Tóm tắt Luận văn Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ĐỖ THỊ MINH HẢI HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI NHÀ MÁY NƢỚC KHOÁNG THẠCH BÍCH TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN Mã số: 8.34.03.01 Đà Nẵng - 2019 Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN Ngƣời hƣớng dẫn KH: PGS.TS. Trần Đình Khôi Nguyên Phản biện 1: PGS.TS ĐOÀN NGỌC PHI ANH Phản biện 2: PGS.TS. CHÚC ANH TÚ Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Kế toán họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 24 tháng 8 năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bối cảnh chung của quốc tế và trong nước dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp khó lường với những thời cơ thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Kinh tế Việt Nam sẽ duy trì đà tăng trưởng cao nhưng cũng sẽ đối mặt với nhiều rủi ro bất định trong bối cảnh kinh tế thế giới đang tăng trưởng chậm lại. Biến đổi khó lường của tỷ giá, lãi suất, giá dầu thô, cuộc cách mạng 4.0 cũng tác động trên nhiều phương diện.... Kinh tế Việt Nam đã mở ra nhiều cơ hội cũng như thách thức cho các doanh nghiệp. Để tồn tại và phát triển đòi hỏi các doanh nghiệp không ngừng đổi mới và nâng cao trình độ quản lý, trong đó đổi mới và hoàn thiện công tác dự toán giữ một vị trí vô cùng quan trọng. Bất kỳ một tổ chức nào dù lớn hay nhỏ cũng phải tính toán và dự trù việc sử dụng ngân sách của mình. Hiện nay, các doanh nghiệp lập dự toán nhưng thường không gắn với mục tiêu, số liệu dự toán thường không phù hợp nên không phát huy vai trò của nó trong việc phục vụ cho việc phân tích,đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi là một doanh nghiệp chuyên sản xuất và kinh doanh nước giải khát các loại. Nhà máy thành lập vào ngày 16/9/1994, sau 25 năm xây dựng và phát triển, Thạch Bích luôn tìm cách vươn lên trong sự cạnh tranh khốc liệt của hàng trăm loại nước giải khát có mặt tại thị trường Việt Nam. Năm 2009, Công ty Đường Quảng Ngãi chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần không còn vốn nhà nước, đây là sự kiện đánh dấu bước ngoặt mới của Nhà máy. Vì vậy, để có thể ổn định và phát triển một cách bền vững thì công tác dự toán ngân sách là một trong những hoạt động 2 được nhà máy đặc biệt quan tâm. Việc vận dụng các lý thuyết quản trị hiện đại, các lý thuyết về dự toán ngân sách vào thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp là điều bức thiết. Xuất phát từ nhận định trên, tác giả đã chọn đề tài “Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi” để làm luận văn tốt nghiệp cao học. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm: - Nghiên cứu thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi. - Đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay và sắp tới 3. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tình huống để giải quyết hai mục tiêu trên. Theo đó, toàn bộ quy trình lập dự toán (ở Nhà máy gọi là lập kế hoạch) được phân tích trong mối quan hệ với yêu cầu phân cấp quản lý của Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi và nhu cầu quản lý tại nhà máy. Phương pháp chuyên gia được sử dụng để đánh giá những ưu và hạn chế của qui trình lập dự toán tại đơn vị. Ngoài ra, các cuộc phỏng vấn sâu với giám đốc Nhà máy, Kế toán trưởng cũng được tiến hành để đánh giá các bất cập và những yêu cầu thực tiễn trong công tác quản lý tại nhà máy. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3 - Đối tượng nghiên cứu: Công tác dự toán ngân sách tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: nghiên cứu này được thực hiện tại nhà máy nước khoáng Thạch Bích + Về thời gian: Tập trung nghiên cứu các vấn đề về dự toán ngắn hạn được lập cho một năm tài chính; số liệu minh họa cho đề tài là số liệu kế hoạch năm 2018 và số liệu thực hiện năm 2017. 5. Ý nghĩa của đề tài Đề tài nghiên cứu nhằm nêu rõ thực trạng cũng như khái quát các các lý thuyết, quan điểm về dự toán ngân sách tại doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Từ kết quả nghiên cứu, đề tài đưa ra các giải pháp, đề xuất nhằm hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi. 6. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn gồm có ba chương sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về dự toán ngân sách trong doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi. Chương 3: Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu 4 Với vai trò quan trọng của công tác dự toán ngân sách đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đã có nhiều tác giả trên thế giới và trong nước nghiên cứu và trình bày về chủ đề này trong các giáo trình về tài chính doanh nghiệp Theo bài giảng của tác giả Hồ Phan Minh Đức thì dự toán được một số tác giả định nghĩa như sau: Dự toán là một trong những công cụ được sử dụng rộng rãi bởi các nhà quản lý trong việc hoạch định và kiểm soát các tổ chức (Horgren và cộng sự,1999). Nó là một kế hoạch chi tiết nêu ra những khoản thu chi của doanh nghiệp trong một thời kỳ nào đó. Nó phản ánh một kế hoạch cho tương lai, được biểu hiện dưới dạng số lượng và giá trị (Hilton,1991). Tương tự các lý thuyết căn bản trên, Nguyễn Ngọc Quang (2012) đã trình bày một cách hệ thống những vấn đề chung về kế toán quản trị, trong đó bao gồm cả những vấn đề liên quan tới dự toán sản xuất kinh doanh. Tác giả nhấn mạnh ý nghĩa công tác lập dự toán trong doanh nghiệp, tiến hành phân loại dự toán, đặc biệt chỉ rõ cơ sở khoa học khi xây dựng dự toán và nêu lên một số trình tự xây dựng dự toán cơ bản. Đối với mỗi trình tự xây dựng dự toán, tác giả cũng phân tích rõ ưu nhược điểm của mỗi loại dự toán để các doanh nghiệp có thể vận dụng một cách phù hợp với đặc điểm của đơn vị mình. Trương Bá Thanh (2008) cũng đã nghiên cứu những vấn đề chung về dự toán tổng thể doanh nghiệp và nêu lên một số các nhân tố ảnh hưởng đến công tác lập dự toán, cụ thể là công tác dự báo tiêu thụ và một số phương pháp để có thể dự báo tiêu thụ. Thêm vào đó, tác giả còn xây dựng trình tự lập dự toán tổng thể trong doanh nghiệp sản xuất một cách khoa học, chi tiết với đầy đủ các loại dự toán. 5 Về mặt thực tiễn cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về công tác dự toán ngân sách trong doanh nghiệp. Những nghiên cứu này đã hệ thống hóa những vấn đề về mặt lý luận của dự toán ngân sách tại doanh nghiệp và cũng đã có những đóng góp nhất định trong việc hoàn thiện công tác dự toán ngân sách trong doanh nghiệp cụ thể trong mỗi đề tài. Năm 2008, tác giả Nguyễn Ý Nguyên Hân đã thực hiện đề tài nghiên cứu “Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại Công ty Phân bón Miền Nam”. Tác giả cũng đã phản ánh được thực trạng công tác lập dự toán tại Công ty Phân bón Miền Nam, chỉ rõ những ưu điểm, những tồn tại trong công tác lập dự toán ngân sách tại đơn vị và đã nêu được các giải pháp hoàn thiện như hoàn thiện mô hình lập dự toán, hoàn thiện quy trình lập dự toán, hoàn thiện các báo cáo dự toán. Tuy nhiên, trong số các giải pháp đưa ra thì một số ít giải pháp tính khả thi còn chưa cao, chưa cân nhắc giữa lợi ích mang lại và chi phí bỏ ra. Hơn nữa bố cục của đề tài còn chưa thật sự phù hợp và logic. Nguyễn Thị Cúc (2011) đã nghiên cứu đề tài “ Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại Viễn thông Quảng Nam”, qua đó đã thể hiện công tác lập dự toán tổng thể tại Viễn thông Quảng Nam. Trong các giải pháp đưa ra, bên cạnh giải pháp hoàn thiện mô hình lập dự toán, quy trình lập dự toán và các báo cáo dự toán liên quan thì giải pháp hoàn thiện hệ thống đánh giá trách nhiệm cho các cấp quản lý trong việc lập dự toán tại đơn vị cũng được tác giả quan tâm. Tuy nhiên, đề tài chưa đề cập đến kỳ lập dự toán tại Viễn thông Quảng Nam. Hơn nữa trong các báo cáo dự toán mà tác giả nêu ra trong phần giải pháp thực hiện số liệu còn chung chung, chưa cụ thể theo từng quý, gây khó khăn cho người sử dụng thông tin. 6 Tác giả Vũ Văn Thuật (2014) đã nghiên cứu về "Hoạch định ngân sách tại Công ty cổ phần Thủy điện Đăk Rơ Sa”. Đề tài