Kế hoạch hành động tái định cư Dự án khắc phục khẩn cấp hậu quả thiên tai tại một số tỉnh miền Trung - Tiểu dự án tỉnh Quảng Ngãi

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NGÃI BAN QLDA ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH QUẢNG NGÃI KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TÁI ĐỊNH CƯ DỰ ÁN KHẮC PHỤC KHẨN CẤP HẬU QUẢ THIÊN TAI TẠI MỘT SỐ TỈNH MIỀN TRUNG Tiểu dự án tỉnh Quảng Ngãi Tháng 8/2017 Tên báo cáo: SFG3445 V5 Pu bl ic Di sc lo su re A ut ho riz ed Pu bl ic Di sc lo su re A ut ho riz ed Pu bl ic Di sc lo su re A ut ho riz ed Pu bl ic Di sc lo su re A ut ho riz ed ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NGÃI BAN QLDA ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH NÔNG NGHIỆP & PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH QUẢNG NGÃI ----------------o0oo--------------- KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TÁI ĐỊNH CƯ Tiểu dự án tỉnh Quảng Ngãi DỰ ÁN KHẮC PHỤC KHẨN CẤP HẬU QUẢ THIÊN TAI TẠI MỘT SỐ TỈNH MIỀN TRUNG ĐẠI DIỆN CHỦ ĐẦU TƯ ĐƠN VỊ TƯ VẤN THÁNG 8 NĂM 2017 i MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................................................. v GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ .................................................................................................... vi I. MÔ TẢ DỰ ÁN ............................................................................................................................. 1 1.1. Bối cảnh chung ............................................................................................................... 1 1.2. Dự án Khắc phục khần cấp hậu quả thiên tai tại một số tỉnh miền trung – Tiểu dự án tỉnh Quảng Ngãi ..................................................................................................................... 1 II. MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC CỦA KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TÁI ĐỊNH CƯ .................. 4 2.1. Mục tiêu của việc lập Kế hoạch hành động tái định cư .................................................. 4 2.2. Phạm vi của Kế hoạch hành động tái định cư ................................................................. 5 III. CÁC TÁC ĐỘNG TIỀM TÀNG ........................................................................................... 10 3.1. Các biện pháp giảm thiểu thu hồi đất và tái định cư ........................................................ 10 3.1.1. Mục tiêu ........................................................................................................................ 10 3.1.2. Các biện pháp giảm thiểu tác động ............................................................................... 10 3.2. Quy mô thu hồi đất và tái định cư .................................................................................... 11 3.2.1. Tổng quan thu hồi đất ................................................................................................... 11 3.2.2. Thống kê thu hồi đất và các tài sản khác ...................................................................... 15 3.3. Ảnh hưởng tạm thời trong quá trình thi công ................................................................... 19 3.4. Các dự án liên quan .......................................................................................................... 19 IV. THÔNG TIN KINH TẾ XÃ HỘI .......................................................................................... 20 4.1. Thông tin chung về tỉnh Quảng Ngãi............................................................................ 20 4.2. Thông tin Kinh tế xã hội các hộ bị ảnh hưởng trong khu vực dự án ............................ 21 4.2.1. Điều tra khảo sát và phương pháp thực hiện .................................................................... 22 4.2.2. Kết quả khảo sát về tình hình tế xã hội của các hộ bị ảnh hưởng trong khu vực dự án ... 23 V. KHUÔN KHỔ PHÁP LÝ ............................................................................................................ 31 5.1. Khung pháp lý của Chính phủ Việt Nam:..................................................................... 31 5.2. Chính sách của Ngân hàng Thế giới đối với Tái định cư bắt buộc (OP/BP 4.12) ........ 32 5.3. So sánh cách tiếp cận chính sách giữa Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng thế giới ... 32 VI. NGUYÊN TẮC VÀ CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ ........... 33 6.2.1. Chính sách bồi thường cho các ảnh hưởng vĩnh viễn ................................................... 34 6.2.1.1. Chính sách bồi thường đất nông nghiệp ....................................................................... 34 6.2.1.2. Bồi thường đối với đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp ...................................... 35 6.2.1.3. Chính sách bồi thường đất ở ......................................................................................... 