Luận văn Thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN MINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ NGÀNH NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN MINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ NGÀNH NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. DƯƠNG NGUYỄN MINH HUY HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Nguyễn Văn Minh MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ NGÀNH NÔNG NGHIỆP ...................................................... 11 1.1. Các khái niệm cơ bản ......................................................................................... 11 1.2. Nội dung thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp ............... 19 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp ........................................................................................................................ 23 CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ NGÀNH NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM .............................................................................................. 27 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ..... 27 2.2. Nội dung thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ...................................................................... 36 2.3. Đánh giá chung về thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ......................................................... 58 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ ĐẨY MẠNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ NGÀNH NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM ................................................................................................................................... 63 3.1. Phương hướng hoàn thiện và đẩy mạnh thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ......................... 63 3.2. Giải pháp hoàn thiện và đẩy mạnh thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam .................................... 67 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 CBCCVC Cán bộ, công chức, viên chức 2 QLNN Quản lý nhà nước 3 UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng 2.1 Diễn biến khí hậu thị xã Điện Bàn giai đoạn 2014-2018 28 2.2 Một số chỉ tiêu kinh tế thị xã Điện Bàn giai đoạn 2014-2018 29 2.3 Thu - chi trong cân đối ngân sách thị xã Điện Bàn 30 Một số chỉ tiêu về xã hội tại thị xã Điện Bàn giai đoạn 2014- 2.4 32 2018 Tốc độ phát triển của ngành nông nghiệp thị xã Điện Bàn giai 2.5 34 đoạn 2014-2018 2.6 Một số chỉ tiêu trên lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2014-2018 35 2.7 Một số chỉ tiêu trên lĩnh vực chăn nuôi giai đoạn 2014-2018 36 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Số hiệu Tên hình Trang hình Kết quả đánh giá về công tác xây dựng, ban hành văn bản trên 2.1 38 địa bàn thị xã Kết quả đánh giá về chủ thể thực hiện chính sách phát triển kinh 2.2 41 tế ngành nông nghiệp trên địa thị xã điện bàn Kết quả khảo sát, đánh giá về công tác lập kế hoạch thực hiện 2.3 chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị 43 xã Kết quả khảo sát đánh giá về công tác phổ biến, tuyên truyền 2.4 chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị 46 xã Kết quả khảo sát đánh giá về công tác phân công, phối hợp thực 2.5 hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa 48 bàn thị xã Kết quả khảo sát đánh giá về công tác duy trì và điều chỉnh 2.6 chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị 50 xã Kết quả khảo sát đánh giá về công tác theo dõi, kiểm tra, đôn 2.7 đốc thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp 55 trên địa bàn thị xã Kết quả khảo sát đánh giá về công tác tổng kết, đánh giá, rút 2.8 kinh nghiệm chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp 57 trên địa bàn thị xã MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất xuất hiện từ rất sớm, gắn liền với sự hình thành, phát triển xã hội loài người, trở thành ngành sản xuất vật chất cơ bản. Do đó phát triển kinh tế nông nghiệp là khách quan, cần thiết đối với sự phát triển, đặc biệt đối với một quốc gia có nền tảng nông nghiệp lâu đời như Việt Nam. Thành tựu phát triển kinh tế nông nghiệp nước ta thời kỳ đổi mới đã khẳng định vai trò quan trọng của kinh tế nông nghiệp đối với phát triển bền vững, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và bảo vệ môi trường sinh thái. Kết quả 10 năm ngành nông nghiệp triển khai thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW của Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X, ngày 05/8/2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn với nhiều kết quả đã đạt được, đồng thời mở ra một thời kỳ mới phát triển nền nông nghiệp hiện đại, bền vững; xây dựng nông thôn mới phồn vinh và văn minh; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Điện