Luận văn Hiện thực trong tác phẩm tiêu biểu của Mark Twain

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HOÀ CHÍ MINH ------------------------- NGUYEÃN THÒ KIM THOA HIEÄN THÖÏC TRONG TAÙC PHAÅM TIEÂU BIEÅU CUÛA MARK TWAIN LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ VAÊN HOÏC Thaønh phoá Hoà Chí Minh - 2007 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HOÀ CHÍ MINH -------------------------------- NGUYEÃN THÒ KIM THOA HIEÄN THÖÏC TRONG TAÙC PHAÅM TIEÂU BIEÅU CUÛA MARK TWAIN Chuyeân ngaønh: Vaên hoïc nöôùc ngoaøi Maõ soá: 60 22 30 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ VAÊN HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC TS. NGUYEÃN THÒ ANH THAÛO Thaønh phoá Hoà Chí Minh - 2007 LêI C¶m ¥N! T«i xin ch©n thμnh c¸m ¬n Ban Gi¸m hiÖu, Phßng §μo t¹o Sau §¹i häc Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Tp. Hå ChÝ Minh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vμ thùc hiÖn luËn v¨n. §Æc biÖt, t«i xin bμy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c« NguyÔn ThÞ Anh Th¶o, ng−êi ®· trùc tiÕp h−íng dÉn nhiÖt t×nh, tËn t©m vμ cho t«i nh÷ng lêi khuyªn quý b¸u, nh÷ng ®Þnh h−íng gióp t«i hoμn thμnh luËn v¨n nμy. Cuèi cïng, t«i xin gëi lßng biÕt ¬n ®Õn Cha, MÑ, ng−êi th©n vμ b¹n bÌ, nh÷ng ng−êi lu«n quan t©m vμ ®éng viªn t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vμ thùc hiÖn luËn v¨n nμy. Häc viªn NguyÔn ThÞ Kim Thoa 1 Môc lôc më ®Çu.....................................................................................................................2 1. Lý do chän ®Ò tμi ................................................................................................2 2. Môc ®Ých nghiªn cøu ..........................................................................................4 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.....................................................................................5 4. LÞch sö vÊn ®Ò.....................................................................................................5 5. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n ............................................................................9 6. KÕt cÊu cña luËn v¨n.........................................................................................10 Ch−¬ng 1. HiÖn thùc x· héi .............................................................................11 1.1. Bèi c¶nh x· héi Mü thÕ kû XIX.....................................................................11 1.1.1. ThÕ kû cña sù bμnh tr−íng l·nh thæ........................................................11 