Luận văn Thực hiện chính sách quy hoạch đô thị trên địa bàn Quận Ngũ Hành Sơn, Thành phố Đà Nẵng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LƯU XUÂN HÙNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NGŨ HÀNH SƠN, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LƯU XUÂN HÙNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NGŨ HÀNH SƠN, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành : Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. HỒ VIỆT HẠNH HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Học viên xin cam đoan luận văn “Thực hiện chính sách quy hoạch đô thị trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Hồ Việt Hạnh, Học viện Khoa học Xã hội. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Lưu Xuân Hùng LỜI CẢM ƠN Trong quãng thời gian học và hoàn thiện Luận văn Thạc sỹ tại Học viện Khoa học Xã hội, tôi đã nhận được nhiều sự quan tâm và giúp đỡ của UBND quận Ngũ Hành Sơn, Phòng Quản lý đô thị, Phòng Tư pháp, Phòng Tài nguyên Môi trường, Phòng Nội vụ của quận, viện quy hoạch xây dựng Đà Nẵng và đặc biệt là sự quan tâm sâu sắc của quý thầy cô Học viện Khoa học Xã hội – cơ sở Đà Nẵng. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến tập thể cán bộ, giảng viên Học viện Khoa học Xã hội – cơ sở Đà Nẵng đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập chương trình Thạc sỹ đợt 2 năm 2017 – chuyên ngành Chính sách công. Đặc biệt, tôi xin cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS. Hồ Việt Hạnh, người đã trực tiếp hướng dẫn trong quá trình thực hiện luận văn này cho tôi với tất cả lòng nhiệt tình, tâm huyết và trách nhiệm. Bên cạnh đó, tôi xin gởi lời cảm ơn đến lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, bạn bè và đồng nghiệp, đã tạo điều kiện về thời gian, kinh phí, hướng dẫn nội dung, cung cấp tài liệu và thông tin cần thiết cho Luận văn. Mặc dù rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhưng Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý Thầy, cô và bạn bè. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Lưu Xuân Hùng MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH ĐÔ THỊ CỦA NƯỚC TA HIỆN NAY .................. 11 1.1. Tổng quan về chính sách công ................................................................. 11 1.2. Khái quát về chính sách quy hoạch đô thị ............................................... 18 1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách quy hoạch đô thị ............. 22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH ĐÔ THỊ TẠI QUẬN NGŨ HÀNH SƠN, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................................................................. 26 2.1. Các yếu tố tác động đến việc thực hiện chính sách quy hoạch đô thị quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng ................................................................ 26 2.2. Thực hiện chính sách quy hoạch đô thị trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn, Thành phố Đà Nẵng ........................................................................................ 44 2.3. Đánh giá chung về việc tổ chức, thực hiện chính sách quy hoạch đô thị quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng ....................................................... 53 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH ĐÔ THỊ TẠI QUẬN NGŨ HÀNH SƠN, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................................. 61 3.1. Bối cảnh chính sách quy hoạch đô thị...................................................... 61 3.2. Các quan điểm .......................................................................................... 62 3.3. Các giải pháp cải thiện trong công tác thực hiện chính sách quy hoạch trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng ................................... 63 3.4. Kiến nghị tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cho chính sách quy hoạch đô thị ...................................................................................... 68 KẾT LUẬN .................................................................................................... 72 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ha : Héc - ta HĐND : Hội đồng nhân dân KT - XH : Kinh tế xã hội km : Kilomet NN & PTNN : Nông nghiệp và phát triển nông thôn QLNN : Quản lý nhà nước SXKD : Sản xuất kinh doanh TNMT : Tài nguyên môi trường UBND : Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng Tên bảng Trang 2.1 Giá trị sản xuất các ngành trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn 37 2.2 Tốc độ phát triển của quận Ngũ Hành Sơn 37 2.3 Tổng hợp hiện trạng sử dụng đất 41 DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu hình Tên Hình Trang 2.1 Bản đồ quy hoạch chi tiết 1/500 quận Ngũ Hành Sơn 36 2.2 Biểu đồ tăng trưởng của quận Ngũ Hành Sơn 38 Biểu đồ dân số và tốc độ gia tăng dân số của quận Ngũ 2.3 Hành Sơn 41 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiếu của đề tài Quá trình đô thị hóa nhanh đặt ra những thách thức lớn đối với công tác quản lý Nhà nước về mọi mặt của đời sống kinh tế -xã hội (KT-XH), trong đó quản lý nhà nước (QLNN) về quy hoạch đô thị là một nội dung quan trọng nghiên cứu các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình phát triển nhanh chóng của xã hội. Chính sách quy hoạch đô thị là một phần của chính sách đất đai và thể chế quốc gia. Có thể thấy rằng đã có sự chuyển biến lớn trong chính sách quản lý đất đai tại Việt Nam những năm vừa qua nhằm đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu cũng như thách thức đặt ra trong thời đại mới. Thành phố Đà Nẵng đã có sự chuyển mình trong giai đoạn vừa qua để trở thành một trong những thành phố lớn và đáng sống tại Việt Nam, là đầu tàu phát triển KT-XH cho khu vực miền Trung, không chỉ về kinh tế mà bao gồm nhiều đóng góp cho sự tăng trưởng chung của cả nước. Trước bối cảnh đó, áp lực lên cơ sở hạ tầng KT-XH của thành phố ngày càng tăng nhanh và hiện đang là một trong những vấn đề quan trọng Thành phố đang phải đối mặt. Có thể thấy rằng, việc quy hoạch trước đây chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu ngày nay và đang gây nên nhiều hệ lụy tác động tiêu cực đến đời sống, văn hóa, xã hội tại địa phương. Mệnh danh là thành phố của những con cầu và nhiều cảnh quan thiên nhiên ban tặng, Đà Nẵng ngày nay là một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng tại Việt Nam không chỉ đối với du khách trong nước mà còn với du khách quốc tế. Thực tiễn cho thấy lượng khách du lịch đến Đà Nẵng ngày càng gia tăng nhanh chóng. Tình trạng quá tải lưu lượng phương tiện giao thông ngày càng thể hiện rõ, nhất là các quận có đường bờ biển nơi tập trung lượng lớn khách tham quan du lịch. Trong đó, quận Ngũ Hành Sơn với vị trí 1 giáp biển là nơi hiện đang gặp nhiều khó khăn trong công tác quy hoạch đô thị do sự thay đổi nhanh chóng của khu vực này. Có thể thấy rằng, hiện nay quá trình thực hiện chính sách quy hoạch đô thị tại quận Ngũ Hành Sơn đang gặp các vấn đề cơ bản sau: (i) các dự án được triển khai nhiều dẫn đến sự quá tải về cơ hạ tầng giao thông; (ii) quy hoạch trước đây chưa theo kịp tốc độ thay đổi của xã hội; (iii) cơ sở hạ tầng phụ trợ gần như không thể nào đáp ứng nhu cầu; (iv) việc thu hút các nhà đầu tư thực hiện các dự án ven biển mâu thuẫn trực tiếp tới quyền được sử dụng biển của người dân nơi đây; (v) công tác thực hiện quy hoạch còn nhiều vướng mắc, Ngày nay, thực hiện chính sách quy hoạch đô thị ngày càng cho thấy tầm quan trọng và tính cấp thiết trong tình hình bối cảnh mới của Việt Nam. Sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng thời gian qua cũng như sự bùng nổ dân số đã thực sự đặt trách nhiệm lớn cho công tác quy hoạch đô thị. Chính sách quy hoạch đô thị đã nhận được sự quan tâm nhiều của các nhà kinh tế và quản lý, mục tiêu của các nghiên cứu này muốn làm rõ tầm quan trọng và thách thức đặt ra cho đầu tư công và phương thức quản lý của khu vực công ngày nay để đạt được hiệu quả tốt nhất trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng của đất nước. Nhằm góp phần giải quyết các vấn đề trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Thực hiện chính sách quy hoạch đô thị trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng” để thực hiện luận văn của mình, với mong muốn tìm hiểu thực trạng và phân tích quá trình thực hiện chính sách quy hoạch đô thị nhằm đạt hiệu quả tốt hơn cho các chính sách của Chính phủ. 2. Tình hình nghiên cứu Trong quá trình thực hiện đề tài tác giả đã tham khảo nhiều tài liệu trong nước và quốc tế để phục vụ cho nghiên cứu: - Việc quy hoạch các khu định cư đô thị đã diễn ra từ buổi bình minh 2 của nền văn minh, nhưng quy hoạch hiện đại chỉ thực sự bắt đầu từ sau năm 1850 (Benevolo 1967; UN-Habitat 2009). Quy hoạch đô thị hình thành để khắc phục những yếu tố ngoại tác của công nghiệp hóa và đô thị hóa (UN- Habitat 2009). Hall (2000) chia thời kỳ quy hoạch đô thị hiện đại ra làm 5 giai đoạn: Phong trào thành phố vườn bắt đầu sau năm 1898. Phong trào này bắt đầu sau khi Howard (1898) xuất bản nghiên cứu To-Morrow: A Peaceful Path to Real Reform của ông. Chủ đề chính của phong trào này là mang ‘màu xanh’ vào thành phố thông qua phân quyền quy hoạch (Taylor 1998; Hall 2000; UN-Habitat 2009). Nhà ở là vấn đề nghiêm trọng trong giai đoạn này khi các thành phố như Luân Đôn, New York, và Paris cực kỳ đông đúc. Như một hệ quả, phân tích quy hoạch đi kèm với phong trào cải cách nhà ở (Hall 2000). Ngoài Howard, Kropotkin (1898; 1913) và Geddes (1912; 1915) là hai nhà tri thức khác đi đầu trong phong trào này. Giai đoạn hiện đại hoành tráng bắt đầu vào năm 1923. Nó được đánh dấu bằng sự kiện Hiệp hội Quy hoạch vùng của Mỹ (RPAA) tái thừa nhận ý tưởng của Howard, Kropotkin, và Geddes như một khái niệm trung tâm của các xã hội phân quyền ở các vùng nông thôn xa xôi mà nhờ có điện năng và sự ra đời của xe máy nên đã được tạo điều kiện thuận lợi (Sussman 1976). RPPA chính thức công bố bản tuyên ngôn của hiệp hội vào ngày 1 tháng 5 năm 1925, nhưng tầm nhìn bao quát này không bao giờ được hiện thực hóa (Hall 2000). Trong giai đoạn này, cách tiếp cận của Frank Lloyd Wright giúp giải quyết vấn đề công nghiệp hóa nhanh chóng ở Hoa Kỳ. Đó là dạng thức các thành phố phân tán, mật độ thấp, với mỗi gia đình cư ngụ trên một lô đất nhỏ riêng biệt và sử dụng công nghệ hiện đại thời bấy giờ, đặc biệt là ô tô, để tiếp cận các chức năng đô thị khác (UN-Habitat 2009). Ở châu Âu, các ý tưởng của Le Corbusier trong thập niên 1920 và 1930 giúp xây dựng lý tưởng 3