35 6.2.1.4. Chính sách bồi thường công trình, vật kiến trúc ........................................................... 36 6.2.1.5. Chính sách bồi thường cây cối, hoa màu và vật nuôi ................................................... 37 6.2.1.6. Bồi thường đối với các tài sản khác .............................................................................. 37 6.2.1.7. Bồi thường cho công trình công cộng bị ảnh hưởng .................................................... 37 6.2.2. Chính sách bồi thường cho các tác động tạm thời trong thời gian thi công ................. 38 6.2.3. Các thiệt hại khác có thể xác định trong quá trình thực hiện ........................................ 38 6.2.4. Các khoản hỗ trợ phục hồi sinh kế ............................................................................... 38 VII. TIÊU CHÍ HỢP LỆ VÀ QUYỀN LỢI .................................................................................. 53 7.1. Người bị ảnh hưởng bởi dự án ......................................................................................... 53 7.2. Xác định các nhóm hoặc hộ gia đình dễ bị tổn thương .................................................... 53 7.3. Tính hợp lệ ....................................................................................................................... 53 7.4. Các trường hợp phát sinh sau ngày khoá sổ ..................................................................... 54 VIII. CHƯƠNG TRÌNH PHỤC HỒI CUỘC SỐNG ..................................................................... 54 ii 8.1. Chính sách hỗ trợ và phục hồi thu nhập ....................................................................... 54 8.2. Các biện pháp phục hồi thu nhập .................................................................................. 55 8.3. Ngân sách thực hiện chương trình phục hồi thu nhập .................................................. 57 IX. THAM VẤN CỘNG ĐỒNG VÀ PHỔ BIẾN THÔNG TIN ................................................ 59 9.1. Mục tiêu của tham vấn cộng đồng và phổ biến thông tin ............................................. 59 9.2. Quy trình tham vấn và tham gia ................................................................................... 59 9.3. Tham vấn cộng đồng .................................................................................................... 60 9.3.1. Tham vấn trong quá trình chuẩn bị ............................................................................... 60 9.3.2. Tham vấn trong quá trình thực hiện dự án .................................................................... 66 9.4. Công bố thông tin ......................................................................................................... 68 10.1. Trách nhiệm .................................................................................................................. 68 10.2. Thủ tục khiếu nại .......................................................................................................... 69 XI. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ....................................................................................................... 70 11.1. Khung thể chế ............................................................................................................... 70 11.2. Trách nhiệm của các cơ quan có liên quan ................................................................... 70 11.2.1. Uỷ ban Nhân dân tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................... 70 11.2.2. Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN & PTNT tỉnh Quảng Ngãi ..... 71 11.2.3. UBND cấp huyện/thành phố ......................................................................................... 72 11.2.4. UBND phường /xã ........................................................................................................ 72 11.2.5. Người bị ảnh hưởng bởi dự án (người BAH) ............................................................... 73 11.2.6. Cơ quan Giám sát độc lập ............................................................................................. 73 XII. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN .................................................................................................... 73 12.1. Các hoạt động chính ..................................................................................................... 73 12.2. Kế hoạch thực hiện ....................................................................................................... 74 XIII. GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ ................................................................................................. 74 13.1. Giám sát ........................................................................................................................ 74 13.2. Giám sát nội bộ ............................................................................................................. 