1.1.2. T×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ Mü thÕ kû XIX.............................................13 1.2. Mark Twain vμ Chñ nghÜa hiÖn thùc Mü thÕ kû XIX ....................................18 1.2.1. Lý luËn chung vÒ chñ nghÜa hiÖn thùc. ...................................................18 1.2.2. Mét sè nÐt chÝnh vÒ chñ nghÜa hiÖn thùc Mü thÕ kû XIX.......................23 1.2.3. Chñ nghÜa hiÖn thùc cña Mark Twain.....................................................28 1.3. Bøc tranh x· héi Mü thÕ kû XIX d−íi ngßi bót cña Mark Twain..................32 1.3.1. T«n gi¸o vμ tr−êng häc ...........................................................................32 1.3.2. X· héi v× ®ång tiÒn..................................................................................37 1.3.3. X· héi tån t¹i chÕ ®é m·i n« hμ kh¾c......................................................39 1.3.4. X· héi cña l−u manh vμ b¹o lùc..............................................................40 1.3.5. Mét sè phong tôc, tËp qu¸n vμ nÕp sèng cña con ng−êi miÒn T©y .........45 Ch−¬ng 2. t©m lý x· héi ...................................................................................51 2.1. T©m lý - tÝnh c¸ch ..........................................................................................51 2.1.1. Kh¸i luËn chung vÒ t©m lý - tÝnh c¸ch ....................................................51 2.1.2. VÊn ®Ò t©m lý - tÝnh c¸ch nh©n vËt trong t¸c phÈm cña Mark Twain .....53 2.2. Ph¶n øng t©m lý cña nh©n vËt tr−íc hiÖn thùc cuéc ®êi ................................55 2.2.1. Hμnh tr×nh t×m vÒ víi thiªn nhiªn ...........................................................57 2.2.2. Cuéc phiªu l−u cña méng t−ëng vμ −íc m¬............................................65 2.3. Mét sè nh©n vËt tiªu biÓu trong t¸c phÈm cña Mark Twain ..........................70 2.3.1. Tom Sawyer ............................................................................................71 2.3.2. Huckle Berry Finn...................................................................................78 2.3.3. Nh©n vËt Jim ...........................................................................................84 Ch−¬ng 3. nghÖ thuËt hμi h−íc cña Mark Twain ...............................89 3.1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt hμi h−íc cña Mark Twain.................89 3.2. BiÖn ph¸p t¹o tiÕng c−êi cña Mark Twain .....................................................93 3.2.1. T−¬ng ph¶n .............................................................................................93 3.2.2. BiÖn ph¸p nh¹i .........................................................................................98 3.3. NghÖ thuËt dÉn truyÖn ®Æc s¾c .....................................................................103 kÕt LuËn .............................................................................................................115 Tμi liÖu tham kh¶o.......................................................................................118 phô lôc 2 Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tμi Tr−íc hÕt cã thÓ thÊy vÞ trÝ cña Mark Twain (1835 - 1910) - bót danh cña Samuel Langhorn Clemens trªn v¨n ®μn thÕ giíi nãi chung vμ n−íc Mü nãi riªng lμ hÕt søc quan träng. William Dean Howells, mét tiÓu thuyÕt gia cõ kh«i ®· kh«ng ngÇn ng¹i nhËn xÐt trªn tê nguyÖt san Atlantic nh− thÕ nμy: "Mark Twain lμ mét thiªn tμi tr¸c tuyÖt, ng−êi hoμn toμn xøng ®¸ng ®øng vμo hμng ngò nh÷ng nhμ v¨n lçi l¹c nhÊt". Ng−êi ta còng ®¸nh gi¸ Mark Twain lμ nhμ v¨n lín ®Çu tiªn cña miÒn T©y n−íc Mü vμ thμnh c«ng cña «ng thÓ hiÖn sù th¾ng lîi cña miÒn viÔn T©y d©n gian ®èi víi c¸c Salon v¨n häc ë Boston. Cã thÓ nãi, Mark Twain lμ mét nhμ c¸ch t©n lín, «ng ®· “kh¸m ph¸ l¹i ng«n ng÷ Anh - thø cã tÇm quan träng kh«ng chØ víi n−íc Mü mμ cßn víi n−íc Anh trong mét giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh” [29, tr.932]. Ernest Hemingway qua cuéc ®èi tho¹i trong Nh÷ng ngän ®åi xanh ch©u Phi ®· nhËn xÐt: "Nh÷ng nhμ v¨n giái lμ Henry Jame, Stephen Crane vμ Mark Twain. §Êy kh«ng ph¶i lμ thø tù giái cña hä. Kh«ng cã thø tù cho nh÷ng nhμ v¨n giái. Mark Twain lμ nhμ v¨n hμi h−íc. Nh÷ng ng−êi kh¸c t«i kh«ng biÕt. NÒn v¨n ch−¬ng hiÖn ®¹i Mü ®Òu tho¸t thai tõ quyÓn Huckle Berry Finn cña Mark Twain (…). §Êy lμ cuèn s¸ch hay nhÊt mμ chóng t«i cã ®−îc. TÊt c¶ v¨n ch−¬ng Mü ®Òu tõ ®ã mμ ra. Kh«ng cã g× tr−íc ®ã c¶. Vμ kÓ tõ sau Êy còng thÕ" [14, tr.337]. Qua nh÷ng nhËn xÐt trªn, ta thÊy vÞ trÝ cña Mark Twain trªn v¨n ®μn thÕ giíi vμ ®èi víi tiÕn tr×nh v¨n häc Mü lμ hÕt søc quan träng. Thêi kú ®Çu lËp quèc, c¸i gäi lμ v¨n häc bao gåm toμn bé c¸c d¹ng viÕt l¸ch ®−îc ®Þnh gi¸ trong x· héi nh− triÕt häc, lÞch sö, tiÓu luËn, th¬ triÕt luËn, t«n gi¸o vμ th− tõ. §iÒu khiÕn mét v¨n b¶n mang tÝnh v¨n häc kh«ng phô thuéc vμo viÖc nã cã h− cÊu hay kh«ng, cã mang h×nh thøc tiÓu thuyÕt hay kh«ng mμ phô thuéc vμo tÝnh trang nh·, lÒ lèi. Nãi c¸ch kh¸c, "tiªu chuÈn cña nh÷ng g× ®−îc xÕp vμo v¨n häc lμ hoμn toμn mang tÝnh ý thøc hÖ, viÖc viÕt l¸ch, thÓ hiÖn gi¸ trÞ vμ "gu" cña mét tÇng líp ®Æc biÖt th× ®−îc xem lμ v¨n häc. Tr¸i l¹i, nh÷ng bμi th¬ tr÷ t×nh ®−êng