Luận văn Thử nghiệm ương cá lăng (mystus wyckiibleeker, 1858) với các mật độ khác nhau

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA THỦY SẢN TRẦN BẢO TRANG THỬ NGHIỆM ƯƠNG CÁ LĂNG (Mystus wyckii Bleeker, 1858) VỚI CÁC MẬT ĐỘ KHÁC NHAU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH BỆNH HỌC THỦY SẢN 2006 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu iii TÓM TẮT Đề tài “Thử nghiệm ương cá Lăng (Mystus wyckii Bleeker, 1858) với các mật độ khác nhau” được thực hiện tại Trại Cá Thực Nghiệm – Khoa Thủy Sản – Trường Đại Học Cần Thơ, trong thời gian từ tháng 03 – 06/2006. Đề tài bao gồm 2 thí nghiệm: (i) Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ tăng trưởng và tỉ lệ sống của cá Lăng bột ương trong giai đặt trong ao và (ii) Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ tăng trưởng và tỉ lệ sống của cá Lăng bột ương trong bể ximăng. Cả 2 thí nghiệm đều được bố trí ở 3 nghiệm thức mật độ 300con/m2, 400con/m2 và 500con/m2 với 3 lần lặp lại. Hệ thống giai ương đặt trong ao và có sục khí với kích cỡ mỗi giai là 1x1x1m. Hệ thống bể ương được bố trí có mái che và có sục khí với kích thước mỗi bể là 1x1x1m Trong thí nghiệm 1 (ương trong giai) nghiệm thức mật độ 300con/m2 cho tốc độ tăng trưởng nhanh nhất qua các giai đoạn 10, 20, 30 và 40 ngày ương (cụ thể là 63,46%/ngày; 37,66%/ngày; 26,11%/ngày và 21,42%/ngày). Đồng thời ở mật độ này cũng cho tỉ lệ sống cao nhất (53,78%) Trong thí nghiệm 2 (ương trong bể) nghiệm thức mật độ 300con/m2 cho tốc độ tăng trưởng nhanh nhất qua các giai đoạn 10, 20, 30 và 40 ngày ương (cụ thể là 55,56%/ngày; 36,95%/ngày; 26,25%/ngày và 21,40%/ngày). Đồng thời ở mật độ này cũng cho tỉ lệ sông cao nhất (90,67%). Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu iv MỤC LỤC Trang phụ bìa ................................................................................................. i Lời cảm tạ ..................................................................................................... ii Tóm tắt ......................................................................................................... iii Mục lục ........................................................................................................ iv Danh mục các bảng....................................................................................... vi Danh mục các hình ...................................................................................... vii PHẦN I: GIỚI THIỆU................................................................................ 1 1.1 Giới thiệu ......................................................................................... 1 1.2 Mục tiêu đề tài .................................................................................. 2 1.3 Nội dung đề tài ................................................................................. 2 PHẦN II: LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU.....................................................................3 2.1. Đặc điểm phân loại và hình thái....................................................... 3 2.1.1. Đặc điểm phân loại.................................................................. 3 2.1.2 Đặc điểm hình thái ................................................................... 3 2.2 Phân bố............................................................................................. 4 2.3 Dinh dưỡng....................................................................................... 4 2.4 Sinh trưởng....................................................................................... 4 2.5 Sinh sản ............................................................................................ 5 PHẦN III: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................7 3.1 Thời gian thực hiện đề tài ................................................................. 