Khóa luận Biến động giá cổ phiếu tại trung tâm giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh, các nhân tố ảnh hưởng và giải pháp khắc phục

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸, thÞ tr­êng nµy ®· cung cÊp mét l­îng vèn khæng lå cho nÒn kinh tÕ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc vÝ nh­ th­íc ®o ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn hay suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia, thËm chÝ ph¶n ¸nh trùc tiÕp biÕn ®éng hµng ngµy cña nÒn kinh tÕ ®ã. ThÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng cßn lµ míi mÎ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Mü, Anh, NhËt, hoÆc c¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam chÝnh thøc ra ®êi kÓ tõ khi Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 20/07/2000 vµ thùc hiÖn phiªn giao dÞch ®Çu tiªn ngµy 28/07/2000. Trong h¬n hai n¨m qua, thÞ tr­êng ®· cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh cho qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam, t¹o ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ, t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ míi, hÊp dÉn ®èi víi d©n chóng, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn hÕt søc non trÎ, c¸c nh©n tè c¬ b¶n cÇn thiÕt cho sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nh­ ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ x· héi, m«i tr­êng ph¸p lý, vµ c¶ kiÕn thøc cña c«ng chóng ®Çu t­ ®Òu míi ®­îc h×nh thµnh. §Ó nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn biÕn ®éng gi¸ cæ phiÕu t¹i trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh trong h¬n hai n¨m võa qua, ®ång thêi ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m b×nh æn gi¸ cæ phiÕu trong thêi gian tíi em ®· chän ®Ò tµi “BiÕn ®éng gi¸ cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh - c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc”. §Ò tµi, ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn bao gåm 3 ch­¬ng sau: Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ gi¸ cæ phiÕu Ch­¬ng 2: C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn biÕn ®éng gi¸ cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m b×nh æn gi¸ cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh Do tr×nh ®é lý luËn còng nh­ kinh nghiÖm thùc tÕ cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu l¹i cã h¹n nªn kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n vµ nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn chøng kho¸n ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS - TS NguyÔn ThÞ Quy, ng­êi trùc tiÕp h­ãng dÉn em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ gi¸ cæ phiÕu Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n Kh¸i niÖm thÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, lµ n¬i ph¸t hµnh vµ mua b¸n c¸c c«ng cô tµi chÝnh trung vµ dµi h¹n. Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n a, Huy ®éng vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ Khi c¸c nhµ ®Çu t­ mua chøng kho¸n do c«ng ty ph¸t hµnh, sè tiÒn nhµn rçi cña hä ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qua ®ã gãp phÇn më réng s¶n xuÊt x· héi. B»ng c¸ch hç trî c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña C«ng ty, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· cã nh÷ng t¸c ®éng quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph­¬ng còng huy ®éng ®­îc c¸c nguån vèn cho môc ®Ých sö dông vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ, phôc vô cho c¸c nhu cÇu chung cña x· héi. b, Cung cÊp m«i tr­êng ®Çu t­ cho c«ng chóng ThÞ tr­êng chøng kho¸n cung cÊp cho c«ng chóng mét m«i tr­êng ®Çu t­ lµnh m¹nh víi c¸c c¬ héi lùa chän phong phó. C¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng trªn thÞ tr­êng rÊt kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt, thêi h¹n vµ ®é rñi ro, cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ lùa chän c¸c hµng ho¸ kh¸c nhau phï hîp víi kh¶ n¨ng, môc tiªu vµ së thÝch cña m×nh. ChÝnh v× vËy thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ lµm t¨ng tiÕt kiÖm cho quèc gia. c, T¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n Nhê cã thÞ tr­êng chøng kho¸n c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ chuyÓn ®æi c¸c chøng kho¸n mµ hä së h÷u thµnh tiÒn mÆt hoÆc c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c khi hä muèn. Kh¶ n¨ng thanh kho¶n (kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt) lµ mét trong nh÷ng tÝnh linh ho¹t, an toµn cña vèn ®Çu t­. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng cµng n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶ th× cµng cã kh¶ n¨ng n©ng cao tÝnh thanh kho¶n cña c¸c chøng kho¸n giao dÞch trªn thÞ tr­êng. d, §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Th«ng qua ®¸nh gi¸ chøng kho¸n, ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp vµ chÝnh x¸c, gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ so s¸nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc nhanh chãng vµ thuËn tiÖn, tõ ®ã còng t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, kÝch thÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn s¶n phÈm. e, T¹o m«i tr­êng gióp chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« C¸c chØ b¸o cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸n ¸nh ®éng th¸i cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch nh¹y bÐn vµ chÝnh x¸c. Gi¸ cña chøng kho¸n t¨ng lªn cho thÊy ®Çu t­ ®ang më réng, nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ng­îc l¹i gi¸ chøng kho¸n gi¶m cho thÊy c¸c dÊu hiÖu tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ. V× thÕ, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vµ lµ mét c«ng cô quan träng gióp cho chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, chÝnh phñ cã thÓ mua vµ b¸n tr¸i phiÕu chÝnh phñ t¹o nguån thu ®Ó bï th©m hôt ng©n s¸ch vµ qu¶n lý l¹m ph¸t. Ngoµi ra, ChÝnh phñ chÝnh phñ ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m ®Þnh h­íng ®Çu t­ ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ. Hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Hµng hãa cña thÞ truêng chøng kho¸n lµ chøng kho¸n. Chøng kho¸n lµ chøng tõ hoÆc bót to¸n x¸c nhËn quyÒn lîi hîp ph¸p cña ng­êi së h÷u chøng kho¸n ®èi víi ng­êi ph¸t hµnh. C¸c chøng kho¸n ®­îc chia thµnh 4 nhãm chÝnh: a, Cæ phiÕu Lµ lo¹i chøng kho¸n x¸c nhËn quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p ®èi víi thu nhËp vµ tµi s¶n cña mét c«ng ty cæ phÇn. Cæ phiÕu ®­îc