Luận văn Thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề tại Thành phố Đà Nẵng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN ĐÌNH HÙNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Hà Nội, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN ĐÌNH HÙNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN KHẮC BÌNH Hà Nội, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trong Luận văn đảm bảo tính chính sác, tin cậy và trung thực. Vậy, tôi viết Lời cam đoan này để Học Viện khoa học xã hội xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Tác giả Luận văn Trần Đình Hùng MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐÀO TẠO NGHỀ .............................................................. 7 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của chính sách đào tạo nghề ........................ 7 1.2. Vai trò của chính sách hỗ trợ đào tạo nghề .............................................. 11 1.3. Nội dung chính sách hỗ trợ đào tạo nghề ................................................. 12 1.4. Nội dung thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề ................................. 14 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề ..... 20 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG ĐẶC THÙ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................................................................. 26 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ..................................... 26 2.2. Thực trạng đào tạo nghề tại thành phố Đà Nẵng ..................................... 28 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng ..................................................................................... 36 2.4. Đánh giá chung về thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề ................. 45 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG ĐẶC THÙ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ........................................................... 51 3.1. Mục tiêu, định hướng đào tạo nghề ......................................................... 51 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng ......................................................... 61 KẾT LUẬN .................................................................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân LĐNT Lao động nông thôn MTQG Mục tiêu Quốc gia NXB Nhà xuất bản PGS.TS Phó giáo sư, tiến sĩ TDTT Thể dục thể thao THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TNCS Thanh niên cộng sản UBND Ủy ban nhân dân LĐTBXH Lao động - Thương binh và Xã hội DANH MỤC BẢNG Số Tên bảng Trang hiệu Phân bố cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn TP. Đà 2.1 29 Nẵng giai đoạn 2010-2018 2.2 Kết quả tuyển sinh giai đoạn 2010 - 2018 31 Trình độ đội ngũ giáo viên, giảng viên giáo dục nghề 2.3 33 nghiệp Nghiệp vụ sư phạm, trình độ tiếng Anh và Tin học của đội 2.4 33 ngũ nhà giáo đào tạo nghề năm 2018 2.5 Trình độ đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp 34 Kết quả đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà 2.6 46 Nẵng giai đoạn 2010 - 2019 Kết quả dự báo nhu cầu lao động từ phương án tăng trưởng 3.1 60 kinh tế của thành phố Đà Nẵng, giai đoạn 2018 - 2030 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau khi trở thành đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương, Đảng bộ và nhân dân thành phố Đà Nẵng đã dồn sức phấn phấn đấu xây dựng thành phố phát triển toàn diện về mọi mặt và đã được Chính phủ công nhận là đô thị loại I cấp quốc gia. Trong thành tựu đó, công cuộc chỉnh trang đô thị của thành phố, xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển khu công nghiệp tập trung giữ vai trò hết sức quan trọng. Bên cạnh những kết quả to lớn do đô thị hoá, chỉnh trang đô thị đem lại, phát sinh những khó khăn, bất cập, trong đó vấn đề hàng nghìn lao động mất việc làm cần được tập trung giải quyết . Trong những năm qua, được sự quan tâm của Uỷ ban nhân dân thành phố Đà Nẵng đã tập trung cho đầu tư phát triển, ban hành nhiều chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, cơ chế thuận lợi nhằm thu hút mọi nguồn lực từ các thành phần kinh tế vào phát triển sản xuất. Nguồn vốn đầu tư toàn xã hội ngày một tăng, tạo ra nhiều việc làm mới, đời sống của người dân nói chung và người lao động được cải thiện đáng kể, tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết cơ bản vấn đề việc làm của địa phương, nhất là đối với người lao động thuộc diện hộ nghèo, di dời giải tỏa, mất đất sản xuất, người khuyết tật, gia đình chính sách... để chuyển đổi ngành nghề. Tuy nhiên, qua thời gian triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù, bên cạnh những kết quả đạt được thì cũng còn bộc lộ nhiều bất cập, có một số bộ phận dân cư đời sống còn khó khăn do thiếu vốn sản xuất, kinh doanh, trình độ văn hoá thấp, không có nghề nghiệp, hoặc việc làm không ổn định, thu nhập thấp. Những hộ nông nghiệp, ngư