phè, nh÷ng ¸ng v¨n l·ng m¹n b×nh d©n vμ cã lÏ ngay c¶ kÞch còng kh«ng ®−îc xem lμ v¨n häc [2, tr.12-13]. Quan niÖm nμy ®−îc chÊp nhËn ë Mü, n¬i mμ ban ®Çu mçi ng−êi di d©n ®Õn phÝa B¾c ®Òu mang trong lßng m×nh h×nh ¶nh mét 3 mÉu quèc vμ dï døt ¸o ra ®i v× lý do nμy hay lý do kh¸c th× nh÷ng ng−êi tha h−¬ng vÉn h−íng vÒ cè quèc nh− mét niÒm an ñi tinh thÇn tr−íc c¸i hoang s¬, b¹o liÖt cña vïng ®Êt míi. §Çu thÕ kû XIX, nhiÒu nhμ v¨n cã khuynh h−íng qu¸ hoa mü, duy c¶m vμ khoa tr−¬ng, ®ã lμ kÕt qu¶ cña viÖc hä nç lùc chøng tá m×nh còng cã c¸ch viÕt sang träng, trang nh· nh− Anh. Phong c¸ch cña Mark Twain, tr¸i l¹i dùa trªn tiÕng Mü b×nh d©n, sèng ®éng, kháe kho¾n ®· lμm cho c¸c nhμ v¨n Mü cã c¸i nh×n míi - mét sù tr©n träng ®èi víi tiÕng nãi d©n téc. V× thÕ, ®Õn víi c¸c s¸ng t¸c tiªu biÓu cña Mark Twain lμ ®Õn víi c¸i hay, c¸i ®éc ®¸o, míi l¹, xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trªn v¨n ®μn Mü thÕ kû XIX. Søc hÊp dÉn cña chóng kh«ng chØ n»m ë líp ng«n ng÷ hμi h−íc, b×nh dÞ, s©u s¾c, ë tÝnh phiªu l−u l«i cuèn dμnh cho mäi løa tuæi mμ cßn tån t¹i ngay trong tÝnh hiÖn thùc cña mçi thiªn truyÖn. V¨n häc lμ ph¶n ¸nh hiÖn thùc vμ ®èi víi Mark Twain, ph¶n ¸nh thùc tÕ cuéc sèng ®êi th−êng b»ng ng«n ng÷ ®êi th−êng ®· nh©n gi¸ trÞ ph¶n ¸nh lªn gÊp béi. NÕu cã thÓ nhËn xÐt kh¸i qu¸t phong c¸ch nghÖ thuËt tiªu biÓu cña Mark Twain trong mét côm tõ th× côm tõ Êy chØ cã thÓ lμ "tÝnh hμi h−íc, ch©m biÕm". ThËt vËy, t¸c phÈm nμo cña Mark Twain còng thÓ hiÖn dï trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp mét giäng v¨n ch©m biÕm dÝ dám, th«ng minh ®Ó t¹o nªn c¸i thÇn th¸i vμ tÝnh c¸ch rÊt riªng cho nhμ v¨n. Mét c©u hái ®−îc ®Æt ra lμ: ph¶i ch¨ng víi viÖc chän ®Ò tμi "hiÖn thùc trong t¸c phÈm cña Mark Twain", luËn v¨n ®· ®i chÖch quü ®¹o phong c¸ch tiªu biÓu cña nhμ v¨n hμi h−íc lín nhÊt n−íc Mü thÕ kû XIX nμy? Thùc ra kh«ng ph¶i nh− vËy, mäi t¸c gia tõ La Fontaine, MoliÌre ®Õn Xervantex (Cervantes) ®Òu dïng tiÕng c−êi ®Ó triÖt tiªu thãi xÊu, ®Ó ch©m biÕm, ®¶ ph¸ thãi xÊu cña x· héi. ChÝnh v× thÕ, mçi t¸c phÈm cña hä ®Òu thùc sù lμ "ngô ng«n" cho cuéc ®êi thùc t¹i. §äc s¸ng t¸c cña Mark Twain, ta thÊy ®©u chØ cã tiÕng c−êi th«ng minh hãm hØnh; mÆt bªn kia cña chÊt tiÕu l©m lμ bén bÒ nh÷ng tr¨n trë, suy t−, day døt kh«n ngu«i cña lßng ng−êi vÒ hiÖn thùc cuéc sèng. ChÝnh tÝnh chÊt hiÖn thùc Êy ®· lμm cho c©u chuyÖn hμi h−íc cña Mark Twain thªm s©u s¾c vμ cã duyªn, cã hån h¬n. S¸ng t¸c ch©n chÝnh råi còng quay vÒ hiÖn thùc, ph¶n ¸nh c¸i hiÖn thùc mμ tr−íc ®©y ®· tõng lμ t− liÖu trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña nã. §ã