Luận văn Ứng dụng mô hình Binary Logistic vào phân tích rủi ro tín dụng doanh nghiệp tại Công ty cho thuê tài chính II-Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM ---------------- LƯƠNG THỊ KIM THUẬN ỨNG DỤNG MÔ HÌNH BINARY LOGISTIC VÀO PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH II NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ---------------- LƯƠNG THỊ KIM THUẬN ỨNG DỤNG MÔ HÌNH BINARY LOGISTIC VÀO PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH II NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM Chuyên ngành : Kinh tế tài chính – Ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. HỒ THỦY TIÊN TP. Hồ Chí Minh – Năm 2011 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn này là do bản thân tự nghiên cứu và thực hiện theo sự hướng dẫn của TS. Hồ Thủy Tiên. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính pháp lý trong quá trình nghiên cứu khoa học luận văn này Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2011 Người cam đoan Lương Thị Kim Thuận MỤC LỤC Trang phụ bìa Trang Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắc Danh mục các bảng biểu Danh mục các hình vẽ, đồ thị LỜI MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO THUÊ TÀI CHÍNH VÀ MÔ HÌNH HỒI QUY BINARY LOGISTIC ............................................................................... 5 1.1 Cơ sở lý luận về Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính 5 1.1.1. Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ............................... 5 1.1.1.1. Khái niệm rủi ro và rủi ro tín dụng .................................................. 5 1.1.1.2. Các loại rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ............ 6 1.1.1.3. Những chỉ tiêu phản ánh mức độ rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ................................................................................................. 9 1.1.1.4. Hậu quả của rủi ro tín dụng ............................................................ 10 1.1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ...................................................................................................... 12 1.1.2. Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ................ 14 1.1.2.1. Sự cần thiết của công tác quản trị rủi ro tín dụng .......................... 14 1.1.2.2. Khái niệm ....................................................................................... 15 1.1.2.3. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ................................................................................................................... 15 1.1.2.4. Đo lường rủi ro tín dụng ................................................................ 18 1.1.2.5. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng thuê mua tại một số nước ... 23 1.2 Giới thiệu mô hình hồi quy Binary Logistic ............................................... 25 1.2.1. Ứng dụng của mô hình hồi quy Binary Logistic .................................. 25 1.2.2. Mô hình Binary Logistic ...................................................................... 26 1.2.2.1. Diễn dịch các hệ số hồi quy của mô hình Binary Logistic ............. 27 1.2.2.2. Độ phù hợp của mô hình ................................................................. 27 1.2.2.3. Kiểm định ý nghĩa thống kê của các hệ số...................................... 28 1.2.2.4. Kiểm định mức độ phù hợp tổng quát ............................................ 28 1.2.2.5. Các phương pháp đưa biến độc lập vào mô hình hồi quy Binary Logistic ............................................................................................................... 29 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................. 30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH II NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM .............................................................................. 31 2.1. Thực trạng hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam ................................ 31 2.1.1. Một số thành tựu trong hoạt động cho thuê tài chính ......................... 31 2.1.2. Những tồn tại trong hoạt động cho thuê tài chính ............................... 32 2.2. Thực trạng hoạt động cho thuê tài chính tại BLC II ................................... 33 2.2.1. Cơ cấu dư nợ ........................................................................................ 33 2.2.1.1. Cơ cấu dư nợ theo đối tượng cho thuê ........................................... 33 2.2.1.2. Cơ cấu dư nợ theo loại hình doanh nghiệp ................................... 34 2.2.1.3. Cơ cấu dư nợ theo nhóm tài sản cho thuê ..................................... 36 2.2.2. Thị phần hoạt động ............................................................................. 37 2.2.3. Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro ............................................ 38 2.2.3.1. Phân loại nợ .................................................................................... 38 2.2.3.2. Thực trạng trích lập quỹ dự phòng rủi ro ....................................... 39 2.3. Phân tích rủi ro tín dụng tại BLC II ............................................................ 40 2.3.1. Các loại rủi ro tín dụng ........................................................................ 40 2.3.1.1. Rủi ro tài chính ............................................................................... 40 2.3.1.2. Rủi ro hoạt động ............................................................................. 40 2.3.1.3. Rủi ro khác ..................................................................................... 41 2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá mức độ rủi ro tín dụng ....................................... 41 2.3.2.1. Nợ quá hạn ..................................................................................... 41 2.3.2.2. Nợ xấu ............................................................................................ 44 2.3.2.3. Lãi treo ........................................................................................... 49 2.3.3. Công tác quản trị rủi ro tín dụng tại BLC II ........................................ 50 2.3.4. Đánh giá công tác quản trị rủi ro tín dụng tại BLC II .......................... 53 2.3.4.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 53 2.3.4.2. Hạn chế ......................................................................................... 55 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................. 57 CHƯƠNG 3: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH HỒI QUY BINARY LOGISTIC TRONG PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH II NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM .............................................................................. 59 3.1. Giới thiệu một số mô hình đo lường rủi ro tín dụng ................................. 59 3.1.1. Mô hình định tính về rủi ro tín dụng – Mô hình 6C ............................ 59 3.1.2. Các mô hình lượng hóa rủi ro tín dụng ................................................ 60 3.1.2.1. Mô hình điểm số Z ......................................................................... 60 3.1.2.2. Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng .............................................. 61 3.2. Ứng dụng mô hình hồi quy Binary Logistic trong phân tích rủi ro tín dụng tại BLC II ........................................................................................................... 61 3.2.1. Lý do lựa chọn mô hình ....................................................................... 61 3.2.2. Thiết kế mô hình phân tích rủi ro tín dụng .......................................... 62 3.2.2.1 Thiết kế nghiên cứu ......................................................................... 62 3.2.2.2 Mô hình dự kiến .............................................................................. 63 3.2.2.3. Quy trình xây dựng mô hình tối ưu ................................................ 66 3.2.2.4. Ý nghĩa của các kết quả ................................................................. 69 3.2.3 Kết quả nghiên cứu và nhận định các chỉ số ảnh hưởng đến khả năng trả được nợ ......................................................................................................... 71 3.2.3.1 Kết quả nghiên cứu đưa ra mô hình Binary Logistic ...................... 71 3.2.3.2 Diễn dịch ý nghĩa của các hệ số hồi quy Binary Logistic ............... 72 3.2.4 Vận dụng mô hình hồi quy Binary Logistic.......................................... 74 3.2.4.1 So sánh phân nhóm nợ với xác suất khả năng trả nợ .................... 74 3.2.4.2 Vận dụng mô hình hồi quy Binary Logistic cho xếp hạng tín dụng theo hệ thống XHTD nội bộ của BIDV ............................................................. 76 3.2.4.3 Vận dụng mô hình hồi quy Binary Logistic cho mục địch dự báo . 76 3.3. Đánh giá tính khả thi của mô hình ............................................................. 77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................. 79 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH II NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ............................................. 81 4.1. Định hướng phát triển hoạt động cho thuê tài chính ................................... 81 4.1.1. Định hướng phát triển hoạt động cho thuê tài chính ............................ 81 4.1.2. Định hướng phát triển hoạt động cho thuê tài chính tại BLC II .......... 