7 3.2 Vật liệu nghiên cứu........................................................................... 7 3.3 Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 7 3.3.1 Bố trí thí nghệm ....................................................................... 7 3.3.2 Chăm sóc và quản lý ................................................................ 9 3.4 Phương pháp thu thập, tính toán và xử lý số liệu............................. 10 3.4.1 Một số yếu tố môi trường ....................................................... 10 3.4.2 Khảo sát tăng trưởng của cá Lăng ương.................................. 10 3.4.3 Tính toán kết quả.................................................................... 10 3.4.4 Phương pháp xử lí số liệu ....................................................... 11 PHẦN IV: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................. 12 4.1 Các yếu tố môi trường nước ........................................................... 12 4.1.1 Nhiệt độ ................................................................................ 12 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu v 4.1.2 pH ......................................................................................... 13 4.1.3 Oxy ....................................................................................... 13 4.1.4 NH4 và H2S ........................................................................... 16 4.2 Sự tăng trưởng của cá Lăng trong quá trình ương........................... 20 4.2.1 Sự tăng trưởng của cá Lăng ở thí nghiệm 1 ........................... 20 4.2.2 Sự tăng trưởng của cá Lăng ở thí nghiệm 2 ........................... 21 4.3 Tỉ lệ sống ....................................................................................... 23 4.3.1 Tỉ lệ sống của cá Lăng ở thí nghiệm 1 ................................... 23 4.3.2 Tỉ lệ sống của cá Lăng ở thí nghiệm 2 ................................... 24 PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ...................................................... 26 5.1 Kết luận ......................................................................................... 26 5.2 Đề xuất .......................................................................................... 26 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 27 PHỤ LỤC Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu vi DANH SÁCH BẢNG Bảng 4.1: Nhiệt độ trung bình giữa các nghiệm thức trong 2 thí nghiệm Bảng 4.2: pH trung bình giữa các nghiệm thức trong 2 thí nghiệm Bảng 4.3: Oxy trung bình giữa các nghiệm thức trong 2 thí nghiệm Bảng 4.4: H2S và NH4 trung bình của các nghiệm thức Bảng 4.5: Tăng trưởng về khối lượng của cá lăng ở thí nghiệm 1 (ương trong giai) Bảng 4.6: Tăng trưởng về chiều dài của cá Lăng ở thí nghiệm 1 Bảng 4.7: Tăng trưởng về khối lượng của cá lăng ở thí nghiệm 2 (ương trong bể) Bảng 4.8: Tăng trưởng về chiều dài của cá lăng ở thí nghiệm 2 Bảng 4.9: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 1 Bảng 4.10: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 2 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu vii DANH SÁCH HÌNH Hình 4.1: Biến động oxy (sáng và chiều) của thí nghiệm 1 qua các đợt thu mẫu Hình 4.2: Biến động oxy (sáng và chiều) của thí nghiệm 2 qua các đợt thu mẫu Hình 4.3: Biến động H2S của thí nghiệm 1 qua các đợt thu mẫu Hình 4. 4: Biến động NH4 của thí nghiệm 1 qua các đợt thu mẫu Hình 4.5: Biến động H2S của thí nghiệm 2 qua các đợt thu mẫu Hình 4.6 : Biến động NH4 của thí nghiệm 2 qua các lần thu mẫu Hình 4.7: Cá Lăng giống sau 40 ngày ương Hình 4.8: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 1 Hình 4.9: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 2 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu i TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA THỦY SẢN TRẦN BẢO TRANG THỬ NGHIỆM ƯƠNG CÁ LĂNG (Mystus wyckii Bleeker,1858) VỚI CÁC MẬT ĐỘ KHÁC NHAU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH BỆNH HỌC THỦY SẢN CÁN BỘ HƯỚNG DẪN DƯƠNG