Luận văn Sử dụng phương pháp tình huống vào dạy học phần “Công dân với pháp luật” cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn
1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cả dân tộc ta đang nỗ lực thực hiện một nhiệm vụ hết sức quan trọng là “phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” [5, tr. 103].Tại Đại hội XII của Đảng đã xác định đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo; phát triển nguồn nhân lực là một trong mười ba định hướng lớn để hiện thực hóa mục tiêu phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước theo hướng hiện đại. Đại hội XII khẳng định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”.Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục là đào tạo đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới đang đặt ra ngày càng cấp thiết. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực và phẩm chất của người học, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Vì vậy, việc vận dụng và tổ chức có hiệu quả quá trình dạy học trong nhà trường phổ thông thì các phương pháp giảng dạy là một thành tố vô cùng quan trọng, vì việc vận dụng hợp lý các phương pháp dạy học là nhằm phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực làm việc cộng tác của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách phương pháp dạy học ở nhà trường phổ thông.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Sử dụng phương pháp tình huống vào dạy học phần “Công dân với pháp luật” cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
MA THỊ PHƢƠNG THẢO
SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG
VÀO DẠY HỌC PHẦN “CÔNG DÂN VỚI PHÁP LUẬT”
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
MA THỊ PHƢƠNG THẢO
SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG
VÀO DẠY HỌC PHẦN “CÔNG DÂN VỚI PHÁP LUẬT”
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN
Ngành: LL & PPDH bộ môn Lý luận Chính trị
Mã số: 8.14.01.11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ HOÀNG LAN
THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Luận văn tốt nghiệp của tôi được sự hướng dẫn của cô giáo TS.
Nguyễn Thị Hoàng Lan, tôi đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình.
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi
không trùng với bất kỳ công trình nghiên cứu nào của các tác giả khác, những
số liệu trong luận văn là trung thực.
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020
Tác giả
Ma Thị Phƣơng Thảo
i
LỜI CẢM ƠN
Để luận văn hoàn thành và được phép bảo vệ tôi đã nhận được sự quan
tâm giúp đỡ của nhiều cá nhân và đơn vị.
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến:
Cô giáo TS Nguyễn Thị Hoàng Lan - người đã dành nhiều thời gian
quý báu để hướng dẫn, góp ý, chia sẻ giúp tôi có định hướng đúng trong
suốt thời gian thực hiện luận văn.
Các nhà khoa học trong Hội đồng đánh giá luận văn đã có nhiều góp ý
về mặt khoa học để tôi hoàn thiện luận văn được tốt hơn.
Các thầy, cô giáo giảng dạy lớp cao học Lý luận và phương pháp dạy
học bộ môn Lý luận chính trị - đã giúp tôi có nền tảng kiến thức để thực hiện
luận văn.
Trường THPT Bộc Bố, Trung tâm GDNN - GDTX huyện Pác Nặm,
tỉnh Bắc Kạn đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình
khảo sát và thực nghiệm làm luận văn.
Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến những người thân, những người
trong gia đình luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, giúp
tôi hoàn thành luận văn.
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020
Tác giả
Ma Thị Phƣơng Thảo
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
BẢNG DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................ viii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ...................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4
6. Đóng góp của đề tài ....................................................................................... 5
7. Kết cấu luận văn ............................................................................................ 6
PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................... 7
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
TÌNH HUỐNG PHẦN “CÔNG DÂN VỚI PHÁP LUẬT” TRONG
CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 ................................ 7
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ......................................................................... 7
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài có liên quan đến đề tài ................... 7
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề tài ................... 9
1.2. Dạy học theo phương pháp tình huống phần “Công dân với pháp
luật” trong chương trình Giáo dục công dân lớp 12 ....................................... 11
1.2.1. Quan niệm về phương pháp và phương pháp dạy học .......................... 11
1.2.2. Sự cần thiết của việc dạy học theo tình huống phần “Công dân với
pháp luật” trong chương trình Giáo dục công dân lớp 12 ............................... 18
iii
1.3. Lý luận về môn học Giáo dục công dân lớp 12 ở trường phổ thông ....... 25
1.3.1. Nội dung phần “Công dân với pháp luật” ở trường Trung học phổ thông ... 25
1.3.2. Đặc điểm nhận thức của học sinh trường trung học phổ thông ............ 28
Kết luận chương 1 ........................................................................................... 31
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH SỬ DỤNG
PHƢƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG VÀO DẠY HỌC PHẦN “CÔNG
DÂN VỚI PHÁP LUẬT” CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN ....................................... 32
2.1. Thực trạng việc sử dụng phương pháp tình huống vào dạy học phần
“Công dân với pháp luật” cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác
Nặm, tỉnh Bắc Kạn .......................................................................................... 32
2.1.1. Khái quát về các trường Trung học phổ thông ở huyện Pác Nặm,
tỉnh Bắc Kạn .................................................................................................... 32