chia thµnh 2 lo¹i c¬ b¶n lµ cæ phiÕu th­êng vµ cæ phiÕu ­u ®·i. b, Tr¸i phiÕu Lµ lo¹i chøng kho¸n quy ®Þnh nghÜa vô cña ng­êi ph¸t hµnh (ng­êi vay tiÒn) ph¶i tr¶ cho ng­êi n¾m gi÷ chøng kho¸n (ng­êi cho vay) mét kho¶n tiÒn x¸c ®Þnh, th­êng trong nh÷ng kho¶ng thêi gian cô thÓ, vµ ph¶i hoµn tr¶ kho¶n cho vay ban ®Çu khi nã ®¸o h¹n. Tr¸i phiÕu gåm cã nhiÒu lo¹i: Tr¸i phiÕu cã b¶o ®¶m, tr¸i phiÕu kh«ng b¶o ®¶m, tr¸i phiÕu cã thÓ mua l¹i, tr¸i phiÕu cã thÓ b¸n l¹i, tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi. . . c, Chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn ®æi Lµ nh÷ng chøng kho¸n cho phÐp ng­êi n¾m gi÷ nã, tuú theo lùa chän vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cã thÓ ®æi nã lÊy mét chøng kho¸n kh¸c. d, C¸c c«ng cô ph¸i sinh Lµ nh÷ng c«ng cô ®­îc ph¸t hµnh trªn c¬ së nh÷ng c«ng cô ®· cã nh­ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. . . nh»m nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau nh­ ph©n t¸n rñi ro, b¶o vÖ lîi nhuËn hoÆc t¹o lîi nhuËn. Cã c¸c c«ng cô ph¸i sinh nh­ quyÒn lùa chän (chän mua hoÆc b¸n), quyÒn mua tr­íc, chøng quyÒn, hîp ®ång k× h¹n, hîp ®ång t­¬ng lai. C¬ cÊu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n C¨n cø vµo sù lu©n chuyÓn c¸c nguån vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ t­êng thø cÊp. a, ThÞ tr­êng s¬ cÊp ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng mua b¸n c¸c chøng kho¸n míi ph¸t hµnh. Trªn thÞ tr­êng nµy, vèn tõ nhµ ®Çu t­ sÏ ®­îc chuyÓn sang nhµ ph¸t hµnh th«ng qua viÖc nhµ ®Çu t­ mua chøng kho¸n míi ph¸t hµnh. Vai trß cña thÞ tr­êng - Chøng kho¸n ho¸ nguån vèn cÇn huy ®éng, vèn cña c«ng ty ®­îc huy ®éng qua viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n. - Thùc hiÖn viÖc chu chuyÓn tµi chÝnh trùc tiÕp ®­a c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi t¹m thêi trong d©n chóng vµo ®Çu t­, chuyÓn tiÒn sang d¹ng vèn dµi h¹n. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng s¬ cÊp - ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ n¬i duy nhÊt mµ c¸c chøng kho¸n ®em vèn cho nhµ ph¸t hµnh. - Nh÷ng ng­êi b¸n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp ®­îc x¸c ®Þnh th­êng lµ kho b¹c, ng©n hµng nhµ n­íc, c«ng ty ph¸t hµnh, tËp ®oµn b¶o l·nh ph¸t hµnh. - Gi¸ c¸c chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp do tæ chøc ph¸t hµnh quyÕt ®Þnh vµ th­êng ®­îc in ngay trªn chøng kho¸n. b, ThÞ tr­êng thø cÊp ThÞ tr­êng thø cÊp lµ n¬i giao dÞch c¸c chøng kho¸n ®· ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp. ThÞ tr­êng thø cÊp ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng thø cÊp - Trªn thÞ tr­êng thø cÊp, c¸c kho¶n tiÒn thu ®­îc tõ viÖc b¸n chøng kho¸n thuéc vÒ c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n chø kh«ng thuéc vÒ nhµ ph¸t hµnh. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c luång vèn kh«ng ch¶y vµo nh÷ng ng­êi ph¸t hµnh chøng kho¸n mµ chuyÓn vËn gi÷a nh÷ng ng­êi ®Çu t­ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng thø cÊp lµ mét bé phËn quan träng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, g¾n bã chÆt chÏ víi thÞ tr­êng s¬ cÊp. - Giao dÞch trªn thÞ tr­êng thø cÊp ph¶n ¸nh nguyªn t¾c c¹nh tranh tù do, gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng thø cÊp do cung vµ cÇu quyÕt ®Þnh. - ThÞ tr­êng thø cÊp lµ thÞ tr­êng ho¹t ®éng liªn tôc, c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ mua vµ b¸n c¸c chøng kho¸n nhiÒu lÇn trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Còng cã thÓ ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n theo tÝnh chÊt tËp trung cña thÞ tr­êng (TÝnh chÊt tËp trung ë ®©y lµ muèn nãi ®Õn viÖc c¸c giao dÞch ®­îc tæ chøc tËp trung theo mét ®Þa ®iÓm vËt chÊt). Khi ®ã, thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm : Së giao dÞch chøng kho¸n (ThÞ tr­êng tËp trung) vµ ThÞ tr­êng OTC (ThÞ tr­êng phi tËp trung). T¹i Së giao dÞch chøng kho¸n, c¸c giao dÞch ®­îc tËp trung l¹i mét ®Þa ®iÓm, c¸c lÖnh ®­îc chuyÓn tíi sµn giao dÞch vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh ghÐp lÖnh ®Ó h×nh thµnh nªn gi¸ giao dÞch. Trªn thÞ tr­êng OTC, c¸c giao dÞch (c¶ s¬ cÊp lÉn thø cÊp) ®­îc tiÕn hµnh qua m¹ng l­íi c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph©n t¸n trªn kh¾p quèc gia vµ ®­îc nèi víi nhau b»ng m¹ng ®iÖn tö. Gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng nµy ®­îc h×nh thµnh theo ph­¬ng thøc tho¶ thuËn. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n a, Nguyªn t¾c c¹nh tranh Theo nguyªn t¾c nµy, gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu vÒ chøng kho¸n vµ thÓ hiÖn t­¬ng quan c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty. Trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp, c¸c nhµ ph¸t hµnh c¹nh tranh víi nhau ®Ó b¸n chøng kho¸n cña m×nh cho c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc tù do lùa chän c¸c chøng kho¸n theo c¸c môc tiªu cña m×nh. Trªn thÞ tr­êng thø cÊp, c¸c nhµ ®Çu t­ còng c¹nh tranh tù do ®Ó t×m kiÕm cho m×nh mét lîi nhuËn cao nhÊt vµ gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh theo ph­¬ng thøc ®Êu gi¸. b, Nguyªn t¾c c«ng b»ng Nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi tham gia thÞ tr­êng. C«ng b»ng cã nghÜa lµ mäi ng­êi tham gia thÞ tr­êng ®Òu ph¶i tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh chung, ®­îc b×nh ®¼ng trong viÖc chia sÎ th«ng tin vµ trong viÖc g¸nh chÞu c¸c h×nh thøc xö ph¹t nÕu vi ph¹m vµo nh÷ng qui ®Þnh ®ã. c, Nguyªn t¾c c«ng khai Chøng kho¸n lµ hµng ho¸ trõu t­îng, ng­êi ®Çu t­ kh«ng thÓ kiÓm tra trùc tiÕp ®­îc c¸c chøng kho¸n nh­ hµng ho¸ th«ng th­êng mµ ph¶i dùa trªn c¬ së c¸c th«ng tin cã liªn quan. V× vËy thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së hÖ thèng th«ng tin tèt. Theo luËt ®Þnh c¸c bªn ph¸t hµnh chøng kho¸n cã nghÜa vô cung cÊp ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn tæ chøc ph¸t hµnh, tíi ®ît ph¸t hµnh. C«ng bè th«ng tin ®­îc tiÕn hµnh khi ph¸t hµnh lÇn ®Çu còng nh­ theo c¸c chÕ ®é th­êng xuyªn vµ ®ét xuÊt, th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, Së giao dÞch c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c tæ chøc cã liªn quan. Nguyªn t¾c nµy nh»m b¶o vÖ ng­êi ®Çu t­, song nã còng hµm nghÜa r»ng, mét khi ®· ®­îc cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c th× ng­êi ®Çu t­ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh. d, Nguyªn t¾c trung gian Theo nguyªn t¾c nµy trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n c¸c giao dÞch ®­îc thùc hiÖn th«ng qua tæ chøc trung gian lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp, c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng kh«ng mua trùc tiÕp cña ng­êi ph¸t hµnh mµ mua tõ c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh. Trªn thÞ tr­êng thø cÊp, th«ng qua c¸c nghiÖp vô m«i giíi, kinh doanh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n mua, b¸n chøng kho¸n gióp c¸c kh¸ch hµng, hoÆc kÕt nèi c¸c kh¸ch hµng víi nhau qua viÖc thùc hiÖn c¸c giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n trªn tµi kho¶n cña m×nh. e, Nguyªn t¾c tËp trung ThÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ho¹t ®éng trªn nguyªn t¾c tËp trung. C¸c giao dÞch chøng kho¸n chØ diÔn ra trªn së giao dÞch vµ trªn thÞ tr­êng OTC, cã sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc tù qu¶n. C¸c chøng kho¸n, hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh cao cÊp nªn viÖc giao dÞch chóng ®ßi hái thÞ tr­êng ph¶i cã nh÷ng c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh chø kh«ng thÓ diÔn ra mét c¸ch tuú tiÖn. C¸c thµnh phÇn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n a, Nhµ ph¸t hµnh Nhµ ph¸t hµnh lµ nh÷ng ng­êi ph¸t hµnh chøng kho¸n nh»m huy ®éng vèn, gåm 2 chñ thÓ: Nhµ n­íc: ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu, c«ng tr¸i nh»m bæ sung cho ng©n s¸ch, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh. . . C¸c doanh nghiÖp: ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty, cæ phiÕu, c¸c c«ng cô ph¸i sinh kh¸c ®Ó huy ®éng vèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. b, Nhµ ®Çu t­ Nhµ ®Çu t­ lµ nh÷ng ng­êi cã nguån vèn nhµn rçi t¹m thêi, ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n víi môc ®Ých ®Çu c¬ hoÆc kinh doanh kiÕm lêi, gåm 2 lo¹i: Nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n Lµ c¸c nhµ ®Çu t­ víi quy m« nhá, tham gia víi sè l­îng ®«ng ®¶o nhÊt trªn thÞ tr­êng. Nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp Th­êng lµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc, ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n mét c¸ch chuyªn nghiÖp, víi sè vèn ®Çu t­ lín, cã c¸c bé phËn chuyªn biÖt nghiªn cøu ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­. §ã lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty tµi chÝnh, quü ®Çu t­, quü l­¬ng h­u. . . c, Tæ chøc kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n C¸c c«ng ty chøng kho¸n Lµ c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chøng kho¸n víi c¸c nghiÖp vô chÝnh nh­ m«i giíi, tù doanh, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t­ vÊn ®Çu t­, qu¶n lÝ danh môc ®Çu t­. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c Tuú theo tõng n­íc, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n víi møc ®é kh¸c nhau. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®a n¨ng vµ ®a n¨ng mét phÇn th× ®­îc phÐp tham gia trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®¬n n¨ng th× kh«ng. d, Tæ chøc qu¶n lÝ thÞ tr­êng Nhµ n­íc qu¶n lÝ thÞ tr­êng chøng kho¸n th«ng qua Uû ban chøng kho¸n Qu¶n lÝ c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, ban hµnh c¸c ®¹o luËt, c¸c quy ®Þnh ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng c«ng b»ng, c«ng khai, ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng­êi ®Çu t­. Tæ chøc l­u kÝ, ®¨ng kÝ vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n Lµm dÞch vô l­u tr÷ chøng kho¸n vµ thùc hiÖn c¸c quyÒn cña ng­êi së h÷u chøng kho¸n. HiÖp héi chøng kho¸n Lµ tæ chøc cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ mét sè thµnh viªn kh¸c ho¹t ®éng trong ngµnh chøng kho¸n víi môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých cho c¸c thµnh viªn vµ b¶o vÖ toµn ngµnh chøng kho¸n. Ngoµi ra cßn cã c¸c tæ chøc kh¸c nh­ c«ng ty ®¸nh gi¸ tÝn nhiÖm, c«ng ty dÞch vô m¸y tÝnh. . . Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ gi¸ cæ phiÕu vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn biÕn ®éng gi¸ cæ phiÕu Kh¸i niÖm cæ phiÕu Cæ phiÕu lµ lo¹i chøng th­ chøng minh quyÒn së h÷u cña mét cæ ®«ng ®èi víi mét doanh nghiÖp cæ phÇn. Nãi c¸ch kh¸c, cæ phiÕu lµ giÊy chøng nhËn viÖc ®Çu t­ vèn vµo c«ng ty cæ phÇn. Gi¸ cæ phiÕu a, Gi¸ ph¸t hµnh cæ phiÕu Gi¸ ph¸t hµnh cña cæ phiÕu lµ gi¸ b¸n ra khi ®¬n vÞ ph¸t hµnh cæ phiÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu. Do møc doanh lîi cña c«ng ty vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ kh«ng gièng nhau cho nªn gi¸ ph¸t hµnh cña c¸c cæ phiÕu còng kh«ng gièng nhau. Th«ng th­êng cã mÊy lo¹i gi¸ sau: B×nh gi¸ Lµ gi¸ ph¸t hµnh dùa trªn mÖnh gi¸ cæ phiÕu. Thêi gi¸ Lµ gi¸ dùa vµo gi¸ hiÖn hµnh cña c¸c cæ phiÕu ®ang l­u th«ng trªn thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh møc gi¸ ph¸t hµnh. Gi¸ trung gian Lµ gi¸ dùa vµo gi¸ trung gian gi÷a gi¸ cæ phiÕu vµ gi¸ thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh møc gi¸ ph¸t hµnh. ChiÕt gi¸ ph¸t hµnh Lµ gi¸ ph¸t hµnh cæ phiÕu thÊp h¬n mÖnh gi¸. b, ThÞ gi¸ cña cæ phiÕu ThÞ gi¸ cña cæ phiÕu lµ chØ gi¸ cæ phiÕu ®­îc mua b¸n t¹i thÞ tr­êng giao dÞch cæ phiÕu. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thÞ gi¸ cæ phiÕu lµ rÊt nhiÒu. C«ng thøc ®Ó tÝnh thÞ gi¸: ThÞ gi¸ = MÖnh gi¸ cæ phiÕu x Lîi tøc dù tÝnh Lîi tøc thÞ tr­êng §©y chØ lµ møc gi¸ theo lý thuyÕt. Kho¶ng c¸ch gi÷a møc gi¸ lý thuyÕt nµy so víi gi¸ thùc tÕ lµ t­¬ng ®èi lín. c, Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña cæ phiÕu Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña cæ phiÕu lµ gi¸ trÞ mµ cæ phiÕu thÓ hiÖn mét c¸ch chÝnh thøc t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã. d, Gi¸ më cöa vµ gi¸ ®ãng cöa cña cæ phiÕu Gi¸ më cöa Lµ gi¸ ®Çu tiªn ®­îc mua b¸n cña mét lo¹i cæ phiÕu nµo ®ã t¹i thêi ®iÓm më cöa thÞ tr­êng trong ngµy t¹i n¬i giao dÞch cæ phiÕu. Gi¸ ®ãng cöa Lµ gi¸ cuèi cïng cña mét lo¹i cæ phiÕu nµo ®ã ®­îc mua b¸n vµo thêi ®iÓm cuèi cïng trong ngµy t¹i n¬i giao dÞch cæ phiÕu. Mét sè ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ cæ phiÕu a, §Þnh gi¸ cæ phiÕu theo ph­¬ng ph¸p hÖ sè P/E §©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn. HÖ sè P/E lµ hÖ sè gi÷a gi¸ cæ phiÕu (thÞ gi¸) vµ thu nhËp hµng n¨m cña mét cæ phiÕu ®em l¹i cho ng­êi n¾m gi÷. Th«ng th­êng, ®Ó dù tÝnh gi¸ cña mét lo¹i cæ phiÕu, ng­êi ta th­êng dïng thu nhËp cña mçi cæ phiÕu cña c«ng ty nh©n víi hÖ sè P/E trung b×nh ngµnh hoÆc cña mét c«ng ty t­¬ng tù vÒ quy m«, ngµnh nghÒ ®· ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng. ViÖc ¸p dông hÖ sè P/E ®Ó tÝnh gi¸ cæ phiÕu ë ViÖt Nam cßn gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n do thiÕu sè liÖu vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a ph¸t triÓn. T¹i c¸c thÞ tr­êng ®· ph¸t triÓn, theo sè liÖu thèng kª vÒ chØ sè P/E, hÖ sè nµy tõ 8 – 15 lµ b×nh th­êng, nÕu hÖ sè nµy lín h¬n 20 th× c«ng ty ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ rÊt tèt vµ ng­êi ®Çu t­ tr«ng ®êi trong t­¬ng lai, møc thu nhËp trªn mét cæ phiÕu sÏ t¨ng nhanh. Tr­êng hîp c«ng ty cã hÖ sè P/E thÊp cã thÓ lµ do thÞ tr­êng ®¸nh gi¸ kh«ng cao c«ng ty ®ã, hoÆc ch­a hiÓu biÕt nhiÒu vÒ c«ng ty. Khi tÊt c¶ c¸c cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng ®Òu cã gi¸ qu¸ cao so víi gi¸ trÞ thùc cña nã th× phÇn bong bãng v­ît qu¸ phÇn thùc nhÊt ®Þnh cã ngµy næ tung, g©y khñng ho¶ng thÞ tr­êng nh­ ®· tõng thÊy ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. b, §Þnh gi¸ cæ phiÕu theo luång cæ tøc Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ cæ phiÕu hiÖn t¹i chÝnh lµ gi¸ trÞ quy vÒ hiÖn t¹i cña toµn bé c¸c luång thu nhËp trong t­¬ng lai. Trong ®ã: Po : gi¸ cæ phiÕu hiÖn t¹i. DIVn : cæ tøc dù ®o¸n n¨m thø n. H : gi¸ cæ phiÕu n¨m thø H. r : tØ suÊt lîi nhuËn mong ®îi. c, §Þnh gi¸ cæ phiÕu theo luång tiÒn mÆt Luång tiÒn mÆt kh«ng ®­îc gi÷ l¹i ®Çu t­ mµ ®­îc dïng ®Ó chi tr¶ cæ tøc ®­îc gäi lµ luång tiÒn mÆt tù do. Luång tiÒn mÆt tù do = Doanh thu - chi phÝ - ®Çu t­ C«ng thøc tÝnh gi¸ cæ phiÕu dùa theo luång tiÒn mÆt: Trong ®ã: Po : gi¸ cæ phiÕu hiÖn t¹i. FCFn : luång tiÒn mÆt tù do n¨m thø n. PH : gi¸ cæ phiÕu n¨m thø H. r : tØ suÊt lîi nhuËn mong ®îi. d, §Þnh gi¸ theo tµi s¶n thuÇn: Po lµ gi¸ cæ phiÕu hiÖn t¹i. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù thay ®æi gi¸ cæ phiÕu a, C¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« T×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi toµn cÇu Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ngµy nay, biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trªn thÕ giíi ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia, tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc nãi chung vµ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c c«ng ty cæ phÇn nãi riªng, qua ®ã gi¸n tiÕp ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. T×nh h×nh nÒn kinh tÕ trong n­íc T×nh h×nh kinh tÕ tèt hay xÊu cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ tíi gi¸ cæ phiÕu, tr­íc hÕt nã ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. NÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng tèt, thu nhËp cña ng­êi d©n t¨ng, thÊt nghiÖp gi¶m. . .sÏ kÝch thÝch sù tiªu dïng cña d©n chóng, gióp cho viÖc kinh doanh cña c¸c c«ng ty thuËn lîi h¬n, tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn, cæ tøc. . . lµm cho gi¸ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty t¨ng lªn. T×nh h×nh nÒn kinh tÕ trong n­íc nh­ thÕ nµo ®­îc ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu nh­ (GDP), tØ lÖ thÊt nghiÖp. . . L·i suÊt: ®a sè c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã c¸c kho¶n nî ®èi víi ng©n hµng ®Ó cã thÓ cã ®ñ vèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh nªn l·i suÊt t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ vèn cña c¸c doanh nghiÖp. NÕu l·i suÊt t¨ng, chi phÝ s¶n xuÊt kin