Bàn là thị xã đồng bằng ven biển, có vị trí địa lý - kinh tế quan trọng, là vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc của tỉnh Quảng Nam. Những năm qua, với nỗ lực to lớn của các cấp, các ngành của thị xã trong công tác phát triển kinh tế ngành nông nghiệp đã phát huy tiềm năng, lợi thế về điều kiện vị trí địa lý, tự nhiên, kinh tế - xã hội và tranh thủ nhiều nguồn lực đầu tư để đưa ngành nông nghiệp đạt được những kết quả tích cực, tốc độ tăng trưởng ngành nông - lâm - thủy sản năm 2018 đạt 3,9% so với năm 2017 (theo giá so sánh 2010), từng bước chuyển dịch theo hướng sản xuất hàng hóa, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của thị xã. Tuy nhiên, ngành kinh tế nông nghiệp ở thị xã vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, như sản xuất manh mún, chủ yếu là sản xuất hộ gia đình; suy giảm thâm 1 canh; tính hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm chưa cao, tình trạng được mùa mất giá vẫn tiếp tục diễn ra, lặp đi lặp lại, thường xuyên có những cuộc giải cứu nông sản thừa; thu nhập từ nông nghiệp thấp so với các ngành khác. Điều này cho thấy, bản thân trong nội bộ của ngành kinh tế nông nghiệp thị xã cũng đang bộc lộ nhiều hạn chế. Đặc biệt, vai trò của các chủ thể quản lý trong lĩnh vực này của thị xã Điện Bàn còn mờ nhạt, chưa thực sự hiệu quả, thể hiện qua các điểm sau đây: Năng lực quản lý chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của kinh tế; Công tác lập kế hoạch còn hạn chế, chưa gắn sản xuất với nhu cầu của thị trường, tại các xã, phường diễn ra tình trạng đầu tư vượt quy hoạch, đầu tư theo phong trào rất phổ biến; Những vi phạm phổ biến thường xuyên diễn ra như vật tư nông nghiệp giả, vi phạm an toàn thực phẩm, sử dụng chất cấm, kháng sinh trong chăn nuôi. Việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã đã được các cấp chính quyền và người dân quan tâm thực hiện. Tuy nhiên, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách cũng như hoạt động thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách chưa thực sự mang lại hiệu quả trong quá trình triển khai chính chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã thời gian qua. Bên cạnh đó, trước những xu thế thay đổi chung hiện nay của ngành nông nghiệp về sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của lực lượng sản xuất, tác động của hội nhập kinh tế và biến đổi khí hậu, đặt ra yêu cầu công tác quản lý trong phát triển về nông nghiệp ở thị xã Điện Bàn cần thiết phải được nâng cao hơn nữa. Đặc biệt với vị thế mới, được công nhận là thị xã vào năm 2015, thị xã Điện Bàn định hướng phát triển theo hướng đô thị, vì vậy yêu cầu đặt ra đối với công tác thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp tại thị xã càng cần thiết phải được nâng cao để phù hợp với định hướng phát triển trong tình hình mới. Với những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Thực hiện chính sách phát 2 triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam” làm luận văn tốt nghiệp cao học của mình để nghiên cứu đánh giá ựth c trạng, phát hiện các vấn đề tồn tại, hạn chế và nguyên nhân để tìm giải pháp khắc phục nhằm tăng cường thực hiện chính sách phát triển kinh tế ngành nông nghiệp trên địa bàn thị xã Điện Bàn. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Từ khi nước ta bước vào thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa (CNH), hiện đại hóa (HĐH) thì nông nghiệp và phát triển kinh tế nông nghiệp là một vấn đề mới, thu hút sự quan tâm nhiều hơn của các cơ quan nghiên cứu và nhà khoa học. Cho đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu với nhiều cấp độ khác nhau về thực hiện chính sách phát triển kinh tế nông nghiệp nhằm mục đích và góc độ tiếp cận khác nhau liên quan trực tiếp đến nội dung nghiên cứu của luận văn. Trong đó có các công trình điển hình như sau: Luận văn Thạc sĩ “Phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh”, của tác giả Nguyễn Duy Cường (2010) đã phân tích, làm rõ thực trạng phát triển kinh tế nông nghiệp trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở huyện Can Lộc. Từ thực trạng và một số vấn đề đặt ra về phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh trước những năm 2010, tác giả đề ra quan điểm và giải pháp cơ bản để kinh tế nông nghiệp ở huyện Can Lộc phát triển tốt hơn thời gian tới [16]. Trong luận án tiến sĩ “Phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2011 - 2020” của Đoàn Tranh (2012) đã nêu những vấn đề lý luận về phát triển nông nghiệp, thực trạng phát triển nông nghiệp của tỉnh Quảng Nam, từ đó đề xuất các giải pháp chủ yếu phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2011-2020 [40]. Vũ Đình Thắng (2013) trong “Giáo trình Kinh tế nông nghiệp” đã nêu tổng quan về kinh tế nông nghiệp, đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp 3