Luận văn Giải pháp hoàn thiện chính sách cổ tức cho các công ty thủy sản niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép của ai. Nội dung luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và các trang web theo danh mục tài liệu của luận văn. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 02 năm 2010 Tác giả VÕ THÀNH TRUNG MỤC LỤC. Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng, biểu Danh mục các hình vẽ PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI..........................................................................1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...............................................................................2 3. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU .........................................................2 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................2 5. CÁC NGUỒN DỮ LIỆU....................................................................................2 6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI .................................3 7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN .........................................................................3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC ..................................5 1.1 TỔNG QUAN VỀ CỔ TỨC, CHÍNH SÁCH CỔ TỨC ....................................5 1.1.1 Tổng quan về cổ tức ................................................................................5 1.1.1.1 Cổ tức là gì.................................................................................5 1.1.1.2 Các phương thức chi trả cổ tức..................................................5 1.1.2 Tổng quan về chính sách cổ tức ..............................................................6 1.1.2.1 Chính sách cổ tức là gì...............................................................6 1.1.2.2 Các yếu tố quyết định chính sách cổ tức ...................................6 1.1.2.3 Các chính sách cổ tức trong thực tiễn......................................10 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH ii HVTH: VÕ THÀNH TRUNG 1.2 KINH NGHIỆM CHI TRẢ CỔ TỨC TẠI MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO VIỆT NAM ............................................12 1.2.1 Kinh nghiệm chi trả cổ tức tại một số Quốc gia trên thế giới ...............17 1.2.2 Bài học rút ra cho Việt Nam..................................................................27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC CÔNG TY NGÀNH THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..............................................................28 2.1 ĐẶC ĐIỂM NGÀNH THỦY SẢN ..................................................................28 2.2 TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY NGÀNH THỦY SẢN TRONG THỜI GIAN QUA ............................................................................................29 2.2.1 Chỉ tiêu về khả năng thanh toán ............................................................30 2.2.2 Chỉ tiêu về cơ cấu vốn ...........................................................................32 2.2.3 Chỉ tiêu về năng lực hoạt động ..............................................................33 2.2.4 Chỉ tiêu về khả năng sinh lời .................................................................38 2.2.5 Chỉ tiêu liên quan đến cổ phần ..............................................................41 2.3 THỰC TRẠNG CHI TRẢ CỔ TỨC TẠI CÁC CÔNG TY NGÀNH THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG THỜI GIAN QUA..........................................42 2.3.1 Những mặt đạt được ..............................................................................46 2.3.1.1 Tỷ lệ chi trả cổ tức bằng tiền mặt hấp dẫn...............................46 2.3.1.2 Không phát hành cổ phiếu thưởng quá nhiều ..........................49 2.3.2 Những mặt hạn chế ................................................................................50 2.3.2.1 Tỷ lệ lợi nhuận dành cho việc chi trả cổ tức của một số công ty quá cao làm hạn chế đến việc tích lũy vốn từ nguồn lợi nhuận giữ lại ............................................................................51 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH iii HVTH: VÕ THÀNH TRUNG 2.3.2.2 Chính sách cổ tức chưa hướng tới một cơ cấu vốn tối ưu .......53 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế...........................................................55 2.3.3.1 Chạy theo việc thỏa mãn những yêu cầu của các nhà đầu tư ngắn hạn hơn là việc phát triển bền vững của Công ty............55 2.3.3.2 Sử dụng chính sách cổ tức như một công cụ đánh bóng hình ảnh Công ty..............................................................................55 2.3.3.3 Dựa quá nhiều vào yếu tố thị trường .......................................56 2.3.3.4 Nguyên nhân khác ...................................................................57 