Phần lớn các tổn thương ở vú là lành tính. Các di ễn tiến lành tính có thể không
có tri ệu chứng hoặc có một số biểu hiện lâm sàng không đặc hiệu vì vậy luôn
cần thiết kết hợp với hình ảnh học và ngay cả sinh thiết để phân biệt tổn thương
lành hay ác tính.
Ung thư vú là ung thư thường gặp nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng
đầu ở phụ nữ. Khoảng 1/8 đến 1/10 phụ nữ có thể gặp ung thư vú trong suốt
cuộc đời của họ. Tại Việt Nam theo ghi nhận ung thư quần thể, tỉ lệ mắc bệnh
chuẩn theo tuổi năm 2003 là 17,4/100 000 dân, ở Thành phố Hồ Chí Minh
(TPHCM) là 19,4, ở Hà Nội (2001-2004) là 29,7.
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến xuất độ của ung thư vú, có thể kết hợp cả
yếu tố môi trường và yếu tố di truyền. Cho đến nay, không thể chỉ chính xác
nguyên nhân gây ung thư vú. Các nhà nghiên cứu nhận thấy có nhiều yếu tố
khác nhau tác động, gây ra căn bệnh này và cho đến hiện nay vẫn còn chưa
biết và hiểu rõ một cách đầy đủ. Ung thư vú nếu được phát hiện sớm sẽ được
điều trị hiệu quả, kéo dài thời gian sống và chất lượng sống cho bệnh
nhân
(Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not
found.)
.
Trên thế giới có nhiều nghiên cứu của các nước về đặc điểm dịch tễ học, lâm
sàng và hình ảnh về bệnh lý tuyến vú
(Error! Reference source not found.,Error! Reference
source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.)
. Ở Việt Nam,
cụ thể tại TPHCM chưa có nhiều nghiên cứu về bệnh lý tuyến vú nói chung.
Hơn nữa, tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM (BV ĐHYD) chưa có số
liệu thống kê về bệnh lý tuyến vú dựa trên các phương tiện chẩn đoán. Chính
vì những lý do đó, chúng tôi thực hiện đề tài này với mục tiêu nghiên cứu
tình hình bệnh lý tuyến vú của bệnh nhân từ 40 tuổi trở lên đến khám tại BV
ĐHYD bao gồm các đặc điểm dịch tễ học, triệu chứng lâm sàng, đặc điểm
hình ảnh học (X quang, siêu âm), tỉ lệ bệnh lý lành tính tuyến vú, ung thư
vú. Từ các số liệu này khảo sát độ nhạy (Sensitivity -Sn), độ đặc hiệu
(Specificity -Sp), giá trị tiên lượng dương (Positive predictive valeur –
PPV), giá trị tiên lượng âm (Negative predictive valeur –NPV) của các
phương tiện chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán ung thư vú.
26 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1714 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Tình hình bệnh lý tuyến vú của bệnh nhân nữ trên 40 tuổi, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TÌNH HÌNH BỆNH LÝ TUYẾN VÚ CỦA BỆNH NHÂN NỮ TRÊN 40
TUỔI
TÓM TẮT
Mục tiêu: Nghiên cứu tình hình bệnh lý tuyến vú của bệnh nhân từ 40 tuổi trở
lên bao gồm các đặc điểm dịch tễ học, triệu chứng lâm sàng, đặc điểm hình ảnh
X quang, siêu âm, tỉ lệ bệnh lý tuyến vú. Từ các số liệu này khảo sát các giá trị
chẩn đoán ung thư vú của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh.
Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 2
đến tháng 8/2008 tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM bằng thiết kế nghiên
cứu cắt ngang. Những bệnh nhân nữ đến khám tại phòng khám vú, phòng
khám tổng quát từ 40 tuổi trở lên được thu thập các đặc điểm dịch tễ học, triệu
chứng lâm sàng và hình ảnh (dựa trên các tiêu chuẩn BI-RADS -Breast
Imaging Reporting and Data System) qua bảng câu hỏi soạn sẵn. Tỉ lệ các bệnh
lý tuyến vú được khảo sát dựa trên kết quả hình ảnh (nếu tổn thương điển hình
lành tính), kết quả mô học.
