Học phần Nguyên lý kế toán - Chương 5: Tính giá các đối tượng kế toán

NLKT-Ho Hanh My 1 TÍNH GIÁ CÁC
I TNG K TOÁN Chng 4 Chng 5 2 Mc tiêu Sau khi h
c xong chng 5 SV có kh nng: • Trình bày s cn thit phi tính giá các i tng k toán; xác nh c các nhân t nh hng n vi c tính giá và nhng loi giá c s dng trong k toán. • Gii thích các nguyên tc cn bn và các yêu cu trong tính giá, t ó hiu c nguyên tc và k thut tính giá mt s i tng k toán. • Th c hành tính giá mt s i tng k toán. 3 Ni dung 1. Khái nim – Ý ngha ca tính giá 4. Tính giá mt s i tng k toán ch yu 5. Trình t tính giá 3. Mt s loi giá s dng trong k toán 2. Yêu cu ca tính giá 4
Lu
t k toán
Chun mc k toán Vit Nam
Thông t s 200/2014/TT-BTC Hng d n ch  k toán doanh nghip
Nguyn Th Loan (Ch biên, 2018), Giáo trình Nguyên lý k
toán: Lý Thuy
t - Bài tp - Bài gii, Nhà xut bn Lao ng.
Võ Vn Nh (Ch biên, 2016), Giáo trình Nguyên lý k
toán, Nhà xut bn Kinh t Tp. HCM. Tài liu tham kho NLKT-Ho Hanh My 2 5 
        


      !"  
  


 #$%  &'()*') # ')++ # ))*''+ ) ,$ '     # )- ,).%    #     '.)  / 01 # ') ,$% Ti sao cn tính giá i tng k toán? 6 1. Khái nim – Ý ngha ca tính giá Tính giá là phng pháp k toán s dng thc o giá tr  o lng các i tng k toán theo nhng nguyên tc nht nh Tính giá bao gm Tính giá cho ghi nhn ban u Tính giá sau ghi nhn ban u Khái nim 7 Giúp xác nh và tng hp nhiu thông tin cho công tác qun lý kinh t.  Là iu ki n  thc hi n ch  hch toán kinh t (tp hp các chi phí hot ng  xác nh kt qu kinh doanh). Giúp k toán ghi nhn, phn ánh các i tng k toán khác nhau vào chng t, tài khon và tng hp thông tin vào các báo cáo k toán. 1. Khái nim –Ý ngha ca tính giá Ý ngha ca tính giá Toàn b chi phí hình thành nên tài sn ca n v phi c ghi chép, tính toán chính xác theo tng loi. Ni dung và phng pháp tính toán, xác nh giá tr tài sn cùng loi gia các n v khác nhau phi nh nhau. Phng pháp tính toán, xác nh giá tài sn gia các k k toán phi n nh. Trng hp thay i ? Thng nht Nht quánChính xác 2. Yêu cu ca PP tính giá 8 NLKT-Ho Hanh My 3 9 C s dn tích Hot ng liên tc Nht quán Khách quan Th!n tr"ng Gi nh và nguyên t#c nh h ng n tính giá 2. Yêu cu ca PP tính giá • Giá g c • Giá tr hp lý • Giá th trng • Hi n giá • Giá tr thun có th thc hi n • Giá hch toán 10 3. Mt s loi giá s dng trong k toán 11 GIÁ GC  Khái nim (VAS 01)  Là giá c tính theo s ti$n hoc khon tng ng ti$n ã tr, phi tr  Hoc tính theo giá tr hp lý c a tài sn ó vào thi im tài sn c ghi nhn. 3. Mt s loi giá s dng trong k toán 