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CHO CÁC CÔNG TY THỦY SẢN NIÊM YẾT TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..............................................................64 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH THỦY SẢN....................................64 3.2 CƠ SỞ XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH CỔ TỨC ...............................................66 3.2.1 Những căn cứ pháp lý............................................................................67 3.2.2 Các cơ hội đầu tư, phát triển..................................................................68 3.3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC....................................71 3.3.1 Đối với doanh nghiệp ............................................................................71 3.3.1.1 Duy trì tỷ lệ cổ tức ổn định hàng năm .....................................72 3.3.1.2 Xác định tỷ lệ chi trả cổ tức bằng cổ phiếu hợp lý ..................72 3.3.1.3 Chi trả thêm một khoảng thưởng vào cuối năm ......................74 3.3.2 Đối với cơ quan quản lý Nhà Nước.......................................................75 KẾT LUẬN..............................................................................................................78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................79 PHỤ LỤC.................................................................................................................83 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH vi HVTH: VÕ THÀNH TRUNG DANH SÁCH CÁC PHỤ LỤC Phụ lục 1 Danh sách các công ty ngành thủy sản niêm yết trên Hose đến thời điểm 30/06/2009 ....................................................................................83 Phụ lục 2 Biểu đồ giá cổ phiếu của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên Hose kể từ ngày chào sàn đến ngày 30/06/2009 ...................................86 Phụ lục 3 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Bến Tre (ABT) từ năm 2005 đến 30/06/2009 .............................................................................................92 Phụ lục 4 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản Cửu Long An Giang (ACL) từ năm 2005 đến 30/06/2009 .....................................................95 Phụ lục 5 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản An Giang (AGF) từ năm 2005 đến 30/06/2009 .............................................................................98 Phụ lục 6 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Nam Việt (ANV) từ năm 2005 đến 30/06/2009......101 Phụ lục 7 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Basa (BAS) từ năm 2005 đến 30/06/2009 ..............104 Phụ lục 8 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Chế biến và Xuất nhập khẩu Thủy sản CADOVIMEX (CAD) từ năm 2005 đến 30/06/2009 .........................107 Phụ lục 9 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu lâm thủy sản Bến Tre (FBT) từ năm 2005 đến 30/06/2009 ...................................................................110 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH v HVTH: VÕ THÀNH TRUNG Phụ lục 10 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (FMC) từ năm 2005 đến 30/06/2009 ...........................................................................................113 Phụ lục 11 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại Thủy Sản (ICF) từ năm 2005 đến 30/06/2009 ....................................................................................116 Phụ lục 12 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Thủy hải sản Minh Phú (MPC) từ năm 2005 đến 30/06/2009 ...........................................................................................119 Phụ lục 13 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Thủy hải Số 4 (TS4) từ năm 2005 đến 30/06/2009.122 Phụ lục 14 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối tóm tắt của Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (VHC) từ năm 2005 đến 30/06/2009....125 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH iv HVTH: VÕ THÀNH TRUNG DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Hose: Sở Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh. LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH iiiv HVTH: VÕ THÀNH TRUNG DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Bảng 1-1 Số liệu cổ tức ở một số thị trường mới nổi ..........................................23 Bảng 1-2 Thống kế tỷ suất cổ tức phân theo ngành.............................................24 Bảng 1-3 Thống kê những công ty tại Châu Á có tỷ suất cổ tức cao ..................25 Bảng 2-4 Hệ số thanh toán ngắn hạn ...................................................................30 Bảng 2-5 Hệ số thanh toán nhanh ........................................................................31 