Kết quả điều trị áp xe hậu môn bằng phương pháp cột thun bó cơ thắt ngay khi rạch tháo mủ

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Chuyên Đề Ngoại Khoa 126 KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ ÁP XE HẬU MÔN BẰNG PHƯƠNG PHÁP CỘT THUN BÓ CƠ THẮT NGAY KHI RẠCH THÁO MỦ Nguyễn Trung Tín*, Bùi Xuân Cường** TÓM TẮT Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá tác dụng làm giảm tỷ lệ tái phát áp xe hoặc hóa rò hậu môn của thủ thuật cột thun bó cơ thắt. Phương pháp nghiên cứu: Thử nghiệm lâm sàng không đối chứng được tiến hành trên 42 bệnh nhân mắc áp xe hậu môn tại bệnh viên Đa khoa Vạn Hạnh TP. HCM. Thời gian theo dõi trung bình là 3,7 tháng. Các trường hợp phát hiện được lỗ rò trong tại đường lược mới đưa vào nhóm nghiên cứu. Sau khi rạch tháo mủ và làm sạch áp xe, luồn 1 sợi dây thun từ miệng ổ áp xe đưa qua lỗ rò trong tại đường lược, ra ngoài hậu môn. Sau đó, dùng sợi dây thun cột chặt bó cơ thắt phía dưới đường rò. Sau mổ, bệnh nhân tự chăm sóc theo hướng dẫn. Thất bại trong điều trị được qui định là tái phát áp xe hoặc hóa rò qua siêu âm hậu môn khi tái khám Số liệu được thu thập theo biểu mẫu lập sẵn và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS. Kết quả nghiên cứu: 3/42(7,1%) bệnh nhân phát hiện rò hậu môn qua siêu âm đầu dò trong hậu môn khi tái khám. 5/42 (11,9%) bệnh nhân có rối loạn tự chủ thoát hơi. Biến chứng sớm là 1 trường hợp chảy máu sau mổ và 3 bí tiểu. Kết luận: Tỷ lệ lành thì đầu của phương pháp là 92,9%. Các biến chứng không nhiều và không trầm trọng. Từ khóa: Áp xe hậu môn, cột dây thun cơ thắt, rò hậu môn, áp xe tái phát. ABSTRACT RESULTS OF PUS DRAINAGE AND TIGHT SETON OF ANAL SPHINCTERS FOR TREATMENT OF ANAL ABSCESS Nguyen Trung Tin, Bui Xuan Cuong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 126 – 131 Background: The target of tight seton of anal sphincters and pus drainage for treatment of anal abscess to preserve the function of the sphincters. The seton itself is made use as a good drainage for the abscess. Objective: Evaluation the effectiveness of reducing proportion of abscess recurrence and fistula by pus drainage combining with tight seton of anal sphincters. Methodology: No control group clinical intervention was conducted for 42 pats with anal abscess treated in the Van Hanh general hospital at HCMC. Mean follow-up time was 3.7 months. The cases with discovered internal orifice on dentate line were collected for study. After draining of the abscess, the seton was put through the opening of abscess to the internal orifice and tight the anal sphincters fully. The patients would take care themselves following the instruction. The failure of treatment was pointed when the recurrence of abscess or anal fistula appeared with ultrasonograhy. Data were collected by the questionnaire and analyzed by using the SPSS sowtware. Results: 3/42 (7.1%) patients had anal fistula with endo-ultrasound when followed up. 5/42 (11.9%)  Bộ môn Ngoại, khoa Y, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh  Bệnh viện Vạn Hạnh Tác giả liên lạc: BSCK2. Bùi Xuân Cường. Điện thoại: 0903732921. E-mail: bxcuong@gmail.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Ngoại Khoa 127 patients had gas incontinence. Early complication were 1 cas of post-op hemorrhage and 3 cases of urinary retention. Conclusions: The rate of primary healing were 92.9%. The complications was not so many and severe. Key words: Anal abscess, Tight seton, Anal fistula, Abscess recurrence. ĐẶT VẤN ĐỀ Áp xe hậu môn là bệnh không hiếm gặp, bệnh ít khi gây nguy hiểm tới tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, tỷ lệ tái phát áp xe hay hóa rò khá cao, có khi lên tới 50%(9). Tình trạng này làm người bệnh phải phẫu thuật nhiều lần, gây ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng sống và khả năng lao động. Khoảng 90% các áp xe hậu môn bắt đầu từ nhiễm khuẩn tuyến hậu môn ở đường lược và có 1 lỗ rò trong nằm ở vị trí này. Rò hậu môn là hậu quả của áp xe hậu môn nếu điều trị không đúng cách(13). Phương pháp điều trị kinh điển của áp xe hậu môn là phẫu thuật rạch tháo lưu mủ. Trên thực tế, nếu muốn rạch rộng ổ áp xe hậu môn là phải rạch từ mô mềm cạnh hậu môn, từ đỉnh ổ áp xe qua cơ thắt ngoài vào tới khe hậu môn là vị trí của lỗ rò trong, tuy nhiên điều này thường không thực hiện được vì sẽ cắt đứt cơ thắt gây nên nguy cơ mất tự chủ đại tiện. Hơn nữa, việc xác định lỗ trong của ổ áp xe không phải khi nào cũng được xác định hoặc tìm mà không thấy trước và trong khi mổ. Vì vậy, ổ áp xe sẽ chỉ được rạch ở mô mềm ngoài hậu môn, có thể để lại đường rò phía trong, từ đáy ổ áp xe tới lỗ rò trong ở đường lược. Có nhiều thủ thuật được đề nghị thực hiện ngay sau khi rạch tháo lưu mủ: cắt đường rò nguyên phát ngay thì đầu, cắt cơ thắt mở đường rò, cột dây thun cơ thắt ngoài, cột chỉ cơ thắt và sau đó thắt dần dần, sử dụng keo sinh học để bịt kín lỗ rò trong, sau khi rạch tháo mủ thì khâu kín lỗ rò trong hay khâu toàn bộ ổ áp xe, sử dụng vạt niêm mạc che phủ(6,10). Các thủ thuật này đều có mục đích làm giảm tỷ lệ hóa rò của áp xe hậu môn. Tuy nhiên, ở Việt Nam chưa có một thống kê nào đánh giá hiệu quả của của từng thủ thuật. Với tính chất đàn hồi của dây thun, siết gây thiếu máu và cắt tuần tự từng phần của cơ thắt, không để xảy ra tình trạng cắt một lúc quá nhiều cơ thắt, không để 2 đầu cơ bị cắt tách rời xa nhau mà cắt đến đâu thì mô cơ thắt liền lại tới đó nhờ hiện tượng xơ dính. Việc dây thun chia và cắt cơ thắt thành từng phần, đồng thời với quá trình lành sẹo cho phép ngăn ngừa sự phá vỡ quá nhiều cơ thắt hậu môn. Mục đích cột thun là bảo tồn cơ thắt và làm giảm rối loạn tự chủ thoát phân(18). Bản thân sợi dây thun là một phương tiện dẫn lưu mủ áp xe tốt. Mục tiêu nghiên cứu Xác định tỷ lệ lành thì đầu của phẫu thuật cột thun bó cơ thắt ngay sau khi rạch tháo mủ. Xác định các tai biến và biến chứng trong phẫu thuật. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Các bệnh nhân bị mắc áp xe hậu môn từ 16 tuổi trở lên có: Xác định được lỗ rò trong của áp xe. Mắc bệnh lần đầu tiên. Không rối loạn tự chủ đại tiện trước đó. Thuộc nhóm bệnh có nguyên nhân không đặc hiệu, thể áp xe giữa cơ thắt trong và cơ thắt ngoài hoặc áp xe hố ngồi trực tràng, vị trí thấp (xác định trong mổ). Cỡ mẫu được tính theo mục tiêu về tỷ lệ thành công trong phẫu thuật (p=0,5, d=0,15). Như vậy, cỡ mẫu tối thiểu là 42 bệnh nhân. Thu thập số liệu theo biểu mẫu lập sẵn và xử lý bằng phần mềm SPSS. Phương pháp phẫu thuật Bệnh nhân nằm tư thế sản khoa. Tìm lỗ trong của áp xe bằng cách dùng tay ép ổ áp xe và quan sát mủ rỉ ra lỗ trong ở đường lược qua banh hậu môn. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Chuyên Đề Ngoại Khoa 128 Nếu vẫn chưa phát hiện được lỗ trong, trước mổ dùng bơm tiêm hút bớt mủ trong ổ áp xe, sau đó bơm 1 lượng tương đương hydrogen peroxyde vào ổ áp xe, quan sát sự sủi bọt của hydrogen peroxyde ở lỗ rò trong qua để xác định vị trí của lỗ rò trong. Rạch da hình tròn trên đỉnh ổ áp xe tránh khép miệng ổ áp xe sớm. Tháo mủ, phá hết các ngóc nghách, rửa ổ áp xe bằng hydrogen peroxyde. Dùng kelly tìm lỗ trong của ổ áp xe ở đường lược hậu môn theo hướng dẫn của thủ thuật tìm lỗ trong trước khi rạch. Luồn 1 sợi dây thun từ miệng ổ áp xe qua vết mổ tới lỗ trong và ra ngoài hậu môn. Xẻ da 1 đường từ mép vết mổ (chỗ gần hậu môn nhất) tới rìa hậu môn để phẫu tích bó cơ thắt dưới lỗ rò trong(5). Cột chặt cơ thắt hậu môn bằng sợi dây thun này. Sau mổ Bệnh nhân nằm viện 1 hoặc 2 ngày sau mổ, sử dụng thuốc kháng sinh đường tiêm, thuốc giảm đau, xuất viện dùng thuốc uống. Chăm sóc ngoại trú: bệnh nhân tự săn sóc vết thương bằng cách ngâm hậu môn với nước muối loãng mỗi ngày 2 hoặc 3 lần và sau khi đại tiện. Dây thun sẽ tự rơi khỏi hậu môn sau khoảng 3 tuần khi đã cắt đứt cơ vòng. Bệnh nhân được hẹn tái khám sau mổ 1 tuần, 1 tháng và 3 tháng. Đánh giá kết quả sau mổ 3 tháng Đánh giá chức năng tự chủ đại tiện bằng thang điểm FISI (Fecal Incontinence Severity Index)(2). Đánh giá tình trạng vết mổ bằng khám lâm sàng và siêu âm đầu dò hậu môn để phát hiện rò hậu môn hoặc áp xe tái phát. Siêu âm hậu môn có độ nhạy 82% - 87% khi chẩn đoán đường rò hậu môn. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Từ tháng 2/2010 đến tháng 6/2011, tại bệnh viện Vạn Hạnh, chúng tôi ghi nhận được 42 trường hợp áp xe hậu môn tìm được lỗ rò trong, xử trí bằng phẫu thuật rạch tháo mủ và cột thun bó cơ thắt. Thời gian theo dõi tối thiểu 3 tháng và tối đa là 5 tháng, trung bình là 3,7 tháng. Tuổi mắc bệnh trung bình là 37, tỷ lệ về giới, nam: nữ là 3,2: 1. Người lao động nặng chiếm 43%, với BMI trung bình là 22,3. Do định hướng khi lấy số liệu tại TP Hồ Chí Minh nên chúng tôi không bàn luận về nơi cư trú của bệnh nhân. Lâm sàng Thời gian khởi bệnh trung bình là 9,1 ngày, cá biệt có trường hợp bệnh sử kéo dài tới 30 ngày. Bảng 1. Vị trí ổ áp xe trên lâm sàng. Vị trí Số lượng Tỷ lệ % Trước hậu môn (10 – 2h) 15 35,7 Bên hậu môn (3h và 9h) 10 23,8 Sau hậu môn (4 – 8h) 17 40,5 Chúng tôi chia vị trí của áp xe thành 3 nhóm khác nhau vì ở 3 vị trí này chức năng tự chủ của hậu môn có khác nhau. Trong nhóm nghiên cứu tỷ lệ cao nhất là nhóm sau hậu môn. Bảng 2. Khoảng cách từ đỉnh áp xe tới rìa hậu môn. Khoảng cách tới rìa hậu môn (cm) Trung bình 3,9 Độ lệch chuẩn 0,8 Nhỏ nhất 2,0 Lớn nhất 6,0 Đỉnh ổ áp xe cách rìa hậu môn trung bình là 3,9cm. Trong điều kiện không thể dùng MRI để phân loại áp xe hậu môn trước mổ, chúng tôi tạm sử dụng khoảng cách trên để có thể đánh giá sơ bộ về loại áp xe. Khoảng cách này < 6 cm giúp chúng tôi có thể loại trừ các áp xe sâu trên cơ nâng và hoại tử Fournier(3). Kích thước trung bình của áp xe trong nhóm nghiên cứu là 3,6 cm, lớn nhất là 