Cuộc cách mạng khoa học công nghệ sẽ tiếp tục phát triển với những bước
tiến nhảy vọt trong thế kỷ thứ XXI, đưa thế giới chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp
sang kỷ nguyên công nghệ thông tin và phát triển kinh tế trí thức. Khoa học - Công
nghệ sẽ trở thành động lực của sự phát triển kinh tế – xã hội.
Giáo dục là nền tảng của sự phát triển khoa học – công nghệ, mục tiêu của
Giáo dục Đại học giai đoạn 2001 – 2010 là: “Đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ cao
cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao năng lực cạnh tranh và hợp tác bình
đẳng trong hội nhập quốc tế. Mở rộng giáo dục học sau trung học, đa dạng hóa
chương trình đào tạo, xây dựng hệ thống liên thông. Tăng cường cho sinh viên năng
lực thích ứng với việc làm, năng lực tự tạo việc làm cho mình và cho người khác”.
Theo đó việc nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nhằm mục đích nghiên
cứu, cải tiến phương pháp dạy học, trong đó có phương pháp kiểm tra - đánh giá là
hết sức cần thiết. Có rất nhiều phương pháp nhằm nâng cao chất lượng học tập của
sinh viên, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm riêng. Từ đó đòi hỏi chúng ta
phải biết lựa chọn các phương pháp một cách thích hợp để chúng bổ sung cho nhau
nhằm giúp sinh viên phát huy tối đa khả năng tư duy sáng tạo, phát triển tư duy
logic của mình đáp ứng nhu cầu xã hội đặt ra.
Hiện nay ở các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp ở nước
ta chủ yếu sử dụng các phương pháp kiểm tra truyền thống như: kiểm tra tự luận,
kiểm tra vấn đáp. Phương pháp này giúp giảng viên có thể đánh giá chất lượng học
tập của sinh viên, mức độ tiếp thu kiến thức và đặc biệt đánh giá được vai trò chủ
động sáng tạo của sinh viên trong việc giải quyết một vấn đề. Nhưng có nhược điểm
là mất nhiều thời gian mà chỉ kiểm tra được ít khối lượng kiến thứ c. Những bài
kiểm tra tự luận tốn nhiều thời gian để chấm điểm, đồng thời việc cho điểm lại phụ
thuộc vào đánh giá chủ quan của người chấm.
Phương pháp trắc nghiệm để đánh giá kiến thức tỏ ra phù hợp với xu thế phát
triển của thời đại. Bởi trong một thời gian ngắn có thể kiểm tra được nhiều kiến
thức, đi sâu vào từng khía cạnh khác nhau của kiến thức, kỹ năng và phản ứng
nhanh của sinh viên, đánh giá một cách khách quan kết quả học tập của sinh viên,
đồng thời cách tiến hành và chấm bài nhanh chóng.
Trên thế giới đã sử dụng khá phổ biến phương pháp kiểm tra - đánh giá này ở
các bậc học. Ở Việt Nam bắt đầu áp dụng trên diện rộng cho kỳ thi tốt nghiệp phổ
thông trung học năm 2006 – 2007 và kỳ thi tuyển sinh vào đại học, cao đẳng năm
2007 – 2008 các môn: Lý, Hóa, Sinh, Ngoại ngữ.
Tuy nhiên việc biên soạn các bài trắc nghiệm và áp dụng vào kiểm tra - đánh
giá các môn học ở trường Đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp cho đến
nay vẫn còn nhiều hạn chế. Vì vậy chúng tôi đã lựa chọn đề tài: “Xây dựng hệ
thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan dùng để kiểm tra, đánh giá kiến thức
chương axit – bazơ trong Hóa Phân Tích”
124 trang |
Chia sẻ: ngatran | Lượt xem: 2323 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan dùng để kiểm tra, đánh giá kiến thức chƣơng axit – bazơ trong hóa phân tích, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
-----------------o0o------------------
PHẠM THỊ THỦY
XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH
QUAN DÙNG ĐỂ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC
CHƢƠNG AXIT – BAZƠ TRONG HÓA PHÂN TÍCH
Chuyên ngành : Hóa Phân Tích
Mã số : 60.44.29
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC HÓA HỌC
THÁI NGUYÊN – 2007
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
Công trình được hoàn thành tại: Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Đào Thị Phƣơng Diệp
Phản biện 1: .................................................................
.................................................................
Phản biện 2: .................................................................
.................................................................
Luận văn sẽ được bảo vệ trước hội đồng chấm luận văn họp tại: Trường Đại
học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên
Ngày ......... tháng ........ năm 2007
Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện trường ĐHSP Thái Nguyên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cuộc cách mạng khoa học công nghệ sẽ tiếp tục phát triển với những bước
tiến nhảy vọt trong thế kỷ thứ XXI, đưa thế giới chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp
sang kỷ nguyên công nghệ thông tin và phát triển kinh tế trí thức. Khoa học - Công
nghệ sẽ trở thành động lực của sự phát triển kinh tế – xã hội.
Giáo dục là nền tảng của sự phát triển khoa học – công nghệ, mục tiêu của
Giáo dục Đại học giai đoạn 2001 – 2010 là: “Đáp ứng nhu cầu nhân lực trình độ cao
cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao năng lực cạnh tranh và hợp tác bình
đẳng trong hội nhập quốc tế. Mở rộng giáo dục học sau trung học, đa dạng hóa
chương trình đào tạo, xây dựng hệ thống liên thông. Tăng cường cho sinh viên năng
lực thích ứng với việc làm, năng lực tự tạo việc làm cho mình và cho người khác”.
Theo đó việc nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nhằm mục đích nghiên
cứu, cải tiến phương pháp dạy học, trong đó có phương pháp kiểm tra - đánh giá là
hết sức cần thiết. Có rất nhiều phương pháp nhằm nâng cao chất lượng học tập của
sinh viên, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm riêng. Từ đó đòi hỏi chúng ta
phải biết lựa chọn các phương pháp một cách thích hợp để chúng bổ sung cho nhau
nhằm giúp sinh viên phát huy tối đa khả năng tư duy sáng tạo, phát triển tư duy
logic của mình đáp ứng nhu cầu xã hội đặt ra.
Hiện nay ở các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp ở nước
ta chủ yếu sử dụng các phương pháp kiểm tra truyền thống như: kiểm tra tự luận,
kiểm tra vấn đáp. Phương pháp này giúp giảng viên có thể đánh giá chất lượng học
tập của sinh viên, mức độ tiếp thu kiến thức và đặc biệt đánh giá được vai trò chủ
động sáng tạo của sinh viên trong việc giải quyết một vấn đề. Nhưng có nhược điểm
là mất nhiều thời gian mà chỉ kiểm tra được ít khối lượng kiến thức. Những bài
kiểm tra tự luận tốn nhiều thời gian để chấm điểm, đồng thời việc cho điểm lại phụ
thuộc vào đánh giá chủ quan của người chấm.
Phương pháp trắc nghiệm để đánh giá kiến thức tỏ ra phù hợp với xu thế phát
triển của thời đại. Bởi trong một thời gian ngắn có thể kiểm tra được nhiều kiến
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2
thức, đi sâu vào từng khía cạnh khác nhau của kiến thức, kỹ năng và phản ứng
nhanh của sinh viên, đánh giá một cách khách quan kết quả học tập của sinh viên,
đồng thời cách tiến hành và chấm bài nhanh chóng.
Trên thế giới đã sử dụng khá phổ biến phương pháp kiểm tra - đánh giá này ở
các bậc học. Ở Việt Nam bắt đầu áp dụng trên diện rộng cho kỳ thi tốt nghiệp phổ
thông trung học năm 2006 – 2007 và kỳ thi tuyển sinh vào đại học, cao đẳng năm
2007 – 2008 các môn: Lý, Hóa, Sinh, Ngoại ngữ.
Tuy nhiên việc biên soạn các bài trắc nghiệm và áp dụng vào kiểm tra - đánh
giá các môn học ở trường Đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp cho đến
nay vẫn còn nhiều hạn chế. Vì vậy chúng tôi đã lựa chọn đề tài: “Xây dựng hệ
thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan dùng để kiểm tra, đánh giá kiến thức
chương axit – bazơ trong Hóa Phân Tích”.
2. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu phương pháp dùng câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong kiểm
tra - đánh giá kiến thức chương cân bằng và chuẩn độ axit – bazơ trong Hóa Phân
Tích, hệ Cao đẳng và Đại học Sư phạm.
Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan sử dụng cho việc kiểm
tra - đánh giá kiến thức chương axit – bazơ (tính cân bằng và chuẩn độ), hệ Cao
đẳng và Đại học Sư phạm, nhằm đánh giá được kết quả học tập của sinh viên một
cách nhanh và chính xác hơn, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học.
2.2. Nhiệm vụ của đề tài
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết chương cân bằng axit – bazơ và chuẩn độ axit –
bazơ, Hóa phân tích.
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về nguyên tắc xây dựng câu hỏi trắc nghiệm
khách quan.
- Phân loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan thành 4 loại chính:
+ Loại câu điền khuyết
+ Loại câu đúng sai
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3
+ Loại câu ghép đôi
+ Loại câu có nhiều lựa chọn
- Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan học phần Hóa Phân
Tích (giáo trình Đại học Sư phạm Hà Nội), chương axit – bazơ (tính cân bằng và
chuẩn độ).
- Thực nghiệm sư phạm đánh giá khả năng lĩnh hội kiến thức của sinh viên,
xử lý đánh giá độ khó và độ phân biệt của các câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
3. Đối tƣợng nghiên cứu
Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan dùng để kiểm tra - đánh giá kiến
thức, kỹ năng về Hóa phân tích, chương axit – bazơ (tính cân bằng và chuẩn độ), hệ
Cao đẳng và Đại học Sư phạm.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Tổng quan các tài liệu liên quan đến đề tài (lý luận dạy học, cơ sở của kỹ thuật
trắc nghiệm, tâm lý học, giáo dục học ... ) và nội dung kiến thức về tính cân bằng
axit – bazơ và chuẩn độ axit – bazơ.
4.2. Nghiên cứu thực nghiệm sư phạm: Sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách
quan đã xây dựng được để tiến hành kiểm tra - đánh giá kiến thức của sinh viên hệ
cử nhân các trường Cao đẳng và Đại học Sư phạm. Xử lý kết quả kiểm tra để đánh
giá độ khó, độ phân biệt của các câu hỏi.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu vận dụng tốt lý thuyết về trắc nghiệm khách quan để xây dựng thành
công hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan học phần Hóa Phân Tích, chương
axit – bazơ (tính cân bằng và chuẩn độ) sẽ giúp cho việc kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập của sinh viên một cách hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan chương axit – bazơ (tính
cân bằng và chuẩn độ), học phần Hóa Phân Tích cho sinh viên sẽ giúp họ chủ động
và tích cực hơn trong học tập.
6. Những đóng góp của đề tài
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
4
Áp dụng quy trình xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan đã xây dựng
được bộ câu hỏi trắc nghiệm học phần Hóa phân tích, chương tính cân bằng và
chuẩn độ axit – bazơ, dành cho hệ Cao đẳng và Đại học Sư phạm.
Xây dựng các đề kiểm tra tạo cơ sở xác định giá trị của bộ câu hỏi.
Định hướng được việc sử dụng câu hỏi trắc nghiệm học phần Hóa Phân Tích,
chương axit – bazơ trong các khâu của quá trình dạy học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHƢƠNG PHÁP TRẮC
NGHIỆM KHÁCH QUAN
1.1. Tình hình nghiên cứu và ứng dụng phƣơng pháp trắc nghiệm trên
thế giới và ở Việt Nam vào quá trình dạy học
Từ thế kỷ XIX người ta đã sử dụng trắc nghiệm để đo các đặc điểm của con
người. Đến thế kỷ XX, E. Toocdaica là người đầu tiên dùng trắc nghiệm để đo trình
độ kiến thức của học sinh đối với một số môn học [10; 13].
Năm 1940 đã xuất hiện nhiều hệ thống trắc nghiệm đánh giá kết quả học tập
của học sinh, tuy nhiên việc áp dụng phương pháp này còn ít và phạm vi áp dụng
còn nhiều hạn chế. Cùng với việc ứng dụng của công nghệ thông tin vào nhiều lĩnh
vực khác nhau của đời sống thì trắc nghiệm cũng có điều kiện phát triển mạnh.
Năm 1961, ở Mỹ đã xây dựng 2000 câu trắc nghiệm chuẩn để đánh giá kết
quả học tập của học sinh – sinh viên và sử dụng cho kỳ thi tuyển sinh.
Năm 1963, với sự trợ giúp của máy tính điện tử để xử lý kết quả thực nghiệm
trên diện rộng đã tạo điều kiện phát triển cho phương pháp trắc nghiệm trong nhiều
lĩnh vực.
Những năm gần đây, hầu hết các nước trên thế giới đều đã sử dụng phương
pháp trắc nghiệm một cách rộng rãi và phổ biến vào quá trình dạy học ở cấp phổ
thông cũng như đại học, đặc biệt là ở các nước phương Tây.
Ở Việt Nam, từ những năm 1960 đã có những nghiên cứu thử nghiệm
phương pháp trắc nghiệm trong ngành tâm lý học.
Năm 1969, tác giả Dương Thiệu Tống đã đưa môn trắc nghiệm và thống kê
giáo dục vào giảng dạy tại lớp cao học và tiến sỹ giáo dục tại trường Đại học Sài Gòn
[10; 13].
Năm 1971, tác giả Trần Bá Hoành đã thực hiện công trình “Thử dùng
phương pháp trắc nghiệm để điều tra tình hình nhận thức của học sinh về một số
khả năng trong chương trình sinh vật học đại cương lớp 9” [13].
Năm 1972, trắc nghiệm đã được sử dụng rộng rãi để ôn tập và thi tú tài. Năm
1976, tác giả Nguyễn Như An dùng phương pháp trắc nghiệm trong việc thực hiện
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
6
đề tài “Bước đầu nghiên cứu nhận thức tâm lý của sinh viên Đại học sư phạm” và
năm 1978 với đề tài “vận dụng kết hợp phương pháp test và phương pháp kiểm tra
truyền thống trong dạy học tâm lý học” [10].
Năm 1995 – 1996 trường Đại học Đà Lạt đã tổ chức kỳ thi tuyển sinh vào
Đại học bằng hình thức kiểm tra trắc nghiệm và có rất nhiều bộ sách luyện thi ở khu
vực phía Nam sử dụng các câu hỏi trắc nghiệm được in.
Trong những năm gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo và các trường Đại học đã
có một số hoạt động bước đầu nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của học sinh –
sinh viên ở các cấp học. Tổ chức hội thảo trao đổi thông tin về việc cải tiến hệ thống
phương pháp kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong nước và trên
thế giới, các khóa huấn luyện và cung cấp những hiểu biết cơ bản về chất lượng
giáo dục và các phương pháp trắc nghiệm.
Tháng 4 – 1998, trường Đại học sư phạm - Đại học quốc gia Hà Nội có cuộc
hội thảo Khoa học về việc sử dụng trắc nghiệm khách quan trong dạy học và tiến
hành xây dựng bộ trắc nghiệm để kiểm tra - đánh giá một số học phần của các khoa
trong trường.
Đặc biệt là việc áp dụng rộng rãi trong giảng dạy ở phổ thông và sử dụng đại
trà hình thức thi trắc nghiệm cho kỳ thi tốt nghiệp phổ thông trung học và tuyển
sinh vào Đại học năm 2007 – 2008 các môn Toán, Lý, Hóa, Ngoại ngữ của Bộ Giáo
dục và Đào tạo. Cho đến nay, đã có rất nhiều các khóa luận tốt nghiệp, luận văn
thạc sỹ, luận án tiến sĩ, các nghiên cứu của sinh viên, học viên và của giảng viên ở
các trường Đại học nghiên cứu và áp dụng hình thức này.
1.2. Trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận
1.2.1. Trắc nghiệm là gì?
Theo chữ Hán “trắc” có nghĩa là “đo lường”, “nghiệm” có nghĩa là “suy xét,
chứng thực” [13; 16]. Cả trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận đều là
những phương tiện để kiểm tra khả năng học tập của học sinh – sinh viên, cả hai
đều là trắc nghiệm (test).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
7
Để thuận tiện, trong bản luận văn này chúng tôi dùng từ “trắc nghiệm” thay
cho “trắc nghiệm khách quan” và “tự luận” (luận đề) thay cho trắc nghiệm tự luận.
1.2.2. Bản chất của câu hỏi trắc nghiệm
Để hiểu rõ khái niệm của câu hỏi trắc nghiệm, chúng ta hãy tìm hiểu một số
định nghĩa của các nhà lý luận về trắc nghiệm như sau:
A. R. Petropxki (1970) cho rằng: “Test là bài tập làm trong thời gian ngắn
mà việc thực hiện bài tập đó nhờ có sự đánh giá về số lượng và chất lượng có thể
coi là dấu hiệu của sự hoàn thiện một số chức năng tâm lý” [10; 13].
S. G. Gellersterin (1976) cho rằng: “Test là thử nghiệm mang tính chất bài
tập xác định, kích thích hình thức nhất định của tính tích cực và thực hiện cái dùng
để đánh giá định lượng và định tính, dùng làm dấu hiệu của sự hoàn thiện những
chức năng nhất định” [10; 13]...
Theo K. M. Gurevich (1970): “Test là sự thi cử, bài tập hay sự thử tâm sinh lý,
trong thời gian thử ngắn và hạn chế, được chuẩn hóa, dùng để xác định với mục đích
thực hành những sự khác biệt giữa các cá nhân về trí tuệ và năng lực chuyên môn”
[10; 13].
Theo Trần Bá Hoành: “Test có thể tạm dịch là phương pháp trắc nghiệm, là
hình thức đặc biệt để thăm dò một số đặc điểm về năng lực, trí tuệ của học sinh
(thông minh, trí nhớ, tưởng tượng, chú ý...)” [10; 13].
Theo tác giả Nguyễn Hữu Long: “Test là một phương pháp dạy học và là
một phương pháp nghiên cứu tâm lý học, giáo dục học cùng với một số ngành khoa
học khác; là một phương pháp dạy học cùng với những bài tập ngắn hạn ghi trực
tiếp kết quả và chuẩn hóa các mức, test góp phần nâng cao tính tích cực nhận thức
và hứng thú học tập bộ môn của các học sinh; là một phương pháp nghiên cứu, test
giúp chuẩn hóa và dự đoán về trí tuệ và nhân cách nói chung của cá nhân hay tập
thể” [10; 13].
Cho tới nay, người ta vẫn hiểu trắc nghiệm là một bài tập nhỏ hoặc các câu
hỏi có kèm theo câu trả lời sẵn yêu cầu học sinh, sinh viên suy nghĩ rồi dùng ký
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
8
hiệu đơn giản đã quy ước để trả lời. Hay trắc nghiệm là một hình thức đo đạc đã
được “tiêu chuẩn hóa” cho mỗi cá nhân học sinh bằng điểm.
Trên đây là một số ý kiến của tác giả trong và ngoài nước, qua đó ta thấy
được nhiều mặt, nhiều khía cạnh khác nhau thuộc về bản chất của câu hỏi trắc
nghiệm khách quan. Đa số các nhà tâm lý học, dạy học hiện nay đều có xu hướng
xem trắc nghiệm là một phương pháp dạy học dùng những bài tập ngắn để kiểm tra,
đánh giá khả năng hoạt động nhận thức, năng lực trí tuệ và kỹ năng của học sinh.
Điều này được coi là dấu hiệu bản chất của phương pháp trắc nghiệm vì nó
cho thấy chức năng cơ bản của trắc nghiệm trong quá trình dạy học mà cụ thể là
trong kiểm tra và đánh giá kết quả của học sinh – sinh viên.
1.2. 3. Khái niệm về trắc nghiệm tự luận
Trắc nghiệm tự luận (luận đề) là hình thức học sinh tự trình bày câu trả lời
bằng ngôn ngữ của mình. Loại trắc nghiệm này ngược với trắc nghiệm khách quan,
cho phép có một sự tự do tương đối để trả lời vấn đề đặt ra, đòi hỏi người được
kiểm tra phải biết sắp xếp câu trả lời cho rõ ràng và sáng sủa. Bài trắc nghiệm luận
đề được chấm điểm một cách chủ quan, điểm số cho bởi những người chấm khác
nhau có thể không thống nhất nên loại trắc nghiệm này gọi là trắc nghiệm chủ [10].
1. 2. 4. Khái niệm về trắc nghiệm khách quan
Trắc nghiệm khách quan là hình thức học sinh chỉ sử dụng các ký hiệu đơn
giản để xác nhận câu trả lời đúng. Thông thường có nhiều câu trả lời được cung cấp
cho mỗi câu hỏi nhưng chỉ có một câu trả lời đúng nhất. Bài trắc nghiệm được chấm
bằng cách đếm số lần học sinh chọn câu trả lời đúng. Do đó hệ thống cho điểm là
khách quan và không phụ thuộc vào người chấm [10; 13].
1. 2. 5. So sánh câu hỏi trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận
1.2.5.1. Những điểm tương đồng giữa câu trắc nghiệm khách quan và tự luận
Trắc nghiệm khách quan cũng như trắc nghiệm tự luận đều được dùng với
mục đích đo lường thành quả học tập quan trọng mà một bài kiểm tra có thể khảo
sát được. Hai loại câu hỏi đều có thể sử dụng để khuyến khích học sinh – sinh viên
học tập nhằm đạt các mục tiêu dạy học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
9
Giá trị của cả câu hỏi tự luận và trắc nghiệm đều tùy thuộc vào tính khách
quan và độ tin cậy của chúng.
1.2.5.2. Những điểm khác nhau giữa các câu hỏi trắc nghiệm khách quan và tự luận
Phương pháp trắc nghiệm khách quan và tự luận đều là hai phương pháp hữu
hiệu để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Mỗi phương pháp đều có
ưu, nhược điểm nhất định thể hiện qua bảng so sánh sau:
Bảng 1 – 1: So sánh ƣu điểm phƣơng pháp trắc nghiệm khách quan và trắc
nghiệm tự luận [8; 17]
Vấn đề so sánh
Ưu thế thuộc về
TNKQ TNTL
Ít tốn công ra đề +
Đánh giá được khả năng diễn đạt, đặc biệt là diễn đạt tư duy
hình tượng
+
Đề thi bao quát được phần lớn nội dung học tập +
Ít may rủi do trúng tủ, lệch tủ +
Ít tốn công chấm thi và khách quan trong chấm thi +
Áp dụng công nghệ mới trong chấm thi, phân tích kết quả thi +
Khuyến khích khả năng phân tích và hiểu đúng ý +
Khuyến khích sự suy nghĩ độc lập của cá nhân +
Dấu (+) để chỉ ưu thế thuộc về phương pháp đó
Để phân biệt dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan và dạng câu hỏi trắc
nghiệm tự luận, ta tìm hiểu bảng so sánh sau:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
10
Bảng 1 – 2: So sánh dạng câu hỏi TNKQ và TNTK [18]
Tiêu chuẩn đánh giá TNKQ TNTL
Kết quả đánh giá - Tốt ở mức độ hiểu, biết,
ứng dụng, phân tích.
- Không thích hợp ở mức
độ tổng hợp, đánh giá, so
sánh
- Không thích hợp ở mức độ
nhận biết.
- Tốt ở mức độ hiểu, áp dụng,
phân tích.
- Tốt ở mức độ tổng hợp, phê
phán, suy luận.
Tính đại diện của nội
dung
- Nội dung có thể bao quát
toàn diện với nhiều câu hỏi.
- Phạm vi kiểm tra chỉ tập
trung vào một số khía cạnh
cụ thể.
Chuẩn bị câu hỏi - Tốn nhiều thời gian hơn. - Tốn ít thời gian hơn.
Cách cho điểm - Khách quan, đơn giản và
ổn định.
- Chủ quan, khó và ít ổn định.
Những yếu tố làm sai
lệch điểm
- Khả năng đọc, hiểu, phán
đoán
- Khả năng viết, các cách thể
hiện.
Kết quả có thể có - Khuyến khích ghi nhớ,
hiểu, phân tích ý kiến của
người khác.
- Khả năng bật nhanh.
- Khuyến khích tổng hợp,
diễn đạt ý kiến của bản thân.
- Thể hiện tư duy logic của
bản thân.
Qua bảng so sánh trên ta thấy, sự khác nhau rõ rệt nhất giữa hai phương pháp
là ở tính khách quan, công bằng, chính xác. Đặc biệt là ở tính khách quan. Do đó
cần nắm vững bản chất, ưu nhược điểm của từng phương pháp để có thể sử dụng
mỗi phương pháp hữu hiệu, đúng lúc, đúng chỗ.
1.3. Các loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan thông dụng
Do phạm vi nghiên cứu của đề tài chúng tôi chủ yếu đi sâu nghiên cứu các
loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
11
1.3.1. Loại câu điền khuyết [1; 2; 8; 11; 14; 17]
Đây là loại câu hỏi đòi hỏi phải điền hay liệt kê một hay nhiều từ để hoàn
thành một câu hỏi trực tiếp hay một nhận định chưa đầy đủ. Với loại câu này học
sinh phải tìm hiểu câu trả lời đúng hơn là nhận ra câu trả lời đúng.
* Ưu điểm: Học sinh có cơ hội trình bày những câu trả lời khác thường,
phát huy óc sáng kiến. Học sinh không có cơ hội đoán mò mà phải nhớ ra, nghĩ ra,
tìm câu trả lời. Từ đó giúp học sinh luyện trí nhớ khi học. Loại này cũng dễ soạn
hơn loại câu hỏi nhiều lựa chọn.
*Nhược điểm: Khi soạn thảo loại câu hỏi này thường dễ mắc sai lầm là trích
nguyên văn các câu từ trong giáo trình. Phạm vi kiểm tra của loại câu hỏi này
thường chỉ giới hạn vào các chi tiết vụn vặt. Việc chấm bài mất nhiều thời gian và
thiếu khách quan hơn loại câu hỏi nhiều lựa chọn.
Ví dụ 1: Hãy điền từ thích hợp vào chỗ trống để được câu hoàn chỉnh:
Dung dịch A cần xác định nồng độ được gọi là ........................ Dung dịch B
đã biết nồng độ chính xác và được dùng để xác định nồng độ các dung dịch khác
gọi là ....................... Quá trình thêm dần thuốc thử B vào dung dịch cần chuẩn được
gọi là quá trình ......................... Thời điểm tại đó chất B phản ứng vừa hết với chất
A gọi là ....................... .
1.3.2. Loại câu đúng sai [1; 2; 8; 11; 14;17]
Người ta gọi câu “đúng - sai” là cách lựa chọn liên tiếp. Đây là loại câu cung
cấp một nhận định và học sinh được hỏi để xác định xem điều đó là “Đúng” hay
“Sai”. Hoặc có thể là câu hỏi trực tiếp để được câu trả lời là “Có” hay “Không”. Đôi
khi chúng được nhóm lại dưới