Luận văn Thực hiện chính sách tuyên truyền phổ biến pháp luật trên địa bàn huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM VĂN THỊNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TUYÊN TRUYỀN PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT TRÊN ÐỊA BÀN HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM VĂN THỊNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TUYÊN TRUYỀN PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT TRÊN ÐỊA BÀN HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Chính sách công Mã số : 8340402 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Đỗ Thị Kim Định HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Tác giả luận văn Phạm Văn Thịnh MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT ................................ 8 1.1. Khái niệm, vai trò của thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật ..................................................................................................................... 8 1.2. Nội dung thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật ............ 16 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật ........................................................................................... 22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT TẠI HUYỆN SƠN TÂY, TỈNH QUẢNG NGÃI............................................................................................... 25 2.1. Khái quát về huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi ....................................... 25 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi .................................................................... 30 2.3. Đánh giá chung về thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi ............................................................... 41 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TUYÊN TRUYỀN, PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT TẠI HUYỆN SƠN TÂY,TỈNH QUẢNG NGÃI ................................................. 45 3.1. Quan điểm và mục tiêu thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật ................................................................................................................... 45 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật .......................................................................................................... 49 KẾT LUẬN .................................................................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TTPBPL Tuyên truyền, phổ biến pháp luật CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa PBGDPL Phổ biến giáo dục pháp luật CSC Chính sách công KT-XH Kinh tế - xã hội HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đềtài Tuyên truyền, phổ biến pháp luật (TTPBPL) là hoạt động truyền tải các kiến thức pháp luật tới toàn thể nhân dân; đây là hoạt động thuộc kiến trúc thượng tầng, có vị trí quan trọng trong quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật.Công tác TTPBPL là quá trình đưa pháp luật đến với nhân dân, đi vào ý thức, hành động của toàn xã hội.Hay nói một cách khác, TTPBPL là cầu nối để chuyển tải pháp luật vào cuộc sống.Quá trình tuân thủ và thực thi pháp luật của nhân dân, của tổ chức, các chủ thể khác trong xã hội đều được thực hiện từ khâu thấu hiểu mới đến thực thi và tuân thủ. Nhận thức được điều đó, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ công tác TTPBPL là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị tư tưởng, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, phải được tiến hành thường xuyên, liên tục với nhiều hình thức phong phú, đa dạng và sáng tạo nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ và nhân dân, góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển, giữ vững ổn định chính trị và trật tự xã hội. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu: “Tăng cường giáo dục pháp luật, nâng cao hiểu biết và ý thức tôn trọng pháp luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm cho pháp luật được thi hành một cách nghiêm minh, thống nhất và công bằng”. Tại ĐH ĐB lần thứ 9 của ĐCSVN khẳng định: Phát huy dân chủ, công bằng XH đi đôi với giữ vững kỷ luật, kỷ cương, tăng cường PC, quản lý XH bằng PL, đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác TTPBPL, để nâng cao ý thức chấp hành của nhân dân, toàn XH. Trong bối cảnh hội nhập khu vực, quốc tế ngày càng sâu tộng; yêu cầu của quá trình CNH - HĐH đất nước; muốn hòa nhập vào sân chơi chung quốc 1 tế thì công tác thực thi pháp luật, hiểu biết pháp luật, tôn trọng pháp luật phải cấp thiết hơn bao giờ hết. Thực tế, qua hơn 30 năm đổi mới đất nước, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật liên quan đến công tác TTPBPL, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng cũng như xác định đúng vị trí của công tác TTPBPL trong tăng cường pháp chế XHCN, xây dựng nhà nước pháp quyền. Đồng thời, để tiếp tục đưa công tác TTPBPL lên một tầm cao mới, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, ngày 09 tháng 12 năm 2003, Ban Bí thư Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã ban hành Chỉ thị số 32-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, nhằm khẳng định vai trò của các cấp ủy đảng trong việc định hướng, chỉ đạo thực hiện các giải pháp thiết thực, hiệu quả trong việc nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của nhân dân. Chỉ thị đã thể hiện sự đổi mới về nhận thức của Đảng ta đối với công tác PBGDPL; về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác TTPBPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ và nhân dân. Thực hiện chủ trương trên của Đảng, pháp luật của nhà nước, công tác TTPBPL ngày càng được chính quyền các cấp quan tâm, chú trọng. Trách nhiệm triển khai thực hiện công tác TTPBPL nói chung, thực hiện chính sách TTPBPL nói riêng được ghi nhận tại Điều 27, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật quy định: “Trách nhiệm của chính quyền các cấp ở địa phương: Hội đồng nhân dân các cấp có trách nhiệm: Quyết định các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; phân bổ dự toán ngân sách địa phương cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; Giám sát việc thực hiện pháp luật về phổ biến, giáo dục pháp luật. UBND các cấp có trách nhiệm: Ban hành theo thẩm quyền chương trình, kế hoạch, đề án về phổ biến, giáo dục pháp luật; Chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức triển khai và kiểm tra công tác 2 PBGDPL; Xây dựng, tập huấn, bồi dưỡng, quản lý đội ngũ Báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật; thực hiện chuẩn hóa đội ngũ giáo viên dạy môn giáo dục công dân, giáo viên dạy môn pháp luật theo quy định của pháp luật; tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp hỗ trợ cho hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Đối với huyện Sơn Tây - một đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Quảng Ngãi, trong những năm qua, công tác PBGDPL nhìn chung đã được cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương quan tâm; đã có những hoạt động phong phú, nội dung, hình thức cũng như phương pháp từng bước được đổi mới; thu được một số kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Hoạt động PBGDPL đã góp phần từng bước nâng cao ý thức pháp luật, hình thành dần thói quen “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” trong cán bộ và nhân dân trên địa bàn huyện, đưa pháp luật vào các hoạt động quản lý nhà nước và đời sống xã hội. Bên cạnh sự chỉ đạo của UBND các cấp, thì các phòng, ban chuyên môn, các tổ chức chính trị - xã hội căn cứ vào nhiệm vụ chính trị được giao chủ động triển khai, phổi hợp thực hiện các hoạt động cụ thể nhằm lồng ghép việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị mình với nhiệm vụ TTPBPL tại cơ sở hoặc theo nhóm đối tượng phục vụ của đơn vị, địa phương mình. Trong giai đoạn vừa qua, công tác TTPBPL tại huyện Sơn Tây đã được Huyện ủy, UBND huyện quan tâm triển khai với nhiều hoạt động thiết thực, hình thức tuyên truyền phong phú; các nội dung truyền tải mang tính thời sự, từng bước đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trên địa bàn huyện; công tác TTPBPL đi vào nền nếp, mang tính thường xuyên; đã tạo được các đợt truyền thông mang tính cao điểm, tạo điểm nhấn trong công tác TTPBPL. Mặc dù vậy, công tác TTPBPL trên địa bàn huyện vẫn còn bộc lộ không ít khó khăn, hạn chế ở nhiều mặt: Về nhận thức; về kinh phí, cơ sở vật 3 chất; về nhân lực; về nội dung; về phương pháp; về hình thức đang đặt cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương cũng như đội ngũ làm công tác TTPBPL của huyện trước những băn khoăn, trăn trở. Thực trạng công tác TTPBPL trên địa bàn huyện như thế nào? Những mặt đạt được? Những mặt hạn chế? Giải pháp cụ thể gì cho công tác TTPBPL tại huyện Sơn Tây?... Chất lượng và hiệu quả thực hiện công tác TTPBPL của huyện Sơn Tây chỉ được cải thiện, được nâng cao khi tất cả những vấn đề trên được nhìn nhận và giải quyết một cách có hệ thống, khoa học trên cơ sở thực tiễn. Xuất phát từ tầm quan trọng của công tác TTPBPL pháp luật trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong công cuộc xóa đói giảm nghèo (trong đó tiêu chí tiếp cận pháp luật là quy định cần có trong xây dựng nông thôn mới); đồng thời xuất phát từ thực tiễn địa phương và lĩnh vực tôi đang công tác; tôi lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách tuyên truyền phổ biến pháp luật trên địa bàn huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi” là đề tài nghiên cứu tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩchuyên ngành chính sách công. 2.Tình hình nghiên cứu đềtài Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật là một vấn đề được nhiều học giả, nhà nghiên cứu quan tâm, có thể kể đến như: - Bài viết Bàn về giáo dục pháp luật, của TS Ngọc Đường, TS Thanh Mai. Trong tác phẩm này, các tác giả đã đưa ra những khái niệm mang tính lý luận về TTPBPL, cụ thể như: Mục đích; Đối tượng; chủ thể; khách thể; phương pháp ... trong thực hiện hoạt động TTPBPL. - Nghiên cứu Giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức và nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, tạp chí Lý luận chính trị, số 10/2006) của tác giả Tống Đức Thảo đã nghiên cứu vai trò tác động của giáo dục pháp luật đối với việc hình thành và nâng cao ý thức pháp luật cho các tầng lớp dân cư, đồng thời 4 nêu những đặc điểm cơ bản của ý thức pháp luật. - Luận văn thạc sĩ của Hồ Quốc Dũng đã nghiên cứu “Một số vấn đề về giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay (1997)”. Tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu công tác giáo dục pháp luật, từ đó thấy được những khó khăn, thách thức trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật, song nghiên cứu, phân tích đề xuất một số giải pháp giáo dục pháp luật, nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân trong việc thi hành pháp luật trong giai đoạn hiện nay. - Tác giả Nguyễn Thị Thu Ba (2012), “Nâng cao chất lượng TTGDPL cho công nhân tại các doanh nghiệp ở Thành phố Đồng Tháp giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Luật học. - Nguyễn Thị Thu Huyền (2016), ”Phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ Luật học. Các nghiên cứu trên đã đưa ra ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật; đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chưa sâu vào việc thực thi các chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật; chưa phân tích rõ quá trình thực thi chính sách TTPBPL, chưa đưa ra các yêu cầu trong quá trình nâng cao chất lượng thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật; chưa đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại một địa bàn khó khăn, tỷ lệ người dân tộc thiểu số cao như huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn cũng như phù hợp với yêu cầu thực tiễn công tác, tôi lựa chọn đề tài trên là thực sự cần thiết về cả mặt lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiêncứu 3.1 Mục đích nghiêncứu Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phổ 5