Đổi mới phương pháp dạy học đang là vấn đềhết sức cấp bách hiện nay. Ngày
nay, nền kinh tếtri thức đòi hỏi ngành giáo dục phải đào tạo ra những con người
năng động sáng tạo, có khảnăng tựhọc và tự đánh giá, biết cách cộng tác với mọi
người, đểphát triển cá nhân hoà hợp với sựphát triển chung của cộng đồng . Do
đó, từchỗáp dụng các phương pháp dạy học mà người thầy đóng vai trò trung tâm,
thì chúng ta phải chuyển sang hướng dạy học lấy học sinh làm trung tâm, nhằm phát
huy tính tích cực chủ động của người học. Có nhưthếthì chúng ta mới tạo ra được
những “sản phẩm chất lượng cao” đáp ứng cho nhu cầu của xã hội.
Nhìn chung, xã hội phát triển đã đặt ra yêu cầu đổi mới cho ngành giáo dục thì
cũng mang lại cho ngành giáo dục nhiều phương tiện mới đểthực hiện nhiệm vụ
của mình. Ở đây tôi muốn nói đến sựphát triển nhưvũbão của ngành công nghệ
thông tin; với máy tính, máy chiếu, mạng internet, các phần mềm ứng dụng
Trong đó, phù hợp nhất với mức độphát triển của nước ta hiện nay là việc sửdụng
phần mềm Microsoft Powerpoint và một sốphần mềm khác đểthiết kếgiáo án điện
tửphục vụcho giảng dạy. Nếu giáo viên có một hệthống các giáo án điện tử được
thiết kếhay, theo hướng dạy học tích cực thì chắc chắn việc giảng dạy sẽcó hiệu
quảcao hơn.
Những lí do trên đã thôi thúc tôi quyết định thực hiện đềtài nghiên cứu
“THIẾT KẾGIÁO ÁN ĐIỆN TỬMÔN HOÁ HỌC LỚP 10 CHƯƠNG
TRÌNH NÂNG CAO THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC”với mong muốn
công trình của mình sẽgóp phần thiết thực vào việc đổi mới phương pháp dạy học
hiện nay.
200 trang |
Chia sẻ: ngatran | Lượt xem: 3117 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Thiết kế giáo án điện tử môn hoá học lớp 10 chương trình nâng cao theo hướng dạy học tích cực, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH
Hà Tú Vân
THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
MÔN HOÁ HỌC LỚP 10
CHƯƠNG TRÌNH NÂNG CAO
THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC
Chuyên ngành : Lí luận và phương pháp giảng dạy hoá học
Mã số : 60 14 10
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :
GS.TSKH. NGUYỄN CƯƠNG
Thành phố Hồ Chí Minh – 2008
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đổi mới phương pháp dạy học đang là vấn đề hết sức cấp bách hiện nay. Ngày
nay, nền kinh tế tri thức đòi hỏi ngành giáo dục phải đào tạo ra những con người
năng động sáng tạo, có khả năng tự học và tự đánh giá, biết cách cộng tác với mọi
người, để phát triển cá nhân hoà hợp với sự phát triển chung của cộng đồng ... Do
đó, từ chỗ áp dụng các phương pháp dạy học mà người thầy đóng vai trò trung tâm,
thì chúng ta phải chuyển sang hướng dạy học lấy học sinh làm trung tâm, nhằm phát
huy tính tích cực chủ động của người học. Có như thế thì chúng ta mới tạo ra được
những “sản phẩm chất lượng cao” đáp ứng cho nhu cầu của xã hội.
