Khảo sát sự hiểu biết sử dụng các loại thuốc xịt mũi ở bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng 66 KHẢO SÁT SỰ HIỂU BIẾT SỬ DỤNG CÁC LOẠI THUỐC XỊT MŨI Ở BỆNH NHÂN VIÊM MŨI XOANG MẠN TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Thị Xuân Thư*, Lâm Huyền Trân** TÓM TẮT Viêm mũi xoang đang trở thành một bệnh lý chiếm tỉ lệ cao trong chuyên khoa Tai mũi họng. Điều trị nội khoa chiếm vai trò quan trọng trong quá trình điều trị. Để điều trị đạt hiệu quả đòi hỏi bệnh nhân cần có kiến thức hiểu biết về các thuốc xịt mũi đang dùng cũng như sử dụng đúng cách. Mục tiêu: Khảo sát sự hiểu biết sử dụng các loại thuốc xịt mũi trên bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tại Bệnh viện Đại học Y Dược. Phương pháp: Thiết kế nghiên cứu cắt ngang mô tả. Đối tượng nghiên cứu là bệnh nhân viêm mũi xoang mạn đến khám tại khoa Tai mũi họng Bệnh viện Đại học Y dược từ tháng 1/2012 đến tháng 7/2012. Mẫu thu thập được 200 bệnh nhân bằng cách phỏng vấn trực tiếp dựa trên bảng câu hỏi thu thập số liệu. Kết quả: Độ tuổi mắc bệnh là tuổi lao động. Hai loại thuốc xịt mũi được sử dụng nhiều nhất là thuốc kháng viêm steroid và nước muối xịt rửa mũi. Về hiểu biết tác dụng của thuốc: 43% bệnh nhân không có kiến thức về tác dụng của thuốc đang sử dụng. Nhóm ngành nghề lao động trí óc và nhóm trình độ học vấn cao có kiến thức hiểu biết cao hơn nhóm lao động chân tay, trình độ học vấn thấp. Về cách thức sử dụng thuốc, 70% bệnh nhân sử dụng thuốc theo toa bác sĩ, tuy nhiên có khoảng ½ số lượng bệnh nhân dùng thuốc thời gian kéo dài không theo chỉ định của bác sĩ. Hầu hết bệnh nhân không có kiến thức hiểu biết đúng về tác dụng phụ của thuốc.Về cách sử dụng thuốc của bệnh nhân, 75% bệnh nhân không sử dụng nước muối sinh lý rửa mũi trước khi xịt thuốc và cũng không có ý thức về tầm quan trọng của việc này. Và hầu hết bệnh nhân đều có tư thế xịt thuốc và động tác cầm bình xịt sai. Về các nguồn thông tin tìm hiểu, nguồn thông tin hiểu biết của bệnh nhân chủ yếu là bác sĩ và đọc tờ hướng dẫn. Khoảng ½ số lượng bệnh nhân không được hướng dẫn cách xịt mũi đúng. Vướng mắc bệnh nhân gặp phải là tác dụng phụ của thuốc, sau đó là tác dụng và cách sử dụng đúng. Khoảng ½ số lượng bệnh nhân không có ý thức tìm hiểu những thông tin để giải quyết các vướng mắc của mình. Kết luận: Từ kết quả nghiên cứu cho thấy kiến thức hiểu biết của bệnh nhân về thuốc xịt mũi còn thấp, ý thức về tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc đúng cách còn chưa cao. Chúng tôi mong rằng nghiên cứu có thể đem đến cho các bác sĩ lâm sàng và các nhà dịch tễ học cái nhìn tổng quát về tình hình sử dụng thuốc của bệnh nhân, từ đó có những phương pháp để việc sử dụng thuốc của bệnh nhân hiệu quả và an toàn hơn. Từ khóa: Viêm mũi xoang mạn, xịt mũi. ABSTRACT ASSESSMENT OF CHRONIC SINUSITIS PATIENTS ‘KNOWLEDGE OF NASAL SPRAY TREATMENT AT THE UNIVERSITY MEDICAL CENTER IN HOCHIMINH CITY Pham Thi Xuan Thu, Lam Huyen Tran * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 66 - 71 * Lớp Y2006 ĐHYD tpHCM, ** Bộ môn Tai Mũi Họng Đại học Y Dược TP. HCM Tác giả liên lạc: SV Phạm Thị Xuân Thu ĐT: 0906490234 Email: phamxuanhuyenlinh@yahoo.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng 67 Rhinosinusitis is becoming a highly prevalent disease in otorhinolaryngology nowadays. Medical treatment plays an important role in the disease therapy; so patients suffer from the condition should have basic knowledge about the nasal spray treatment as well as proper usage to ensure effective therapy. Objective: A study was conducted to assess chronic sinusitis patients’ knowledge of nasal spray treatment at the University Medical Center in Ho Chi Minh city. Method: The study was designed as a cross-sectional investigation. Objects of the study are chronic sinusitis patients who were hospitalized at University Medical Center HCMC’s Department of Otorhinolaryngology from 1/2012 to 7/2012. Samples of 200 patients were collected from direct questionnaire-based interviews. Results: The study found that the illness most commonly appears in the working-age group. In addition, the two most popular treatments among the patients are nasal steroid sprays and saline nasal sprays. Alarming fact from the study is that 43 percent of sampled patients didn’t know or understand the effects of the drugs they were using. Intellectual labor and highly-educated patients were more knowledgeable than manual labor and low- educated groups however. Regarding treatment recommendation, 70 percent of patients visited doctor to have prescription. However, about 50 percent of them took longer treatment than doctor’s direction. The study also found that most patients are not aware of drug side effects. Regarding proper drug usage, 75 percent of patients did not use normal saline before using their sprays and did not understand how important that was. Moreover, most patients took the spray and held the spray tube in the wrong way. According to the study, patients’ knowledge of drug usage came mostly from doctor guidance and reading drug instruction enclosed in the package. Around 50 percent of patients were not shown how to hold the nasal spray properly. Last but not least, many patients ran into troubles of drug side effect, drug effect as well as proper drug usage. However, 50 percent of sampled patients did not have the desire to solve their problems through looking for information. Conclusion: From what the research shows, we can illustrate the general picture of patient knowledge of rhinosinusitis treatment. Most have limited knowledge of nasal spray treatment and lack awareness of the importance of using drugs properly. Through the study, we hope we could give clinicians and epidemiologists an overview of the current situation of nasal spray treatment usage among patients and ensure more effective ways to cure patients in the future. Key words: Chronic sinusitis, nasal spray MỞ ĐẦU Trong điều kiện sinh hoạt xã hội và môi trường hiện nay, tình hình bệnh lý viêm mũi xoang đang có xu hướng ngày càng tăng và trở thành một bệnh chiếm tỷ lệ cao trong chuyên khoa Tai Mũi Họng, gây tốn kém cho bản thân người bệnh và cho xã hội. Tại Mỹ, thống kê năm 1997 cho thấy số người khám bệnh vì viêm mũi xoang chiếm tỉ lệ 15% số người tới khám, bao gồm cả viêm mũi xoang cấp và viêm mũi xoang mạn(6). Theo nghiên cứu của tác giả Nguyễn Hữu Khôi, tỉ lệ viêm mũi xoang chiếm 5% dân số(6,7). Việc điều trị nội khoa trong viêm mũi xoang góp phần rất quan trọng trong đó có việc sử dụng các loại thuốc xịt mũi. Các loại thuốc xịt mũi thường được sử dụng hiện nay như: thuốc kháng sinh dạng xịt, thuốc co mạch, thuốc steroids và các dung dịch bơm rửa(7). Việc sử dụng các thuốc xịt mũi tại chỗ giúp phát huy tác dụng của thuốc và hạn chế được những tác dụng phụ toàn thân. Mỗi loại thuốc có những công dụng, chỉ định và chống chỉ định khác nhau, để sử dụng hiệu quả đòi hỏi bệnh nhân cần có kiến thức về tác dụng và cách sử dụng của thuốc đang dùng, cũng như hiểu rõ về những tác dụng phụ, tránh lạm dụng thuốc. Mục tiêu tổng quát Khảo sát sự hiểu biết sử dụng các loại thuốc xịt mũi trên bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tại Bệnh viện Đại học Y Dược. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng 68 Mục tiêu chuyên biệt 1. Khảo sát các đặc điểm của mẫu nghiên cứu. 2. Khảo sát kiến thức hiểu biết của bệnh nhân viêm mũi xoang về thuốc xịt mũi. 3. Khảo sát cách sử dụng thuốc xịt mũi của bệnh nhân viêm mũi xoang mạn. 4. Khảo sát nguồn thông tin bệnh nhân tìm hiểu, những vướng mắc khó khăn trong quá trình sử dụng thuốc xịt mũi và cách giải quyết thắc mắc. Tổng quan Thuốc kháng sinh dạng xịt (8) Thành phần: Kháng sinh nhóm aminoglycosides, moxifloxacin, tobramycin. Tác dụng: Diệt khuẩn tại chỗ, chỉ định trong viêm mũi xoang do vi khuẩn, nấm hay viêm mũi xoang dị ứng bội nhiễm. Tác dụng phụ: Kháng thuốc, dị ứng thuốc, rối loạn tiêu hóa, suy gan, điếc Thuốc co mạch Thành phần: Ephedrine, oxymetazoline, xylometazoline Tác dụng: Giảm triệu chứng nghẹt mũi, khó thở khó chịu do tác dụng làm co thắt mạch máu, thông thoáng đường thở. Tác dụng phụ: Dị ứng, phù nề niêm mạc, đau rát, phù da phù mặt Thận trọng: Khuyến cáo không nên sử dụng thuốc co mạch kéo dài quá 7 ngày vì có thể gây “hội chứng dội ngược” (rhinitis medicamentosa) làm niêm mạc mũi sung huyết trở lại và triệu chứng nặng nề hơn (8). Thuốc steroids Thành phần: Chứa corticosteroids như beclomethasone, diproprionate, fluticasone propionate, fluticasone furoate, budesonide Tác dụng: Giảm các triệu chứng viêm, tắc nghẽn mũi, hắt hơi. Tác dụng phụ: Nhiễm trùng nhiễm nấm, giảm sức đề kháng, loãng xương, béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường (3,8) Dung dịch bơm rửa mũi Có nhiều loại dung dịch bơm rửa mũi như dung dịch nước muối NaCl sinh lý, dung dịch ưu trương, nước biển sâu Xisat Tác dụng: Làm sạch các dịch niêm dính, rửa sạch các vùng mũi xoang, se niêm mạc, giúp cho việc hấp thu các thuốc điều trị tốt hơn. Các dung dịch bơm rửa mũi không có tác dụng phụ (1,8). Cách sử dụng thuốc xịt mũi Có 2 cách sử dụng: Cách 1: Cách sử dụng thuốc steroids dạng xịt. Ngồi hơi cúi đầu về phía trước. Dùng tay trái cho mũi phải. Ngược lại dùng tay phải cho mũi trái (2). Cách 2: cách sử dụng dung dịch bơm rửa mũi. Ngồi hơi cúi đầu về phía trước. Dùng tay trái cho mũi trái và tay phải cho mũi phải (4). ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thiết kế nghiên cứu Nghiên cứu cắt ngang mô tả. Đối tượng nghiên cứu Bệnh nhân viêm mũi xoang mạn đến khám và điều trị tại bệnh viện đại học Y dược. Cỡ mẫu Công thức ước lượng tỉ lệ của dân số: N = Z21-α/2 P (1-P) / d2 Z: Trị số phân phối chuẩn. α = 0.05  Z0.975 = 1,96. α: xác suất sai lầm loại I. P: tỉ lệ theo y văn là 15%. d: độ chính xác, d = 0,05.  N = 195  Cỡ mẫu ít nhất là 195 trường hợp. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng 69 Tiêu chuẩn chọn mẫu Bệnh nhân được chẩn đoán viêm mũi xoang mạn trên lâm sàng và cận lâm sàng Các triệu chứng cơ năng: nhức đầu, đau nhức vùng mặt, vùng trán, thái dương, sau gáy, chảy nước mũi sau, nghẹt mũi, giảm/mất khứu giác. Nội soi chẩn đoán: hình ảnh sung huyết phù nề, chất tiết nhầy đặc, chất tiết nhầy mủ, chất tiết toàn mủ. Hình ảnh CT-Scan: tắc nghẽn tại phức hợp lỗ thông mũi xoang, dày niêm mạc ở các xoang. Tiêu chuẩn loại ra Tuổi < 16. Bệnh nhân bị bệnh lý tâm thần hoặc sa sút trí tuệ. Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu. Bệnh nhân không trả lời đầy đủ các thông tin trong bảng thu thập. KẾT QUẢ VÀ BẢN LUẬN Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu Giới Nam chiếm 47,5%, nữ chiếm 52,5%. Tỉ lệ nam nữ xấp xỉ ngang nhau. So sánh với nghiên cứu của Lê Minh Tâm cũng cho kết quả phân bố giới tính đồng đều nhau nam: nữ = 1:1(1). Điều này phù hợp với phân bố tỉ lệ bệnh viêm mũi xoang không phân biệt theo giới tính. Tuổi Tuổi trung bình = 38,17 ± 13,08. Tuổi lớn nhất là 72 tuổi. Tuổi nhỏ nhất là 16 tuổi. Kết quả phù hợp với nghiên cứu của các tác giả Nguyễn Phạm Trung Nghĩa, Lê Minh Tâm và Nguyễn Hữu Khôi(6,5,1). Lứa tuổi mắc bệnh nhiều nhất là 36 – 55 tuổi. Kết quả này cũng phù hợp với nghiên cứu của tác giả Lê Minh Tâm, nhóm tuổi mắc bệnh nhiều nhất là 31 – 45 tuổi (1). Điều này cho thấy viêm mũi xoang chủ yếu xảy ra ở độ tuổi lao động, có thể do tác động nhiều của môi trường lao động dẫn đến bệnh viêm xoang. Nghề nghiệp: 2 nhóm ngành nghề chiếm tỉ lệ cao nhất là nông dân (22%) và buôn bán (21%), kế đó là công nhân viên (14%) và công nhân (6%). Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của tác giả Lê Minh Tâm, bệnh xảy ra chủ yếu ở bệnh nhân tiếp xúc với bụi công nghiệp và nông nghiệp (53,3%), và ở bệnh nhân làm việc trong môi trường máy lạnh lâu dài(1). Trình độ học vấn: cấp 3 chiếm tỉ lệ cao nhất (34,5%), kế đó là đại học 28,5%. Hoàn cảnh kinh tế: hoàn cảnh kinh tế trung bình chiếm tỉ lệ cao nhất (76,5%), kế đến là khá- giàu chiếm 19%. Triệu chứng lâm sàng: nhức đầu chiếm tỉ lệ cao nhất 75,5%, sau đó đến nghẹt mũi 71,5% và chảy mũi 67%. So sánh với kết quả nghiên cứu của các tác giả khác như Nguyễn Phạm Trung Nghĩa, Nguyễn Hữu Khôi, Lê Minh Tâm cho thấy nhức đầu, nghẹt mũi và chảy mũi là 3 triệu chứng chính bệnh nhân than phiền nhiều nhất, trong đó nhức đầu là triệu chứng thường gặp nhất(,1,56,). Thời gian bệnh: thời gian mắc bệnh kéo dài > 2 năm, chiếm 73,5%. Kết quả này cũng phù hợp với tác giả Lê Minh Tâm có số bệnh nhân có thời gian mắc bệnh kéo dài > 2 năm chiếm đến 70%(1) Kiến thức hiểu biết về thuốc xịt mũi Bảng 1: Các thuốc xịt mũi đang sử dụng. Thuốc Kháng sinh Co mạch Kháng viêm NaCl Ca (%) 4,5% 10% 62,5% 66% Hai nhóm thuốc xịt mũi được sử dụng nhiều nhất là dung dịch bơm rửa mũi và thuốc steroids. Điều này phù hợp với tình hình sử dụng thuốc hiện nay. Thuốc kháng sinh ít được sử dụng do tỉ lệ kháng thuốc cao nên dùng đường toàn thân hiệu quả hơn. Thuốc co mạch ít dùng do thuốc có nhiều tác dụng phụ và dễ bị lạm dụng. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng 70 Bảng 2: Hiểu biết tác dụng của thuốc và các mối liên quan. Tác dụng Thông mũi Sạch mũi Chống viêm Giảm triệu chứng Kháng khuẩn Không Ca (%) 17% 31,5% 9,5% 9% 1,5% 43% 43% bệnh nhân không biết tác dụng của thuốc đang sử dụng. Hai tác dụng được bệnh nhân ghi nhận chủ yếu là sạch mũi và thông mũi (31,5% và 17%). Có thể đây là tác dụng bệnh nhân cảm nhận rõ ràng nhất nên được các bệnh nhân ghi nhận nhiều nhất. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê trong mối liên quan giữa nghề nghiệp và hiểu biết tác dụng của thuốc p = 2,05. 10-5 (p < 0,05). Nhóm lao động trí óc có kiến thức hiểu biết cao hơn nhóm lao động chân tay. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa trình độ học vấn và kiến thức hiểu biết tác dụng của thuốc p = 8,99. 10-8 (p < 0,05). Nhóm trình độ học vấn cao có kiến thức hiểu biết cao hơn nhóm trình độ học vấn thấp. Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê trong liên quan giữa hoàn cảnh kinh tế và kiến thức hiểu biết về tác dụng của thuốc p = 0,547 (p > 0,05). Cách thức sử dụng thuốc 70% bệnh nhân dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ. 30% còn lại tự mua thuốc ở ngoài về dùng. Bảng 3: Thời gian sử dụng thuốc. Thời gian dùng thuốc Bác sĩ Hết triệu chứng Liên tục Ca (%) 50,5% 41,5% 8% Gần ½ bệnh nhân sử dụng thuốc thời gian quá chỉ định của bác sĩ. Điều này là không tốt do thuốc điều trị viêm mũi xoang thường là kháng sinh, kháng viêm steroid, thuốc co mạch, kháng anhistamine những loại thuốc này sử dụng kéo dài sẽ để lại nhiều tác dụng phụ không tốt cho sức khoẻ của bệnh nhân(8) Hiểu biết về tác dụng phụ của các loại thuốc xịt mũi 73% bệnh nhân không biết tác dụng phụ của thuốc kháng sinh. 83% bệnh nhân không biết tác dụng phụ của thuốc co mạch. 81% bệnh nhân không biết tác dụng phụ của thuốc kháng viêm steroid. Cách sử dụng thuốc xịt mũi Sử dụng dung dịch bơm rửa mũi: ¾ bệnh nhân không hiểu biết về tác dụng của dung dịch bơm rửa mũi, từ đó chứng tỏ nhận thức của bệnh nhân về vai trò của việc rửa mũi bằng nước muối sinh lí còn thấp. Bảng 4: Tư thế xịt thuốc. Tư thế Ngồi,sau Ngồi, bên Ngồi, thẳng Ngồi, cúi Nằm, sau Đứng, sau Ca (%) 45,5% 1% 22,5% 9,5% 13,5% 8% Tư thế ghi nhận nhiều nhất là ngồi, ngửa ra sau. 90,5% bệnh nhân có tư thế xịt thuốc sai. Bảng 5: Động tác cầm bình xịt. Động tác cầm bình xịt Phải, 2 bên Trái, 2 bên 2 tay, cùng bên 2 tay, trái bên Ca (%) 76% 7,5% 8% 8,5% Động tác ghi nhận nhiều nhất là tay phải, xịt 2 bên (76%). 91,5% bệnh nhân cầm bình xịt sai. Tư thế xịt thuốc và động tác cầm bình xịt đúng sẽ giúp thuốc đi vào các xoang nhiều hơn và tốt hơn, giúp cho hiệu quả của thuốc xịt mũi cao hơn và hạn chế được tác dụng phụ tại chỗ của steroid. Tỉ lệ đúng còn thấp cho thấy việc sử dụng thuốc không hiệu quả. Có thể bệnh nhân chưa được hướng dẫn cách xịt đúng hoặc tuy đã được hướng dẫn nhưng chủ quan nên vẫn làm theo thói quen của mình. Nguồn thông tin, vướng mắc và cách giải quyết Nguồn thông tin của bệnh nhân Nguồn thông tin chiếm tỉ lệ cao nhất là từ bác sĩ (32,5%), kế tiếp là từ tờ hướng dẫn sử dụng thuốc (19,5%). Đáng lưu ý là có 22,5% bệnh nhân không có nguồn thông tin tìm hiểu nào. Về nguồn thông tin hướng dẫn cách xịt, hơn ½ số lượng bệnh nhân khảo sát không được hướng dẫn cách xịt đúng mà tự xịt (53,5%). Chỉ có 34,5% số bệnh nhân được bác sĩ hướng dẫn cách xịt. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng 71 Điều này cho thấy bệnh nhân còn thụ động trong việc tìm hiểu thông tin và chưa ư thức được tầm quan trọng của việc hiểu biết kiến thức và cách xịt thuốc đúng. Các vướng mắc và cách giải quyết Vướng mắc bệnh nhân gặp phải nhiều nhất là không biết tác dụng phụ của thuốc họ đang dùng (75%), kế tiếp là không biết tác dụng của thuốc và cách sử dụng thuốc đúng (50,5% và 57,5%). Tuy nhiên có tới 40% bệnh nhân không làm gì để giải quyết vướng mắc đó, chỉ có 21% bệnh nhân tìm đến bác sĩ điều trị. Điều này cho thấy rằng bệnh nhân còn gặp nhiều vấn đề thắc mắc và khó khăn khi sử dụng thuốc, cho thấy kiến thức hiểu biết của bệnh nhân còn thấp. Bệnh nhân không chủ động tìm hiểu cách giải quyết vướng mắc cho mình cho thấy sự thụ động trong nhận thức của bệnh nhân. KẾT LUẬN Hai loại thuốc xịt mũi được sử dụng nhiều nhất là thuốc kháng viêm steroid và nước muối xịt rửa mũi. Về hiểu biết tác dụng của thuốc, 43% bệnh nhân không có kiến thức về tác dụng của thuốc đang sử dụng. Nhóm ngành nghề lao động trí óc và nhóm trình độ học vấn cao có kiến thức hiểu biết cao hơn nhóm lao động chân tay, trình độ học vấn thấp. Về cách thức sử dụng thuốc, 70% bệnh nhân sử dụng thuốc theo toa bác sĩ, tuy nhiên có khoảng ½ số lượng bệnh nhân dùng thuốc thời gian kéo dài không theo chỉ định của bác sĩ. Hầu hết bệnh nhân không có kiến thức hiểu biết đúng về tác dụng phụ của thuốc. Về cách sử dụng thuốc của bệnh nhân, 75% bệnh nhân không sử dụng nước muối sinh lí rửa mũi trước khi xịt thuốc và cũng không có ý thức về tầm quan trọng của việc này. Và hầu hết bệnh nhân đều có tư thế xịt thuốc và động tác cầm bình xịt sai. Về các nguồn thông tin tìm hiểu, nguồn thông tin hiểu biết của bệnh nhân chủ yếu là bác sĩ và đọc tờ hướng dẫn. Khoảng ½ số lượng bệnh nhân không được hướng dẫn cách xịt mũi đúng. Vướng mắc bệnh nhân gặp phải là tác dụng phụ của thuốc, sau đó là tác dụng và cách sử dụng đúng. Khoảng ½ số lượng bệnh nhân không có ý thức tìm hiểu những thông tin để giải quyết các vướng mắc của mình. KIẾN NGHỊ Trước hết, cần nâng cao nhận thức của bệnh nhân về việc sử dụng thuốc đúng cách.Trong quá trình khám bệnh, bác sĩ cần lưu ý giải thích cho bệnh nhân về tác dụng của thuốc, các tác dụng phụ và hướng dẫn cách sử dụng hiệu quả, đặc biệt là những bệnh nhân có trình độ học vấn thấp, cần được giải thích rõ ràng hơn.Ngoài ra tổ chức những buổi sinh hoạt tập thể viêm mũi xoang để tuyên truyền cách điều trị và sử dụng thuốc hiệu quả, cũng như cách phòng chống bệnh. Cần các nghiên cứu khác sâu hơn, cỡ mẫu lớn hơn và thời gian nhiều hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Becker DG (2003) Medical treatment of sinusitis, Journal of Long-Term Effects of Medical Implants, 13 (3), p. 195–205. 2. De Sutter A, Lemiengre M, Van Maele G, et al (2006). Predicting Prognosis and Effect of Antibiotic Treatment in Rhinosin