nghiệp được bố trí vào ở nhà chung cư, nhà phân lô không có điều kiện hành nghề cũ, trong khi đó để chuyển đổi ngành nghề không thể thực hiện ngay trong một 1 sớm một chiều. Bên cạnh những khó khăn bức xúc trong chuyển đổi ngành nghề, giải quyết việc làm. Để giải quyết các vấn đề nêu trên, nên tôi mạnh dạn đề xuất đề tài nghiên cứu: “Thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề tại thành phố Đà Nẵng” từ đó kiến nghị một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đào tạo nghề cho lao động đặc thù nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Thời gian qua, đã có các công trình nghiên cứu khoa học, bài viết tìm hiểu về thực trạng, định hướng, về chính sách hỗ trợ đào tạo tạo nghề cho lao động đặc thù, như: “Có nghề nông dân mới thoát nghèo bền vững”, của Bộ trưởng Bộ LĐTBXH Đào Ngọc Dung (Báo Dân trí ngày 12/4/2018); “Đào tạo nghề phải gắn với doanh nghiệp”, của Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Lê Quân (Báo Lao động ngày 28/7/2018); “Đào tạo nghề cho nông dân thời kỳ hội nhập quốc tế”, của Tiến sỹ Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề, Bộ LĐTBXH; “Quan điểm - định hướng vai trò của truyền thông trong nhận thức xã hội về giáo dục nghề nghiệp” của Trương Anh Tuấn (Tạp chí giáo dục nghề nghiệp) và những bài báo, công trình nghiên cứu trên đã cung cấp một cái nhìn tổng thể về thực trạng công tác đào tạo nghề cho LĐNT, thực trạng về việc làm và giải quyết việc làm, cũng như thực trạng về thực hiện các chính sách đào tạo nghề cho LĐNT hiện nay. - Luận văn: Các giải pháp đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên tại thành phố Đà Nẵng của Phan Thị Thúy Linh (2011), đã làm rõ một số vấn đề về lý luận và thực tiễn trong đào tạo nghề và giải quyết việc làm, phân tích kết quả, những khó khăn, vướng mắc trong đào tạo nghề, tạo việc làm cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng, đồng thời đề xuất một số giải pháp trong công tác thực hiện chính sách đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên tại 2 thành phố Đà Nẵng trong thời gian đến. - Hoàng Thu Thuỷ, Tình hình đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên dân tộc thiểu số tỉnh Hà Giang trong giai đoạn hiện nay, Tạp chí Khoa học & Công nghệ, (Nxb Khoa học và công nghệ, năm 2012) có đăng bài “Tình hình đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên dân tộc thiểu số tỉnh Hà Giang trong giai đoạn hiện nay” của Hoàng Thu Thuỷ, đã tập trung phân tích những kết quả đạt được trong công tác đào tạo nghề và tạo việc làm khi bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đồng thời chỉ ra một số những hạn chế, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Nhìn chung, những nghiên cứu, công trình và bài viết nêu trên đã tiếp cận vấn đề đào tạo nghề, tác động của quá trình CNH-HĐH, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đến vấn đề việc làm, tạo việc làm cho lao động đặc thù ở nhiều góc độ, khía cạnh, địa phương khác nhau, qua đó có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn, gợi mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới. Trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc những vấn đề được nghiên cứu trong các công trình khoa học, bài viết đó, kết hợp với thực tiễn trên lĩnh vực đào tạo tạo nghề kiến nghị, đề ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng cho những năm tiếp theo. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở những vấn đề lý luận cơ bản về đào tạo nghề, chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù, thực tiễn về thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng đề xuất một số giải pháp, mục tiêu, nhiệm vụ thực hiện trong thời gian đến về thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù, lao động nông thôn tại thành phố Đà Nẵng. 3 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Từ cơ sở lý luận về chính sách đào tạo nghề, thực trạng của địa phương đã phân tích, đưa ra những đánh giá về kết quả đạt được và những khó khăn trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là việc thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn chỉ nghiên cứu về thực hiện chính sách đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng cho lao động đặc thù tại thành phố Đà Nẵng. * Về không gian: Tại địa bàn thành phố Đà Nẵng. * Về thời gian: Đề tài đã thu thập số liệu trong giai đoạn 2010 - 2019 để phục vụ trong quá trình nghiên cứu. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh, các chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật, quy định của Nhà nước về chính sách đào tạo nghề cho lao động đặc thù. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn đã sử dụng, kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau như: thu thập thông tin, phân tích và khai thác thông tin từ các nguồn tài liệu có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu như: Các văn kiện, nghị quyết, quyết định, tài liệu khác... của Đảng và Nhà nước; các bộ, ngành, địa phương liên 4