Nghiên cứu về giao thông và sức khỏe của người dân tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, năm 2011

Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 30 NGHIÊN CỨU VỀ GIAO THÔNG VÀ SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI DÂN   TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, VIỆT NAM, NĂM 2011  Lê Hoàng Ninh*, Lê Vinh*, Phùng Đức Nhật*, Dương Thị Minh Tâm*, Điền Ngọc Trang*  TÓM TẮT  Đặt vấn đề: Chấn thương và tử vong do tai nạn giao thông đường bộ là một trong những mối quan tâm  hàng đầu ở nhiều quốc gia. Tai nạn giao thông (TNGT) và chấn thương là chủ đề chính được thảo luận ở các  thành phố  lớn, bao gồm  thành phố Hồ Chí Minh  (TP.HCM). Tại Việt Nam, số các  trường hợp chấn thương  trong một năm (2007) có thể đạt 115.666 vụ và tử vong do tai nạn giao thông có thể đạt 4.040 vụ (2007)(3)   Mục tiêu nghiên cứu: Xác định nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông tại thành phố Hồ Chí Minh; gánh  nặng về sức khỏe, kinh tế, ảnh hưởng của tai nạn giao thông lên cuộc sống hàng ngày của người bị tai nạn giao  thông và gia đình họ. Qua đó, đề xuất giải pháp nhằm hạn chế số vụ tai nạn giao thông, cải thiện tình trạng giao  thông đường bộ.  Phương  pháp  nghiên  cứu: Nghiên  cứu  định  tính  (2 phỏng vấn  sâu  đại diện Ban An  toàn giao  thông  TP.HCM và Phòng Cảnh sát giao thông huyện Củ Chi, 05 thảo luận nhóm cộng đồng tại Củ Chi), kết hợp hồi  cứu số liệu tại Ban An toàn giao thông TP.HCM, 3 bệnh viện tại TP.HCM (Chợ Rẫy, Chấn thương chỉnh hình,  Trưng Vương)  Kết quả: 5 nguyên nhân chính gây tai nạn giao thông thuộc về ý thức người dân: lưu thông không đúng  phần đường, vi phạm tốc độ, không chú ý quan sát, tránh/ vượt không đúng qui định, bộ hành qua đường không  đúng qui định (Báo cáo của Ban An toàn giao thông). Số nhập viện, chấn thương, tử vong ở các bệnh viện lần  lượt  là: Chợ Rẫy  (26.023; 18.355; 1.129), Chấn  thương  chỉnh hình  (11.962; 11.960; 2), Trưng Vương  (508;   2.042; 8). 3 nhóm giải pháp chính hạn chế tai nạn giao thông: truyền thông nâng cao nhận thức, thực thi xử phạt  nghiêm các trường hợp vi phạm, cải thiện điều kiện cơ sở hạ tầng.  Kết  luận: Tai nạn giao  thông  ảnh hưởng  lớn  đến  sức khỏe  thể  chất,  tinh  thần và kinh  tế  của người bị  thương và người thân trong gia đình. Giảm tai nạn giao thông cần huy động sự góp sức của  lãnh đạo chính  quyền, các ban ngành đoàn thể và toàn thể cộng đồng.  Từ khóa: Giao thông, giao thông và sức khỏe  ABSTRACT  THE AFFECT OF TRANSPORTATION ON THE HEALTH OF CITIZENS  IN HO CHI MINH CITY, VIETNAM, 2011  Le Hoang Ninh, Le Vinh, Phung Duc Nhat, Duong Thi Minh Tam, Dien Ngoc Trang.  * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 30 – 34  Background:  Injuries  and  deaths  caused  by  road  traffic  accidents  constitute  a major  concern  of many  countries. Traffic accidents and injuries is a key topic of discussion in big cities, including Ho Chi Minh City. In  Viet Nam, the number of injuries in 2007 was 115,666 and deaths caused by traffic accidents during that same  year amounted to 4,040.  