NHỰT LONG NGUYỄN HOÀNG THANH 2006 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu iii TÓM TẮT Đề tài “Thử nghiệm ương cá Lăng (Mystus wyckii Bleeker, 1858) với các mật độ khác nhau” được thực hiện tại Trại Cá Thực Nghiệm – Khoa Thủy Sản – Trường Đại Học Cần Thơ, trong thời gian từ tháng 03 – 06/2006. Đề tài bao gồm 2 thí nghiệm: (i) Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ tăng trưởng và tỉ lệ sống của cá Lăng bột ương trong giai đặt trong ao và (ii) Ảnh hưởng của mật độ lên tốc độ tăng trưởng và tỉ lệ sống của cá Lăng bột ương trong bể ximăng. Cả 2 thí nghiệm đều được bố trí ở 3 nghiệm thức mật độ 300con/m2, 400con/m2 và 500con/m2 với 3 lần lặp lại. Hệ thống giai ương đặt trong ao và có sục khí với kích cỡ mỗi giai là 1x1x1m. Hệ thống bể ương được bố trí có mái che và có sục khí với kích thước mỗi bể là 1x1x1m Trong thí nghiệm 1 (ương trong giai) nghiệm thức mật độ 300con/m2 cho tốc độ tăng trưởng nhanh nhất qua các giai đoạn 10, 20, 30 và 40 ngày ương (cụ thể là 63,46%/ngày; 37,66%/ngày; 26,11%/ngày và 21,42%/ngày). Đồng thời ở mật độ này cũng cho tỉ lệ sống cao nhất (53,78%) Trong thí nghiệm 2 (ương trong bể) nghiệm thức mật độ 300con/m2 cho tốc độ tăng trưởng nhanh nhất qua các giai đoạn 10, 20, 30 và 40 ngày ương (cụ thể là 55,56%/ngày; 36,95%/ngày; 26,25%/ngày và 21,40%/ngày). Đồng thời ở mật độ này cũng cho tỉ lệ sông cao nhất (90,67%). Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu iv MỤC LỤC Trang phụ bìa ................................................................................................. i Lời cảm tạ ..................................................................................................... ii Tóm tắt ......................................................................................................... iii Mục lục ........................................................................................................ iv Danh mục các bảng....................................................................................... vi Danh mục các hình ...................................................................................... vii PHẦN I: GIỚI THIỆU................................................................................ 1 1.1 Giới thiệu ......................................................................................... 1 1.2 Mục tiêu đề tài .................................................................................. 2 1.3 Nội dung đề tài ................................................................................. 2 PHẦN II: LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU.....................................................................3 2.1. Đặc điểm phân loại và hình thái....................................................... 3 2.1.1. Đặc điểm phân loại.................................................................. 3 2.1.2 Đặc điểm hình thái ................................................................... 3 2.2 Phân bố............................................................................................. 4 2.3 Dinh dưỡng....................................................................................... 4 2.4 Sinh trưởng....................................................................................... 4 2.5 Sinh sản ............................................................................................ 5 PHẦN III: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................7 3.1 Thời gian thực hiện đề tài ................................................................. 7 3.2 Vật liệu nghiên cứu........................................................................... 7 3.3 Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 7 3.3.1 Bố trí thí nghệm ....................................................................... 7 3.3.2 Chăm sóc và quản lý ................................................................ 