Nhìn chung, xã hội phát triển đã đặt ra yêu cầu đổi mới cho ngành giáo dục thì
cũng mang lại cho ngành giáo dục nhiều phương tiện mới để thực hiện nhiệm vụ
của mình. Ở đây tôi muốn nói đến sự phát triển như vũ bão của ngành công nghệ
thông tin; với máy tính, máy chiếu, mạng internet, các phần mềm ứng dụng …
Trong đó, phù hợp nhất với mức độ phát triển của nước ta hiện nay là việc sử dụng
phần mềm Microsoft Powerpoint và một số phần mềm khác để thiết kế giáo án điện
tử phục vụ cho giảng dạy. Nếu giáo viên có một hệ thống các giáo án điện tử được
thiết kế hay, theo hướng dạy học tích cực thì chắc chắn việc giảng dạy sẽ có hiệu
quả cao hơn.
Những lí do trên đã thôi thúc tôi quyết định thực hiện đề tài nghiên cứu
“THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ MÔN HOÁ HỌC LỚP 10 CHƯƠNG
TRÌNH NÂNG CAO THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC” với mong muốn
công trình của mình sẽ góp phần thiết thực vào việc đổi mới phương pháp dạy học
hiện nay.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Việc thiết kế giáo án điện tử đã được nhiều giáo viên thực hiện trong những năm
gần đây. Nhưng thông thường giáo viên chỉ đầu tư thiết kế một vài giáo án điện tử
hay để phục vụ việc thao giảng, lên tiết dạy tốt. Trong khi đó, vẫn còn rất nhiều giáo
viên lớn tuổi không biết sử dụng phần mềm MS.PowerPoint để thiết kế giáo án điện
tử theo ý định của mình. Một số giáo viên khác lại thiết kế một cách sơ sài vì chỉ coi
giáo án điện tử là phương tiện trình chiếu bài học thay thế cho việc viết bảng… Do
đó, hiện nay cũng chưa có nhiều hệ thống các bài giảng điện tử có đầy đủ các tiêu
chí như được thiết kế công phu, sử dụng hết các khả năng mà phần mềm
MS.PowerPoint cho phép, và đặc biệt được thiết kế theo hướng áp dụng các phương
pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tính tích cực chủ động của người học.
Ngoài ra, cũng có một số khoá luận của sinh viên khoa Hoá ĐHSP Tp.HCM
nghiên cứu về giáo án điện tử nhưng đó mới chỉ là những nghiên cứu bước đầu,
chưa chuyên sâu, chưa có tính hệ thống và chỉ thiết kế một số bài giảng trong
chương trình sách giáo khoa cũ hoặc sách giáo khoa thí điểm phân ban chứ chưa có
đề tài nào thiết kế giáo án điện tử cho chương trình trong sách giáo khoa mới cải
cách từ năm 2007 đang được áp dụng trên toàn quốc hiện nay.
Do đó, trong luận văn, tôi sẽ thiết kế một hệ thống các bài giảng tiêu biểu của
chương trình Hoá học 10 nâng cao, trong đó có chú ý áp dụng các phương pháp dạy
học tích cực, áp dụng triệt để hiệu quả của các phần mềm tin học nhằm nâng cao
chất lượng dạy học.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: quá trình dạy học hoá học ở trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu
+ Giáo án điện tử môn hoá học lớp 10 chương trình nâng cao.
+ Các phương pháp dạy học tích cực.
4. Mục đích - Nhiệm vụ của đề tài
4.1. Mục đích của đề tài : Thiết kế giáo án điện tử trong đó có áp dụng các
phương pháp dạy học tích cực cho một số bài tiêu biểu trong chương trình
hoá học nâng cao lớp 10.
4.2. Nhiệm vụ của đề tài
Nghiên cứu cơ sở lí luận về các phương pháp dạy học tích cực .
Nghiên cứu cách sử dụng phần mềm Microsoft Powerpoint và một số phần
mềm khác như Macromedia Flash …
Điều tra thực tiễn việc sử dụng giáo án điện tử và các phương pháp dạy học
tích cực của giáo viên hiện nay.
Thiết kế một số giáo án điện tử cho một số bài tiêu biểu trong chương trình
hoá học lớp 10 nâng cao theo hướng dạy học tích cực.
Thực nghiệm sư phạm trên một số lớp để đánh giá hiệu quả và tính khả thi
của các giáo án điện tử này.