Bảng 2-6 Hệ số nợ trên tổng tài sản.....................................................................32 Bảng 2-7 Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu...............................................................33 Bảng 2-8 Vòng quay tổng tài sản.........................................................................33 Bảng 2-9 Vòng quay tài sản cố định ....................................................................34 Bảng 2-10 Vòng quay vốn lưu động......................................................................35 Bàng 2-11 Vòng quay các khoản phải thu .............................................................36 Bảng 2-12 Vòng quay các khoản phải trả ..............................................................37 Bảng 2-13 Vòng quay hàng tồn kho ......................................................................37 Bảng 2-14 Hệ số lợi nhuận sau thuế trên doanh thu ..............................................38 Bảng 2-15 Hệ số lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản............................................39 Bảng 2-16 Hệ số lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu .....................................39 Bảng 2-17 Hệ số lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trên doanh thu thuần ..........40 Bảng 2-18 Thu nhập trên mỗi cổ phần...................................................................41 Bảng 2-19 Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phần...........................................................42 Bảng 2-20 Tỷ lệ cổ tức của các Công ty ngành Thủy sản niêm yết trên Hose qua các năm..........................................................................................46 Bảng 2-21 Thống kê tỷ suất cổ tức (Dividend Yield) tại Hose qua các năm ........48 Bảng 2-22 Vốn điều lệ của các Doanh nghiệp thủy sản qua các năm ...................49 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH x HVTH: VÕ THÀNH TRUNG Bảng 2-23 Thặng dư vốn cổ phần của các Doanh nghiệp thủy sản qua các năm..50 Bảng 2-24 Tỷ lệ lợi nhuận trả cổ tức của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên Hose...............................................................................................51 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.NGUYỄN THỊ LANH x HVTH: VÕ THÀNH TRUNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1-1 Mô tả sự dịch chuyển giá trị từ cổ đông cũ sang cổ đông mới, không làm thay đổi tổng giá trị doanh nghiệp ...................................................13 Hình 1-2 Mô tả hai hình thức dịch chuyển giá trị từ cổ đông cũ sang cổ đông mới. .........................................................................................................14 Hình 1-3 Quan hệ cổ tức và lợi nhuận ở Mỹ qua các năm.....................................18 Hình 1-4 Thay đổi cổ tức của các công ty Mỹ từ năm 1989-2000.........................19 Hình 1-5 Chính sách cổ tức theo vòng đời công ty................................................21 Hình 1-6 Cổ tức của các công ty Mỹ phân loại theo tăng trưởng EPS ..................21 Hình 1-7 Cổ tức ở các nước G7 tại thời điểm 1982-84 và 1989-91.......................22 Hình 2-8 Tỷ trọng ngành thủy sản trong cơ cấu GDP............................................28 Hình 2-9 Kim ngạch xuất khẩu ngành thủy sản .....................................................29 Hình 2-10 Số lượng các Công ty ngành Thủy sản niêm yết trên Hose qua các năm..........................................................................................................30 Hình 2-11 Tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận các Công ty thủy sản niêm yết tại Hose từ năm 2006 - 2008 .............................................................43 Hình 2-12 Tỷ lệ lợi nhuận gộp biên và tỷ suất sinh lợi trên doanh thu thuần các Công ty thủy sản niêm yết tại Hose năm 2007, 2008 .............................43 Hình 2-13 Khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu và tổng tài sản các Công ty thủy sản niêm yết tại Hose năm 2007, 2008. ..........................................44 Hình 2-14 Các chỉ số về cơ cấu nợ các Công ty thủy sản niêm yết tại Hose từ 2006 - 30/06/2009 ...................................................................................45 Hình 2-15 Các chỉ số về khả năng thanh toán các Công ty thủy sản niêm yết tại Hose từ 2006 - 30/06/2009......................................................................45 Hình 2-16 Tình hình chi trả cổ tức của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên Hose qua các năm ...................................................................................47 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.LÊ THỊ LANH 1 HVTH: VÕ THÀNH TRUNG PHẦN MỞ ĐẦU. 