Objectives: To determine the causes of traffic accidents in Ho Chi Minh city, the effect of traffic accidents on  peopleʹs health and the economic  impact of traffic accidents on victimsʹ daily  lives and their  families. To make  recommendations on how to reduce the number of injuries and to improve road safety.  * Viện Y tế Công cộng thành phố Hồ Chí Minh  Tác giả liên lạc: Ths.Dương Thị Minh Tâm  ĐT: 0903172012  Email: duongthiminhtam@ihph.org.vn  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014  Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Y Tế Công Cộng  31 Methodology: Qualitative research, in‐depth interviews with a representative of the Transportation Dept. of  Ho Chi Minh City and a representative of the Police Dept of Cu Chi district and five focus group discussions in  communities  in  Cu  Chi  district,  combined  with  a  document  review  at  the  Board  for  Traffic  Safety  in  the  Transportation Dept.  of HCM City  and  in  three hospitals  in HCM City  (Cho Ray, Orthopedics  and Trung  Vuong).  Results: The  five main causes of  traffic accidents are: Traveling  the wrong way along  the road, excessive  speed, carelessness, making improper turns while on the road, and improper pedestrian crossing (reported by the  Transportation Dept. of HCM City). The  total number of hospital admissions,  injuries, and deaths caused by  traffic accidents are 26,023, 18,355 and 1,129 at Cho Ray; 11,962, 11,960 and 2 at Orthopedics; 508, 2,042 and 8  at Trung Vuong. Ways to reduce the number of injuries and deaths are to communicate with and educate people  on rules of road transport, to enforce the current laws and regulations and to improve infrastructure.  Conclusion: Traffic accidents adversely affect peopleʹs physical and mental health and they also have a huge  monetary  impact  on  the  injured  and  their  families. Actions by  local  authorities  and  community members  are  required to reduce the number of injuries and deaths caused by traffic accidents.  Keywords: Traffic, trafic and health  ĐẶT VẤN ĐỀ  Hầu hết các đô thị đông dân ở Đông Nam Á  phải  đối mặt với  các vấn  đề giao  thông như ô  nhiễm không khí gây ra bởi khói xe, ùn tắc giao  thông, không tuân thủ nghiêm chỉnh luật lệ giao  thông,  chấn  thương  và  tai  nạn  giao  thông.  Nghiên  cứu  về  chất  lượng  cuộc  sống  ở  thành  phố Hồ Chí Minh năm 2009 được thực hiện bởi  Viện Y  tế  công  cộng  thành  phố Hồ Chí Minh  dưới sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế thế giới tại Việt  Nam đã chỉ ra rằng nhìn chung người dân than  phiền  về  tình  trạng  giao  thông  và  không  cảm  thấy thoải mái với vấn đề giao thông công cộng.  