5. Phạm vi nghiên cứu
Xây dựng nguyên tắc thiết kế giáo án điện tử bộ môn hóa học lớp 10.
Xây dựng giáo án điện tử cho một số bài tiêu biểu trong chương trình hoá
học nâng cao lớp 10.
Chương 1 : Nguyên tử - Bài 1, 4, 6 , 7.
Chương 2 : Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học - Bài 9 , 13, 15
Chương 3 : Liên kết hoá học - Bài 16 , 17 , 18 , 20, 23.
Chương 4 : Phản ứng oxi hoá khử - Bài 27
Chương 5 : Nhóm Halogen - Bài 30 , 31, 33, 36
Chương 6: Nhóm Oxi - Bài 41, 42 , 43 , 45
Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học - Bài 49 , 50
Phạm vi thực nghiệm sư phạm: với giáo viên và học sinh ở một số trường
THPT thuộc các quận Bình Thạnh, Phú Nhuận, Gò Vấp, quận 12 … của
TP.HCM.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu sử dụng giáo án điện tử trong đó có áp dụng các phương pháp dạy học
tích cực thì sẽ khắc phục được tính trừu tượng trong việc dạy học môn hoá học,
sẽ hoạt động hoá được người học, từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy
học.
7. Đóng góp mới của luận văn
- Thiết kế một hệ thống các giáo án điện tử tiêu biểu cho chương trình hoá học
lớp 10, phục vụ đắc lực cho các giáo viên trong việc dạy học.
- Mỗi giáo án điện tử đều có áp dụng các phương pháp dạy học tích cực phù
hợp, phát huy được tính tích cực, tự lực, sáng tạo của người học, nâng cao
hiệu quả dạy học.
- Mỗi giáo án điện tử đều khai thác tối đa khả năng mà phần mềm
MS.Powerpoint cho phép để tạo những hiệu ứng sinh động, khắc phục được
tính trừu tượng của môn hoá học, làm cho bài học thêm sinh động, hấp dẫn,
tạo sự hứng thú cho học sinh.
8. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích - tổng hợp - hệ thống hóa các tài liệu lí luận
dạy học có liên quan đến đề tài .
Phương pháp điều tra cơ bản thực tiễn dạy học .
Phương pháp thực nghiệm sư phạm .
Phương pháp thống kê toán học trong khoa học giáo dục .
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lí luận về phương pháp dạy học tích cực
1.1.1. Những phương hướng đổi mới phương pháp dạy học hóa học
Việc đổi mới phương pháp dạy học hoá học tập trung vào hai hướng sau : [ 24]
Phương pháp dạy học hoá học phải đặt người học vào đúng vị trí chủ thể của
hoạt động nhận thức, làm cho họ hoạt động trong giờ học, rèn luyện cho họ
tập giải quyết các vấn đề khoa học từ dễ đến khó, có như vậy họ mới có điều
kiện tốt để tiếp thu và vận dụng kiến thức một cách chủ động, sáng tạo.
Phương pháp nhận thức khoa học hoá học là thực nghiệm, cho nên phương
pháp dạy học hoá học phải tăng cường thí nghiệm thực hành và sử dụng
thật tốt các thiết bị dạy học giúp mô hình hoá, giải thích chứng minh các quá
trình hoá học.
Nhằm hình thành cơ sở lí luận và mô hình thực tiễn của các xu hướng trên, làm
cơ sở cho việc đổi mới phương pháp dạy học, các nhà khoa học đã nghiên cứu
, thử nghiệm nhiều mô hình. Sau đây là một số mô hình được bàn luận nhiều
nhất.
1.1.1.1. Dạy học hướng vào người học [6], [24]
Bản chất của việc dạy học hướng vào người học (mà trước đây còn
được gọi là “dạy học lấy học sinh làm trung tâm”)
- Về mục tiêu: chuẩn bị cho học sinh thích ứng với đời sống xã hội, tôn
trọng nhu cầu, hứng thú, khả năng, lợi ích của học sinh.