Kết quả: Tỉ lệ BI-RADS 2 là 32,2%, 3:33,2% và 4+5 (ung thư vú ):4,2%. Các
yếu tố được ghi nhận có thể có tương quan với nguy có ung thư vú là khám
thấy u trên lâm sàng, loại mô vú, xáo trộn cấu trúc, khối mờ với các đặc điểm
hình dạng không xác định, đường bờ không đều, đậm độ cao, kích thước lớn, vi
vôi hóa nhóm 4,5 theo (BI-RADS), có biến đổi da trên X quang; độ hồi âm
kém, cấu trúc âm không đồng nhất, hình dạng không rõ, đường bờ không đều,
trục dọc, giảm âm sau tổn thương, kích thước lớn trên siêu âm. Độ nhạy
(sensitiviy) của X quang, siêu âm và khi kết hơp cả hai trong chẩn đoán ung thư
vú lần lượt là = 50%, 55,6%, 83,3% ; độ đặc hiệu (specificity) là 98%, 98%,
97,6% ; giá trị tiên lượng dương (positive predictive valeur) là 52,9%, 56%,
60% ; giá trị tiên lượng âm (negative predictive valeur) là 97,8%, 98%, 99,3%.
Kết luận: Tỉ lệ bệnh lý lành tính chiếm tỉ lệ cao trong nghiên cứu. Các đặc
điểm hình ảnh gợi ý ung thư vú phù hợp với y văn. Khi có sự kết hợp giữa X
quang và siêu âm vú, các giá trị chẩn đoán ung thư vú tăng đáng kể.
ABSTRACT
BREAST DISEASES OF WOMEN OVER 40 YEARS OF AGE
IN UNIVERSITY MEDICAL CENTER
Ho Hoang Thao Quyen, Vo Tan Duc, Hua Thi Ngoc Ha, Ho Hoang Phương
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 – Supplement of No 1 - 2009: 271 – 277
Purposes: To study some features of the mamary gland diseases of women
over 40 years of age, including epidemilogy, clinical symptoms,
mammographic findings, ultrasound characteristics, the spectrum of breast
diseases. And to survey the diagnostic value of imaging modalities based on
these features.
Patients and method: The study was performed in University Medic al Center
(UMC) from February to August of 2008 by cross-sectional study. The female
patients over 40 years old came to the breast clinic or the general clinic; the
features of epidemiology, clinical symptoms and imaging findings were
gathered (based on the BI-RADS - Breast Imaging Reporting and Data System)
by questionnaires. Frequencies of breast diseases were based on the results of
imaging findings (for typical benign lesions) and histopathology.
Results: Frequencies of BI-RADS2 were 32.2%, BIRADS 3: 33.2% and
BIRADS 4 +5 (breast cancer): 4.2%. Risk factors of breast cancer were
palpable masses on clinical examination, type of breast tissue, architectural
distortion, or ill-defined masses with irregular margins, high density, the larger
sizes inclining to malignancy, microcalcifications, skin thickening on
mammography, predominant hypoechogenicity, heterogenous echogenic
pattern, long axis, posterior acoustic shadowing. Sensitivity in breast cancer
diagnosis of mammography, ultrasound and combined both methods were
50%, 55.6% and 83.3% respectively; specificity were 98%, 98%, and
97.6% respectively; positive predictive value were 52.9%, 56%, 60% ; and
negative predictive value were 97.8%, 98%, 99.3% respectively.
Conclusion: High frequency of benign lesion in this study. In this study, these
findings on mamography and ultrasonography show a statistically significant
difference to distinguish benign and malignant lesions, similar to results in
medical literature. Combination of mammography and breast ultrasound
significantly increased diagnostic values.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Phần lớn các tổn thương ở vú là lành tính. Các diễn tiến lành tính có thể không
có triệu chứng hoặc có một số biểu hiện lâm sàng không đặc hiệu vì vậy luôn
cần thiết kết hợp với hình ảnh học và ngay cả sinh thiết để phân biệt tổn thương
lành hay ác tính.
