Luận văn Giáo dục trung học cơ sở huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên (1997 - 2017)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM MAI THỊ LÊ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỈNH THÁI NGUYÊN (1997 - 2017) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM MAI THỊ LÊ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỈNH THÁI NGUYÊN (1997 - 2017) Ngành: Lịch sử Việt Nam Mã số: 8229013 LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ QUẾ LOAN THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu“Giáo dục trung học cơ sở huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên (1997 - 2017)” dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Thị Quế Loan là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi, các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực, chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020 Tác giả luận văn Mai Thị Lê Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN LỜI CẢM ƠN Luận văn này được hoàn thành với sự giúp đỡ của các cơ quan, tập thể và cá nhân. Trước hết, tôi xin được gửi lời cảm ơn tới Khoa Lịch sử trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái Nguyên- cơ sở đào tạo; Trường THPT Phú Lương - nơi tôi công tác; các cơ quan đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi khai thác tư liệu: Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thái Nguyên, Chi cục Thống Kê tỉnh Thái Nguyên, Thư viện tỉnh Thái Nguyên, Uỷ ban nhân dân huyện Phú Lương, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phú Lương, các trường Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Lương. Đặc biệt, với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi gửi lời cảm ơn đến cô giáo hướng dẫn PGS.TS Nguyễn Thị Quế Loan - người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn động viên, chia sẻ, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020 Tác giả luận văn Mai Thị Lê Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ................................................. v DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ............................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................... 2 3. Đối tượng, mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ................................. 4 4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu .................................................... 5 5. Đóng góp của luận văn .................................................................................... 6 6. Bố cục của luận văn ......................................................................................... 6 Chương 1. KHÁI QUÁT VỀ HUYỆN PHÚ LƯƠNG VÀ TÌNH HÌNH GIÁO DỤC TRƯỚC NĂM 1997 ........................................................... 7 1.1. Khái quát về huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên ................................... 7 1.1.1. Điều kiện tự nhiên và địa hình .................................................................. 7 1.1.2. Dân cư ........................................................................................................ 9 1.2. Tình hình giáo dục huyện Phú Lương trước năm 1997 .......................... 11 1.2.1. Tình hình giáo dục từ năm 1954 đến năm 1985 ...................................... 11 1.2.2. Tình hình giáo dục từ năm 1986 đến năm 1996 ...................................... 17 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 19 Chương 2. TÌNH HÌNH GIÁO DỤC THCS HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2017 ........................................................... 20 2.1. Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục và việc thực hiện ở huyện Phú Lương ......................................................................... 20 2.2. Hệ thống trường lớp, cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh Trung học cơ sở ............................................................................... 28 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN 2.2.1. Hệ thống trường lớp, cơ sở vật chất ........................................................ 28 2.2.2. Đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh Trung học cơ sở ......................... 33 2.3. Chương trình và các hoạt động giáo dục ................................................. 36 2.3.1. Chương trình giáo dục ............................................................................. 36 2.3.2. Các hoạt động giáo dục ........................................................................... 41 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 46 Chương 3. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH GIÁO DỤC THCS HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2017........................................... 47 3.1. Những thành tựu của giáo dục THCS huyện Phú Lương ......................... 47 3.2. Những hạn chế của giáo dục THCS huyện Phú Lương ............................ 54 3.3. Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện Phú Lương .... 57 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 60 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 61 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 63 PHỤ LỤC ẢNH Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ cái viết tắt Nội dung 1 CSVC Cơ sở vật chất 2 GD - ĐT Giáo dục và đào tạo 3 NXB Nhà xuất bản 5 CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa 6 TH Tiểu học 7 THCS Trung học cơ sở 8 THPT Trung học phổ thông 9 UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 2.1. Số trường THCS trên địa bàn huyện Phú Lương (1997 - 2017) .............. 29 Bảng 2.2. Số trường, lớp khối THCS năm học 2016 - 2017 .................................... 31 Bảng 2.3. Số học sinh THCS huyện Phú Lương qua một số năm học ..................... 36 Bảng 3.1. Kết quả giáo dục mô hình trường học mới lớp 6 năm học 2015 - 2016 .. 49 Bảng 3.2. Kết quả xếp loại học lực bậc THCS qua một số năm học ....................... 50 Bảng 3.3. Chất lượng lên lớp, xét tốt nghiệp bậc THCS (tỉ lệ %) ............................ 51 Bảng 3.5. Kết quả xếp loại hạnh kiểm bậc THCS của một số năm học ................... 52 Biểu đồ: Biểu đồ 1.1. Dân số huyện Phú Lương qua các năm ..................................................... 9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Vị trí và vai trò quan trọng của giáo dục và đào tạo (GD - ĐT) đã được Mác- Lênin, chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập rất nhiều trong các tác phẩm của mình. Kế thừa quan điểm Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của sự nghiệp GD - ĐT, luôn coi GD - ĐT là quốc sách hàng đầu vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển xã hội và, có vai trò cực kỳ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ tổ quốc. Ở nước ta, sau hơn hai mươi năm đổi mới, nền giáo dục đào tạo đã có nhiều chuyển biến và đạt được những thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, trước những thách thức của sự phát triển kinh tế, khoa học - công nghệ trong khu vực và trên thế giới, trước những đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa (CNH - HĐH) đất nước nền giáo dục cần được phát triển theo tốc độ nhanh, chất lượng tốt hơn. Chúng ta chỉ có thể phát triển kinh tế xã hội một cách lành mạnh và bền vững bằng việc chăm lo phát triển giáo dục với tốc độ nhanh hơn, chất lượng tốt hơn, hiệu quả lớn hơn và đảm bảo công bằng trong giáo dục. Song những thay đổi trong giáo dục - đào tạo vẫn còn chậm, còn nhiều bất cập so với yêu cầu của phát triển kinh tế và khoảng cách khá xa so với các nước trong khu vực. Bên cạnh đó cơ chế thị trường cũng ảnh hưởng đến giáo dục cả mặt tích cực lẫn mặt tiêu cực. Những biểu hiện tiêu cực, thiếu kỷ cương, bệnh thành tích trong giáo dục, xuống cấp về đạo đức và văn hoá, những yếu kém trong quản lí dạy thêm, học thêm tràn lan, chất lượng và hiệu quả GD - ĐT còn thấp chưa đáp ứng kịp thời những đòi hỏi của xã hội ngày càng lớn về nguồn nhân lực có tri thức. Mặt khác, đời sống của đội ngũ cán bộ giáo viên - lực lượng trực tiếp quyết định chất lượng GD - ĐT còn nhiều khó khăn. Phú Lương là một huyện miền núi nằm ở phía Bắc tỉnh Thái Nguyên. Toàn huyện có 08 dân tộc cùng sinh sống. Trong những năm qua, cùng với cả 1 nước, GD - ĐT ở tỉnh Thái nguyên nói chung và huyện Phú Lương nói riêng đã nhận được sự quan tâm của cấp uỷ Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp, vì vậy đã từng bước phát triển cả về số lượng và chất lượng. Mạng lưới trường lớp được hình thành và phát triển ở các địa bàn đáp ứng nhu cầu học của mọi người. Tuy nhiên điều kiện phục vụ cho giảng dạy và học tập của Phú Lương còn nhiều khó khăn, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhiệm vụ đổi mới nội dung chương trình, phương pháp dạy học; cơ cấu đội ngũ giáo viên chưa đồng bộ, vừa thừa vừa thiếu; một bộ phận giáo viên cao tuổi thể hiện chậm đổi mới, không theo kịp trình độ phát triển của khoa học công nghệ, nhất là ở những xã đặc biệt khó khăn. Về phía học sinh, nhiều em đặc biệt là các em học sinh dân tộc ở vùng sâu, vùng xa do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên không được đầu tư cho học tập. Đó là thực tế những khó khăn mà huyện Phú Luơng cần phải giải quyết nhằm đáp ứng nhu cầu học tập và yêu cầu đổi mới của sự nghiệp phát triển GD - ĐT, góp phần phát triển kinh tế xã hội ở địa phương. Nghiên cứu giáo dục trung học cơ sở (THCS) huyện Phú Luơng giai đoạn 1997 - 2017 để làm rõ chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước đối với giáo dục nói chung, những kết quả đã đạt được và tồn tại của giáo dục THCS huyện Phú Lương qua các giai đoạn, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm để góp phần đưa chất luợng giáo dục của huyện ngày một đi lên đáp ứng yêu cầu của thời kì đổi mới. Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn “Giáo dục trung học cơ sở huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên (1997 - 2017)” làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Từ trước đến nay, đã có nhiều đề tài nghiên cứu về giáo dục Việt Nam nói chung cũng như giáo dục ở tỉnh Thái Nguyên nói riêng. Trong quá trình làm luận văn, tác giả đã tiếp cận được với các công trình sau: Sách “Lịch sử giáo dục Việt Nam” được Nxb giáo dục phát hành năm 2004 của tác giả Bùi Minh Hiển cuốn sách bao gồm 8 chương. Cuốn sách đã sơ 2