9 3.4 Phương pháp thu thập, tính toán và xử lý số liệu............................. 10 3.4.1 Một số yếu tố môi trường ....................................................... 10 3.4.2 Khảo sát tăng trưởng của cá Lăng ương.................................. 10 3.4.3 Tính toán kết quả.................................................................... 10 3.4.4 Phương pháp xử lí số liệu ....................................................... 11 PHẦN IV: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................. 12 4.1 Các yếu tố môi trường nước ........................................................... 12 4.1.1 Nhiệt độ ................................................................................ 12 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu v 4.1.2 pH ......................................................................................... 13 4.1.3 Oxy ....................................................................................... 13 4.1.4 NH4 và H2S ........................................................................... 16 4.2 Sự tăng trưởng của cá Lăng trong quá trình ương........................... 20 4.2.1 Sự tăng trưởng của cá Lăng ở thí nghiệm 1 ........................... 20 4.2.2 Sự tăng trưởng của cá Lăng ở thí nghiệm 2 ........................... 21 4.3 Tỉ lệ sống ....................................................................................... 23 4.3.1 Tỉ lệ sống của cá Lăng ở thí nghiệm 1 ................................... 23 4.3.2 Tỉ lệ sống của cá Lăng ở thí nghiệm 2 ................................... 24 PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ...................................................... 26 5.1 Kết luận ......................................................................................... 26 5.2 Đề xuất .......................................................................................... 26 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 27 PHỤ LỤC Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu vi DANH SÁCH BẢNG Bảng 4.1: Nhiệt độ trung bình giữa các nghiệm thức trong 2 thí nghiệm Bảng 4.2: pH trung bình giữa các nghiệm thức trong 2 thí nghiệm Bảng 4.3: Oxy trung bình giữa các nghiệm thức trong 2 thí nghiệm Bảng 4.4: H2S và NH4 trung bình của các nghiệm thức Bảng 4.5: Tăng trưởng về khối lượng của cá lăng ở thí nghiệm 1 (ương trong giai) Bảng 4.6: Tăng trưởng về chiều dài của cá Lăng ở thí nghiệm 1 Bảng 4.7: Tăng trưởng về khối lượng của cá lăng ở thí nghiệm 2 (ương trong bể) Bảng 4.8: Tăng trưởng về chiều dài của cá lăng ở thí nghiệm 2 Bảng 4.9: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 1 Bảng 4.10: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 2 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu vii DANH SÁCH HÌNH Hình 4.1: Biến động oxy (sáng và chiều) của thí nghiệm 1 qua các đợt thu mẫu Hình 4.2: Biến động oxy (sáng và chiều) của thí nghiệm 2 qua các đợt thu mẫu Hình 4.3: Biến động H2S của thí nghiệm 1 qua các đợt thu mẫu Hình 4. 4: Biến động NH4 của thí nghiệm 1 qua các đợt thu mẫu Hình 4.5: Biến động H2S của thí nghiệm 2 qua các đợt thu mẫu Hình 4.6 : Biến động NH4 của thí nghiệm 2 qua các lần thu mẫu Hình 4.7: Cá Lăng giống sau 40 ngày ương Hình 4.8: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 1 Hình 4.9: Tỉ lệ sống của cá lăng ở thí nghiệm 2 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu Trần Bảo Trang Luận văn tốt nghiệp đại học 2006 1 PHẦN I GIỚI THIỆU 1.1 Giới thiệu Nhờ vào sự ưu đãi của thiên nhiên, Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) với tổng diện tích mặt nước 954.350 ha, chiếm gần 1/4 diện tích của ĐBSCL, trong đó diện tích mặt nước ngọt chiếm tới 641.350 ha với hệ thống sông ngòi chằng chịt thuộc hai nhánh sông Tiền và sông Hậu, là điều kiện thuận lợi cho nghề nuôi thủy sản nước ngọt phát triển mạnh mẽ. Với các đối tượng nuôi truyền thống và chiếm ưu thế như: cá Tra, cá Ba sa,… các loài này đã đem lại giá trị xuất khẩu rất