75 13.3. Giám sát độc lập ........................................................................................................... 75 XIV. DỰ TOÁN CHI PHÍ .............................................................................................................. 77 14.1. Nguồn vốn .................................................................................................................... 77 14.2. Khảo sát chi phí thay thế .............................................................................................. 77 14.3. Dự toán chi phí ............................................................................................................. 78 iii PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 79 Phụ lục 1: Khảo sát giá thay thế .......................................................................................... 79 Phụ lục 2: Tờ rơi thông tin dự án......................................................................................... 79 Phụ lục 3: Một số Biên bản họp tham vấn cộng đồng tại khu vực dự án ............................ 79 Phụ lục 4: Mẫu phiếu khảo sát Kinh tế xã hội các hộ BAH trong khu vực dự án ............... 79 Phụ lục 5: Một số hình ảnh về công tác tham vấn ............................................................... 79 Phụ lục 6: Danh sách các hộ BAH ...................................................................................... 79 Phụ lục 7: Điều khoản tham chiếu của hoạt động giám sát độc lập RAP ........................... 79 iv DANH MỤC BẢNG Bảng 1: Các công trình dự kiến đầu tư của Tiểu dự án tỉnh Quảng Ngãi .......................................... 1 Bảng 2. Các hạng mục công trình của Tiểu dự án được ưu tiên đầu tư trong 18 tháng đầu .............. 6 Bảng 3: Số hộ bị ảnh hưởng bởi Hạng mục của Tiểu dự án trong Giai đoạn 18 tháng đầu ............ 11 Bảng 4: Tóm tắt mức độ ảnh hưởng của Tiểu dự án ........................................................................ 12 Bảng 5: Bảng tổng hợp mức độ ảnh hưởng thu hồi đất của Tiểu dự án ........................................... 14 Bảng 6: Bảng tổng hợp Ảnh hưởng Đất ở ........................................................................................ 15 Bảng 7: Bảng tổng hợp ảnh hưởng đất nông nghiệp ........................................................................ 16 Bảng 8: Bảng tổng hợp Ảnh hưởng về nhà ở và công trình vật kiến trúc ........................................ 17 Bảng 9: Bảng tổng hợp Khối lượng ảnh hưởng Cây cối và Hoa màu .............................................. 18 Bảng 10: Diện tích, dân số và mật độ dân số năm 2015 tỉnh Quãng Ngãi ....................................... 20 Bảng 11: Thông tin KTXH về các xã/phường được triển khai thực hiện các hạng mục của Tiểu dự án trong giai đoạn 18 tháng đầu ............................................................................................................ 21 Bảng 12: Quy mô điều tra KTXH trong khu vực dự án ................................................................... 23 Bảng 13: Trình độ học vấn của chủ hộ ............................................................................................. 24 Bảng 14: Nghề nghiệp của chủ hộ phân chia theo giới .................................................................... 25 Bảng 15: Nghề nghiệp của chủ hộ gia đình khảo sát được phân chia theo từng hạng mục của Tiểu dự án ...................................................................................................................................................... 26 Bảng 16: Thu nhập bình quân/người/tháng ...................................................................................... 26 Bảng 17: Thu nhập bình quân/người/tháng ...................................................................................... 27 Bảng 18: Phương tiện sinh hoạt của hộ gia đình .............................................................................. 28 Bảng 19: Thông tin về các hộ dễ bị tổn thương trong khu vực dự án .............................................. 29 Bảng 20: Các hộ dễ bị tổn thương BAH nặng trong khu vực dự án ................................................ 29 Bảng 21: Bảng ma trận quyền lợi ..................................................................................................... 41 Bảng 22: Chương trình phục hồi thu nhập cho các hộ BAH ............................................................ 57 Bảng 23: Dự toán thực hiện chương trình phục hồi thu nhập cho các hộ BAH ............................... 58 Bảng 24: Tham vấn cộng đồng về thu hồi đất và tái định cư ........................................................... 61 Bảng 25: Kết quả họp tham vấn cộng đồng đối với các hạng mục công trình của Tiểu dự án được ưu tiên đầu tư trong Giai đoạn 18 tháng đầu ......................................................................................... 62 Bảng 26: Kế hoạch thực hiện ........................................................................................................... 74 Bảng 27: Dự toán chi phí thực hiện Kế hoạch hành động tái định cư cho tiểu dự án Quảng Ngãi .. 78 v TỶ GIÁ CHUYỂN ĐỔI (Tính tại thời điểm 05/05/2017) Đơn vị – Đồng (VND) $1.00 = 22.700 VNĐ DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BAH Hộ ảnh hưởng bởi dự án BQLDA Ban quản lý dự án CPVN Chính phủ Việt Nam DMS Khảo sát đo đạc chi tiết DRC Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư KHTĐC Kế hoạch hành động tái định cư NCKT Nghiên cứu khả thi NHTG Ngân hàng thế giới RPF Khung chính sách tái định cư TOR Điều khoản tham chiếu UBND Ủy ban nhân dân vi GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ Người bị ảnh hưởng Những cá nhân, hộ gia đình, tổ chức hay cơ sở kinh doanh bị ảnh hưởng trực tiếp về mặt xã hội và kinh tế bởi việc thu hồi đất và các tài sản khác một cách bắt buộc do dự án mà Ngân hàng Thế giới tài trợ, dẫn đến (i) di dời hoặc mất chỗ ở; (ii) mất tài sản hoặc sự tiếp cận tài sản; hoặc (iii) mất các nguồn thu nhập hay những phương tiện sinh kế, cho dù người bị ảnh hưởng có phải di chuyển tới nơi khác hay không. Ngoài ra, người bị ảnh hưởng là người có sinh kế bị ảnh hưởng một cách tiêu cực bởi việc hạn chế một cách bắt buộc sự tiếp cận các khu vực được chọn hợp pháp và các khu vực được bảo vệ. Ngày khóa sổ Là ngày cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thông báo thu hồi đất trước khi thực hiện kiểm đếm chi tiết (Khoản 1, điều 67 Luật đất đai 2013). Những người bị ảnh hưởng và các cộng đồng địa phương sẽ được thông báo về ngày khóa sổ kiểm kê của từng hợp phần dự án, và bất kỳ ai chuyển tới vùng dự án sau ngày này sẽ không được quyền nhận đền bù và hỗ trợ từ dự án. Tính hợp lệ Các tiêu chí để được nhận các quyền lợi bồi thường hay hỗ trợ theo chương trình tái định cư trong dự án. Quyền lợi Là quyền nhận được bao gồm bồi thường và hỗ trợ cho những người bị ảnh hưởng tùy thuộc vào loại hình bị ảnh hưởng và mức độ thiệt hại. Khôi phục (sinh kế) thu nhập Các hoạt động hỗ trợ người bị ảnh hưởng bị mất nguồn thu nhập hoặc sinh kế phục hồi sinh kế và điều kiện sống, bằng hoặc tốt hơn khi chưa có dự án. Kiểm kê thiệt hại (IOL) Là quá trình tính toán, xác định tài sản và thu nhập bị ảnh hưởng do thu hồi đất thực hiện dự án. Sinh kế Các hoạt động kinh tế và tạo thu nhập, thường do tự lao động, lao động được trả lương bằng sức lao động và vật tư của chính bản thân để tạo đủ nguồn để đáp ứng các yêu cầu của bản thân và gia đình một cách bền vững. Tác động dự án Bất kỳ hệ quả nào liên quan trực tiếp tới việc thu hồi đất hoặc hạn chế việc sử dụng các khu vực được lựa chọn hợp pháp hoặc khu vực được bảo tồn. Những người ảnh hưởng trực tiếp bởi việc thu hồi đất có thể bị mất nhà, đất trồng trọt, chăn nuôi, tài sản, hoạt động kinh doanh, hoặc các phương tiện sinh kế khác. Nói một cách khác, họ có thể mất quyền sở hữu, quyền cư trú, hoặc các quyền sử dụng do thu hồi đất hay hạn chế tiếp cận. Giá thay thế Là thuật ngữ dùng để xác định giá trị đủ để thay thế tài sản bị mất và trang trải các chi phí giao dịch. Đối với những mất mát không dễ định giá hoặc bồi thường bằng tiền như tiếp cận các dịch vụ công cộng, khách hàng, và các nguồn cung cấp; hoặc đánh bắt cá, đồng cỏ chăn nuôi, rừng việc thiết lập khả năng tiếp cận tới các nguồn lực tương đương và phù hợp về văn hoá và các cơ hội tạo thu nhập sẽ được thực hiện. Tái định cư Theo thuật ngữ của Ngân hàng Thế Giới trong Chính sách Tái định vii cư không tự nguyện (OP 4.12), tái định cư bao hàm tất cả những thiệt hại (i) di dời hoặc mất chỗ ở; (ii) mất tài sản hoặc quyền tiếp cận tài sản; hoặc (iii) mất các nguồn thu nhập, phương tiện sinh kế, dù người bị ảnh hưởng có phải di chuyển đến một vị trí khác hay không. Người bị ảnh hưởng nặng/Người di dời Là tất cả những người bị ảnh hưởng (i) mất từ 20% (đối với hộ nghèo và hộ dễ bị tổn thương là 10%) trở lên diện tích đất sản xuất và tài sản, và/hoặc nguồn thu nhập bị mất do thực hiện Dự án; và/hoặc (ii) phải tái định cư. Các bên có liên quan Bất kỳ và tất cả các cá nhân, nhóm, tổ chức, và các định chế có quan tâm đến dự án, có khả năng bị ảnh hưởng bởi dự án, hoặc có thể ảnh hưởng đến dự án. Nhóm dễ bị tổn thương Các nhóm đối tượng đặc biệt có khả năng phải chịu tác động không tương xứng hoặc có nguy cơ bị bần cùng hóa hơn nữa do tác động của tái định cư, bao gồm: (i) phụ nữ làm chủ hộ (không có chồng, góa hay chồng mất sức lao động) có người phụ thuộc, (ii) người tàn tật (không còn khả năng lao động), người già không nơi nương tựa, (iii) người nghèo theo tiêu chí của Bộ LĐTB-XH, (iv) người không có đất đai, và (v) người dân tộc thiểu số. viii TÓM TẮT BÁO CÁO Giới thiệu dự án 1. Dự án Khắc phục khẩn cấp hậu quả thiên tai tại một số tỉnh miền Trung được chính phủ Việt Nam để xuất vay vốn Ngân hàng Thế giới (NHTG) đầu tư tại 5 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên và Ninh Thuận. Mục tiêu Phát triển của Dự án là tái thiết và phục hồi cơ sở hạ tầng cho các tỉnh dự án bị ảnh hưởng do thiên tai (85%) và nâng cao năng lực của Chính phủ nhằm ứng phó các hiện tượng thiên tai trong tương la