Bài giảng Kỹ năng nghề nghiệp kỹ sư - Chương 1: Các thông tin định hướng về nghề nghiệp - Nguyễn Huỳnh Đình Thuấn

11/8/2020 1 KỸ NĂNG NGHỀ NGHIỆP KỸ SƯ Giảng viên: Ths. Nguyễn Huỳnh Đình Thuấn Địa chỉ e-mail: nguyenhuynhdinhthuan@iuh.edu.vn NỘI DUNG Chương 1. Các thông tin định hướng về nghề nghiệp Chương 2. Công tác kỹ sư Chương 3. Một số kỹ năng mềm cần có của người kỹ sư 11/8/2020 2 Khi hoàn thành môn học, người học có khả năng: • Hiểu biết về nghề nghiệp mà mình đang theo học. • Hiểu được vị trí, chức năng, nhiệm vụ, năng lực, đạo đức cá nhân và đạo đức nghề nghiệp của người kỹ sư. • Sử dụng hiệu quả một số kỹ năng mềm cần có của người kỹ sư: tìm và tổng hợp tài liệu, làm việc nhóm, viết báo cáo, thuyết trình, kỹ năng lãnh đạo, suy nghĩ sáng tạo trong giải quyết vấn đề 11/8/2020 3 MỤC TIÊU CỦA MÔN HỌC 11/8/2020 2 TIÊU CHUẨN ĐÁNH GIÁ SINH VIÊN 11/8/2020 • Có mặt trên lớp nghe giảng từ 80% tổng số thời gian trở lên • Tham gia các hoạt động nhóm • Báo cáo tiểu luận + Thuyết trình: 1 bài • Kiểm tra thường xuyên: 1 bài • Thi giữa học phần: 1 bài • Thi kết thúc học phần: 1 bài 4 11/8/2020 5 TÀI LIỆU Sách sử dụng [1]. Lê Minh Ngọc, Phạm Quý Đức. Bài giảng môn học Công tác kỹ sư. ĐHBK- Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2005 [2]. Tập bài giảng của giảng viên. Tài liệu tham khảo [1]. Lại Thế Luyện. Kỹ năng thuyết trình hiệu quả. NXB Tổng hợp TP HCM, 2011 [2]. First news. Xây dựng nhóm làm việc hiệu quả. NXB Tổng hợp TP HCM, 2010 CHIA NHÓM LÀM VIỆC! 11/8/2020 6 11/8/2020 3 11/8/2020 7 • Vai trò của ngành CNTP • Vai trò và những yêu cầu cơ bản của người kỹ sư CNTP • Những vị trí việc làm và nhiệm vụ cơ bản của kỹ sư CNTP • Thực phẩm và phân loại thực phẩm • Vấn đề an toàn thực phẩm. Chọn một nhóm sản phẩm trong thực tế đang vi phạm vấn đề ATTP. • Xu thế phát triển của 1 dòng sản phẩm thực phẩm cụ thể • Một số lưu ý khi về kỹ năng thuyết trình một vấn đề • Một số lưu ý về kỹ năng làm việc nhóm MỘT SỐ HƯỚNG TIỂU LUẬN CÁC THÔNG TIN ĐỊNH HƯỚNG VỀ NGHỀ NGHIỆP 11/8/2020 8 CHƯƠNG 1 1. KHÁI NIỆM & ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP 11/8/2020 9 Ngành CNTP học gì? Ngành CNTP là gì? Ngành CNTP làm gì? 11/8/2020 4 1. KHÁI NIỆM & ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP 11/8/2020 10 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • CNTP là ngành khoa học bao gồm hệ thống các phương pháp làm biến đổi nguyên liệu thành sản phẩm theo các chỉ tiêu chất lượng quy định. • CNTP nghiên cứu gì? üNguyên liệu üQuy trình công nghệ üThiết bị sản xuất üTổ chức và quản lý sản xuất üTạo sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu NTD üChất lượng sản phẩm TP üThị hiếu người tiêu dùng 11/8/2020 12 Là ngành tạo ra các sản phẩm thực phẩm cho con người, gia súc, gia cầm và thủy sản nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe. Là một bộ phận của ngành công nghiệp chế biến Bảo quản, giữ gìn, cải biến và nâng giá trị sử dụng của các sản phẩm của nông nghiệp MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 5 - Chế biến, bảo quản thịt và các sản phẩm từ thịt - Chế biến, bảo quản thuỷ sản và các sản phẩm từ thuỷ sản - Chế biến,bảo quản các sản phẩm bánh, kẹo - Chế biến và bảo quản rau quả - Sản xuất dầu, mỡ động, thực vật - Chế biến sữa và các sản phẩm từ sữa - Xay xát và sản xuất bột - Sản xuất thực phẩm khác - Sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm và thuỷ sản - V.V. 11/8/2020 13 CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN THỰC PHẨM Ở VIỆT NAM GỒM: MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • Thực phẩm là gì? • Thực phẩm ăn liền là gì ? • Fast food là gì ? • Thực phẩm chức năng là gì? 14 Thực phẩm Là những sản phẩm thức ăn, đồ uống của con người dưới dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến; bao gồm cả đồ uống, nhai ngậm và các chất đã được sử dụng trong sản xuất, chế biến thực phẩm. Có vai trò cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể con người mà còn đáp ứng nhu cầu về thưởng thức và giải trí của con người. 15 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 6 Thực phẩm ăn liền Là những thức ăn không cần chế biến hoặc chế biến 1 cách nhanh, gọn, ít tốn thời gian. 16 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN Fast food Là thức ăn có thể được chế biến và phục vụ cho người ăn nhanh chóng 17 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN Thực phẩm chức năng Là thực phẩm (hay sản phẩm) có tác dụng hỗ trợ (phục hồi, duy trì hoặc tăng cường) chức năng của các bộ phận trong cơ thể, có hoặc không tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ bệnh tật. 18 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 7 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • An toàn thực phẩm (Food safety): là khái niệm chỉ ra thực phẩm sẽ không gây nguy hại cho người tiêu dùng khi được chế biến và dùng theo đúng mục đích sử dụng dự kiến. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • Vệ sinh ATTP: Là các điều kiện và biện pháp cần thiết để bảo đảm thực phẩm không gây hại cho sức khỏe, tính mạng của con người. • Mối nguy hại về ATTP (Food safety hazards): Là tác nhân sinh học, hóa học hoặc vật lý trong thực phẩm hoặc tình trạng của thực phẩm có khả năng gây ra ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 8 • Chính sách ATTP (Food safety policy): Mục tiêu và định hướng tổng thể của tổ chức liên quan đến an toàn thực phẩm như tuyên bố chính thức của lãnh đạo cao nhất MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • Điều kiện đảm bảo ATTP Là những quy chuẩn kỹ thuật và những quy định khác đối với thực phẩm, cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành nhằm mục đích bảo đảm thực phẩm an toàn đối với sức khoẻ, tính mạng con người MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • Sự cố về ATTP Là tình huống xảy ra do ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm hoặc các tình huống khác phát sinh từ thực phẩm gây hại trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng con người. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 9 MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN •Ngày sản xuất là gì? •Thời hạn sử dụng thực phẩm là gì? •Hạn sử dụng là gì? Ngày sản xuất là mốc thời gian hoàn thành sản xuất, chế biến, lắp ráp, đóng chai, đóng gói hoặc các hình thức khác để hoàn thiện công đoạn cuối cùng của hàng hoá đó Hạn sử dụng là mốc thời gian mà quá thời gian đó thì hàng hoá không được phép lưu thông MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • Thời hạn sử dụng thực phẩm Là thời hạn mà thực phẩm vẫn giữ được giá trị dinh dưỡng và bảo đảm an toàn trong điều kiện bảo quản được ghi trên nhãn theo hướng dẫn của nhà sản xuất. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 10 • Giá trị dinh dưỡng của thực phẩm MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN • Thành phần cấu tạo của thực phẩm MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11/8/2020 30 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP Sản phẩm ngày càng được nhiều người sử dụng và sự phát triển của ngành chịu sự tác động mạnh của tiêu dùng. Tính đồng bộ liên ngành trong phát triển công nghiệp chế biến thực phẩm Một số đặc điểm riêng 11/8/2020 11 Nhiều yếu tố tác động: Ø tâm lý, Ø tập quán tiêu dùng, Ø thu nhập, Ø tiến bộ khoa học công nghệ Ø các yếu tố tác động tới môi trường Theo 2 xu hướng: osử dụng các loại sản phẩm sạch. osử dụng các loại thực phẩm đã qua chế biến công nghiệp. 11/8/2020 31 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP • Quy mô, tốc độ phát triển, cơ cấu của công nghiệp chế biến thực phẩm phụ thuộc rất lớn vào quy mô, tính chất và trình độ phát triển của sản xuất nông nghiệp. 11/8/2020 32 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP üPhụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, độ rủi ro cao → Có tính thời vụ nên thời gian hoạt động ngắn, khả năng thu hồi vốn đầu tư khó khăn. üCác vùng nguyên liệu phân bố phân tán, nhỏ lẻ → khó khăn cho thu mua nguyên liệu. üTrình độ nhân công thấp nên khó tạo ra nhiều mặt hàng chế biến có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu của các thị trường khó tính. 11/8/2020 33 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP 11/8/2020 12 • Công nghiệp chế biến thực phẩm là ngành bảo đảm đầu ra cho sản xuất nông nghiệp và tạo động lực cho nông nghiệp phát triển. 11/8/2020 34 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP • Đòi hỏi vốn đầu tư ít hơn nhiều so với các ngành công nghiệp nặng, thời gian quay vòng vốn nhanh, tăng khả năng tích lũy cho nền kinh tế quốc dân. • Ngành công nghiệp chế biến thực phẩm phân bố tương đối linh hoạt, tùy theo tính chất của nguồn nguyên liệu và vùng tiêu thụ. 11/8/2020 35 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP • Cung cấp thực phẩm, tạo nguồn dinh dưỡng cho mọi người dân Việt Nam • Đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm • Xoá đói giảm nghèo • Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp nông thôn 11/8/2020 36 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP 11/8/2020 13 • Tạo nghề nghiệp mới, tăng hiệu quả sử dụng đất đai • Nguồn xuất khẩu quan trọng • Đảm bảo chủ quyền quốc gia, đảm bảo an ninh quốc phòng ở vùng sâu, vùng xa, nhất là ở vùng biển và hải đảo 11/8/2020 37 MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH CNTP VAI TRÒ, VỊ TRÍ NGÀNH CNTP 11/8/2020 38 ⁻ Đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và trong đời sống xã hội. ⁻ Cung cấp các nhu cầu thiết yếu về ăn, uống của con người. ⁻ Giúp người nội trợ thoát khỏi cảnh bếp núc cổ truyền VAI TRÒ CỦA NGÀNH CNTP ⁻ Giá trị của các sản phẩm từ nông nghiệp được nâng cao khi qua công nghiệp chế biến. ⁻ Giúp bảo quản các sản phẩm của nông nghiệp tốt hơn. 11/8/2020 39 11/8/2020 14 VAI TRÒ CỦA NGÀNH CNTP ⁻ Thuận tiện cho việc vận chuyển, giảm sự phụ thuộc vào yếu tố thời gian và khoảng cách và có giá trị cao. ⁻ Tạo ra nhiều mặt hàng xuất khẩu có giá trị ⁻ Vốn quay vòng nhanh, hàng hóa được tiêu thụ trực tiếp 11/8/2020 40 VAI TRÒ CỦA NGÀNH CNTP ⁻ Các hoạt động chế biến không bị hạn chế về quy mô ⁻ Có thể phân tán xuống các vùng nông thôn, tạo ra nhiều việc làm; thúc đẩy phân công lao động, sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp ⁻ Làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội ở nông thôn 11/8/2020 41 VỊ TRÍ CỦA NGÀNH CNTP ⁻ Công nghiệp có vị trí trọng yếu trong phát triển kinh tế của quốc gia ⁻ Ngành công nghiệp định hướng phát triển theo 3 nhóm: • Nhóm ngành công nghiệp đang có lợi thế cạnh tranh • Nhóm ngành công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất • Nhóm ngành công nghiệp tiềm năng ⁻ Ngành CNCBTP được xếp vào nhóm ngành đang có lợi thế cạnh tranh và cần được ưu tiên, hỗ trợ phát triển 11/8/2020 42 11/8/2020 15 VỊ TRÍ CỦA NGÀNH CNTP Việt Nam có khả năng phát triển ngành Công nghiệp CBTP: ⁻ Nước ta là nước nông nghiệp, nguồn lao động dồi dào, phong phú, chi phí lao động rẻ. ⁻ Tiềm năng của nguồn nguyên liệu. ⁻ Các nước có nhu cầu lớn về số lượng và đòi hỏi chất lượng cao đối với thực phẩm chế biến.11/8/2020 43 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH CNTP 11/8/2020 44 MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN - Mục tiêu chung: đủ khả năng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa, giảm nhập khẩu và tăng giá trị tăng thêm của ngành. - Mục tiêu cụ thể: • Tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2016 - 2020 là 14,87% và giai đoạn 2021 - 2025 là 12,44%. • Phấn đấu tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp đến năm 2020 chiếm khoảng 1,85% của toàn ngành công nghiệp. • Kim ngạch xuất khẩu 2016 - 2020 đạt 20,09%/năm và giai đoạn 2021 - 2030 là 16,86%/năm 11/8/2020 45 11/8/2020 16 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN • Đổi mới các thiết bị, năng suất cao, tốc độ cao đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. • Đa dạng hóa sản phẩm 11/8/2020 46 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN • Nâng cao chất lượng và hình thức bao gói sản phẩm • Chú trọng đến sản xuất các sản phẩm cao cấp • Xây dựng thương hiệu 11/8/2020 47 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN • Tăng cường công tác xúc tiến thương mại • Mở rộng thị trường • Đẩy mạnh tiêu thụ trong nước và xuất khẩu 11/8/2020 48 11/8/2020 17 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN • Đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, bền vững. • Đầu tư xây dựng mới các nhà máy sản xuất trên cơ sở cân đối cung cầu của từng vùng • Kêu gọi các công ty hàng đầu thế giới vào Việt Nam đầu tư xây dựng nhà máy công suất lớn, mở rộng thị phần ở châu Á. • Các nhà máy phải được trang bị công nghệ hiện đại để sản phẩm làm ra có sức cạnh tranh trên thị trường khu vực và thế giới. 11/8/2020 49 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN 11/8/2020 50 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN • Tăng cường công tác nghiên cứu thị trường nhằm cung cấp các sản phẩm phù hợp thị hiếu tiêu dùng. • Giải quyết tốt các vấn đề môi trường và vệ sinh an toàn thực phẩm. 11/8/2020 51