chÝnh lμ mét hμnh tr×nh mμ bÊt cø nhμ 4 v¨n hiÖn thùc nμo còng ph¶i dÊn th©n vμ tu©n thñ. §èi víi Mark Twain, viÕt kh«ng chØ ®Ó tr¶i nghiÖm mμ cßn ®Ó t¸i hiÖn cuéc sèng nh− nã vèn cã b»ng ng«n ng÷ cña nô c−êi, cña tr¸i tim vμ khèi ãc. §iÒu t¹o nªn chÊt men say hÊp dÉn ng−êi ®äc ë tiÓu thuyÕt Mark Twain ®©u ®¬n thuÇn lμ tÝnh gi¶i trÝ cña nã. Mçi thiªn truyÖn cña «ng më ra cho ng−êi ®äc mét sù nhËn thøc s©u s¾c vÒ thÕ giíi hiÖn thùc mμ «ng ®ang cè g¾ng ph¬i bμy. Cã thÓ nhËn thÊy, nÕu nghÖ thuËt hμi h−íc mang ®Õn sù næi tiÕng cho Mark Twain th× chÊt hiÖn thùc chÝnh lμ ®iÓm s¸ng lμm nªn gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u s¾c cho mçi t¸c phÈm. §ã còng chÝnh lμ lý do v× sao luËn v¨n tËp trung nghiªn cøu hiÖn thùc trong t¸c phÇm Mark Twain. Nh− vËy, hiÖn thùc qua ngßi bót hμi h−íc vμ cèt truyÖn phiªu l−u m¹o hiÓm thùc sù lμ mét ®Ò tμi cuèn hót. Nghiªn cøu hiÖn thùc trong mét sè t¸c phÈm cña nhμ v¨n v× thÕ sÏ kh¸m ph¸ ra ®−îc b¶n chÊt cuéc sèng mu«n mμu mu«n vÎ cña x· héi Mü thÕ kû XIX, nhÊt lμ ë nh÷ng vïng xa x«i hoang d· däc dßng s«ng Mississippi, ®ång thêi kh¸m ph¸ ra c¸i míi l¹, ®éc ®¸o trong phong c¸ch s¸ng t¸c cña nhμ v¨n còng nh− toμn bé tinh thÇn nh©n ®¹o vμ phª ph¸n cña mçi t¸c phÈm. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Nghiªn cøu hiÖn thùc trong t¸c phÈm cña Mark Twain tr−íc hÕt lμ nghiªn cøu toμn bé bøc tranh ®êi sèng vμ hiÖn thùc x· héi Mü thÕ kû XIX, t×m hiÓu nh÷ng nÐt tiªu biÓu cuéc sèng cña con ng−êi trong m«i tr−êng mμ nã hiÖn h÷u, ph¶n ¸nh nh÷ng vÊn ®Ò cña x· héi, con ng−êi Mü trong bèi c¶nh ®Æc thï cña giai ®o¹n më réng l·nh thæ vÒ phÝa T©y cña thÕ kû XIX. Th«ng qua nh÷ng t¸c phÈm ®Ønh cao lμm nªn tªn tuæi s¸ng chãi cña Mark Twain nh− Cuéc sèng trªn dßng Mississippi (Life on Mississippi, 1883), Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Tom Sawyer (The adventures of Tom Sawyer, 1876) vμ Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Huckle Berry Finn (The adventures of Huckle Berry Finn, 1884) chóng t«i tËp trung kh¶o s¸t cuéc sèng cña x· héi miÒn T©y bªn dßng Mississippi cïng víi bao nÕp sèng, v¨n hãa, phong tôc tËp qu¸n còng nh− t©m lý, t×nh c¶m cña con ng−êi n¬i ®©y. Nghiªn cøu hiÖn thùc x· héi Mü thÕ kû XIX kh«ng ®¬n thuÇn lμ xem xÐt, m« t¶ vμ t¸i hiÖn hiÖn thùc nh− lμ nh÷ng ®èi t−îng mang tÝnh sù kiÖn hay yÕu tè lÞch sö. BÒ s©u cña chñ nghÜa hiÖn thùc ph¶i n»m ë chç kh¸m ph¸ ra hiÖn thùc t©m lý, tÝnh c¸ch cña con ng−êi sèng 5 trong thêi ®¹i ®ã, ph¶n ¸nh s©u s¾c thÕ giíi néi t©m cña con ng−êi tr−íc hiÖn thùc bao la cña cuéc sèng. Nãi c¸ch kh¸c, th«ng qua c¸i nh×n néi c¶m, hiÖn thùc ®−îc khóc x¹ vμ ®−îc ph¶n ¸nh s©u s¾c h¬n, ch©n thËt h¬n vμ sèng ®éng h¬n c¸i hiÖn thùc bÒ næi cña x· héi. Trong nh÷ng t¸c phÈm trªn cña Mark Twain, c¸c nh©n vËt chÝnh cña Mark Twain hÇu nh− lμ thiÕu nhi, c¸i nh×n trong s¸ng, ng©y th¬ cña chóng lμ ®iÒu kiÖn gióp cho nhμ v¨n cã thÓ ph¶n ¸nh ch©n thùc cuéc sèng. Nh− vËy, ®êi sèng x· héi Mü thÕ kû XIX mμ nhÊt lμ x· héi miÒn T©y bªn dßng Mississippi vμ ®êi sèng t©m lý cña con ng−êi n¬i ®©y chÝnh lμ ®èi t−îng mμ chóng t«i muèn t¸i hiÖn ®Ó cã c¸i nh×n toμn vÑn vμ s©u s¾c vÒ nã. Tuy nhiªn, nÕu chØ xem xÐt vμ nh×n nhËn t¸c phÈm cña Mark Twain nh− mét biªn niªn sö ph¶n ¸nh hiÖn thùc x· héi Mü th× ®ã qu¶ lμ mét thiÕu sãt lín. Bá qua yÕu tè hμi h−íc vμ ch©m biÕm, tÝnh hiÖn thùc trong t¸c phÈm sÏ mÊt ®i gi¸ trÞ ph¶n ¸nh s©u s¾c, th©m cay cña nã; vμ nh− thÕ, còng sÏ bá qua phong c¸ch s¸ng t¸c ®Æc s¾c, tiªu biÓu cña nhμ v¨n hμi h−íc lín nhÊt n−íc Mü nμy. Víi lý do ®ã, chóng t«i sÏ nghiªn cøu chñ ®Ò hiÖn thùc trong mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña «ng dùa trªn sù quy chiÕu vμ t−¬ng hç cña c¸c phong c¸ch vμ khuynh h−íng nghÖ thuËt ®Æc tr−ng cho t¸c gi¶. §ã lμ chÊt miÒn (local color), chÊt trμo phóng (humor) vïng biªn giíi vμ chÊt phiªu l−u truyÒn thèng cña d©n téc Mü. C¸c t¸c phÈm tiªu biÓu cña «ng mμ chóng t«i tËp trung nghiªn cøu bao gåm Cuéc sèng trªn dßng Mississippi, Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Tom Sawyer vμ Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Huckle Berry Finn. 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu,chóng t«i sö dông tæng hîp nhiÒu ph−¬ng ph¸p cña ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n häc: ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ph−¬ng ph¸p thèng kª hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®èi chiÕu, ph−¬ng ph¸p lÞch sö x· héi… Trong sè c¸c ph−¬ng ph¸p trªn, ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch - tæng hîp cã tÇm quan träng hμng ®Çu trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu cña luËn v¨n. 4. LÞch sö vÊn ®Ò Mark Twain lμ nhμ v¨n quen thuéc ®èi víi ®éc gi¶ ViÖt Nam. NhiÒu t¸c phÈm cña «ng nh− Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Tom Sawyer, Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Huckle Berry Finn, VÞ hoμng tö vμ cËu bÐ nghÌo khæ ®· ®−îc dÞch sang tiÕng ViÖt. 6 C¸c b¶n dÞch hiÖn ®ang ®−îc l−u hμnh réng r·i lμ Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Huckle Berry Finn - Xu©n Oanh, L−¬ng ThÞ ThËn dÞch, Nhμ xuÊt b¶n V¨n häc, Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Tom Sawyer do NguyÔn TuÊn Quang dÞch, Hång S©m giíi thiÖu, Nhμ xuÊt b¶n V¨n hãa Th«ng tin, ¤ng hoμng vμ cËu bÐ nghÌo khæ do Minh Ch©u dÞch, Nhμ xuÊt b¶n Kim §ång… C¸c häc gi¶ ViÖt Nam còng ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ Mark Twain vμ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña «ng. Nh×n chung, vÊn ®Ò mμ ng−êi ta quan t©m nhiÒu nhÊt khi nghiªn cøu Mark Twain chÝnh lμ phong c¸ch hμi h−íc vμ nghÖ thuËt trμo phóng cña nhμ v¨n. Tiªu biÓu nh− ChÊt hμi ë Mark Twain ®¨ng trªn b¸o V¨n nghÖ n¨m 1981 cña Giang T©n. ë bμi viÕt nμy, t¸c gi¶ tËp trung khai th¸c tÝnh hμi h−íc, tiÕu l©m, th«ng minh, hãm hØnh nh− lμ mét tÝnh c¸ch bÈm sinh, ¨n s©u vμo trong m¸u thÞt cña Mark Twain. Tuy nhiªn, bμi viÕt dõng l¹i ë møc ®é ph¶n ¸nh nh÷ng mÉu chuyÖn vμ giai tho¹i vui nhén liªn quan ®Õn cuéc ®êi vμ nh©n c¸ch cña Mark Twain h¬n lμ t×m hiÓu yÕu tè hμi h−íc trong t¸c phÈm cña «ng. Trong Hμnh tr×nh v¨n häc Mü cña NguyÔn §øc §μn, t¸c phÈm cña Mark Twain ®−îc xÕp vμo dßng v¨n häc ho¹t kª (humour), dïng tiÕng c−êi ®Ó ®¶ kÝch x· héi. ë ®ã, Humour kh«ng ph¶i lμ chñ nghÜa hiÖn thùc nh−ng nã th−êng ®i theo chñ nghÜa hiÖn thùc hay t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chñ nghÜa hiÖn thùc ph¸t triÓn. Sù ®ïa cît hμi h−íc che giÊu nhiÒu ®iÒu quan s¸t. Theo t¸c gi¶ nμy, tiÕng c−êi trong nh÷ng t¸c phÈm ®Ønh cao cña Mark Twain ®· "v−¬n lªn tr×nh ®é hμi h−íc tÇm th−êng, dÔ d·i vμ thùc sù ®¹t ®Õn tr×nh ®é humour, bao gåm c¶ t×nh th−¬ng vμ chñ nghÜa hiÖn thùc. Nh©n vËt do t¸c gi¶ dùng lªn kh«ng bao giê chØ lμ nh÷ng bøc biÕm häa, ta c¶m thÊy ®ã lμ nh÷ng con ng−êi thËt mμ ta yªu mÕn mÆc dï chóng cã nhiÒu nh−îc ®iÓm". XÕp Mark Twain vμo nhãm nhμ v¨n hμi h−íc, ho¹t kª lμ ®óng nh−ng ch−a ®ñ. Trªn hÕt, t¸c phÈm cña «ng vÉn lμ tiÕng vang cña chñ nghÜa hiÖn thùc ®−îc khuyÕch ©m b»ng nh÷ng trμng c−êi trμo léng. VÊn ®Ò hiÖn thùc trong tiÓu thuyÕt cña Mark Twain ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu víi nh÷ng cÊp ®é n«ng s©u kh¸c nhau. Cô thÓ: bμi viÕt Mark Twain trong truyÒn thèng v¨n häc Mü cña t¸c gi¶ §μo Ngäc Ch−¬ng in trong B×nh luËn v¨n häc (1998), Nxb khoa häc x· héi mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh Mark Twain lμ nhμ v¨n cña khuynh h−íng hμi h−íc trong v¨n häc Mü, lμ "t¸c gi¶ ®Çu tiªn bªn kia dßng Mississippi ®· viÕt vÒ miÒn T©y mét c¸ch x¸c 7 thùc vμ ®Çy th©n ¸i. T¸c gi¶ §μo Ngäc Ch−¬ng còng thõa nhËn t¸c phÈm cña Mark Twain, ®Æc biÖt lμ Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Huckle Berry Finn ra ®êi khi "tμi n¨ng cña Mark Twain ph¸t triÓn lªn ®Õn ®Ønh cao trong thÕ kÕt hîp ba dßng ch¶y: khuynh h−íng chÊt miÒn (local color), tÝnh chÊt vμ truyÒn