82 4.1.2.1. Định hướng phát triển cho thuê tài chính ...................................... 82 4.1.2.2. Quan điểm chỉ đạo về chính sách tín dụng .................................... 83 4.2. Giải pháp nâng cao quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho thuê tài chính ................................................................................................................... 84 4.2.1. Giải pháp đối với BLC II ..................................................................... 84 4.2.1.1. Giải pháp phòng ngừa rủi ro ......................................................... 84 4.2.1.2. Thực hiện phân tán rủi ro trong hoạt động cho thuê tài chính ....... 89 4.2.1.3. Xây dựng chính sách khách hàng hiệu quả .................................... 90 4.2.1.4. Củng cố và hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng ....................... 90 4.2.1.5. Các giải pháp hạn chế, bù đắp tổn thất khi rủi ro xảy ra ............... 91 4.2.1.6. Các giải pháp về nhân sự ............................................................... 93 4.2.1.7. Xây dựng chiến lược quảng cáo, tiếp thị ....................................... 95 4.2.2 Giải pháp đối với khách hàng ............................................................... 95 4.2.2.1 Giảm tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu .................................................. 96 4.2.2.2 Tăng tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu ........................................ 97 4.3. Kiến nghị ..................................................................................................... 98 4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ...................................................................... 98 4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước ............................................. 100 4.3.3. Kiến nghị với Hiệp hội cho thuê tài chính Việt Nam ........................ 101 4.3.4. Kiến nghị với Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam ................. 101 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ............................................................................... 102 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮC - ALC 2 : Công ty Cho thuê tài chính 2 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn Việt Nam - ATM : Automated Teller Machine-Máy rút tiền tự động - BIDV : Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BLC : Công ty Cho thuê Tài chính TNHH MTV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BLC II : Công ty Cho thuê Tài chính II Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - CBTD : Cán bộ tín dụng - CIC : Trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng nhà nước - CP : Cổ phần. - CTTC : Cho thuê tài chính - DN : Doanh nghiệp. - DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước. - DNTN : Doanh nghiệp tư nhân - DPRR : Dự phòng rủi ro - HĐCTTC: Hợp đồng cho thuê tài chính - MTV : Một thành viên - NH : Ngân hàng - NHĐT&PTVN : Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - NHNN : Ngân hàng Nhà nước - NHNN&PTNTVN : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - NHTM : Ngân hàng thương mại - QHKH : Quan hệ khách hàng - QĐ : Quyết định - QTRR : Quản trị rủi ro - QTRRTD: Quản trị rủi ro tín dụng - RR : Rủi ro - RRTD : Rủi ro tín dụng - TCTD : Tổ chức tín dụng - TNHH : Trách nhiệm hữu hạn. - TS : Tài sản - TTTD : Thông tin tín dụng - WTO : Tổ chức Thương mại Thế giới DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU STT Tên bảng Trang Bảng 2.1 Tình hình nợ xấu tại các Công ty CTTC 32 Cơ cấu dư nợ cho thuê theo loại hình doanh nghiệp 2008- Bảng 2.2 35 2010 Bảng 2.3 Cơ cấu dư nợ cho thuê theo nhóm tài sản 2008-2010 37 Bảng 2.4 Phân loại nhóm nợ 2008-2010 39 Bảng 2.5 Trích lập dự phòng rủi ro 2008-2010 39 Bảng 2.6 Nợ quá hạn 2007-2010 41 Bảng 2.7 Tỷ lệ nợ quá hạn theo ngành nghề năm 2010 43 Bảng 2.8 Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu 2007-2010 44 Bảng 2.9 Một số nguyên nhân dẫn đến nợ xấu theo loại tài sản thuê 45 Nợ xấu của các Công ty cho thuê tài chính trong Hiệp hội Bảng 2.10 47 Cho thuê tài chính Việt Nam năm 2009 - 2010 Tỷ lệ Nợ xấu của các Công ty cho thuê tài chính trong Bảng 2.11 48 Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam năm 2010 Bảng 2.12 Lãi treo và tỷ lệ lãi treo 2007-2010 49 Các biến độc lập được sử dụng trong phân tích hồi quy mô Bảng 3.1 63 hình Binary Logistic Bảng 3.2 Variables in the Equation 68 Bảng 3.3 Omnibus Tests of Model Coefficients 69 Bảng 3.4 Model Summary 69 Bảng 3.5 Classification Table(a) 70 So sánh phân loại nợ và xác suất khả năng trả được nợ vay Bảng 3.6 74 của 72 doanh nghiệp Mô tả phân nhóm nợ dựa trên xác suất khả năng trả được Bảng 3.7 76 nợ