%c im:  !c ghi nhn ti thi im tài sn tham gia vào kh i tài sn chung c a n v.  Không thay i ngay c khi giá c a tài sn trên th trng c a tài sn thay i, tr khi có quy nh khác trong CMKT. 12 GIÁ GC  Ti sao phi ghi theo giá g c?  S dng giá g c nh th nào? 3. Mt s loi giá s dng trong k toán NLKT-Ho Hanh My 4 3. Mt s loi giá s dng trong k toán GIÁ TR& HP LÝ  Khái nim Giá tr TS có th c trao i hoc giá tr mt khon n c thanh toán mt cách t nguy n • Gia các bên có y hiu bit • Trong s trao i ngang giá  S dng GTHL nh th nào? 13  Giá c a TS hoc NPT c xác nh (niêm yt) trên th trng hot ng.  Th trng hot ng? 3. Mt s loi giá s dng trong k toán GIÁ TH& TR'NG HI(N GIÁ  Giá tr hi n ti c a các dòng tin thun s" nhn c t vi c s dng TS hoc s" tr  thanh toán n.  Hi n giá c s dng  nh giá cho ghi nhn ban u, trong mt s trng hp không có giá g c nh TSC! thuê tài chính 14  S tin hoc tng ng tin thun s" thu c khi bán TS hoc s" phi tr  thanh toán n hi n ti  Là giá bán #c tính trong iu ki n kinh doanh bình thng tr chi phí #c tính cho vi c hoàn thành và tiêu th  Giá tr thun có th thc hi n s dng  nh giá sau ghi nhn ban u. 3. Mt s loi giá s dng trong k toán 15 GIÁ TR& THU)N CÓ TH* TH+C HI(N 16 GIÁ H,CH TOÁN  Khái nim  Là giá do n v xây d ng áp dng khi vi c xác nh giá g c khó thc hi n hoc không th thc hi n c.  S dng cho tng i tng k toán c th  Ch$ s dng trong ni b n v.  Mc ích  Giúp n gin b#t công vi c tính toán  !m bo vi c ghi s k toán kp thi. 3. Mt s loi giá s dng trong k toán NLKT-Ho Hanh My 5 17 GIÁ H,CH TOÁN 
%c im  Có tính cht n nh tng i  S dng tm thi  Cu i k% k toán, phi iu ch$nh giá hch toán ã ghi s hàng ngày tr li giá g c  Cách l a ch"n  Thng s dng giá k hoch hoc giá cui k trc làm giá hch toán cho k% này. 3. Mt s loi giá s dng trong k toán 18 4. Tính giá mt s i tng k toán ch yu 4.1 Tính giá Tài sn c nh 4.2 Tính giá hàng tn kho 4.4 Tính giá ngoi t, vàng bc, á quý 4.3 Tính giá ch-ng khoán 19 4.1 Tính giá tài sn c nh • Tính giá TSC
hu hình Khái nimTSC
HH: (VAS 03) Là tài sn có hình thái vt cht do doanh nghi p nm gi  s dng cho hot ng SXKD Phù hp v#i tiêu chu&n ghi nhn TSC! HH Tiêu chu.n ghi nh!n TSC
HH Chc chn thu c li ích kinh t trong tng lai t vi c s dng TSC! HH ó Nguyên giá tài sn phi c xác nh mt cách áng tin cy Thi gian s dng #c tính trên 1 nm Có tiêu chu&n giá tr hi n hành 20 4.1 Tính giá tài sn c nh • Tính giá TSC
vô hình Khái nim TSC
vô hình: (VAS 03) Là tài sn không có hình thái vt cht do doanh nghi p nm gi  s dng cho hot ng SXKD, cung cp dch v hoc cho thuê Phù hp v#i tiêu chu&n ghi nhn TSC! VH tài sn có hình thái vt cht do doanh nghi p nm gi  s dng cho hot ng SXKD Tiêu chu.n ghi nh!n TSC
vô hình Chc chn thu c li ích kinh t trong tng lai t vi c s dng TSC! VH ó Nguyên giá tài sn phi c xác nh mt cách áng tin cy Thi gian s dng #c tính trên 1 nm Có tiêu chu&n giá tr hi n hành. NLKT-Ho Hanh My 6 21 !nh giá cho ghi nhn ban u TSC! c tính theo giá g c Giá g c c a TSC! c g
i là nguyên giá Nguyên giá c a TSC! Là toàn b các chi phí mà doanh nghi p phi b' ra  có c TSC! Tính n thi im a tài sn ó vào trng thái s(n sàng s dng !nh giá sau ghi nhn ban u Nguyên giá Hao mòn l)y k (khu hao l)y k) Giá tr còn li 4.1 Tính giá tài sn c nh 22 - TSC do mua sm : Ví d: Ngày 15/9/N n v mua 1 ô tô, các chi phí phát sinh nh sau: - Giá mua: 550 tri u ( ã bao g*m thu GTGT) - Chi phí phát sinh liên quan: 13,2 tri u ( ã bao g*m thu GTGT) Yêu cu: Xác nh nguyên giá c a ô tô. Bit r+ng n v tính thu GTGT theo phng pháp khu tr, thu sut thu GTGT c a hàng hóa, dch v là 10%. 4.1 Tính giá tài sn c nh Nguyên giá Giá mua= Các khon thu không c hoàn li Chi phí trc s dng+ + Chit khu TM, gim giá hàng mua - 23 - TSC do n v t xây dng, ch
to: Nguyên giá = Giá tr quyt toán /Giá thành thc t công trình + Các chi phí phát sinh - TSC do n v  c cp phát: Nguyên giá = Giá tr theo ánh giá thc t c a Hi *ng giao nhn TS + Các chi phí phát sinh - TSC do n v , cá nhân góp vn liên doanh: Nguyên giá = Giá tr góp v n do các bên liên doanh th ng nht + Các chi phí phát sinh 4.1 Tính giá tài sn c nh 24 Giá tr còn li = Nguyên giáTSC! - Khu hao l)y k/Hao mòn l)y k Hao mòn TSC
: là s gim dn giá tr s dng và giá tr c a TSC! do tham gia vào hot ng sn xut kinh doanh, do bào mòn c a t nhiên, do tin b k thut... trong quá trình hot ng c a TSC!. Giá tr hao mòn lu/ k: là tng cng giá tr hao mòn c a TCS! tính n thi im báo cáo. Khu hao: Là s tính toán, phân b mt cách có h th ng NG c a TSC! vào chi phí SXKD trong su t thi gian trích khu hao c a TS ó. Khu hao l0y k: là tng cng s khu hao ã trích vào chi phí SXKD qua các k% kinh doanh c a tài sn c nh tính n thi im báo cáo. Giá tr còn li: là s v n u t còn cha phân b vào chi phí SXKD. 4.1 Tính giá tài sn c nh NLKT-Ho Hanh My 7 25 Các phng pháp trích khu hao TSC
4.1 Tính giá tài sn c nh Phng pháp khu hao ng th,ng Phng pháp khu hao theo s d gim dn có iu ch$nh Phng pháp khu hao theo s lng, kh i lng sn ph&m 26 Các phng pháp khu hao TSC
Khu hao ng th,ng: s khu hao h+ng nm không thay i trong su t thi gian s dng c a TSC!. Mc khu hao nm = Nguyên giá c a TSC! Thi gian trích khu hao 27 Các phng pháp khu hao TSC
Ví d: Công ty mua 1 TSC! v#i giá thanh toán là 165 tri u *ng; chit khu thng mi 5 tri u *ng, chi phí vn chuyn ( ã bao g*m thu GTGT) là 3,3 tri u *ng, chi phí chy th ( ã bao g*m thu GTGT) là 2,2 tri u *ng. Thi gian trích khu hao TSC! d kin là 10 nm. TSC! a vào s dng ngày 01/01/2008. Yêu cu: Xác nh s tin trích khu hao hàng nm theo PP ng th,ng trong 2 trng hp: (i) DN tính thu GTGT theo phng pháp khu tr; (ii) DN tính thu GTGT theo phng pháp trc tip. Cho bi
t: Thu sut thu GTGT các hàng hóa, dch v là 10%. Ví d: Công ty ABC mua 1 phn mm qun lý, các chi phí g*m: - Giá mua: 200 tri u *ng (cha bao g*m thu GTGT) ã thanh toán b+ng chuyn khon - Chi phí cài t, chy th: 22 tri u *ng ( ã bao g*m thu GTGT) ã tr b+ng tin mt. Yêu cu: Tính nguyên giá c a phn mm qun lý trên và nh khon NVKTPS. Bit r+ng n v tính thu GTGT theo phng pháp khu tr và thu sut thu GTGT các hàng hóa, dch v là 10%. Các phng pháp khu hao TSC