- Về nội dung: chú trọng các kỹ năng thực hành vận dụng kiến thức,
năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn, hướng vào sự chuẩn bị thiết thực
cho tìm kiếm việc làm, hòa nhập và góp phần phát triển cộng đồng.
- Về phương pháp: phương pháp dạy học coi trọng việc rèn luyện cho
học sinh phương pháp tự học, phát huy sự suy nghĩ tìm tòi độc lập
hoặc theo nhóm nhỏ, thông qua thảo luận, thí nghiệm thực hành, thâm
nhập thực tế. Giáo viên quan tâm vận dụng vốn hiểu biết và kinh
nghiệm của từng cá nhân và tập thể của học sinh để xây dựng bài học.
Giáo án được thiết kế nhiều phương án theo kiểu phân nhánh được
giáo viên linh hoạt điều chỉnh theo diễn biến của tiết học theo sự phát
triển của từng cá nhân.
- Về hình thức tổ chức: hình thức bố trí lớp học thay đổi linh hoạt cho
phù hợp với hoạt động học tập trong tiết học, thậm chí trong từng
phần của tiết học. Có nhiều bài được tiến hành trong phòng thí
nghiệm, ở các cơ sở sản xuất, hoặc tại viện bảo tàng, triển lãm.
- Về đánh giá: học sinh tự giác chịu trách nhiệm về kết quả học tập của
mình, được tham gia tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau về mức độ đạt
được các mục tiêu của từng giai đoạn học tập, chú trọng mặt chưa đạt
được so với mục tiêu. Giáo viên hướng dẫn cho học sinh phát triển
năng lực tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học, khuyến khích cách
học thông minh, sáng tạo, biết giải quyết những vấn đề nảy sinh trong
các tình huống thực tế.
Nhận xét
- Đây là một quan điểm, một tư tưởng, nhưng đây không phải là một
phương pháp dạy học cụ thể .
- Lý thuyết “học sinh làm trung tâm” là một tư tưởng tiến bộ, lành
mạnh nhằm giải phóng năng lực sáng tạo của học sinh. Nhìn theo
quan điểm lịch sử thì đây là sự trả lại vị trí ban đầu vốn có của người
học : người học vừa là đối tượng của hoạt động dạy, vừa là chủ thể
của hoạt động học.
- Cần vận dụng mặt tiến bộ, tích cực của lí thuyết này nhưng không nên
đi theo hướng cực đoan là tuyệt đối hóa hứng thú, nhu cầu, hành vi
biệt lập của cá nhân; đó là điều hoàn toàn xa lạ đối với bản chất nền
văn hoá giáo dục hướng về cộng đồng, về số đông người lao động của
nước ta.
1.1.1.2. Dạy học theo hướng hoạt động hóa người học [24]
Bản chất của việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hoạt
động hóa người học :
- Là tổ chức cho người học được học tập trong hoạt động và bằng hoạt
động tự giác, tích cực, sáng tạo, trong đó việc xây dựng phong cách
học tập sáng tạo là cốt lõi của việc đổi mới phương pháp giáo dục nói
chung và phương pháp dạy học nói riêng.
- Để học sinh học tập tích cực tự giác thì cần làm cho học sinh biết biến
nhu cầu của xã hội thành nhu cầu nội tại của bản thân mình. Để có tư
duy sáng tạo thì phải tập luyện hoạt động sáng tạo thông qua học tập.
Như vậy, phải đặt học sinh vào vị trí của người nghiên cứu, người
khám phá chiếm lĩnh tri thức mới.
Biện pháp hoạt động hoá người học trong dạy học hoá học
- Khai thác nét đặc thù môn học tạo ra nhiều hình thức hoạt động đa
dạng phong phú của học sinh như :
+ Tăng cường sử dụng thí nghiệm hoá học, các phương tiện trực
quan…
+ Sử dụng phối hợp nhiều hình thức hoạt động của học sinh như thí
nghiệm, dự đoán lí thuyết, mô hình hoá, giải thích, thảo luận nhóm ..