cao, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người nông dân trong những thập kỷ qua. Tuy nhiên hiện nay các đối tượng này gặp không ít khó khăn như: giá cả trong năm biến động mạnh, rào cản kỹ thuật và rào cản kinh tế từ các nước nhập khẩu, sự bùng phát của dịch bệnh… Điều này làm tăng rủi ro cho người nuôi. Vì thế những đối tượng nuôi mới có giá trị kinh tế đang được các nhà lãnh đạo cũng như nhà khoa học và người nuôi quan tâm. Cá Lăng (Mystus wyckii Bleeker, 1858) là loài cá da trơn khá phổ biến ở ĐBSCL và có giá trị kinh tế cao, có thịt thơm ngon và được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng. Thực tiển sản xuất cho thấy cá Lăng là loài có giá trị thương phẩm khá cao, giá 1 kg cá thương phẩm ngoài thị trường có thể dao động từ 30.000 – 60.000 đồng (Ngọc, 2002). Trước năm 2002 thông tin liên hệ đến sự hiểu biết của con người về những loài cá nầy chưa nhiều, các tài liệu nghiên cứu trước đây về loài cá nầy phần lớn tập trung vào việc mô tả, nhận dạng và phân loại cùng một số đặc điểm sinh thái học của loài. Để nhân rộng và phát triển một đối tượng nuôi cho người dân thì việc đảm bảo chủ động nguồn giống là rất quan trọng. Năm 2004 Bộ môn Kỹ thuật nuôi thủy sản, Khoa Thủy sản, Đại học Cần Thơ bước đầu đã thành công trong việc nghiên cứu sinh sản nhân tạo cá Lăng. Do vậy việc ứng dụng các thành quả nghiên cứu sinh sản nhân tạo góp phần chủ động sản xuất giống cá Lăng cung cấp cho nông hộ phát triển mô hình nuôi sẽ là một trong nhiều giải pháp kỹ thuật góp phần khai thác thật sự hiệu quả tiềm năng đất, mặt nước và thủy sinh vật tạo ra các mô hình nuôi thủy sản phát triển. Được sự phân công của Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu Trần Bảo Trang Luận văn tốt nghiệp đại học 2006 2 Sản, Khoa Thủy Sản, Đại học Cần Thơ, đề tài:“Thử nghiệm ương cá Lăng (Mystus wyckii Bleeker, 1858) với các mật độ khác nhau” được thực hiện. 1.2 Mục tiêu đề tài Xác định tỉ lệ sống và tăng trọng của cá Lăng trong quá trình ương từ cá bột đến cá giống với mật độ ương khác nhau trong bể ximăng và trong giai, làm cơ sở cho việc xây dựng hoàn chỉnh qui trình kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá Lăng cho vùng ĐBSCL. 1.3 Nội dung đề tài Các nội dung ương cá Lăng bột trong giai đặt trong ao đất và trong bể xi măng với các mật độ khác nhau bao gồm: * Khảo sát điều kiện môi trường trong các hệ thống ương cá lăng với các mật độ khác nhau. * Khảo sát tăng trọng của cá lăng trong các hệ thống ương với các mật độ khác nhau. * Khảo sát tỉ lệ sống của cá lăng trong các hệ thống ương với các mật độ khác nhau. Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu Trần Bảo Trang Luận văn tốt nghiệp đại học 2006 3 PHẦN II LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU Bộ cá trơn (Siluriformes) là một trong những bộ có số lượng loài tương đối phong phú và sống chủ yếu ở nước ngọt và nước lợ. Trong bộ này có rất nhiều loài có giá trị kinh tế cao và được nuôi ở nhiều nước trên thế giới, gồm các loài cá như: cá Tra, cá Ba Sa, cá Bông Lau, cá Vồ Đém,… 2.1. Đặc điểm phân loại và hình thái 2.1.1. Đặc điểm phân loại Loài cá Lăng nghiên cứu có tên khoa học là Mystus wyckii (Bleeker, 1858), loài này có vị trí phân loại như sau: Ngành: Chorada Lớp: Osteichthyes Bộ: Siluriformes Họ: Bagridae Giống: Mystus Loài: Mystus wyckii (Bleeker, 1858) Theo Mai Đình Yên (1978) ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam có 3 loài cá Lăng sau: Hemibagrus elongatus Gunther, 1864 Hemibagrus centralus: cá Lăng Quãng Bình Hemibagrus vietnamicus: cá Lăng, cá Huốc Theo Trương Thủ Khoa và Trần Thị Thu Hương (1993) đối với các tỉnh phía Nam, bên cạnh loài cá Lăng vàng (Mystus nemurus) thì cá Lăng Ki (Mystus wyckii) là một trong các loài cá da trơn phân bố khá phổ biến trong các thủy vực nước chảy ở vùng ĐBSCL. 2.1.2 Đặc điểm hình thái Theo Mai Đình Yên và ctv (1992) thì loài cá Lăng (Mystus wyckii) có đặc điểm về hình thái như sau: Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @