Luận án Phát triển hoạt động của công ty chứng khoán ở Việt nam

ii MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................................1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ..................................4 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ .....................................7 PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY CHỨNG KHOÁN .......................7 1.1. Tổng quan về Công ty chứng khoán .............................................7 1.2. Hoạt động của công ty chứng khoán ..........................................18 1.3. Phát triển hoạt động của công ty chứng khoán ............................50 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển hoạt động của công ty chứng khoán .......................................................................................................54 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CÔNG TY CHỨNG KHOÁN Ở VIỆT NAM ...................................................64 2.1. Khái quát về các công ty chứng khoán ở Việt nam .....................64 2.2. Thực trạng phát triển hoạt động của các công ty chứng khoán ở Việt nam......................................................................................... 77 2.3. Đánh giá thực trạng phát triển hoạt động của các công ty chứng khoán ở Việt nam ............................................................................................. 123 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY CHỨNG KHOÁN Ở VIỆT NAM ....................................................................135 3.1. Định hướng phát triển công ty chứng khoán ở Việt nam ........... 135 3.2. Giải pháp phát triển hoạt động của các công ty chứng khoán ở Việt nam142 3.3. Các điều kiện thực thi giải pháp .............................................. 168 KẾT LUẬN .......................................................................................................184 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ ........................................186 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................187 PHỤ LỤC ..........................................................................................................194 iii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Số tài khoản mở tại các CTCK (thời điểm cuối năm)............................. 64 Bảng 2.2: Số lượng CTNY, ĐKGD trên SGDCK Tp. HCM, TTGDCK Hà nội............. 65 Bảng 2.3: Loại trái phiếu niêm yết, ĐKGD trên thị trường tính đến 31/12/2007 .... 66 Bảng 2.4: Qui mô giao dịch giai đoạn 2000 - 2007 ................................................ 67 Bảng 2.5: Danh sách các CTCK có vốn đầu tư nước ngoài .................................... 70 Bảng 2.6: Số liệu về mạng lưới của các CTCK...................................................... 72 Bảng 2.7: Qui mô vốn điều lệ của các CTCK tính đến năm 2007 .......................... 74 Bảng 2.8: Qui định về vốn pháp định cho CTCK................................................... 75 Bảng 2.9: Số lượng tài khoản giao dịch mở tại các CTCK năm 2003..................... 79 Bảng 2.10: Giá trị giao dịch chứng khoán tại các CTCK năm 2003 ....................... 80 Bảng 2.11: Tình hình hoạt động tự doanh của các CTCK ...................................... 84 Bảng 2.12: Giá trị ủy thác đầu tư năm 2003 ....................................................... 88 Bảng 2.13: Số lượng tài khoản giao dịch tại các CTCK ......................................... 90 Bảng 2.14: Giá trị môi giới giao dịch tại các CTCK .............................................. 92 Bảng 2.15: Giá trị môi giới giao dịch cổ phiếu, CCQĐT của các CTCK................ 94 Bảng 2.16: Giá trị môi giới giao dịch trái phiếu của các CTCK ............................. 95 Bảng 2.17: Số lỗi giao dịch chứng khoán của các CTCK tại TTGDCK Tp. HCM trong năm 2006 .......................................................................................... 97 Bảng 2.18: Tỷ trọng đầu tư trong hoạt động tự doanh của các CTCK .................... 99 Bảng 2.19: Giá trị chứng khoán nắm giữ của các CTCK...................................... 101 Bảng 2.20: Giá trị chứng khoán được BLPH năm 2006 ....................................... 103 iv Bảng 2.21: Giá trị ủy thác đầu tư của các CTCK thời điểm cuối năm .................. 110 Bảng 2.22: Số liệu tài khoản mở tại một số CTCK năm 2007 .............................. 113 Bảng 2.23: Giá trị tự doanh của một số CTCK năm 2007 .................................... 115 Bảng 2.24: Tổng doanh thu của các CTCK.......................................................... 118 Bảng 2.25: Doanh thu từ hoạt động kinh doanh và doanh thu lãi đầu tư chứng khoán của các CTCK........................................................................................... 119 Bảng 2.26: Doanh thu hoạt động kinh doanh chứng khoán của các CTCK .......... 121 Bảng 2.27: Lợi nhuận sau thuế của các CTCK..................................................... 122 Bảng 3.1: Mức vốn pháp định đến năm 2010 của các CTCK............................... 175 v DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Qui trình hoạt động tự doanh ................................................................ 25 Sơ đồ 1.2: Qui trình thực hiện BLPH..................................................................... 34 Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của một CTCK tổng hợp ............................................ 149 Sơ đồ 3.2: Cơ cấu tổ chức của một CTCK chuyên môn hóa................................. 150 Biểu đồ 2.1: Số lượng các CTCK qua các năm ...................................................... 68 Biểu đồ 2.2: Thị phần số lượng tài khoản mở tại các CTCK giai đoạn 2004 - 2006 ..... 91 Biểu đồ 2.3: Thị phần GTMGGD trái phiếu của các CTCK năm 2006 .................. 95 Biểu đồ 2.4: Thị phần dịch vụ BLPH của các CTCK ........................................... 102 Biểu đồ 2.5: Số hợp đồng tư vấn tài chính của các CTCK.................................... 106 Biểu đồ 2.6: Thị phần hoạt động tư vấn tài chính của các CTCK năm 2006......... 107 Biểu đồ 2.7: Giá trị ủy thác và giá trị đã đầu tư của các CTCK............................ 111 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ARSC : Công ty TNHH chứng khoán NHNN&PTNT ACBS : Công ty TNHH chứng khoán NH Á châu BVSC : Công ty cổ phần chứng khoán Bảo Việt BSC : Công ty TNHH chứng khoán NHĐT&PT BLPH : Bảo lãnh phát hành CTCK : Công ty chứng khoán CTCP : Công ty cổ phần CP : Cổ phiếu CPH : Cổ phần hóa CCQĐT : Chứng chỉ quĩ đầu tư CNTT : Công nghệ thông tin CTNY : Công ty niêm yết DN : Doanh nghiệp DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước DNCPH : Doanh nghiệp cổ phần hóa ĐLCN : Đại lý chuyển nhượng ĐKGD : Đăng ký giao dịch ĐTNN : Đầu tư nước ngoài ĐLPH : Đại lý phát hành EABS : Công ty TNHH chứng khoán NH Đông á FSC : Công ty cổ phần chứng khoán Đệ nhất GTMGGD : Giá trị môi giới giao dịch HSC : Công ty cổ phần chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh Haseco : Công ty cổ phần chứng khoán Hải phòng vii HBBS : Công ty TNHH chứng khoán Habubank IBS : Công ty TNHH chứng khoán NHCT MG : Môi giới MSC : Công ty cổ phần chứng khoán Mêkông NHTM : Ngân hàng thương mại NHTMQD : Ngân hàng thương mại quốc doanh QLDMĐT : Quản lý danh mục đầu tư SGDCK : Sở giao dịch chứng khoán SSI : Công ty cổ phần chứng khoán Sài gòn TTCK : Thị trường chứng khoán TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TTGDCK : Trung tâm giao dịch chứng khoán TCPH : Tổ chức phát hành TSC : Công ty TNHH chứng khoán Thăng long TD : Tự doanh TVĐTCK : Tư vấn đầu tư`chứng khoán TP : Trái phiếu TVTC : Tư vấn tài chính UBCKNN : Ủy ban chứng khoán Nhà nước VCBS : Công ty TNHH chứng khoán NHNT XĐGTDN : Xá định giá trị doanh nghiệp 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thị trường chứng khoán (TTCK) hoạt động tuân theo nguyên tắc trung gian. Đảm đương vai trò trung gian trên TTCK là các công ty chứng khoán (CTCK). Nhờ có các CTCK, hoạt động mua bán chứng khoán của nhà đầu tư mới được đảm bảo an toàn, các nhà phát hành tiết kiệm được chi phí trong việc phát hành chứng khoán cũng như các hoạt động liên quan tới chứng khoán đã phát hành sau này. Thông qua các CTCK, cơ quan quản lý cũng có thể theo dõi, quản lý các hoạt động diễn ra trên thị trường. Vì vậy, sự tồn tại và phát triển của TTCK có sự đóng góp to lớn của các CTCK - một chủ thể không thể thiếu trên thị trường. Song, sự phát triển của TTCK lại là tiền đề cho sự phát triển các hoạt động của CTCK, buộc các CTCK phải phát triển các hoạt động mới và hoàn thiện các hoạt động hiện có để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Hơn 6 năm qua, kể từ khi TTCK Việt nam chính thức hoạt động, là quãng thời gian để các CTCK tập dượt, làm quen cho một lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ ở Việt nam, mới đối với cả những người lãnh đạo (cấp quản lý), đối với người giữ vai trò trung gian trên thị trường (CTCK), đối với người cung cấp hàng hóa cho thị trường (nhà phát hành) và đối với nhà đầu tư. Do các CTCK ở Việt nam hoạt động vừa mang tính chất thăm dò vừa mang tính chất thử nghiệm nên đã gặp không ít trở ngại trong việc triển khai và phát triển các hoạt động, kết quả hoạt động mang lại chưa cao. Hơn thế nữa, Việt nam đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và cam kết mở cửa thị trường tài chính trong đó có TTCK, các CTCK Việt nam đang phải đứng trước áp lực cạnh tranh gay gắt, sự cạnh tranh này diễn ra không chỉ giữa các CTCK Việt nam mà còn 2 giữa các CTCK Việt nam và các CTCK nước ngoài. Thực tế đó đòi hỏi các CTCK phải có kế hoạch, chiến lược phát triển các hoạt động khẳng định vị thế quan trọng trên thị trường. Với lý do đó, tác giả đã lựa chọn vấn đề “phát triển hoạt động của công ty chứng khoán ở Việt nam” làm luận án nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển hoạt động của CTCK Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển hoạt động của các CTCK, phân tích các nguyên nhân làm hạn chế sự phát triển hoạt động của các CTCK ở Việt nam thời gian qua Đề xuất các giải pháp thúc đẩy sự phát triển hoạt động của CTCK ở Việt nam trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động của công ty chứng khoán - Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động của các công ty chứng khoán trên TTCK ở Việt nam từ 20/7/2000 đến nay. 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu, trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phương pháp thống kê, so sánh, phân tích và tổng hợp để luận giải vấn đề nghiên cứu. 5. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, bảng viết tắt, luận án được kết cấu theo ba chương: 3 Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển hoạt động của công ty chứng khoán Chương 2: Thực trạng phát triển hoạt động của các công ty chứng khoán ở Việt nam Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động của các công ty chứng khoán ở Việt nam