Ung thư vú là ung thư thường gặp nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng
đầu ở phụ nữ. Khoảng 1/8 đến 1/10 phụ nữ có thể gặp ung thư vú trong suốt
cuộc đời của họ. Tại Việt Nam theo ghi nhận ung thư quần thể, tỉ lệ mắc bệnh
chuẩn theo tuổi năm 2003 là 17,4/100 000 dân, ở Thành phố Hồ Chí Minh
(TPHCM) là 19,4, ở Hà Nội (2001-2004) là 29,7.
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến xuất độ của ung thư vú, có thể kết hợp cả
yếu tố môi trường và yếu tố di truyền. Cho đến nay, không thể chỉ chính xác
nguyên nhân gây ung thư vú. Các nhà nghiên cứu nhận thấy có nhiều yếu tố
khác nhau tác động, gây ra căn bệnh này và cho đến hiện nay vẫn còn chưa
biết và hiểu rõ một cách đầy đủ. Ung thư vú nếu được phát hiện sớm sẽ được
điều trị hiệu quả, kéo dài thời gian sống và chất lượng sống cho bệnh
nhân(Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not
found.).
Trên thế giới có nhiều nghiên cứu của các nước về đặc điểm dịch tễ học, lâm
sàng và hình ảnh về bệnh lý tuyến vú(Error! Reference source not found.,Error! Reference
source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.). Ở Việt Nam,
cụ thể tại TPHCM chưa có nhiều nghiên cứu về bệnh lý tuyến vú nói chung.
Hơn nữa, tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM (BV ĐHYD) chưa có số
liệu thống kê về bệnh lý tuyến vú dựa trên các phương tiện chẩn đoán. Chính
vì những lý do đó, chúng tôi thực hiện đề tài này với mục tiêu nghiên cứu
tình hình bệnh lý tuyến vú của bệnh nhân từ 40 tuổi trở lên đến khám tại BV
ĐHYD bao gồm các đặc điểm dịch tễ học, triệu chứng lâm sàng, đặc điểm
hình ảnh học (X quang, siêu âm), tỉ lệ bệnh lý lành tính tuyến vú, ung thư
vú. Từ các số liệu này khảo sát độ nhạy (Sensitivity -Sn), độ đặc hiệu
(Specificity - Sp), giá trị tiên lượng dương (Positive predictive valeur –
PPV), giá trị tiên lượng âm (Negative predictive valeur – NPV) của các
phương tiện chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán ung thư vú.
ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 2 đến tháng 8/2008 tại BVĐHYD
TPHCM bằng thiết kế nghiên cứu cắt ngang. Số liệu được thu thập ở những
bệnh nhân nữ từ 40 tuổi trở lên đến khám tại phòng khám vú, phòng khám
tổng quát trong thời gian nêu trên với kết quả X quang và siêu âm vú được
thực hiện tại BVĐHYD .
Thông tin về đặc điểm dịch tễ học (tuổi, tiền căn gia đình và cá nhân, dậy thì
sớm-trước 13 tuổi, mãn kinh muộn - sau 55 tuổi, có con đầu muộn -sau 30
tuổi, không có con hoặc không cho con bú); triệu chứng lâm sàng (tính chất
khối u sờ thấy, tiết dịch núm vú, đau) và hình ảnh (khối mờ, vôi hoá trên X
quang; đặc điểm các cấu trúc ghi nhận đượcc trên siêu âm) được thu thập
qua bảng câu hỏi soạn sẵn. Các đặc điểm hình ảnh X quang, siêu âm được
phân loại dựa trên các tiêu chuẩn BI-RADS (Breast Imaging Reporting and
Data System) của Hội Hình ảnh học Mỹ (American College of Radiology -
ACR)(Error! Reference source not found.). Có sáu phân nhóm: 0- Cần kết hợp thêm với
các xét nghiệm hình ảnh khác; 1- Hình ảnh học bình thường; 2- Bất thường
hình ảnh học lành tính; 3 – Tổn thương có khả năng lành tính, cần theo dõi
sau thời gian ngắn 4-6 tháng; 4 – Tổn thương nghi ngờ hay chưa thể xác
định, cần chỉ định khảo sát mô học; 5- Tổn thương nhiều khả năng ác tính,
cần chỉ định khảo sát mô học.
Tỉ lệ các bệnh lý lành tính tuyến vú, ung thư vú được khảo sát dựa trên kết quả
hình ảnh học (nếu tổn thương điển hình lành tính), kết quả chọc hút tế bào bằng
kim nhỏ (Fine Neddle Aspiration - FNA) và/hoặc giải phẫu bệnh (GPB) sau mổ
- trong trường hợp có chỉ định.
Khảo sát độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng dương, giá trị tiên lượng âm
của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh độc lập và khi kết hợp với nhau trong
chẩn đoán ung thư vú.
Số liệu thu thập trong khoảng thời gian từ 15/02 đến 31/08/2008, được xử lý
bằng phần mềm STATA 10.0. Dựa vào bảng 2x2 để tính độ nhạy, độ đặc
hiệu, giá trị tiên lượng dương, giá trị tiên lượng âm của các phương tiện
chẩn đoán hình ảnh. Sử dụng test t để so sánh hai số trung bình và test X2 để
so sánh hai hay nhiều tỉ lệ khi xét mối tương quan có thể có giữa các biến số
thu thập được với nguy cơ ung thư vú.
KẾT QUẢ
Bảng 1: Đặc điểm bệnh nhân.
Đặc điểm bệnh
nhân
N = 434 Giá trị
Tuổi (± sd) *
48,5
(±5,9)
Tây Nam Bộ 155 35,7% Địa chỉ
**
TPHCM 128 29,6%
Đặc điểm bệnh
nhân
N = 434 Giá trị
Đông Nam
Bộ
82 18,9%
Khác 69 15,8%
Đau 89 20,5%
Kiểm tra 297 68,5%
Tiết dịch
núm vú
13 3%
U 31 7,1%
Lý do
đến
khám**
Khác 4 0,9%
* trình bày giá trị theo số trung bình (± độ lệch chuẩn)
** trình bày giá trị theo tỉ lệ phần trăm
Theo bảng 1, bệnh nhân chủ yếu đến từ các tỉnh miền Tây Nam bộ và ở
TPHCM. Gần 1/3 số bệnh nhân đi khám vì muốn kiểm tra sức khoẻ, không
có triệu chứng trên lâm sàng.
Bảng 2: Phân loại bệnh lý tuyến vú theo BIRADS
BIRADS N %
1 132 30,4
2 140 32,2
3 144 33,2
4 12 2,8
5 6 1,4
Tổng cộng 434 100,0
Hơn 1/2 mẫu nghiên cứu là tổn thương lành tính điển hình (BI-RADS 2) hay
nhiều khả năng lành tính (BI-RADS 3). Prevalence ung thư vú trong nghiên
cứu là 4,2%.
Bảng 3: Đặc điểm dịch tễ học và triệu chứng lâm sàng trong bệnh lý tuyến vú
(xếp theo nhóm có hay không có ung thư vú).
Không
K
K P
Dịch
tễ học Tuổi
(trung
48,5
(±0,3)
49
(±1.6)
0,7537
Không
K
K P
bình ±
sd)
Tiền căn
gia đình
có K vú
26
(6,3%)
1(5,6%)1,0000
Tuổi
kinh đầu
≤13
24
(5,8%)
2
(11,1%)
0,2940
Tuổi
mãn
kinh ≥55
4
(2,5%)
0
(0,0%)
1,0000
Không
có con
60
(14,4%)
2
(11,1%)
1,0000
**
Tuổi thai
lần 1 ≥
38
(10,7%)
2
(12,5%)
0,6870
Không
K
K P
30
Không
cho bú
15
(4,2%)
2
(12,5%)
0,1620
Tự
khám
89
(21,4%)
2
(11,1%)
0,3870
Đau vú
147
(35,3%)
9
(50,5%)
0,2170
Tiết dịch
núm vú
18
(4,3%)
1
(5,6%)
0,5610
Biến đổi
da
2
(0,5%)
1
(5,6%)
0,1200
Khám
thấy u
72
(17,3%)
7
(38,9%)
0,0200*
Lâm
sàng**
Hình
dạng
0,1450
Không
K
K P
Tròn
36
(50,0%)
4
(57,1%)
Bầu dục
28
(38,9%)
1
(14,3%)
Không
rõ
4
(5,6%)
0
(0,0%)
Mảng
4
(5,6%)
2
(28,6%)
Giới hạn
không rõ
36
(50,0%)
3
(42,3%)
1,0000
Mật độ
cứng
4
(5,6%)
2
(28,6%)
0,0860
Không
di động
8
(11,1%)
6
(85,7%)
<0,0001*
Kích 12,6 20 0,0931
Không
K
K P
thước
(trung
bình ±
sd)
(±1,3) (±3,6)
* tương quan có ý nghĩa thống kê ** số liệu được trình bày dưới dạng n (%) đối
với biến số định tính và trung bình (±độ lệch chuẩn) đối với biến số định lượng.