- Tăng thời gian hoạt động của học sinh trong giờ học.
- Tăng mức độ hoạt động trí lực, chủ động của học sinh thông qua việc
lựa chọn nội dung và hình thức sử dụng các câu hỏi, bài tập có sự suy
luận, vận dụng kiến thức một cách sáng tạo.
Nhận xét
- Hoạt động hóa người học là một trong hai xu hướng chủ yếu của việc
đổi mới phương pháp dạy học, là một trong các thử nghiệm đổi mới
phương pháp dạy học.
- So với phương hướng “dạy học hướng vào người học” thì phương
phướng “hoạt động hóa người học” cũng chú ý đến hứng thú, lợi ích
của học sinh nhưng quan tâm nhiều hơn đến việc tổ chức cho học sinh
hoạt động.
Tóm lại, những mô hình trên chỉ là những quan điểm làm cơ sở cho
việc đổi mới phương pháp dạy học chứ chưa phải là những phương pháp
dạy học cụ thể. Sau đây ta tiếp tục nghiên cứu các cách thiết kế giờ học
theo hướng dạy học tích cực và các phương pháp dạy học tích cực cụ thể.
1.1.2. Thiết kế kế hoạch giờ học theo hướng dạy học tích cực
1.1.2.1. Xây dựng giờ học theo hướng dạy học theo hoạt động [24], [28]
Nội dung, ý nghĩa của dạy học theo hoạt động :
Dạy học theo hoạt động là hình thức tổ chức dạy học trong đó GV
hướng dẫn cho HS tham gia các quá trình nhận thức thể hiện bằng các
công việc cụ thể mà HS cần tham gia để tự tìm ra kiến thức cho mình .
Dạy học theo hoạt động có thể tiến hành trong bài lên lớp hoặc ngoài
bài lên lớp.
Qui trình thiết kế kế hoạch giờ dạy theo hoạt động :
Xác định mục tiêu bài học (về kiến thức, về kĩ năng , về thái độ) ;
Chuẩn bị đồ dùng dạy học ;
Xác định các phương pháp dạy học chủ yếu ;
Thiết kế các hoạt động của giáo viên và học sinh ở trên lớp học : Căn
cứ vào mục đích, yêu cầu, nội dung của bài lên lớp mà giáo viên thiết
kế thành một hệ thống các hoạt động nối tiếp nhau theo logic của tiến
trình bài học. Mỗi hoạt động có thể gồm nhiều hoạt động cơ bản khác
nhau, nhưng đều nhằm thực hiện một mục tiêu cụ thể của bài học.
Trong mỗi hoạt động, giáo viên có thể vận dụng linh hoạt phương
pháp dạy học cơ bản hoặc phương pháp dạy học phức hợp. Giáo viên
tạo điều kiện để học sinh tham gia các hoạt động này. Trong quá trình
tham gia các hoạt động, học sinh sẽ tự khám phá ra kiến thức mới
hoặc được rèn luyện kỹ năng theo yêu cầu của bài lên lớp đó. Thông
thường, một tiết học thường gồm các hoạt động theo trình tự sau :
+ Hoạt động khởi động : hoạt động này có thể là lời mở đầu nêu rõ
mục tiêu tiết học, kiểm tra kiến thức cũ có liên quan đến bài mới hoặc
kể một câu chuyện có nội dung liên quan đến bài học …
+ Các hoạt động nhằm đạt các mục tiêu cụ thể của bài học về kiến
thức, kĩ năng .
+ Các hoạt động kết thúc tiết học : như củng cố toàn bài, đánh giá sự
nắm vững kiến thức hay khả năng vận dụng kiến thức, ra bài tập về
nhà và những yêu cầu để chuẩn bị cho bài sau.
Dự kiến nội dung kiến thức được ghi trên bảng .
Xác định các bài tập để học sinh tự đánh giá và vận dụng kiến thức,
hướng dẫn học tập ở nhà.
Hạn chế : Trong quá trình thiết kế bài lên lớp theo hoạt động, giáo viên
đặt ra mục đích chung, ra những bài tập có mức độ phức tạp và khối
lượng như nhau đồng thời cho tất cả học sinh, giới hạn công việc của
học sinh trong cùng thời gian, ta gọi là hoạt động đồng loạt. Trong thực
tế thì mỗi lớp học đều gồm những học sinh có trình độ học tập khác
nhau đó là : giỏi, khá, trung bình, yếu. Mà khi dạy học giáo viên phải
soạn bài lên lớp cho phù hợp với đối tượng mà mình dạy, do đó hoạt
động đồng loạt thường chú trọng vào nhóm trình độ học sinh chiếm đa
số mà chưa đáp ứng được cho những học sinh hoạt động chậm hơn hoặc
nhanh hơn cả lớp.
1.1.2.2. Thiết kế bài học theo quan điểm kiến tạo – tương tác [28]
- Xu hướng này dựa trên thuyết nhận thức về học tập (còn gọi là “thuyết
kiến tạo”). Theo lí thuyết này, việc học không đơn thuần là sự ghi nhớ
mà là sự xây dựng (kiến tạo) nên những hiểu biết của riêng mình về kiến
thức được học. Học sinh kiến tạo những kiến thức mới có ý nghĩa bằng
cách tạo ra mối liên hệ giữa thông tin vừa tiếp nhận với vốn kiến thức
sẵn có. Học là một quá trình chủ động, luôn có sự nhận thức theo ý
tưởng của mình và chỉ chịu thay đổi khi được chứng minh là mình sai
(quá trình này được gọi là giả thuyết và phản bác). Như vậy, mục đích
dạy học không phải là truyền thụ kiến thức mà chủ yếu là biến đổi nhận
thức của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh kiến tạo kiến thức thông
qua đó mà phát triển trí tuệ và nhân cách.
- Dạy học theo lí thuyết kiến tạo đòi hỏi người giáo viên phải tạo ra môi
trường học tập thúc đẩy sự biến đổi nhận thức, cụ thể bằng các hoạt
động :
+ Tạo điều kiện cho HS trình bày, thể hiện những kiến thức vốn có của
họ.
+ Xây dựng những tình huống có vấn đề, có ý nghĩa đối với HS, có liên
quan tới những kiến thức vốn có của họ. Nên để HS tự đưa ra những
câu hỏi, tự đưa ra những tình huống có vấn đề để khám phá đối tượng.
+ Tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh giải quyết vấn đề đã nêu ra,
thông qua đó mà học sinh kiến tạo nên những kiến thức mới cho riêng
mình, bằng cách thông qua các hoạt động tương tác giữa giáo viên - học
sinh, học sinh - học sinh, sử dụng các phương tiện trực quan , các nguồn
thông tin từ sách, báo, internet …. Trong quá trình tư vấn - trợ giúp,
giáo viên đặc biệt chú ý truyền đạt cho học sinh những phương pháp
khái quát, tổng hợp những dữ liệu, khái quát kiến thức mà học sinh kiến
tạo được, tạo cơ hội cho học sinh vận dụng những kiến thức đó .
+ Việc kiểm tra không phải là mục tiêu cuối cùng của quá trình dạy học
mà là công cụ để giáo viên và học sinh đánh giá đúng trình độ, sửa chữa
những “hiểu lầm” về kiến thức của học sinh.
- Khi thiết kế bài học theo quan điểm kiến tạo – tương tác ta cần chú ý
đến đặc điểm của một số khâu cơ bản sau :
Khâu chuẩn bị : giáo viên xác định rõ kiến thức của bài sắp dạy, trong
đó kiến thức nào học sinh phải kiến tạo, kiến thức nào học sinh sẵn có
về đề tài sắp dạy, chuẩn bị các phương tiện dạy học cần thiết.