đã góp phần bổ sung lý luận về hoạch định ngân sách và giúp các cấp quản trị tại Công ty thấy được tầm quan trọng của công tác hoạch định ngân sách tại doanh nghiệp . Tác giả đã đề xuất một số giải pháp hoàn thiện mang ý nghĩa thực tiễn cao đối với công tác hoạch định ngân sách tại Công ty cổ phần Thủy điện Đăk Rơ Sa. Tuy nhiên, phần đánh giá thực trạng công tác hoạch định ngân sách tại đơn vị còn chung chung, một số giải pháp còn chưa cụ thể. Nhìn chung, các nghiên cứu nói trên đã cho thấy vai trò quan trọng của công tác lập dự toán trong hoạt động sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp. Các tác giả đã xác định đúng đối tượng nghiên cứu cho từng đề tài, các phương pháp nghiên cứu được vận dụng một cách phù hợp. Các đề tài đã khái quát cơ sở lý luận về lập dự toán doanh nghiệp một cách hệ thống, khoa học. Ngoài ra, các nghiên cứu còn cho người đọc thấy rõ thực trạng công tác lập dự toán của từng đơn vị và từ đó đề ra giải pháp hoàn thiện như hoàn thiện phương pháp lập dự toán, quy trình lập dự toán, hoàn thiện nội dung lập dự toán... Hiện nay chưa có đề tài nghiên cứu nào đề cập đến công tác lập dự toán tại Nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi. Với vai trò là kế toán viên đang công tác tại nhà máy, tác giả chọn đề tài “ Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách tại nhà máy nước khoáng Thạch Bích” để làm đề tài nghiên cứu của mình. Dựa trên cơ sở lý luận của các tài liệu tham khảo và nghiên cứu thực tế công tác lập dự toán ngân sách tại nhà máy nước khoáng Thạch Bích, tác giả sẽ khái quát hóa những nội dung cơ bản và đánh giá những vấn đề liên quan đến dự toán tổng thể doanh nghiệp dựa trên nguồn lực hiện có tại Nhà máy. Đề tài còn 7 đánh giá sự phù hợp của phương pháp lập dự toán và quan trọng hơn là nội dung dự toán tổng thể tại nhà máy. Đề tài sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập dự toán tại Nhà máy nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhà máy nước khoáng Thạch Bích - chi nhánh công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi. CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TẠI DOANH NGHIỆP 1.1 VAI TRÒ CỦA CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN TRONG QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP 1.1.1 Khái niệm dự toán Dự toán là sự tính toán, dự kiến một cách toàn diện mục tiêu mà tổ chức cần đạt được, đồng thời chỉ rõ cách thức huy động và sử dụng các nguồn lực để thực hiện các mục tiêu trên. Dự toán là tập hợp các chỉ tiêu được biểu diễn một cách có hệ thống dưới dạng số lượng và giá trị. 1.1.2 Vai trò của công tác lập dự toán trong quản trị doanh nghiệp - Các mục tiêu kinh doanh được cụ thể hóa làm căn cứ đánh giá mức độ thực hiện sau này. - Các thông tin được cung cấp một cách có hệ thống toàn bộ kế hoạch của doanh nghiệp. Phát hiện các khâu sản xuất kinh doanh bị trì trệ tiềm ẩn để có biện pháp chấn chỉnh kịp thời. - Thể hiện sự cam kết của một bộ phận đối với mục tiêu đề ra, tương ứng với ngân sách được giao, kiểm soát hoạt động theo mục tiêu. - Phân bổ nguồn lực của tổ chức một cách hữu hiệu nhất. 8 1.2 PHÂN LOẠI DỰ TOÁN 1.2.1 Phân loại theo chức năng - Dự toán hoạt động - Dự toán tài chính 1.2.2 Phân loại theo mức độ hoạt động - Dự toán tĩnh - Dự toán linh hoạt 1.2.3 Phân loại theo thời gian - Dự toán ngắn hạn - Dự toán dài hạn 1.2.4 Phân loại theo nội dung kinh tế - Dự toán tiêu thụ - Dự toán sản xuất - Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp - Dự toán chi phí nhân công trực tiếp - Dự toán chi phí sản xuất chung - Dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp - Dự toán hàng tồn kho - Dự toán giá vốn hàng bán - Dự toán tiền - Dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh - Dự toán bảng cân đối kế toán. 1.3 QUI TRÌNH LẬP DỰ TOÁN, TRÌNH TỰ LẬP CÁC LOẠI DỰ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.3.1 Quy trình lập dự toán Quy trình quản lý dự toán tiêu biểu của tác giả Stephen Brookson được thể hiện qua Sơ đồ sau: