêi gian tíi. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng do thêi gian thùc tËp ng¾n, gi÷a lý thuyÕt ®­îc häc t¹i nhµ tr­êng vµ thùc tiÔn xÐt xö cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vµ do qu¸ tr×nh nhËn thøc cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn b¶n b¸o c¸o thùc tËp ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh…Do ®ã, em rÊt mong sù th«ng c¶m, gióp ®ì cña quý thÇy c« vµ c¸c b¹n. I. nh÷ng C¨n cø ph¸p luËt ®Ó Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n 1. C¨n cø Bé luËt D©n sù Tr­íc hÕt ®Ó cã thÓ chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n Toµ ¸n ®· c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù vÒ viÖc x¸c lËp quyÒn së h÷u ®èi víi khèi tµi s¶n ®em ra ph©n chia. Theo §iÒu 233 Bé luËt D©n sù n¨m 1995 vµ nay lµ §iÒu 219 Bé luËt D©n sù n¨m 2005 quy ®Þnh vÒ së h÷u chung cña vî chång : "1. Së h÷u chung cña vî chång lµ së h÷u chung hîp nhÊt. 2. Vî chång cïng nhau t¹o lËp, ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung b»ng c«ng søc cña mçi ng­êi; cã quyÒn ngang nhau trong viÖc chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung. 3. Vî chång cïng bµn b¹c, tho¶ thuËn hoÆc uû quyÒn cho nhau chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung. 4. Tµi s¶n chung cña vî chång cã thÓ ph©n chia theo tho¶ thuËn hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n." Theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, khèi tµi s¶n chung cña vî chång ®­îc tÝnh lµ tµi s¶n cña hai vî chång cïng nhau t¹o lËp sau h«n nh©n. Nh­ vËy hai vî chång cã quyÒn ngang nhau trong viÖc chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t mét tµi s¶n nµo ®ã trong khèi tµi s¶n chung. NÕu khi vî chång ly h«n t¹i Toµ ¸n mµ hai bªn kh«ng tho¶ thuËn ph©n chia ®­îc tµi s¶n th× Toµ ¸n sÏ quyÕt ®Þnh trªn c¬ së qui ®Þnh cña ph¸p luËt. 2. C¨n cø theo LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh cña N­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 2000 vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ®· ®Æt ra nguyªn t¾c chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n. Theo ®iÒu 95 LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh n¨m 2000 th× "ViÖc chia tµi s¶n khi ly h«n do c¸c bªn tho¶ thuËn; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®­îc th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt. Tµi s¶n riªng cña bªn nµo th× thuéc quyÒn së h÷u cña bªn ®ã ". Nh­ vËy, §iÒu luËt nµy chØ ®Æt ra vÊn ®Ò chia tµi s¶n chung, cßn kh«ng quy ®Þnh viÖc ph©n chia tµi s¶n riªng cña hai vî chång. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh chung sèng cã nhiÒu tµi s¶n riªng ®· ®­îc ®­a vµo sö dông chung. ViÖc x¸c ®Þnh ®©u lµ tµi s¶n riªng, ®©u lµ tµi s¶n chung ®èi víi c¬ quan xÐt xö lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n. §Æc biÖt lµ ®èi víi ®éng s¶n do c¸c bªn kh«ng cã ®ñ c¨n cø ®Ó chøng minh r»ng ®ã lµ tµi s¶n riªng cña m×nh vµ tµi s¶n riªng ®ã lµ bao nhiªu. Còng theo nguyªn t¾c cña §iÒu 95 LuËt H«n nh©n vµ Gia §×nh t¹i kho¶n 2 viÖc chia tµi s¶n chung theo nguyªn t¾c lµ chia ®«i, nh­ng cã xem xÐt hoµn c¶nh cña mçi bªn, t×nh tr¹ng tµi s¶n, c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn vµo viÖc t¹o lËp, duy tr×, ph¸t triÓn khèi tµi s¶n nµy. Nh­ vËy, trong tr­êng hîp c¶ hai vî chång ®Òu lµ lao ®éng cã thu nhËp vµ thu nhËp cña hai vî chång t­¬ng ®èi ngang b»ng nhau th× chØ cÇn ¸p dông nguyªn t¾c " tµi s¶n chung cña vî chång ®­îc chia ®«i" . Tuy nhiªn, trong thùc tÕ cã kh«ng Ýt tr­êng hîp khèi tµi s¶n ®ã lµ do mét bªn t¹o lËp nªn, v× vËy ®Æt ra vÊn ®Ò chia khèi tµi s¶n ®ã nh­ thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng­êi t¹o lËp khèi tµi s¶n ®ã ®ång thêi còng ®¶m b¶o ®­îc quyÒn vµ lîi Ých cña bªn kia. Trong tr­êng hîp nµy ®ßi hái c¬ quan xÐt xö ph¶i nghiªn cøu, xem xÐt hå s¬ vµ hái t¹i phiªn toµ ®Ó cã thÓ lµm râ c«ng søc ®ãng gãp cña c¸c bªn ®Ó cã thÓ ®­a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, hîp t×nh hîp lý ®Ó hai bªn sau khi ly h«n kh«ng cã sù thï h»n, c¨m ghÐt, nã cã thÓ lµ nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng hËu qu¶ xÊu sau khi ly h«n. Th«ng th­êng khi chia tµi s¶n cña vî chång c¸c héi ®ång xÐt xö th­êng ¸p dông kh¸ linh ho¹t c¸c ®iÓm b, c, d kho¶n 2 §iÒu 95 LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c bªn khi ly h«n. VÊn ®Ò chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n sÏ phøc t¹p h¬n nÕu nh­ trong thêi kú h«n nh©n hai vî chång chung sèng víi gia ®×nh ( sèng cïng víi cha, mÑ vµ c¸c anh chÞ em), khi ®ã nÕu khèi tµi s¶n chung ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh theo phÇn th× phÇn tµi s¶n cña vî chång ®­îc trÝch ra tõ khèi tµi s¶n chung ®ã ®Ó chia (theo kho¶n 2 §iÒu 96 LuËt H«n vµ Gia ®×nh vÊn ®Ò chia tµi s¶n cña vî chång sÏ phøc t¹p h¬n nÕu nh­ trong thêi kú h«n nh©n hai vî chång sèng chung víi gia ®×nh (sèng cïng víi cha, mÑ vµ c¸c anh chÞ em ), khi ®ã nÕu nh­ khèi tµI s¶n chung ®ã cã thÓ x¸c ®inh theo phÇn th× phÇn tµi s¶n cña vî, chång ®­îc trÝch ra tõ khèi tµi s¶n chung ®ã ®Ó chia (theo k2§16) cßn nÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc theo phÇn vµ còng kh«ng tho¶ thuËn ®­îc víi gia ®×nh vÒ phÇn tµi s¶n cña vî chång ®ãng gãp th× sÏ yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt. Trong tr­êng hîp nµy còng ®ßi hái Toµ ¸n ph¶i x¸c ®Þnh rÊt cô thÓ c«ng søc ®ãng gãp cña tõng thµnh viªn trong gia ®×nh ®Ó cã thÓ t¸ch phÇn tµi s¶n cña vî chång ra ®Ó ph©n chia. VÊn ®Ò quyÒn sö dông nhµ, ®Êt cña vî chång khi ly h«n. VÉn theo nguyªn t¾c tµi s¶n riªng cña bªn nµo th× khi ly h«n vÉn thuéc bªn ®ã, v× vËy khi ly h«n quyÒn sö dông ®Êt riªng cña bªn nµo vÉn thuéc vÒ bªn ®ã theo §97 LuËt H«n Nh©n vµ Gia §×nh n¨m 2000. Tuy nhiªn viÖc x¸c lËp quyÒn sö dông ®Êt cña c¸ nh©n ë ViÖt Nam tr­íc n¨m 2003 (tr­íc khi ban hµnh luËt ®Êt ®ai hiÖn hµnh) cã nhiÒu bÊt cËp, c¸c v¨n b¶n chång chÐo kh«ng râ rµng minh b¹ch v× vËy ®Ó x¸c ®Þnh ai cã quyÒn sö dông mét l« ®Êt nµo ®ã lµ rÊt khã kh¨ng mµ c¸c c¬ quan xÐt xö ®· gÆp ph¶i kh«ng chØ trong viÖc chia tµi s¶n lµ quyÒn sö dông ®Êt khi ly h«n mµ c¶ trong c¸c vô viÖc d©n sù kh¸c cã liªn quan ®Õn quyÒn sö dông ®Êt. Th«ng th­êng ®Ó c¨n cø vµo c¸c ®iÒu 95, 96, 97,98,99 cña LuËt H«n Nh©n Vµ Gia §×nh vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn th× sÏ kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc thÊu ®¸o vµ triÖt ®Ó c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn sö dông ®Êt khi ly h«n. V× vËy, c¸c c¬ quan xÐt xö th­êng ph¶i c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai vµ LuËt D©n sù ®Ó gi¶i quyÕt, ®Ó x¸c ®Þnh ai cã quyÒn sö dông ®Êt vµ quyÒn sö dông ®Êt ®ã lµ tµi s¶n chung hay tµi s¶n riªng, c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn vµo tµi s¶n ®ã nh­ thÕ nµo (trong tr­êng hîp ®ã lµ nhµ thuéc së h÷u riªng cña mét bªn). II- Thùc tiÔn chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n t¹i Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh ly h«n t¹i B¾c Ninh. B¾c Ninh lµ mét tØnh nhá, mËt ®é d©n c­ ®«ng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi t­¬ng ®èi ph¸t triÓn so víi c¶ n­íc. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ (tèc ®é t¨ng t­ëng kinh tÕ trªn 10% tõ n¨m 2001-2005) th× c¸c vÊn ®Ò x· héi còng ®­îc ®Æt ra trong ®ã cã vÊn ®Ò quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh. Quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh nh­ con ®èi víi bè mÑ, vî chång víi nhau cã phÇn xuèng cÊp trong mét bé phËn kh«ng nhá cña d©n c­. Trong x· héi ngµy nay, khi mµ mäi ng­êi ®Òu quan t©m tíi yÕu tè kinh tÕ vµ kh«ng cßn ch¨m lo nhiÒu tíi gia ®×nh m×nh n÷a. Sù quan t©m, ch¨m sãc gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh giê ®©y ®­îc thay thÕ b»ng viÖc tÝnh to¸n lµm ¨n kinh tÕ, ®«i khi lµ ch¬i bêi truþ l¹c …®· lµm cho mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh kh«ng cßn chÆt chÏ. Sù c¸ch biÖt gi÷a thu nhËp cña vî vµ chång, sù ¶nh h­ëng cña yÕu tè v¨n ho¸ ngo¹i lai, sù x©m nhËp cña nh÷ng quan niÖm kh«ng ®óng ®¾n, sù nhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vµ kh«ng thÊu ®¸o vÒ hËu qu¶ cña viÖc ly h«n cña c¸c cÆp vî chång trÎ…®ã lµ mét sè c¸c nguyªn nh©n trong rÊt nhiÒu c¸c nguyªn nh©n lµm t×nh tr¹ng ly h«n ë ViÖt Nam nãi chung vµ ë B¾c Ninh nãi riªng gia t¨ng. ViÖc m©u thuÉn trong gia ®×nh hiÖn nay ngµy cµng gia t¨ng, vµ ngµy cµng cã nhiÒu cÆp vî chång muèn ly h«n. Sau khi Toµ ¸n thô lý ®¬n yªu cÇu ly h«n nÕu xÐt thÊy t×nh tr¹ng trÇm träng, ®êi sèng chung kh«ng thÓ kÐo dµi, môc ®Ých h«n nh©n kh«ng ®¹t ®­îc th× Toµ ¸n quyÕt ®Þnh cho ly h«n. Khi hai vî chång ®· ly h«n sÏ ®Æt ra mét sè vÊn ®Ò nh­ nu«i con chung, vÊn ®Ò cÊp d­ìng cho con, vµ mét vÊn ®Ò quan träng ®­îc ®Æt ra lµ chia khèi tµi s¶n chung cña vî chång t¹o lËp ®­îc trong thêi kú chung sèng víi nhau. Sau khi xem xÐt c¸c ®¬n kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ mµ Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh nhËn ®­îc vÒ viÖc yªu cÇu xÐt xö phóc thÈm c¸c vô ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh em nhËn thÊy lý do kh¸ng c¸o cña c¸c bªn chñ yÕu lµ cho r»ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh©n d©n cÊp d­íi vÒ viÖc chia tµi s¶n lµ ch­a hîp lý vµ yªu cÇu Toµ ¸n nh©n d©n tØnh xem xÐt l¹i phÇn quyÕt ®Þnh chia tµi s¶n cña vî chång. V× vËy cã thÓ thÊy r»ng viÖc chia tµi s¶n chung cña vî chång trong thêi kú h«n nh©n lµ rÊt phøc t¹p vµ ®ã lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c cÆp vî chång khi ly h«n. Thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n. N¨m 2003, Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh ®· nhËn ®¬n kh¸ng c¸o cña 37 vô ¸n xin ly h«n ®­îc gi¶i quyÕt t¹i c¸c Toµ cÊp huyÖn trong tØnh, trong ®ã cã 21 ®¬n kh¸ng c¸o yªu cÇu Toµ ¸n nh©n d©n tØnh xem xÐt l¹i phÇn chia tµi s¶n cña b¶n ¸n s¬ thÈm. Toµ ¸n nh©n d©n tØnh ®· gi¶i quyÕt vµ ra quyÕt ®Þnh phóc thÈm 37 vô trong ®ã cã 15 vô Toµ ¸n nh©n d©n tØnh ph¶i söa phÇn néi dung vÒ tµi s¶n vµ c«ng nî so víi b¶n ¸n s¬ thÈm. N¨m 2004 Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh nhËn ®­îc 46 ®¬n kh¸ng c¸o cña c¸c bªn trong vô ¸n xin ly h«n. Trong ®ã cã 32 ®¬n kh¸ng c¸o yªu cÇu Toµ ¸n xem xÐt l¹i phÇn chia tµi s¶n cña b¶n ¸n s¬ thÈm. Toµ ¸n nh©n d©n tØnh ®· gi¶i quyÕt vµ ra quyÕt ®Þnh phóc thÈm 46 vô trong ®ã cã 20 vô Toµ ¸n nh©n d©n tØnh ph¶i söa phÇn néi dung vÒ tµi s¶n vµ c«ng nî so víi b¶n ¸n s¬ thÈm. N¨m 2005 Toµ ¸n nh©n d©n tØnh nhËn ®­îc 50 ®¬n kh¸ng c¸o cña c¸c bªn trong vô ¸n xin ly h«n. Trong ®ã cã 38 ®¬n kh¸ng c¸o yªu cÇu xem xÐt l¹i phÇn chia tµi s¶n cña b¶n ¸n s¬ thÈm. Toµ ¸n nh©n d©n tØnh ®· ra quyÕt ®Þnh phóc thÈm trong ®ã cã 28 tr­êng hîp Toµ ¸n nh©n d©n tØnh ph¶i söa phÇn néi dung vÒ tµi s¶n vµ c«ng nî so víi b¶n ¸n s¬ thÈm. 2.1. Nguyªn nh©n x¶y ra t×nh tr¹ng tranh chÊp tµi s¶n khi ly h«n. - §èi víi ®éng s¶n: qua viÖc t×m hiÓu c¸c b¶n ¸n phóc thÈm cña Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh, qua c¸c buæi tham dù c¸c phiªn Toµ phóc thÈm t¹i Toµ ¸n em nhËn thÊy cã mét sè nguyªn nh©n dÉn tíi viÖc tranh chÊp vÒ tµi s¶n lµ ®éng s¶n cña c¸c cÆp vî chång khi ly h«n nh­ sau: Thø nhÊt: Khi míi x©y dùng gia ®×nh c¸c cÆp vî chång trÎ th­êng khã kh¨n vÒ kinh tÕ nªn khi cÇn vèn ®Ó x©y dùng kinh tÕ hä th­êng vay m­în kh¸ nhiÒu, vay cña b¹n bÌ, bè mÑ, anh chÞ cña c¶ vî vµ chång. Do ®Æc ®iÓm cña ViÖt Nam, viÖc vay m­în th­êng dùa vµo c¸c mèi quan hÖ th©n thiÕt nªn th­êng kh«ng cã giÊy tê chøng minh, khi x¶y ra tranh chÊp hä kh«ng thõa nhËn viÖc vay m­în ®ã lµ cã thùc. Thø hai: Khi x· héi ph¸t triÓn viÖc lµm kinh tÕ cña vî vµ chång ®«i khi tach biÖt nhau, chång lµm kinh tÕ riªng vµ vî lµm kinh tÕ riªng v× vËy mµ trong gia ®×nh th­êng cã t×nh tr¹ng vèn lµm ¨n cña vî, vèn lµm ¨n cña chång. Khi lµm kinh tÕ ®éc lËp nh­ vËy hä còng th­êng huy ®éng vèn tõ rÊt nhiÒu nguån kh¸c nhau vµ chØ cã mét bªn vî, chång biÕt. Trong tr­êng hîp nµy nÕu lµm ¨n thua lç vµ mét bªn m¾c nî hä còng th­êng kh«ng thõa nhËn. Thø ba: ®èi víi tµi s¶n riªng cña mçi bªn tr­íc khi kÕt h«n còng rÊt khã x¸c ®Þnh bëi do tËp qu¸n ng­êi viÖt khi x©y dùng gia ®×nh hä ®Òu mong muèn lµ ®­îc cïng nhau x©y dùng h¹nh phóc nªn ch­a cã mét tr­êng hîp nµo x¸c ®Þnh sè tiÒn cña m×nh tr­íc khi kÕt h«n lµ bao nhiªu ®Ó ®ãng gãp vµo x©y dùng kinh tÕ chung – ngo¹i trõ mét sè tr­êng hîp tµi s¶n ®ã do ng©n hµng qu¶n lý vµ cã chøng tõ ®Çy ®ñ. Khi ly h«n th× c¸c bªn ®Òu biÖn minh cho m×nh vµ chèi ®Èy tr¸ch nhiÖm nh­ng l¹i kh«ng cã nh÷ng chøng cø râ rµng ®Ó chøng minh. Thø t­: còng cã nh÷ng cÆp vî chång ®· kÕt h«n t­¬ng ®èi l©u, kinh tÕ kh¸ gi¶ vµ cã nh÷ng giao dÞch d©n sù nh­ vay vµ cho vay, nh­ trªn ®· tr×nh bµy do ®Æc ®iÓm cña ViÖt Nam lµ c¸c giao dÞch th­êng kh«ng cã giÊy tê kÌm theo nªn khi x¶y ra tranh chÊp ®Òu kh«ng chøng minh ®­îc. Thø n¨m: viÖc ph©n chia c¸c tµi s¶n kh¸c trong gia ®×nh cã nhiÒu tr­êng hîp c¸c bªn ®­¬ng sù còng kh«ng chÊp nhËn theo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n s¬ thÈm do c¸c bªn cho r»ng héi ®ång ®Þnh gi¸ th­êng ®Þnh gi¸ qu¸ thÊp tµi s¶n vµ khi chia lo¹i tµi s¶n nµy, Toµ ¸n th­êng c¨n cø vµo nhu cÇu cña c¸c bªn vÒ “ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanhvµ nghÒ nghiÖp ®Ó c¸c bªn cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc lao ®éng t¹o thu nhËp “. V× vËy khi bªn kh«ng cã nhu cÇu sÏ yªu cÇu Toµ ¸n ®Þnh gi¸ l¹i tµi s¶n. Thø s¸u: vÒ c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn vµo khèi tµi s¶n chung còng cã nh÷ng bÊt ®ång. Khi Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm c¨n cø vµo c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn ®Ó cã thÓ ph©n chia tµi s¶n th­êng sÏ bÞ bªn cßn l¹i ph¶n øng kh«ng tèt vµ cho r»ng m×nh cÇn ph¶i ®­îc h­ëng sù c«ng b»ng (chia ®«i) khèi tµi s¶n ®ã. §èi víi bÊt ®éng s¶n: Do viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn tr­íc khi luËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®­îc ban hµnh lµ kh«ng tèt v× vËy còng x¶y ra viÖc tranh chÊp quyÒn sö dông ®Êt rÊt nhiÒu. MÆt kh¸c n÷a do quyÒn sö dông ®Êt hiÖn nay còng rÊt cã gi¸ trÞ, nã thùc sù lín so víi tµi s¶n lµ ®éng s¶n v× vËy viÖc ph©n chia tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n còng gÆp khã kh¨n. Cã mét sè nguyªn nh©n dÉn tíi viÖc tranh chÊp tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n: Thø nhÊt: do nguån gèc cña l« ®Êt lµ kh«ng râ rµng. ë ®Þa ph­¬ng ®Æc biÖt lµ c¸c vïng n«ng th«n tr­íc kia th­êng cã viÖc chia ®Êt cho c¸c gia ®×nh cã con trai khi hä ch­a lËp gia ®×nh (tøc lµ chia ®Êt theo sè khÈu trong gia ®×nh dÆc biÖt lµ c¸c gia ®×nh cã con ®i bé ®éi) khi x©y dùng gia ®×nh sÏ ®­îc bè mÑ cho ra ë riªng vµ sö dông l« ®Êt ®ã vµ khi ®ã viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ch­a ®­îc ®Æt ra. Khi hä ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt th× sÏ ®øng tªn hai vî chång. V× vËy khi ly h«n ng­êi vî sÏ cã lý lÏ chøng minh r»ng ®ã lµ l« ®Êt nhµ n­íc cÊp cho hai vî chång cßn ng­êi chång sÏ chøng minh ®ã lµ l« ®Êt do bè mÑ m×nh ®Ó l¹i. Thø hai: viÖc x¸c ®Þnh c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn vµo viÖc x¸c lËp c¸c c«ng tr×nh trªn l« ®Êt ®ã, viÖc ®Þnh gi¸ l« ®Êt kh«ng phï hîp víi thÞ tr­êng thùc tÕ. Thø ba: cã nhiÒu ng­êi thùc hiÖn c¸c giao dÞch bÊt ®éng s¶n kh«ng qua sù kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn, khi vî chång ly h«n hä kh«ng thõa nhËn lµ ®· tham gia c¸c giao dÞch ®ã, v× vËy Toµ ¸n ®· quyÕt ®Þnh l« ®Êt ®ã lµ bÊt hîp ph¸p v× theo luËt ®Êt ®ai 2003, Toµ ¸n chØ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ®Êt ®ai khi l« ®Êt ®ã cã giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt hoÆc c¸c giÊy tê kh¸c theo quy ®Þnh cña luËt ®Êt ®ai. 2.2. Mét sè vô ¸n ®iÓn h×nh: VÊn ®Ò chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n ®· ®­îc c¸c v¨n b¶n luËt vµ v¨n b¶n d­íi luËt quy ®Þnh mét c¸ch kh¸ cô thÓ vµ chi tiÕt, tuy nhiªn trong thùc tÕ nhiÒu khi c¸c c¬ quan chøc n¨ng còng ®· lóng tóng tr­íc c¸c vô viÖc thùc tÕ xÈy ra do c¸c sù viÖc nµy th­êng rÊt phøc t¹p, nhiÒu khi nã kh«ng trïng khíp víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Sau ®©y em xin nªu mét sè vô viÖc cñ thÓ t¹i n¬i thùc tËp ®Ó thÊy râ ®iÒu nµy. TrÝch ¸n sè 18/LHPT ngµy 29/3/2005. Nguyªn ®¬n: anh NguyÔn V¨n Th¾ng - sinh n¨m 1953. Tró qu¸n: 455 Bæ S¬n – Vâ C­êng – ThÞ X· B¾c Ninh; BÞ ®¬n: ChÞ NguyÔn ThÞ L¨ng – sinh n¨m 1953. Tró qu¸n 457 Bæ S¬n – Vâ C­êng – ThÞ X· B¾c Ninh; Ng­êi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan: Bµ Ng« ThÞ NguyÖt – 77 tuæi. Sau ®©y em xin ®­îc tãm t¾t vô viÖc liªn quan ®Õn phÇn tµi s¶n: Anh Th¾ng vµ chÞ L¨ng kÕt h«n vµo th¸ng 01/1975 trªn c¬ së tù nguyÖn cã ®¨ng ký t¹i uû ban nh©n d©n x·. Sau khi chung sèng ®­îc 3 ngµy anh l¹i vÒ ®¬n vÞ ®ãng qu©n t¹i miÒn nam cßn chÞ ë nhµ víi gia ®×nh. VÒ tµi s¶n cña vî chång cã hai nhµ sè 455 vµ sè 457 ë th«n Bå S¬n ®­îc héi ®ång ®Þnh gi¸ ngµy 01/12/2004 vµ c¸c tµi s¶n kh¸c hai vî chång x¸c ®Þnh trÞ gi¸ 100 triÖu. TiÒn mÆt vî chång cã 1 tû, chÞ L¨ng cÇm 260 triÖu, cßn l¹i anh Th¾ng cÇm. Hai vî chång thèng nhÊt chia sè tiÒn trªn lµm ba phÇn: mÑ anh 400 triÖu, vî chång anh mçi ng­êi 300 tr¨m triÖu, bÊt ®éng s¶n anh së h÷u nhµ sè 455, chÞ së h÷u nhµ sè 457 cßn ®Êt n«ng nghiÖp anh ®Ò nghÞ Toµ gi¶i quyÕt. VÒ phÝa chÞ L¨ng ,phÇn tµi s¶n chÞ thõa nhËn lêi khai cña anh Th¾ng, chÞ thõa nhËn th¸ng 5/2004 vî chång tho¶ thuËn ly h«n vµ ph©n chia tµi s¶n nh­ng anh Th¾ng míi tr¶ chÞ 260 triÖu nªn chÞ kh«ng ký vµo giÊy. Cßn c«ng søc ®ãng gãp cña mÑ chång lµ cã nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ. Vî chång kh«ng nî ai vµ kh«ng ai nî vî chång. T¹i ®©y ®· ®Æt ra mét vÊn ®Ò viÖc ph©n chia tµi s¶n chung cña hai bªn khi vî chång cã chung sèng víi gia ®×nh. ViÖc x¸c ®Þnh c«ng søc ®ãng gãp cña c¸c bªn vµo khèi tµi s¶n chung ®ã lµ nh­ thÕ nµo?. Quay trë l¹i vô viÖc. Bµ Ng« ThÞ NguyÖt (mÑ anh Th¾ng) tr×nh bµy: t¹i s¶n cña vî chång anh Th¾ng hiÖn nay cã mét phÇn nguån gèc tµi s¶n cña vî chång bµ. Tr­¬c ®©y gia ®×nh bµ ®­îc hîp t¸c xÉ chia cho 10 th­íc ®Êt ë v× kh«ng hîp gia ®×nh bµ tr¶ l¹i hîp t¸c x· vµ mua ®Êt cña «ng M¹nh råi x©y nhµ vµ ë ®­îc 10 n¨m, «ng bµ ®ång ý cho vî chång anh Th¾ng b¸n ®Ó lÊy tiÒn lµm ¨n vµ chuyÓn chæ ë kh¸c, nay vî chång anh Th¾ng ly h«n bµ ®Ò nghÞ trÝch tr¶ bµ mét phÇn tµi s¶n vµ c«ng søc. Víi néi dung trªn: C¨n cø ®iÒu 89,91,92,95,97 LuËt H«n Nh©n Vµ Gia §×nh; C¨n cø nghÞ ®Þnh 70CP cña chÝnh phñ ngµy 02/6/1997. ¸n s¬ thÈm sè 03/DSST ngµy 13/1/2005 cña Toµ ¸n nh©n d©n tØnh B¾c Ninh xö: Anh Th¾ng ®­îc ly h«n chÞ L¨ng; VÒ tµi s¶n: Giao cho anh Th¾ng së h÷u nhµ sè 455 cÊp 3A, 3 tÇng vµ c¸c c«ng tr×nh g¾n víi ng«i nhµ vµ sö dông « ®Êt ë 75,25 m2 cã chiÒu réng 4,3 m, dµi 18,4 m t¹i thöa sè 61 + 62 tê b¶n ®å sè 06 th«n §å S¬n mang tªn chñ hé NguyÔn Thi L¨ng. Mét bªn gi¸p nhµ «ng §oan, mét bªn gi¸p chÞ L¨ng, phÝa sau gi¸p ruéng, phÝa tr­íc gi¸p ®­êng quèc lé 38, anh Th¾ng ®­îc së h÷u 400 triÖu. Tæng tµi s¶n anh Th¾ng ®­îc së h÷u vµ sö dông trÞ gi¸ 1.160.235.500 ® T¹m giao 3,87 m2 ®Êt ch­a hîp ph¸p trong 2 « ®Êt trªn cho anh Th¾ng qu¶n lý, ®Ò nghÞ cÊp cã thÈm quyÒn xem xÐt, gi¶i quyÕt theo luËt ®Êt ®ai vÒ diÖn tÝch ®Êt nµy. Giao cho chÞ L¨ng së h÷u nhµ sè 457 cÊp 3 A, 2 tÇng chiÒu réng 4.57 m, dµi 8 m vµ c¸c c«ng tr×nh g¾n liÒn víi ng«i nhµ vµ sö dông « ®Êt 64,75 m2 cã nhµ n»m trªn ®ã, chiÒu réng 3,7 m, chiÒu dµi 17,5 m t¹i thöa sè 62 tê b¶n ®å 06 th«n Bå S¬n, Vâ C­êng mang tªn chñ hé NguyÔn ThÞ L¨ng, mét bªn gi¸p anh Th¾ng, mét bªn gi¸p nhµ anh ChÝ, phÝa sau gi¸p ruéng, phÝa tr­íc gi¸p ®­êng quèc lé 38. ChÞ L¨ng ®­îc së h÷u toµn bé ®å dïng sinh ho¹t trong gia ®×nh trÞ gi¸ 100.000.000 ® vµ 400.000.000® tiÒn mÆt, chÞ ®· qu¶n lý sè tiÒn 260.000.000 ®, anh Th¾ng ph¶i tr¶ chÞ L¨ng 140.000.000 ® sè tµi s¶n chÞ L¨ng së h÷u trÞ gi¸ 1.063.149.000 ®. T¹m giao phÇn ®Êt ch­a hîp lý cho chÞ L¨ng qu¶n lý diÖn tÝch 32,77 m2, mét phÇn ®· x©y nhµ, mét phÇn ®Êt trèng gi¸p nhµ «ng §oan, mét phÇn hµnh lang. §Ò nghÞ cÊp cã thÈm quyÒn xem xÐt gi¶i quyÕt theo luËt ®Êt ®ai vÒ diÖn tÝch ®Êt nµy. TrÝch tr¶ c«ng søc «ng NguyÔn V¨n S¬ vµ bµ Ng« ThÞ NguyÖt 200.000.000 ®, «ng S¬ ®· chÕt, bµ NguyÖt ®­îc së h÷u sè tiÒn trªn, anh Th¾ng ph¶i tr¶ cho bµ NguyÖt. Ngµy 25/01/2005 chÞ L¨ng lµm ®¬n kh¸ng c¸o víi néi dung viÖc chia tµi s¶n cña Toµ s¬ thÈm lµ kh«ng c«ng b»ng, trÝch chia c«ng søc cho bµ NguyÖt lµ qu¸ nhiÒu. Sau khi nghiªn cøu hå s¬ vµ thÈm tra chøng cø t¹i phiªn toµ, Sau khi nghe luËt s­ cña chÞ L¨ng ph¸t biÓu ý kiÕn ®Ò nghÞ, Sau khi th¶o luËn vµ nghÞ ¸n Toµ ¸