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI. Trong những năm vừa qua, ngành Thuỷ sản Việt Nam đã có những đóng góp đáng kể vào nền kinh tế quốc dân và mục tiêu phát triển của đất nước thông qua những ảnh hưởng của ngành về sản xuất thực phẩm, tạo việc làm và xuất khẩu. Thuỷ sản đã chiếm 21% GDP trong cơ cấu nông - lâm - ngư nghiệp và chiếm hơn 4% trong GDP của nền kinh tế quốc dân. Xuất khẩu Thuỷ sản đứng vị trí thứ 03 (sau dầu hoả và may mặc) là một trong các lĩnh vực xuất khẩu thu về ngoại tệ cho Việt Nam. Vì vậy, việc thúc đẩy các doanh nghiệp thủy sản phát triển sẽ là động lực góp phần thúc đẩy kinh tế Việt Nam. Trong các quyết định thường ngày của doanh nghiệp nói chung, các doanh nghiệp thủy sản nói riêng, thì các quyết định tài chính luôn chiếm vị trí quan trọng vì chúng chi phối không nhỏ đến việc phát triển của doanh nghiệp. Nhưng làm sao để đạt được mục tiêu này một cách tốt nhất là điều không đơn giản, đặc biệt là với quyết định chi trả cổ tức. Bởi lẽ các cổ đông của công ty luôn bao gồm nhiều đối tượng khác nhau. Bên cạnh các tổ chức, các nhà đầu tư chuyên nghiệp, các nhà phân tích tài chính,… còn có cả những bà nội trợ, những người không chuyên nhưng có vốn nhàn rỗi muốn tìm cơ hội đầu tư. Mức độ quan tâm của những nhà đầu tư này dành cho chính sách cổ tức là khác nhau, vì thế một chính sách cổ tức khó có thể đồng thời đáp ứng được tất cả yêu cầu của các cổ đông. Còn về phía các doanh nghiệp, chính sách cổ tức phải được sử dụng như một công cụ điều tiết giữa lợi nhuận phân phối và lợi nhuận giữ lại sao cho vừa đáp ứng được nhu cầu vốn đầu tư và phát triển của doanh nghiệp vừa đáp ứng được đòi hỏi của cổ đông để có thể thu hút vốn của nhà đầu tư. Ngoài việc quan tâm đến hiệu quả hoạt động đầu tư, khả năng phát triển trong tương lai thì chính sách chi trả cổ tức là việc các nhà đầu tư chú ý đến trước khi quyết định có tham gia mua bán cổ phần hay không. Vì vậy, xây dựng một chính sách chi trả cổ tức hợp lý là việc các công ty thủy sản không thể bỏ qua khi quyết định niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Nhằm giải quyết vấn đề LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.LÊ THỊ LANH 2 HVTH: VÕ THÀNH TRUNG này, người viết chọn đề tài “hoàn thiện chính sách cổ tức cho các doanh nghiệp ngành thủy sản niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh”, để từ đó, các doanh nghiệp thủy sản khác có thể áp dụng nhằm phục vụ cho mục đích phát triển doanh nghiệp, góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU. 9 Phân tích thực trạng chính sách cổ tức của các Công ty thủy sản niêm yết trên Hose. 9 Giải pháp hoàn thiện chính sách cổ tức của các Công ty thủy sản niêm yết trên Hose. 3. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chính sách cổ tức ở các công ty thủy sản niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh. Phạm vi nghiên cứu của luận văn là chính sách cổ tức ở các Công ty thủy sản niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh. Bài viết này rõ ràng còn rất nhiều hạn chế cần được khắc phục, bổ sung và cần những phân tích sâu sắc hơn để có thể hoàn thiện hơn, mang tính ứng dụng cao hơn nhằm một phần nào đó đóng góp vào sự phát triển chung của thị trường chứng khoán Việt Nam trong tương lai. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 9 Sử dụng phương pháp phân tích thống kê để xác định chính sách cổ tức của Công ty thủy sản niêm yết trên Hose. 9 Sử dụng phương pháp mô tả nhằm đưa ra cái nhìn tổng quan về những chính sách cổ tức đang được áp dụng tại các công ty thủy sản niêm yết trên Hose. 9 Sử dung phương pháp phân tích, đối chiếu để tìm ra những kết luận phù hợp. 5. CÁC NGUỒN DỮ LIỆU. LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.LÊ THỊ LANH 3 HVTH: VÕ THÀNH TRUNG Nguồn số liệu liên quan đến cổ tức được thu thập từ các báo cáo tài chính đã công bố trong các Bản cáo bạch cũng như các phân tích về chính sách cổ tức của các tác giả, chuyên gia trong và ngoài nước, và các phân tích, tổng hợp số liệu trên Hose của các công ty chứng khoán, các quỹ đầu tư, các Bản tin Chứng khoán của Hose qua các năm. 6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI. 9 Là một nghiên cứu để các Công ty thủy sản của Việt Nam đánh giá đúng tầm quan trọng của chính sách cổ tức, từ đó, hoạch định chính sách cổ tức tối ưu, phù hợp với đặc điểm của nền kinh tế Việt Nam trong xu hướng hội nhập kinh tế. 9 Nghiên cứu các nguyên lý kinh tế học khi xây dựng chính sách cổ tức, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thủy sản niêm yết ứng dụng lý thuyết tài chính doanh nghiệp hiện đại để tích lũy vốn, thị trường chứng khoán phát triển bền vững. 7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN. Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn được trình bày theo kết cấu như sau: 9 Chương 1: Tổng quan về chính sách cổ tức. 9 Chương 2: Thực trạng chính sách cổ tức của các doanh nghiệp ngành thủy sản niêm yết trên Hose. 9 Chương 3: Giải pháp hoàn thiện chính sách cổ tức cho các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên Hose. LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: TS.LÊ THỊ LANH 4 H