Chỉ  50,25% người dân  cảm  thấy  thoải mái  khi  tham gia giao thông và 34% không thoải mái với  tình trạng giao thông(2). Chấn thương do tai nạn  giao  thông  là một  trong  những  chủ  đề  chính  được  đưa  ra  thảo  luận  nhiều  ở  các  thành  phố  lớn, bao gồm thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả  thống kê số liệu tử vong do tai nạn thương tích  năm  2005‐2006  cho  thấy,  tai nạn  giao  thông  là  nguyên nhân gây tử vong cao nhất trong các loại  hình  tai  nạn  thương  tích:  Trong một  năm,  cứ  100.000 dân  thì có khoảng 45 người bị  tử vong  do  tai nạn  thương  tích. Trong đó có khoảng 20  người tử vong do tai nạn giao thông(1). Tại thành  phố  Hồ  Chí  Minh,  số  các  trường  hợp  chấn  thương trong một năm (2007) có thể đạt 115.666  vụ và  tử vong do tai nạn giao  thông có  thể đạt  4.040 vụ (2007)(3).  Câu hỏi nghiên cứu  Thực trạng an toàn giao thông, chấn thương  và tử vong do tai nạn giao thông trong năm 2011  như thế nào? Gánh nặng của tai nạn giao thông  lên sức khỏe của người bị tai nạn và người thân  trong gia đình người bị tai nạn ra sao?  Mục tiêu nghiên cứu  Mục tiêu chung  Mô tả thực trạng an toàn giao thông đường  bộ năm  2011  tại  thành phố Hồ Chí Minh,  ảnh  hưởng của tai nạn giao thông lên cuộc sống của  người  dân  và  ước  tính  chi  phí  phải  trả  khi  bị  chấn thương do tai nạn giao thông gây ra.  Mục tiêu cụ thể  Xác định các nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao  thông tại thành phố Hồ Chí Minh trong năm  2011.   Xác  định  những  gánh  nặng  về  sức  khỏe,  kinh  tế,  ảnh hưởng  của  tai nạn giao  thông  lên  cuộc sống hàng ngày của người bị  tai nạn giao  thông và gia đình họ.  Đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế số vụ tai  nạn giao thông và cải thiện tình trạng giao thông  đường bộ.  Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 32 ĐỐI  TƯỢNG ‐ PHƯƠNG  PHÁP  NGHIÊN  CỨU  Thiết kế nghiên cứu  Nghiên  cứu  định  tính,  kết  hợp  hồi  cứu  số  liệu  Thời gian thực hiện  02/2012‐06/2012  Địa điểm  Thành phố Hồ Chí Minh  Dân số chọn mẫu  Đại  diện  Ban  An  toàn  giao  thông  thành  phố Hồ Chí Minh, Phòng Cảnh sát giao thông  huyện  Củ  Chi  và  cộng  đồng  người  dân  tại  huyện Củ Chi.  Phương pháp thu thập số liệu  Tiến hành hồi  cứu  số  liệu  tại Ban An  toàn  giao  thông  TP.HCM  và  tại  3  bệnh  viện  tại  TP.HCM  (Chợ  Rẫy,  Chấn  thương  chỉnh  hình,  Trưng Vương).  Thực hiện 01 phỏng vấn sâu đại diện Ban An  toàn giao  thông TP.HCM và 01 phỏng vấn sâu  đại diện Phòng Cảnh sát giao  thông huyện Củ  Chi; 05 thảo luận nhóm cộng đồng tại Củ Chi.  Công cụ thu thập số liệu  Bộ công cụ hồi cứu số  liệu  từ Ban An  toàn  giao thông và từ các bệnh viện.  Bảng hướng dẫn phỏng vấn sâu và thảo luận  nhóm  (nội dung  được  thiết kế  cụ  thể,  rõ  ràng,  phù hợp với từng mục tiêu nghiên cứu và từng  nhóm đối tượng).  KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN  Tình hình an toàn giao thông và tai nạn giao thông năm 2011  Số trường hợp bị thương và chết do TNGT  Hình 1: Tai nạn giao thông tại TP. HCM năm 2011  Thống kê năm 2011 về tai nạn giao thông cho  thấy tại TP.HCM hầu hết các vụ tai nạn đều xảy ra  trên đường bộ (74 vụ tai nạn, 33 người bị thương  và 65 người chết), không có tai nạn nào được ghi  nhận tại đường sắt và đường thủy nội địa.  Nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông  Trong 5 nguyên nhân chính gây TNGT thuộc  về  ý  thức  của  người dân  thì  lưu  thông  không  đúng phần đường qui định xếp hạng  thứ nhất  (153 người bị  thương, 192 người chết);  tiếp đến  là vi phạm tốc độ (62 người bị thương, 112 người  chết). Nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến tai  nạn là việc bộ hành qua đường không đúng qui  định (51 người chết) .  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014  Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Y Tế Công Cộng  33 Hình 2: Nguyên nhân gây TNGT thuộc về ý thức của người dân  Gánh nặng tai nạn giao thông  Bảng 1: Tổng số trường hợp nhập viện, chấn thương,  tử vong do TNGT  Bệnh viện Số nhập viện Số bị thương Số tử vong Chợ Rẫy 26.023 18.355 1.129 Chấn thương chỉnh hình 11.962 11.960 2 Cấp cứu Trưng Vương 508 2.042 8 Năm  2011,  số  trường  hợp  nhập  viện  vì  TNGT  ở  bệnh  viện Chợ Rẫy  là  26.023  vụ,  cao  hơn  gấp  đôi  so  với  bệnh  viện  Chấn  thương  chỉnh hình và gấp  5  lần  so với bệnh viện Cấp  cứu Trưng Vương. Số trường hợp tử vong ở Chợ  Rẫy cũng cao hơn rất nhiều so với 2 bệnh viện  còn  lại,  điều  này  là  do  bệnh  viện Chợ  Rẫy  là  tuyến đầu trong điều trị chấn thương do TNGT  nên đa số các ca bệnh nặng và từ tuyến tỉnh đều  được chuyển đến đây.  Bảng 2: Tổng số vụ tại nạn giao thông và chi phí điều  trị theo ngày ở bệnh viện  Ngày BV Chợ Rẫy BV Chấn thương chỉnh hình Số ca bị thương Chi phí điều trị/ ngày Số ca bị thương Chi phí điều trị/ ngày 01/03/2012 54 87.007.588 46 28.921.028 15/03/2012 45 240.278.182 34 21.205.324 30/03/2012 56 114.502.053 33 14.951.046 Tùy thuộc vào đặc tính các loại tổn thương do  tai nạn giao thông mà chi phí điều trị sẽ khác nhau.  Thống kê chi phí điều trị theo ngày trên bệnh nhân  ở những bệnh viện khác nhau cho thấy:  Tại bệnh viện Chợ Rẫy, chi phí điều trị mỗi  ngày  cho một  ca  chấn  thương  do  TNGT  dao  động từ 1.600.000 ‐ 5.300.000 VNĐ.  Tại  bệnh  viện  chấn  thương  chỉnh  hình  chi  phí điều trị mỗi ngày cho một ca chấn thương do  TNGT dao động từ 453.000 – 628.000 VNĐ.  Nguyên nhân dẫn đến tình hình TNGT gia  tăng  Nhận thức về luật giao thông kém  “Thứ  nhất  là  do  nhậu,  say  xỉn.  Đàn  ông  thường nhậu xong thì không có tự chủ được khi  đi về, sẽ gây tai nạn. Thứ hai là những cái xe lớn  chạy trên đường vào buổi tối. Người lái xe vượt  đèn đỏ  tại các giao  lộ vào buổi  tối, gây  tai nạn  cho các xe đi ngược chiều” (nữ, Tân An Hội).  “Học sinh đi hàng hai, hàng ba trên đường;  thỉnh  thoảng  xe máy  đi  đằng  sau  kéo  đẩy  xe  đằng  trước. Học sinh không  tuân  thủ  luật giao  thông và  đèn  tín hiệu. Nhiều nam sinh  đua xe  khoảng 9 giờ tối và gây ra tai nạn (nữ, Tân Phú  Trung).  Cơ sở hạ tầng yếu kém  “Cơ sở hạ tầng cho giao thông ở thành phố  Hồ Chí Minh không phù hợp với nhu cầu vì số  lượng xe  cơ giới gia  tăng quá nhanh”  (Ban An  toàn giao thông). “Chúng ta không có đủ đèn tín  hiệu  giao  thông,  chỉ  có  khoảng  600  đèn  giao  thông, hơn 3600 đường giao lộ”(Phòng cảnh sát  giao thông).  Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 34 Ảnh hưởng của  tai nạn giao  thông  lên sức  khỏe của nạn nhân và gia đình  “Một  điều  rõ  ràng  là  người  vi  phạm  cũng  khổ mà người bị liên quan cũng khổ, cả hai bên  đều khổ. Thí dụ anh đi ô tô, anh gây tai nạn cho  người khác thì anh cũng phải mất cái gì đó. Và  người bị  tai nạn đó cũng mất sức khỏe,  tài sản  thế  nào”.  (cảnh  sát  giao  thông).  “Bản  thân  gia  đình người thân của người bị TNGT đó cũng bị  ảnh  hưởng  chứ,  tức  là  về  vấn  đề  kinh  tế,  tổn  thương về tinh thần, rồi mất thời gian để chăm  sóc cho cái người bị TNGT đó”  (người dân,  thị  trấn Củ Chi).  Giải pháp giảm tai nạn giao thông  Kiến nghị từ phía chính quyền  “Có  3  nhóm  giải  pháp  chính,  thứ  nhất  là  nhóm tuyên truyền, đầu tiên phải tuyên truyền,  giáo  dục  về  các  qui  định  pháp  luật  để  người  tham gia giao thông hiểu và thực hiện cho đúng.  Nếu muốn  người  tham  gia  giao  thông  có  văn  hóa giao thông cao thì phải đi từ hệ thống giáo  dục.  Thứ  hai  là  công  tác  cưỡng  chế  thi  hành  pháp  luật: đã có  luật  rồi, bây giờ  là chấp hành  thế nào. Thứ ba cũng quan trọng là cải thiện cơ  sở hạ  tầng, muốngiảm TNGT ngoài ý  thức của  người dân  thì cơ sở hạ  tầng cũng cần phải  tốt”  (đại diện chính quyền).  Kiến nghị từ phía người dân  “Biển báo giao thông nên được trang bị đầy  đủ. Những đường ngã ba, ngã tư cần phải được  phát quang,  cho nó không mất  tầm nhìn”  (nữ,  thị trấn Củ Chi).  “Nên có nhiều cảnh sát giao thông đứng trên  đường,  người  lái  xe  thấy  như  vậy  sẽ  biết  sợ”;  “Đánh thuế lên rượu bia thì người dân sẽ giảm  sử dụng, vì thế mà giảm được TNGT” (nữ, Tân  An Hội).  KẾT LUẬN  TNGT ở thành phố HCM là vấn đề y tế công  cộng  cần  được  xem  xét  từ  các  góc  nhìn  khác  nhau không chỉ khu trú trong lĩnh vực chăm sóc  sức khỏe. Thương tật và tử vong do TNGT gây  ra  nhiều  gánh  nặng  cho  người  bị  nạn  và  thân  nhân của họ. Thân nhân phải mất thời gian, công  sức để chăm sóc người bị thương trong khi nằm  viện và  sau khi xuất viện. Chi phí  điều  trị  cho  một trường hợp bằng số tiền công lao động một  tháng của công nhân. Do đó, TNGT dẫn đến đói  nghèo cho nạn nhân và gia đình của họ do chi  phí điều trị và mất đi lao động chính trong nhà.  Ngoài  ra,  nó  cũng  gây  ảnh  hưởng  lớn  về  sức  khỏe tâm thần cho người thân nếu người bị nạn  không  trở  lại  bình  thường  sau  điều  trị  chấn  thương  sọ não nặng.  Để giải quyết  các vấn  đề  liên  quan  đến  TNGT  cần  có  sự  tham  gia  của  nhiều ban ngành đoàn thể, y tế, cộng đồng, đại  diện chính quyền địa phương.  TÀI LIỆU THAM KHẢO  1. Nguyễn Thu Huyền (2006). Báo cáo tình hình tử vong do tai  nạn giao thông trên toàn quốc 2005‐2006. Cục Y tế dự phòng  và Môi trường. Tr. 56‐67.  2. Phùng Đức Nhật và cộng sự (2009). Nghiên cứu chất  lượng  cuộc sống của người dân tại TP.HCM, năm 2009. Đề tài cấp cơ  sở. Viện Y tế Công cộng. Tr. 67‐87.  3. Sở GTVT (2008). Báo cáo của Sở Giao thông vận tải thành phố  Hồ Chí Minh năm 2008. Tr. 34‐56.  Ngày nhận bài báo:       15/5/2014  Ngày phản biện nhận xét bài báo:   17/6/2014  Ngày bài báo được đăng:     14/11/2014