NLKT-Ho Hanh My 8 29 Khu hao theo s d gim dn có iu ch$nh: s khu hao h+ng nm gim dn trong su t thi gian s dng hu ích Mc KH h+ng nm c a TSC! = Giá tr còn li c a TSC! x T- l khu hao nhanh T- l KH nhanh (%) = T- l KH TS theo pp ng th,ng x H s iu ch$nh T- l KH TS theo pp ng th,ng = 1 x 100 Thi gian trích KH TSC! Các phng pháp khu hao TSC
30 Các phng pháp khu hao TSC
Khu hao theo s d gim dn có iu ch$nh Thi gian s dng TSC! H s iu ch$nh (ln) !n 4 nm (t <,= 4) 1,5 Trên 4 nm n 6 nm (4< t <,= 6) 2,0 Trên 6 nm (t>6) 2,5 Ví d: Công ty AD mua thit b K phc v cho sn xut, nguyên giá c xác nh là 900 tri u *ng, thi gian trích khu hao d kin là 5 nm. Yêu cu: Xác nh mc trích khu hao h+ng nm c a TSC! theo PP s d gim dn có iu ch$nh. 31 4.2 Tính giá hàng tn kho Khái nim  Hàng t*n kho là nhng tài sn: !c gi  bán trong k% sn xut, kinh doanh bình thng; !ang trong quá trình sn xut, kinh doanh d dang; Nguyên li u, vt li u, công c, dng c  s dng trong quá trình sn xut, kinh doanh .  Hàng t*n kho bao g*m Hàng mua ang i ng Nguyên vt li u Công c dng c Sn ph&m d dang Thành ph&m, Hàng hóa Hàng gi bán. 32 !nh giá cho ghi nhn ban u HTK c ghi nhn ban u theo giá gc Giá g c c a HTK là giá th c t nh!p !nh giá sau ghi nhn ban u Giá g c Giá tr thun có th thc hi n D phòng gim giá HTK 4.1 Tính giá hàng tn kho NLKT-Ho Hanh My 9 33 4.2 Tính giá hàng tn kho !nh giá sau ghi nhn ban u  Cu i k% k toán nm, khi giá tr thun có th th c hin c a HTK nh' hn giá g c thì phi lp d phòng gim giá HTK.  S d phòng gim giá HTK c lp là s chênh l ch gia giá g c c a HTK l#n hn giá tr thun có th thc hi n c a chúng. • Giá tr thun có th th c hin: Là giá bán #c tính c a hàng t*n kho trong k% sn xut, kinh doanh bình thng tr (-) chi phí #c tính  hoàn thành sn ph&m và chi phí #c tính cn thit cho vi c tiêu th chúng. 34 4.2 Tính giá hàng tn kho 35 4.2 Tính giá hàng tn kho Các phng pháp k toán Hàng tn kho Kê khai thng xuyên Kim kê nh k% LOGO Nh!n xét:  .u im: Qun lý cht ch" và xác nh nhanh chóng và kp thi s d hàng t*n kho phc v cho qun lý kinh doanh.  Nhc im: Kh i lng công vi c k toán quá nhiu  theo dõi hàng t*n kho Tính giá hàng tn khoGiá tr hàng t*n Giá tr hàng Giá tr hàng Giá tr hàng kho cu i k% t*n u k% nhp trong k% xut trong k%
 Trong k
, k toán Tình hình Nh
p – Xut – Tn kho (SL, GT) HTK thng xuyên, liên tc Theo dõi Phn ánh 4.2 Tính giá hàng tn kho
Phng pháp KKTX
36 NLKT-Ho Hanh My 10 LOGO Giá tr hàng Giá tr hàng Giá tr hàng Giá tr hàng xut trong k% t*n u k% nhp trong k% t*n cu i k%  
 Trong k
, k toán Theo dõi tình hình hàng Nh
p kho (SL, GT) Cui k
, k toán Kim kê  xác nh SL, GT hàng tn kho cui k Tính giá tr thc t hàng Xut kho 4.2 Tính giá hàng tn kho Lu ý: Trong k
, K toán không theo dõi hàng xut kho v SL và GT, ho c ch theo dõi SL
Phng pháp KKK 37 LOGO 38 4.2 Tính giá hàng tn kho Phng pháp kim kê nh k  Nhn xét  u im: Tit kim chi phí k toán  Nhc im • Không kim soát ch t c hàng tn kho d xy ra mt mát, tht thoát mà k toán không bit dn n sai sót khi tính tr giá hàng tn kho xut dùng • Không bit c s lng tn và giá tr hàng tn kho cui k
chính xác 39 4.2 Tính giá hàng tn kho Tính giá nh!p kho cn xác nh  S lng thc t nhp kho  Tng giá tr thc t nhp kho  !n giá nhp kho !n giá nhp kho = Tng giá tr thc t NK S lng thc t NK 40 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa nh!p kho Trng hp n v mua ngoài Giá th c t Giá mua Chit khu TM, gim giá hàng mua, giá tr hàng mua tr li Chi phí khác Các khon thu không c hoàn li = - + + Trng hp n v t ch bin và thuê ngoài ch bin Giá th c t = Giá th c t ca VL xut kho ch bin / em gia công ++ CP v!n chuyn, bo qun, bc d1 khi giao và nh!n Chi phí ch bin, phi tr cho bên gia công NLKT-Ho Hanh My 11 41 • Tính giá thành ph.m nh!p kho Giá g c thành ph&m nhp kho = Giá thành sn xut thc t Giá thành sn xut thc t Chi phí nguyên vt li u trc tip Chi phí nhân công trc tip Chi phí sn xut chung 4.2 Tính giá hàng tn kho 42 Các bc tính giá thành sn xut: Bc1: Tp hp các chi phí trc tip (NVL trc tip, nhân công trc tip) liên quan n i tng tính giá. Bc 2: Tp hp và phân b chi phí sn xut chung Bc 3: Xác nh giá tr SPDD cu i k% Bc 4: Tính ra tng giá thành SP và giá thành n v SP 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá thành ph.m nh!p kho 43 Tng giá thành SPSX hoàn thành trong k% = Chi phí SX d dang u k% + Chi phí SX phát sinh trong k% - Chi phí SX d dang cu i k% - Ph li u thu h*i trong k% Giá thành n v sp = Tng giá thành sn ph&m hoàn thành S lng sn ph&m hoàn thành 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá thành ph.m nh!p kho 44 Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa, TP xut kho trong k (PP KKTX) Có 4 phng pháp Nhp tr#c xut tr#c (FIFO) Bình quân gia quyn Giá thc t ích danh Giá bán l/ Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa, TP tn kho cui k (PP Kim kê nh k) 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa, thành ph.m xut kho NLKT-Ho Hanh My 12 LOGO Tính giá hàng xut kho/tn kho Bình Quân Gia Quyn - Bình quân gia quyn liên hoàn - Bình quân gia quyn cui k Nh
p trc xut trc Hàng nào nh
p kho trc s c xut trc Thc t ích danh Hàng nh
p vi giá tr nào s c xut úng giá tr ó Giá bán l Thng c dùng trong ngành bán l? 4.2 Tính giá hàng tn kho 45 46 
      
  !"  2 34  #$%&'   ( )  * + ,-,. /0#0#1* "   # % !  2 %3 2 45 6 7 % 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa, thành ph.m xut kho 8  


  47  56 Kt chuyn t TK HTK (TK 15) sang TK Mua hàng (TK 611) ,' 56  
 + # % 2 733   + 59 ":!%' ; ' (< =>":%' ; 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa, thành ph.m xut kho 8  


  48  ') 56  5& 9
5 2   *  
5 '  5'  ? (  ,-,. /0#0 #1*"  @ '!  1<  (<
5 85' 3 2 45 6 7 2 A5 
  2 % + ;5 *;B?CD ?C)EF AG??  %+ ;5 *;BGD? GDHEF AG?? 4.2 Tính giá hàng tn kho • Tính giá NVL, CCDC, hàng hóa, thành ph.m xut kho 8  


  NLKT-Ho Hanh My 13 49 • D phòng gim giá hàng tn kho Mc d phòng cn trích lp = Giá g c c a HTK - Giá tr thun có th thc hi n c c a HTK 4.2 Tính giá hàng tn kho 50 • Ví d:
u tháng 5, TK 152 (VL A): 18.000.000 (SL: 1.000kg) - Ngày 3/5: Xut kho 700 kg VL A  SXSP . - Ngày 8/5: mua 600 kg VL A, giá mua 16.500 /kg, chi phí v!n chuyn 165.000 (tt c ã bao gm thu GTGT). - Ngày 16/5: xut kho 800 kg VL A  SXSP . - Ngày 22/5: mua 1.300kg VL A, giá mua 15.950 /kg, chi phí v!n chuyn 260.000 (tt c ã bao gm thu GTGT). - Ngày 30/5: xut kho 1.100 kg VL A  SXSP. Yêu cu: Tính giá VL A xut kho theo các PP FIFO, BQGQ (liên hoàn, cui k). Bit r2ng n v : - Hch toán hàng tn kho phng pháp KKTX - Tính thu GTGT theo PP tr c tip 4.2 Tính giá hàng tn kho 51 4.3 Tính giá ch-ng khoán • Giá ch-ng khoán = Giá vn = Chi phí th c t mua Giá th c t mua = Giá mua + Chi phí u t: chi phí môi gii, t vn, phí khác • Khi thu h*i CK, giá v n c xác nh theo PP bình quân gia quy$n liên hoàn. • Ti thi im lp BCTC, k toán lp d phòng gim giá chng khoán khi có b+ng chng v s gim giá chng khoán  phn ánh giá tr thun c a chng khoán. 52 4.4 Tính giá ngoi t, vàng bc, á quý Tính giá ngoi t Bên N các TK v n b+ng tin: áp dng t- giá giao dch thc t. Bên Có các TK v n b+ng tin: áp dng t- giá bình quân gia quyn liên hoàn. Ti thi im lp BCTC, các khon mc tin t có g c ngoi t (Tin ngoi t , n phi thu là ngoi t ,) phi c ánh giá li theo t- giá giao dch thc t () công b vào thi im ánh giá li. CL phát sinh c ghi vào CLTGH!. NLKT-Ho Hanh My 14 53 4.4 Tính giá ngoi t, vàng bc, á quý Tính giá vàng bc, á quý Giá nhp kho: Giá thc t = Giá mua + Chi phí liên quan Giá xut kho: áp dng phng pháp tính giá xut kho hàng t*n kho. 54 5. Trình t tính giá • Bc 1: Tng hp các chi phí th c t Tng hp trc tip: các chi phí liên quan trc tip n mt loi tài sn c th c tp hp trc tip cho loi tài sn ó. Tng hp gián tip: Các chi phí liên quan n nhiu loi tài sn c tính toán phân b cho theo tiêu thc thích hp cho tng loi tài sn Chi phí tính cho tài sn c th = Tng chi phí cn phân b cho các loi tài sn Tng s n v tiêu th-c thuc các loi tài sn x S n v tiêu th-c phân b thuc tài sn c th 55 • Bc 2: Tính toán xác nh giá th c t ca tài sn Giá TS = Chi phí tr c tip + Chi phí gián tip Quá trình hình thành tài sn di0n ra trong thi gian nht nh: mua TSC!, NVL, hàng hóa, quá trình sn xut SP n chic, sn xut SP theo n t hàng: cng toàn b chi phí liên quan n giá c a tài sn. Quá trình hình thành tài sn di0n ra liên tc trong su t thi gian hot ng c a n v: sn xut SP kh i lng l#n, vi c hình thành tài sn di0n ra liên tc. 5. Trình t tính giá Giá th c t = CP SX d dang u k + C