6 cm, nhỏ nhất là 2 cm. Bảng 3. Xuất độ của áp xe theo kích thước. Kích thước ổ áp xe Số lượng Tỷ lệ % Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Ngoại Khoa 129 Dưới 4 cm 25 59,5 4 cm 5 11,9 Trên 4 cm 12 27,5 Trong nhóm nghiên cứu của chúng tôi, kích thước ổ áp xe dưới 4 cm chiếm đa số với tỷ lệ là 59,5% sau đó là ổ áp xe lớn hơn 4 cm chiếm 27,5%. Kích thước áp xe phản ánh độ phức tạp của 1 áp xe, như vậy có thể ảnh hưởng tới kết quả điều trị. Tuy nhiên, do thói quen tự chữa bệnh của bệnh nhân Việt Nam, kích thước áp xe có thể không phản ánh đúng quá trình diễn tiến bệnh. Kết quả khi phẫu thuật Bảng 4. Tìm lỗ rò trong của áp xe. Số lượng Tỷ lệ% Ép áp xe ra mủ 11 26,2 Bơm H2O2 ra mủ 31 73,8 Tổng số 42 100 Kết quả trên cho thấy tỷ lệ dùng tay ép ổ áp xe có thể thấy mủ rỉ ra ở lỗ trong là 26,2% thấp hơn rất nhiều so với phương pháp phải dùng hydrogen peroxide bơm vào trong áp xe là 73,8%. Kết quả sau khi phẫu thuật Thời gian nằm viện sau khi mổ trung bình là 1,7 ngày, bệnh nhân nằm lâu nhất là 4 ngày. Vì phẫu thuật của chúng tôi có thêm thủ thuật cột thun bó cơ thắt có thể gây đau nhiều hơn cho bệnh nhân nên chúng tôi so sánh mức độ đau trước và sau mổ (thang điểm VAS)(1). Bảng 5. So sánh mức độ đau trước và sau mổ. Mức độ đau Trung bình Độ lệch chuẩn Mức độ đau trước mổ 7,3 1,1 Mức độ đau sau mổ 2,1 0,4 So sánh mức độ đau trước và sau mổ theo kết quả thấy có sự chênh lệch khá lớn. Sau mổ, triệu chúng đau giảm đi rất nhiều. Mối liên quan giữa đau trước và sau mổ qua phép kiểm Sign test ghép cặp (Z = -5,732; p = 0,000). Biến chứng sớm sau mổ bao gồm có 1 trường hợp chảy máu mép vết mổ được xử trí bằng băng ép và 3 trường hợp bí tiểu được đặt thông Foley niệu đạo, rút sau 1 ngày. Kết quả tái khám sau 3 tháng Sau mổ tối thiểu 3 tháng, chúng tôi tái khám lâm sàng, đánh giá tình trạng vết thương, chức năng tự chủ hậu môn và siêu âm đầu dò trong hậu môn để phát hiện rò. Có 5 bệnh nhân rối loạn tự chủ thoát hơi (11,9%), 3 bệnh nhân phát hiện rò qua siêu âm (7,1%). BÀN LUẬN Tuổi trung bình của áp xe hậu môn là 37, so với Trịnh Hồng Sơn(17) gặp nhiều ở lứa tuổi 30 – 40, Resit(15) gặp nhiều ở lứa tuổi 37, theo Pezim(14) tỷ lệ gặp nhiều nhất từ 30 – 50. Tuổi trung bình của mẫu chúng tôi là phù hợp với các nghiên cứu trên. Trong số 42 bệnh nhân có 32 bệnh nhân nam (76,2%) và 10 bệnh nhân nữ (23,8%), tỷ lệ nam: nữ là 3,2: 1. Như vậy, điều này hoàn toàn phù hợp với các tác giả Held(8), Hanley(7) là 3: 1. Thời gian khởi bệnh trung bình 9,1 ngày dài hơn áp xe phần mềm thông thường. Chúng tôi cho rằng bệnh ở vị trí tế nhị và thói quen tự chữa bệnh nên bệnh nhân thường tới khám bệnh trễ. Có 1 bệnh nhân của chúng tôi bệnh sử 30 ngày do y tế địa phương điều trị nội khoa liên tục. Thủ thuật phát hiện lỗ trong bằng cách ép áp xe là 26,2% so với 73,8% phải dùng bơm hydrogen peroxide cho thấy đa số các áp xe có mủ đặc và lỗ trong nhỏ làm mủ khó rỉ ra hơn. Liên quan giữa yếu tố lâm sàng và mất tự chủ hậu môn Phân tích sự liên quan giữa tuổi bệnh nhân và mất tự chủ hậu môn thấy có sự liên quan thống kê (p = 0,041). Cho thấy tuổi của bệnh nhân càng lớn thì nguy cơ mất tự chủ hậu môn càng cao. Điều này có thể giải thích bằng trương lực cơ thắt hậu môn của mỗi người giảm theo tuổi. Vì vậy, khi có một thủ thuật xâm phạm cơ thắt hậu môn thì biến chứng này ở bệnh nhân lớn tuổi sẽ thể hiện nhiều hơn so với những bệnh nhân trẻ tuổi. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Chuyên Đề Ngoại Khoa 130 Tương tự, phân tích sự liên quan giữa kích thước áp xe và mất tự chủ hậu môn, kết quả thống kê cho p = 0,05. Chúng tôi cho rằng khi một ổ áp xe càng lớn thì có thể sẽ gây tổn thương nhiều cơ thắt hơn, nhất là những áp xe gian cơ thắt. Đây là một nguy cơ gây mất tự chủ của hậu môn. Khi khảo sát tình trạng mất tự chủ hậu môn và các yếu tố lâm sàng như giới tính (p = 0,34), tình trạng dư cân (p = 0,057), kết quả thống kê không cho thấy có sự liên quan. Chúng tôi cho rằng lý do chung là do mẫu nghiên cứu chưa đủ lớn nên kết quả chưa thể hiện được. Hai yếu tố là thời gian khởi bệnh (p = 0,72) và vị trí ổ áp xe trên lâm sàng cũng không cho thấy có sự liên quan. Xét riêng yếu tố thời gian khởi bệnh, chúng tôi cho rằng khi ổ nung mủ càng lâu thì nguy cơ phá hủy các cơ thắt càng lớn và vì vậy nguy cơ mất tự chủ hậu môn cũng tăng theo. Yếu tố vị trí áp xe trên lâm sàng là yếu tố liên quan mật thiết với chức năng các cơ thắt ở từng vị trí trước, sau và bên của hậu môn. Qua khảo sát cũng không thấy có sự liên quan của 2 yếu tố này với biến chứng mất tự chủ hậu môn (p = 0,46). Khi xem lại dữ liệu lâm sàng, chúng tôi nhận thấy các áp xe ở vị trí trước và bên hậu môn đa số là các áp xe nhỏ. Khi cột cơ thắt, khối cơ bị cột có đường kính cũng nhỏ theo nên ít bị mất tự chủ hậu môn hơn. Nguyên nhân của kết quả này chúng tôi cũng cho rằng do mẫu nghiên cứu không đủ lớn để thể hiện chính xác. Liên quan giữa yếu tố lâm sàng và hóa rò Khi tái khám bệnh nhân sau 1 tháng, chúng tôi có 3 bệnh nhân vết mổ có giả mạc. Điều này làm chúng tôi cho rằng 3 bệnh nhân này sẽ hóa rò và quả thật, 3 bệnh nhân này hóa rò khi tái khám sau 3 tháng (p = 0,000). Khi xem lại dữ liệu lâm sàng của 3 bệnh nhân này kích thước ổ áp xe lần lượt là 4, 5, 6 cm. Ổ áp xe khá lớn như vậy làm chúng tôi cho rằng có thể chúng tôi đã bỏ sót nghách của áp xe khi mổ dẫn tới thất bại khi điều trị. Khi khảo sát liên quan giữa kích thước của áp xe và hóa rò chúng tôi có p = 0,015. Như vậy, rõ ràng khi kích thước áp xe càng lớn thì tỷ lệ hóa rò sẽ tăng theo. Điều này khẳng định thêm giả thuyết trên của chúng tôi về vai trò của kích thước áp xe khi bệnh nhân hóa rò. Yano (2010)(20) cho rằng thời điểm điều trị phẫu thuật là yếu tố quyết định kết quả điều trị. Tuy nhiên, các yếu tố thời gian khởi bệnh, chỉ số BMI mà chúng tôi cho rằng sẽ có ảnh hưởng tới sự lành vết thương thì chúng tôi lại không thấy có sự liên quan thống kê (p = 0,55, p = 0,11). Trong thực tế ở Việt nam, thời điểm điều trị phẫu thuật hay trong nghiên cứu của chúng tôi là thời gian khởi bệnh không phản ánh đúng quá trình diễn tiến tự nhiên của bệnh. Bệnh nhân rất thường được điều trị nội khoa bằng kháng sinh trước mổ. Điều trị nội khoa kháng sinh có thể làm thay đổi diễn tiến kích thước áp xe. Đối với tình trạng cân nặng của bệnh nhân, chúng tôi cho rằng tình trạng dư cân sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới sự lành vết thương. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này chúng tôi cũng không thấy có sự liên quan, có thể do cỡ nhỏ của mẫu nghiên cứu. Khi không thấy có sự liên quan giữa khoảng cách đỉnh áp xe hậu môn tới rìa hậu môn và hóa rò (p = 0,35), chúng tôi có thể cho rằng hóa rò không liên quan tới các loại hậu môn khác nhau trong phương pháp điều trị của chúng tôi. Điều khiếm khuyết là trong nghiên cứu của chúng tôi không có một trường hợp áp xe móng ngựa nào, dù cũng cột thun cơ thắt nhưng cần phải làm theo phương pháp của Hanley. So sánh kết quả điều trị Bảng 6. So sánh với các phương pháp tương tự. Phẫu thuật Hóa rò (%) Rối loạn tự chủ (%) Schouten Rạch áp xe đơn thuần 40,6 21,4 Holzheimer Rạch áp xe đơn thuần 88 0-26 Chúng tôi Rạch áp xe+cột thun 7,1 11,9 Schouten Rạch+điều trị đường rò 2,9 39,4 Holzheimer Rạch+ điều trị đường rò 21 0-52 Qua kết quả trên, so với phương pháp rạch áp xe đơn thuần, chúng tôi thấy về tỷ lệ hóa rò của chúng tôi thấp hơn(9,19). So với phương pháp Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Ngoại Khoa 131 rạch áp xe và điều trị đường rò bằng cách mở hoặc cắt đường rò thì tỷ lệ hóa rò của chúng tôi thấp hơn của Holzheimer và cao hơn của Schouten. Tuy nhiên, xét thêm về di chứng rối loạn tự chủ của hậu môn thì chúng tôi có tỷ lệ thấp nhất. Nếu so sánh riêng với Schouten thì biến chứng hóa rò dễ được chấp nhận, dễ sửa chữa hơn là di chứng rối loạn tự chủ. Các biến chứng sớm trong nghiên cứu của chúng tôi là 9,5% là thấp so với ghi nhận chung của y văn(16). KẾT LUẬN Trong 42 bệnh nhân áp xe hậu môn, phát hiện được lỗ trong và cột thun bó cơ thắt ngay thì đầu sau khi rạch tháo mủ, chúng tôi có tỷ lệ lành thì đầu là 92,9%. Biến chứng sớm là 9,5%, biến chứng muộn, rối loạn tự chủ thoát hơi là 11,9%. Trang bị cho cơ sở phẫu thuật và vật tư y tế không đòi hỏi cao trong phương pháp của chúng tôi. Phương pháp này có thể dễ dàng thực hiện ở các bệnh viên tuyến huyện. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bijur P. E, Latimer CT, Gallagher EJ. (2003). Validation of a verbally administered numericalrating of acute paint for use in emergency departement. Acad Emerg Med, 10: 390-392. 2. Cavanaugh M, Neil Hyman, Turner Osler (2002). Fecal Incontinence Severity Index. Dis Colon Rectum, 45: 349-353. 3. Czymex R et al (2009). New insights into the epidemiology and etiology of Founier’s gangrene: a review of 133 patients. Infection, 37(4): 306-312. 4. Dương Phước Hưng và cs (2003). Rò hậu môn: Chẩn đoán và điều trị. Hội thảo chuyên đề bệnh hậu môn trực tràng. Y học Tp Hồ Chí Minh: 109-111. 5. Eisenhammer S (1964). Long-tract anteroposterior intermuscular fistula. Dis Colon Rectum, 7: 438-480. 6. Ellis M. (1992). Incision and Primary Suture of Abscess of the Anal Region. Annal of th Royal College of Surgeons of England, 76: 652-653. 7. Hanley P H (1978). Rubber Band Seton in the Management of Abscess-Anal Fistula. Annual Surgery, 4: 435-437. 8. Held D, Khubchandini I, Sheets J, et al (1986). Management of anorectal horseshoe abscess and fitula. Dis Colon Rectum, 40: 1435-1438. 9. Kari-Pekka J (1998). Incidence of Fistula After Drainage of Acute Anorectal Abscesses. Dis Colon Rectum, 41(11): 1357-1361. 10. Kronborg O, Olsen H, (1984). Incision and drainage v. incision, curettage and suture under antibiotic cover in anorectal abscess.