Khâu tìm hiểu thăm dò : giáo viên đặt câu hỏi mở để học sinh nêu lên
những hiểu biết của mình về đề tài sắp học, chính xác hoá những kiến
thức nào học sinh còn nhầm lẫn.
Khâu đặt câu hỏi của học sinh : giáo viên tạo điều kiện cho học sinh nêu
lên những câu hỏi dựa trên vốn kiến thức có sẵn và hướng tới những
kiến thức có ý nghĩa đối với họ. Ví dụ : học sinh đã học về axit HCl, khi
học đến axit H2SO4 thì ở các em sẽ xuất hiện nhu cầu muốn biết những
tính chất của H2SO4 và so sánh với axit HCl.
Khâu lựa chọn câu hỏi để khám phá : giáo viên và học sinh cùng lựa
chọn những câu hỏi có thể trả lời trong điều kiện cho phép.
Hoạt động tìm tòi khám phá cụ thể của học sinh : giáo viên cung cấp
những phương tiện đã chuẩn bị trước cho cá nhân hoặc hoặc nhóm học
sinh để họ tự xây dựng, tiến hành hoạt động khám phá để trả lời cho
những câu hỏi nêu ra. Trong quá trình này, giáo viên chỉ là người quan
sát và có thể trao đổi, gợi ý để hướng học sinh đi đúng hướng nghiên
cứu.
Khâu phản ánh : học sinh báo cáo kết quả của việc khám phá. Giáo viên
cùng học sinh trao đổi thảo luận , so sánh kết quả giữa các nhóm, kết
luận về nội dung kiến thức đạt được.
Khâu đánh giá : Giáo viên giúp học sinh đánh giá theo các tiêu chí về
kiến thức, kĩ năng thực hành, kĩ năng học tập, năng lực giao tiếp ….
Học sinh sẽ xác định được sự tiến bộ của mình và có trách nhiệm hơn
đối với việc học tập của bản thân. Nội dung kiểm tra đánh giá được giáo
viên chuẩn bị trước dưới dạng các phiếu học tập.
Giờ học được thiết kế như trên đòi hỏi nhiều thời gian, có khi diễn biến
tiết học không theo dự kiến ban đầu của giáo viên nên khó có thể áp dụng
trong tất cả các giờ học. Nhưng đây là mô hình dạy học rất tiến bộ, phát
huy cao độ tính tích cực của người học nên giáo viên cũng nên chú ý sử
dụng với những bài lên lớp phù hợp.
1.1.3. Khái niệm về phương pháp dạy học tích cực trong dạy học hóa học
- Phương pháp dạy học hoá học nói chung có thể hiểu là cách thức hoạt
động cộng tác có mục đích giữa thầy và trò, trong đó thống nhất sự điều
khiển của thầy với sự bị điều khiển - tự điều khiển của trò, nhằm làm cho
trò chiếm lĩnh khái niệm hoá học. [21]
- Phương pháp dạy học cơ bản là những phương pháp dạy học sơ đẳng,
chưa biến hoá, ổn định, được dùng phổ biến và rộng rãi, có thể dùng làm
nguồn gốc liên kết thành những biến dạng khác nhau và những tổ hợp
phương pháp dạy học phức tạp. Có 5 phương pháp dạy học cơ bản trong
dạy học hoá học là thuyết trình, đàm thoại, trực quan, nghiên cứu và bài tập
hoá học. [5]
- Phương pháp dạy học phức hợp là sự phối hợp biện chứng của nhiều
phương pháp, phương tiện khác nhau, trong đó có một yếu tố giữ vai trò
nòng cốt trung tâm, liên kết các yếu tố khác lại thành một hệ thống nhất về
phương pháp, tạo ra hiệu ứng tích hợp và cộng hưởng về phương pháp của
toàn hệ, nâng cao chất lượng dạy học [5]
- Phương pháp dạy học tích cực
+ Theo giáo sư T