2.1.2. Những kết quả đạt được của việc sử dụng phương pháp tình
huống vào dạy học phần “Công dân với pháp luật” chương trình Giáo
dục công dân lớp 12 cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác
Nặm, tỉnh Bắc Kạn ......................................................................................... 38
2.1.3. Những hạn chế của việc sử dụng phương pháp tình huống vào dạy
học phần “Công dân với pháp luật” chương trình Giáo dục công dân lớp
12 cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ........... 40
2.2. Đề xuất quy trình sử dụng phương pháp tình huống vào dạy học
phần “Công dân với pháp luật” chương trình Giáo dục công dân lớp 12
cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ................ 45
2.2.1. Các nguyên tắc cần đảm bảo khi sử dụng phương pháp tình huống vào
dạy học phần “Công dân với pháp luật” chương trình Giáo dục công dân lớp
12 cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn .................. 45
2.2.2. Quy trình thiết kế bài giảng ................................................................... 49
2.2.3. Quy trình thực hiện bài giảng................................................................ 51
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 60
iv
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ
GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC SỬ DỤNG
PHƢƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG VÀO DẠY HỌC PHẦN “CÔNG
DÂN VỚI PHÁP LUẬT” CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN ....................................... 61
3.1. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm phương pháp tình huống trong dạy
học phần “Công dân với pháp luật” chương trình Giáo dục công dân lớp
12 cho học sinh Trung học phổ thông huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ........... 61
3.1.1. Giả thuyết thực nghiệm ......................................................................... 61
3.1.2. Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 62
3.1.3. Địa điểm và thời gian tiến hành thực nghiệm ....................................... 62
3.2. Các bước tiến hành và phân tích kết quả thực nghiệm ............................ 62
3.2.1. Các bước tiến hành thực nghiệm........................................................... 62
3.2.2. Phân tích kết quả thực nghiệm .............................................................. 85
3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc sử dụng phương pháp
tình huống vào dạy học phần “Công dân với pháp luật” trong chương
trình Giáo dục công dân lớp 12 cho học sinh Trung học phổ thông huyện
Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ..................................................................................... 92
3.3.1. Nhóm giải pháp đối với các nhà quản lý giáo dục ................................ 92
3.3.2. Nhóm giải pháp đối với đội ngũ giáo viên ............................................ 96
3.3.3. Nhóm giải pháp đối với học sinh ........................................................ 101
Kết luận chương 3 ......................................................................................... 105
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 106
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 108
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 110
v
BẢNG DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT Từ viết tắt Từ, ngữ đầy đủ
1 GDCD Giáo dục công dân
2 GDNN - GDTX Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên
3 GV Giáo viên
4 HS Học sinh
5 NXB Nhà xuất bản
6 THPT Trung học phổ thông
vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Pác
Nặm, tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2014 - 2019 .................................... 33
Bảng 2.2. Cơ sở vật chất của các trường THPT huyện Pác Nặm, tỉnh
Bắc Kạn năm học 2019 - 2020 ...................................................... 34
Bảng 2.3. Kết quả học tập học kỳ I năm học 2019 - 2020 của học sinh
khối 12 các trường THPT huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ............ 36
Bảng 2.4. Mức độ hứng thú của HS lớp 12 các trường THPT trên địa
bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn đối với việc học môn
GDCD (trước quá trình thực nghiệm) ........................................... 39
Bảng 2.5. Mức độ hứng thú của HS lớp 12 các trường THPT trên địa
bàn huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn đối với việc học môn
GDCD (sau quá trình thực nghiệm) .............................................. 39
Bảng 2.6. Kết quả điều tra về mức độ sử dụng phương pháp tình huống
và các phương pháp dạy học khác ................................................ 41
Bảng 2.7. Kết quả tìm hiểu những khó khăn khi dạy học theo tình huống
môn GDCD chương trình lớp 12 .................................................. 42
Bảng 3.1. Điểm kiểm tra học kỳ I môn GDCD giữa lớp thực nghiệm và
lớp đối chứng ở trường THPT Bộc Bố ......................................... 85
Bảng 3.2. Điểm kiểm tra học kỳ I môn GDCD ở lớp thực nghiệm và đối
chứng ở trung tâm GDNN - GDTX .............................................. 86
Bảng 3.3. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp thực nghiệm (12A1) và lớp đối
chiếu (12A3) ở trường THPT Bộc Bố ........................................... 87
Bảng 3.4. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp thực nghiệm (12A2) và lớp đối
chiếu (12A4) ở trường THPT Bộc Bố ........................................... 88
Bảng 3.5. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ở
trung tâm GDNN - GDTX ............................................................ 89
Bảng 3.6. Thái độ của học sinh đối với giờ học dạy học theo phương
pháp tình huống ............................................................................. 89
vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp thực nghiệm (12A1) và lớp
đối chiếu (12A3) ở trường THPT Bộc Bố ................................ 87
Biểu đồ 3.2. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp thực nghiệm (12A2) và lớp
đối chiếu (12A4) ở trường THPT Bộc Bố ................................ 88
viii