Theo bảng 3, không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về đa số các đặc
điểm dịch tễ và triệu chứng lâm sàng trong nghiên cứu, trừ việc khám thấy u
và u không di động.
Bảng 4: Đặc điểm hình ảnh Xquang và siêu âm trong bệnh lý tuyến vú (xếp
theo nhóm có hay không có ung thư vú).
Không K K P
1 1 (0,2%) 0 (0%)
2 100(24,1%) 0 (0%)
XQ Loại mô
vú
3 307(73,8%) 18
0,0490*
Không K K P
(100%)
4 8 (1,9%) 0 (0%)
Bất xứng đậm
độ
39 (9,4%)
3
(16,7%)
0,4020
Xáo trộn cấu
trúc
2 (0,5%)
2
(11,1%)
0,0090*
Khối mờ 86 (20,1%)
14
(77,8%)
<0,0001*
Tròn 8 (9,3%) 1 (7,1%)
Bầu
dục
71 (82,6%) 5(35,7%)
Không
rõ
4 (4,6%)
8
(57,1%)
Hình
dạng
Đa
thuỳ
3 (3,5%) 0 (0%)
<0,0001*
Không K K P
Đường bờ
không đều
50 (58,1%)
13
(92,93%)
<0,0001*
Đậm độ cao 4 (4,7%)
3
(21,4%)
0,0490*
Kích thước
(trung bình ±
sd)
9,1 (±0,4)
14,0
(±1,4)
0,0039*
1
319
(76,7%)
10
(55,6%)
2 80 (19,2%)
2
(11,1%)
3 17 (4,1%) 1 (5,6%)
4 0 (0%)
3
(16,7%)
Vôi hoá
**
5 0 (0%)
2
(11,1%)
<0,0001*
Không K K P
Biến đổi da 0 (0%)
2
(11,1%)
0,0020*
Kém 107(47,9%)
16
(88,8%)
Dày 2 (0,9%) 0 (0%)
Đồng 2 (0,9%) 0 (0%)
Trống 111(49,8%) 1 (5,6%)
Độ hồi
âm
Hỗn
hợp
1 (0,5%) 1 (5,6%)
0,0030*
Cấu trúc âm
không đồng
nhất
10 (4,5%)
7
(38,9%)
<0,0001*
Tròn 4 (1,8%) 0 (0%)
Siêu
âm
Hình
dạng
Bầu
dục
216(96,8%)
9
(50,0%)
<0,0001*
Không K K P
Không
rõ
2 (0,9%)
7
(38,9%)
Đa
thùy
4 (0,5%)
2
(11,1%)
Đường bờ
không đều
5 (2,2%)
8
(44,4%)
<0,0001*
Trục dọc 0(0%)
2
(11,1%)
0,0050*
Tăng
âm
140(62,8%)
3
(16,7%)
Giảm
âm
1 (0,5%)
5
(35,7%)
Hiệu
ứng
sau
tổn
thương Không
có
82 (36,7%)
10
(55,6%)
<0,0001*
Kích thước
(trung bình ±
8,3 (±0,6)
13,6
(±1,5)
0,0027*
Không K K P
sd)
* tương quan có ý nghĩa thống kê ** xếp loại theo BIRADS
+ số liệu được trình bày dưới dạng n (%) đối với biến số định tính và trung bình
(±độ lệch chuẩn)
Ngược lại với kết quả về lâm sàng và dịch tễ học, các triệu chứng ghi nhận
được trên hình ảnh hầu hết đều có sự khác biệt ý nghĩa thống kê.
Bảng 5: Độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng (+), giá trị tiên lượng (-) của
Xquang trong chẩn đoán ung thư vú
K Không K Tổng
cộng
XQ (+) 9 8 17
XQ (-) 9 408 417
Tổng
cộng
18 416 434
Độ nhạy = 50%, độ đặc hiệu = 98%, giá trị tiên lượng (+) = 52,9%, giá trị tiên
lượng (-) = 97,8%.
Bảng 6: Độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng (+), giá trị tiên lượng (-) của
siêu âm trong chẩn đoán ung thư vú
K Không K Tổng
cộng
Siêu âm
(+)
10 8 18
Siêu âm (-
)
8 408 416
Tổng
cộng
18 416 434
Độ nhạy = 55,6%, độ đặc hiệu = 98%, giá trị tiên lượng (+) = 56%, giá trị tiên
lượng (-) = 98%,
Bảng 7: Độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng (+), giá trị tiên lượng (-) của
XQ kết hợp với siêu âm trong chẩn đoán ung thư vú
K Không K Tổng số
Hình ảnh
(+)
15 10 25
Hình ảnh (-
)
3 406 409
18 416 434
Độ nhạy = 83,3%, độ đặc hiệu = 97,6%, giá trị tiên lượng (+) = 60%, giá trị
tiên lượng (-) = 99,3%.
BÀN LUẬN
Tỉ lệ BI-RADS 1 và 2 chiếm ưu thế trong nhiên cứu. BI-RADS 2 bao gồm
nang vú, bướu sợi tuyến điển hình và các vôi hoá lành tính. Thời gian thực hiện
nghiên cứu ngắn (6 tháng) nên không kiểm tra được kết quả các nhóm BI-
RADS 3. Các tổn thương ghi nhận được trong nhóm này bao gồm bướu sợi
tuyến không điển hình, thay đổi sợi bọc, bất xứng đậm độ hay xáo trộn cấu trúc
khu trú thấy trên phim lần đầu tiên, vôi hoá dạng chấm, tròn, bờ đều, số lượng
không nhiều, đơn độc hay tụ thành đám nhỏ. Tổn thương thường gặp nhất
trong nhóm bệnh lành tính là nang vú, thay đổi sợi bọc và các vôi hoá lành tính.
Prevalence K vú trong nghiên cứu là 4,2%, cao hơn so với thống kê ung thư
quần thể ở Việt Nam năm 2003 và các nghiên cứu ở các nước khác(Error! Reference
source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not
found.). Có thể do mẫu nghiên cứu của chúng tôi được thực hiện ở lứa tuổi từ 40
trở lên (tần suất ung thư vú ở Việt Nam thường gặp ở lứa tuổi này) và được
thực hiện tại bệnh, ở những bệnh nhân có nhu cầu kiểm tra sức khỏe định kỳ
liên quan đến tuyến vú hay có triệu chứng lâm sàng liên quan đến bệnh lý
tuyến vú.
Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về đa số các đặc điểm dịch tễ và
triệu chứng lâm sàng trong nghiên cứu, trừ việc khám thấy u (p=0,0200)và độ
di động của u kém (p<0,0001) giữa nhóm không có bệnh tuyến vú và có bệnh
lý tuyến vú lành tính (BI-RADS 1 đến 3) với nhóm có ung thư vú. Các yếu tố
được xem là có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa hai nhóm trên theo y văn
như tuổi, tiền căn gia đình hay cá nhân có ung thư vú, dậy thì sớm (trước 13
tuổi), mãn kinh muộn (sau 55 tuổi), có con đầu muộn (sau 30 tuổi), không có
con hoặc không cho con bú. Kết quả của chúng tôi khác với những nghiên cứu
khác có thể do số lượng mẫu còn nhỏ, thời gian khảo sát chưa đủ dài, có sự
khác biệt về dân tộc. Tuy nhiên theo y văn, các triệu chứng lâm sàng cũng
thường không đặc hiệu và thường cần phải có sự kết hợp với hình ảnh và đôi
khi cả kết quả mô học(Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.,Error!
Reference source not found.).
Ngược lại với kết quả về dịch tễ học và lâm sàng, các triệu chứng ghi nhận
được trên hình ảnh hầu hết đều có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa hai
nhóm có hay không có ung thư vú. Kết quả X quang và siêu âm vú được thực
hiện độc lập với nhau, bác sĩ đọc kết quả X quang chưa biết kết quả siêu âm và
ngược lại.
Các đặc điểm hình ảnh trên X quang vú có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê
giữa hai nhóm trong nghiên cứu là loại mô vú - tất cả các trường hợp ung thư
vú trong mẫu nghiên cứu chủ yếu là mô vú loại 3 (mô vú dày chiếm khoảng
50-75%) (p=0,0490); xáo trộn cấu trúc (p=0,0090), khối mờ (p<0,0001) với các
đặc điểm hình dạng không xác định (p<0,0001), đường bờ không đều
(p<0,0001), đậm độ cao (p=0,0490), kích thước lớn (p=0,0039), vi vôi hóa
dạng que, phân bố thành dạng phân thùy (segmental) hay dạng đường thẳng
(linear) (p<0,0001), có biến đổi da (p=0,0020). Những kết quả này phù hợp với
y văn và các nghiên cứu ở các nước khác. Những triệu chứng trên X quang kể
trên điển hình cho tổn thương ác tính(Error! Reference source not found.,Error! Reference source
not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.). Đôi khi trên X quang
có hình ảnh lành tính tương tự như ung thư vú, trong nghiên cứu của chúng tôi
các trường hợp dương tính giả do hình ảnh đường bờ bị xóa mờ hay không rõ
nét(Error! Reference source not found.).
Độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng dương, giá trị tiên lượng âm của X
quang trong chẩn đoán ung thư vú ở mẫu nghiên cứu của chúng tôi lần lượt
là 50%, 98%, 52,9%, 97,8%. Độ nhạy và giá trị tiên lượng dương không cao
nhưng độ đặc hiệu và giá trị tiên lượng âm rất cao.
Các đặc điểm hình ảnh trên siêu âm vú gợi ý tổn thương ác tính trong nghiên
cứu là độ hồi âm chủ yếu là kém (p=0,0030), cấu trúc âm không đồng nhất
(p<0,0001), hình dạng không rõ (p<0,0001), đường bờ không đều (p<0,0001),
trục dọc (p=0,0050), giảm âm sau tổn thương (p<0,0001), kích thước lớn
(p=0,0027). Những kết quả này phù hợp với trong y văn và các nghiên cứu ở
các nước khác(Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.,Error! Reference source
not found.,Error! Reference source not found.).
Độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng dương, giá trị tiên lượng âm của siêu
âm trong chẩn đoán ung thư vú ở nghiên cứu của chúng tôi lần lượt là 55,6%;
98%; 56%; 98%. Các giá trị cao hơn so với X quang không đáng kể và không
có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Khi kết hợp cả hai phương tiện chẩn đoán hình ảnh trên trong chẩn đoán ung
thư vú có độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên lượng dương, giá trị tiên lượng âm
lần lượt là 83,3%; 97,6%; 60%; 99,3%. Các giá trị chẩn đoán của X quang và
siêu âm độc lập không có sự khác biệt có ý nghĩa nhưng khi kết hợp thì độ
nhạy tăng lên đáng kể, giá trị tiên lượng âm gần bằng 100%. Đối với bệnh ung
thư vú - bệnh gây nhiều tổn thất nặng nề về kinh tế và tinh thần cho bản thân
người bệnh, gia đình và xã hội, một phương tiện chẩn đoán có độ đặc hiệu và
giá trị tiên lượng âm cao rất quan trọng và cần thiết vì đã loại trừ được những
người không có ung thư vú với tỉ lệ cao. Có những tổn thương chỉ thấy được
trên X quang, khó phát hiện trên siêu âm như hình ảnh bất xứng đậm độ hay
xáo trộn cấu trúc k