thèng humour vïng biªn giíi, vμ ®Æc biÖt lμ truyÒn thèng phiªu l−u cña d©n téc nμy vμ cña tiÓu thuyÕt phiªu l−u Mü". T¸c gi¶ Lª §×nh Cóc víi bμi viÕt "Ngßi bót hiÖn thùc phª ph¸n vμ nghÖ thuËt hμi h−íc cña Mark Twain" ®¨ng trªn t¹p chÝ V¨n häc sè 3, n¨m 1986 (sau nμy ®−îc trÝch in trong t¸c phÈm Nh÷ng t¸c gia v¨n häc Mü) ®· nghiªn cøu kÕt hîp chÊt hμi vμ hiÖn thùc trong mét sè s¸ng t¸c tiªu biÓu cña Mark Twain lμ ¤ng hoμng vμ chó bÐ ¨n mμy, Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Tom Sawyer vμ Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Huckle Berry Finn. Trong c«ng tr×nh nghiªn cøu nμy, hiÖn thùc ®−îc kh¶o s¸t trªn nhiÒu b×nh diÖn, tõ cuéc sèng sinh ho¹t, tr−êng häc, nhμ thê, më réng ra ®Æc ®iÓm toμn c¶nh x· héi Mü nöa cuèi thÕ kû XIX. Nh×n chung, bμi viÕt cña t¸c gi¶ Lª §×nh Cóc ®Ò cËp ®Õn ba néi dung chÝnh: hiÖn thùc x· héi, t©m lý nh©n vËt vμ bót ph¸p trμo léng. Tuy nhiªn, bμi viÕt cña «ng khai th¸c vÊn ®Ò hiÖn thùc d−íi gãc ®é x· héi nhiÒu h¬n lμ t©m lý, tÝnh c¸ch còng nh− thñ ph¸p nghÖ thuËt g©y tiÕng c−êi. T¸c gi¶ Lª Huy B¾c ®· dμnh gÇn hai tr¨m trang viÕt trong c«ng tr×nh nghiªn cøu V¨n häc Mü ®Ó giíi thiÖu Mark Twain nh−ng h¬n mét nöa trong sè ®ã l¹i viÕt vÒ nghÖ thuËt trμo phóng, phÇn cßn l¹i t¸c gi¶ tËp trung nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm chÝnh trong cuéc ®êi, nh©n c¸ch vμ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña Mark Twain. TÝnh hiÖn thùc do ®ã kh«ng ®−îc nghiªn cøu d−íi d¹ng mét luËn ®Ò riªng biÖt mμ chØ ®−îc nh¾c ®Õn nh− nh÷ng m¶ng néi dung mang tÝnh chÊt t¶n m¸c, bæ sung cho kÕt cÊu chÝnh cña bμi viÕt. T¸c gi¶ Hång S©m trong lêi giíi thiÖu t¸c phÈm Nh÷ng cuéc phiªu l−u cña Tom Sawyer ®· kh¸i qu¸t mét c¸ch kh¸ ®Çy ®ñ nh÷ng néi dung t− t−ëng chÝnh cña t¸c phÈm còng nh− phong c¸ch kÓ chuyÖn l«i cuèn vμ ng«n ng÷ sinh ®éng giμu h×nh ¶nh cña nhμ v¨n. §−îc trÝch ®¨ng trong cuèn Phª b×nh, b×nh luËn v¨n häc (Nhμ xuÊt b¶n v¨n nghÖ) bμi giíi thiÖu cña t¸c gi¶ Hång S©m chñ yÕu tËp trung vμo néi dung t− t−ëng vμ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. §Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò x· héi song t¸c gi¶ Hång S©m ®Æc biÖt quan t©m giíi thiÖu nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý, tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt trong truyÖn. VÝ dô khi miªu t¶ hiÖn thùc t«n gi¸o cña n−íc Mü thÕ kû XIX, «ng 8 nhËn xÐt: "chØ b»ng vμi nÐt ph¸c häa ®¬n gi¶n, rÊt gän mμ cùc kú sinh ®éng, Mark Twain ý nhÞ hÐ ra t©m lý kh«ng nh÷ng cña trÎ con mμ cßn cña ng−êi d©n Mü b×nh th−êng ®èi víi t«n gi¸o" [3, tr.26]. Trªn ®©y lμ mét sè nhËn x